Nga Gazeta ‘Si’- Ndonjëherë karikaturistët janë vëzhguesit më të mprehtë të realitetit.

Pak para zgjedhjeve parlamentare në Kosovë, që mbahen këtë të diel, karikaturisti i njohur Jeton Mikullovci vizatoi një aeroplan, një anije, një autobus udhëtimi dhe një makinë me targën “Diaspora”. Në timonin e secilit mjet ndodhet një Babagjysh i Vitit të Ri.

Është fundi i dhjetorit dhe qytetet e fshatrat e Kosovës po ringjallen. Tani është koha e kthimeve në atdhe: e njerëzve që janë sistemuar në Zvicër, Gjermani, Austri apo gjetkë në Evropën Perëndimore.

Në shtëpi ata nuk quhen pa arsye “Babagjyshë të Vitit të Ri”: diaspora jo vetëm që mbështet familjarët, por mban gjallë edhe ekonominë e vendit. Vitin e kaluar, nga diaspora drejt Kosovës u dërguan 1.32 miliardë euro – që përbëjnë 12.7 për qind të Prodhimit të Brendshëm Bruto.

19 mijë votues në Zvicër

Diaspora ka ndikim edhe politik – aq sa mund të përcaktojë rezultatin e zgjedhjeve. Rreth 80 mijë kosovarë me banim jashtë vendit janë regjistruar për zgjedhjet parlamentare, prej tyre gati 19 mijë në Zvicër. Ata votojnë me postë ose në përfaqësitë diplomatike. Shumë të tjerë do ta hedhin votën në Kosovë, pasi festat i kalojnë në atdhe.

Sipas mediave lokale, që nga mesi i dhjetorit gati 400 mijë njerëz kanë hyrë në Kosovë. Vetëm nga Zvicra, të premten pritej të uleshin nëntëmbëdhjetë avionë në aeroportin e Prishtinës. Sipas Bankës Botërore, më shumë se 700 mijë njerëz me prejardhje kosovare jetojnë jashtë vendit. Në vetë Kosovën jetojnë rreth 1.6 milionë banorë.

Fushatë zgjedhore edhe në Zyrih dhe Grenchen

Fushata zgjedhore prej kohësh po zhvillohet edhe jashtë vendit. Në mesin e dhjetorit, kryeministri Albin Kurti nga lëvizja e majtë Vetëvendosje kërkoi vota në Zyrih dhe i vlerësoi anëtarët e diasporës si “heronj të heshtur”. Por edhe rivalët po mobilizohen: në Grenchen u mblodhën simpatizantë të Lidhjes Demokratike të Kosovës. Kjo forcë politike, sot e treta për nga fuqia, udhëhoqi në vitet 1990 rezistencën paqësore kundër shtypjes serbe.

Jo të gjithë janë të kënaqur me rolin e diasporës në politikën kosovare. Disa gazetarë sensacionalistë në Prishtinë kanë kërkuar madje t’u hiqet e drejta e votës kosovarëve jashtë vendit. Kjo është megjithatë jorealiste: sipas Kushtetutës, çdo qytetar dhe qytetare e vendit mbi moshën 18 vjeç ka të drejtë vote.

Kritikët e akuzojnë Vetëvendosjen se po e instrumentalizon diasporën. Premtimi i Kurtit për të qeverisur me “duar të pastra” gjen jehonë te të mërguarit: duke jetuar në shtete me sundim funksional të ligjit, ata reagojnë veçanërisht ndjeshëm ndaj korrupsionit dhe nepotizmit në atdhe.

Një ngërç dhjetëmujorsh

Bilanci i Kurtit që nga fitorja e tij e bujshme në zgjedhjet e vitit 2021 është zhgënjyes. Edhe pse arriti të frenojë korrupsionin sistemik të partive të vjetra të rrënjosur që nga fundi i luftës më 1999, ai u rrethua me ministra të papërvojë, disa edhe të paaftë. Reformat e rëndësishme dhe projektet infrastrukturore mbetën pezull. Ai nuk e shfrytëzoi shumicën absolute për të forcuar kohezionin e brendshëm të vendit. Përkundrazi, opozitës iu qas me përçmim dhe humbi mundësinë për të ndërtuar ura politike.

Zgjedhjet parlamentare të kësaj të diele janë tashmë të dytat këtë vit. Në fillim të shkurtit, Vetëvendosje doli partia më e madhe, por nuk arriti shumicën absolute. Pasoi një ngërç dhjetëmujorsh, gjatë të cilit Kurti nuk gjeti partner koalicioni. Me partitë që dolën nga Ushtria Çlirimtare e Kosovës (UÇK), kryeministri nuk pranoi të bashkëqeverisë – ai i konsideron ato përgjegjëse për korrupsionin endemik në vend.

Nga ana tjetër, Lidhja Demokratike e Kosovës refuzoi bashkëpunimin me Kurtin, duke e akuzuar për populizëm dhe për përkeqësim të marrëdhënieve me aleatët perëndimorë. Arsyeja qëndron te veprimet e njëanshme të Kurtit: ai shpesh merrte vendime pa u konsultuar më parë me SHBA-në dhe BE-në, çka solli tensione diplomatike.

Një mbret i nëntokës mbetet i paprekur

Në thelb, bëhet fjalë për përpjekjen e qeverisë për ta vënë veriun e Kosovës, të banuar kryesisht nga serbë, nën kontrollin shtetëror. Ky rajon ishte për vite me radhë i drejtuar nga Beogradi përmes partisë Lista Serbe dhe aktorëve të krimit të organizuar.

Situata u përshkallëzua në fund të vitit 2022, kur qeveria qendrore në Prishtinë kërkoi që automjetet në veri të pajiseshin me targa kosovare. Me urdhër nga Beogradi, policët e pakicës serbe dhanë dorëheqjen dhe kthyen uniformat; edhe gjyqtarët dhe kryetarët e komunave braktisën postet e tyre në shenjë proteste. Një vit më vonë, zëvendëskryetari i Listës Serbe, Milan Radoiçiç, organizoi një sulm terrorist në veri të Kosovës, ku u vra një polic. Radoiçiç, një bashkëpunëtor i ngushtë i presidentit autokrat serb Aleksandar Vuçiç, u arratis në Serbi bashkë me dhjetëra persona të armatosur. Atje jeton ende sot – i paprekur nga drejtësia serbe.

Diplomatët perëndimorë kërkojnë dialog

Në tetor, serbët i dhanë fund bojkotit dhe morën pjesë në zgjedhjet lokale. Kandidatët e Listës Serbe fituan në nëntë komuna, përfshirë katër në veri të vendit.

Marrja e pushtetit kaloi paqësisht – gjë që u vlerësua nga Brukseli dhe Uashingtoni. Si reagim, BE-ja hoqi disa sanksione ndaj Kosovës, siç ishte ngrirja e fondeve të zhvillimit.

Pavarësisht këtij lehtësimi, diplomatët perëndimorë vazhdojnë të jenë të pakënaqur me kursin e ashpër dhe pa kompromis të Kurtit në veri. Edhe zëra nga shoqëria civile në Prishtinë kërkojnë që ai të intensifikojë dialogun me pakicën serbe.

Por një nismë e tillë shpesh është e pamundur: çdo serb që bashkëpunon me institucionet kosovare shpallet tradhtar nga Beogradi dhe vihet nën presion.// Tages Anzeiger

The post A do të vendosin ‘Babagjyshët’ nga Zvicra për zgjedhjet në Kosovë? appeared first on Gazeta Si.

Prokuroria pranë Gjykatës së Shkallës së Parë të Juridiksionit të Përgjithshëm Sarandë ka përfunduar hetimet dhe ka dërguar për gjykim pesë persona, mes tyre kryeinspektorin dhe tre inspektorë të Inspektoratit Vendor të Mbrojtjes së Territorit (IVMT) Sarandë, si dhe persona të tjerë të përfshirë në ndërtim pa leje në një zonë të mbrojtur.

Sipas Prokurorisë, të pandehurit akuzohen për veprat penale “Shpërdorim detyre” dhe “Ndërtim i paligjshëm”.  Hetimet kanë zbuluar se në zonën e Ksamilit, në vendin e quajtur Kanali i Vivarit, janë kryer ndërtime pa leje ndërtimi dhe pa kontratë me Agjencinë Kombëtare të Bregdetit, në një sipërfaqe të konsiderueshme dhe brenda një zone të mbrojtur.

Kanali i Vivarit është pjesë e Parkut Kombëtar të Butrintit dhe gëzon statusin “Monument Natyre”

Prokuroria sqaron se punonjësit e IVMT pranë Bashkisë Sarandë nuk kanë ndjekur procedurat ligjore për konstatimin e plotë të punimeve dhe nuk kanë marrë masën administrative të gjobës, duke krijuar kushtet për vijimin e ndërtimit të paligjshëm.

Për gjykim janë dërguar:

• Resul Piro, i akuzuar për “Ndërtim të paligjshëm”, “Pushtim toke”, “Shpërdorim toke” dhe “Dëmtim të habitateve në zonat e mbrojtura mjedisore”;

• Personi juridik “Laguna Invest”, i akuzuar për “Ndërtim të paligjshëm” dhe “Pushtim toke”;

• Erton Zekaj, Besian Koci dhe Vangjel Xhavara, inspektorë të IVMT Sarandë, të akuzuar për “Shpërdorim detyre”;

• Artur Musa, kryeinspektor i IVMT Sarandë në atë periudhë, i akuzuar gjithashtu për “Shpërdorim detyre”.

Çështja pritet të shqyrtohet nga gjykata, ndërsa Prokuroria thekson se hetimet kanë dokumentuar shkelje të rënda ligjore dhe dëmtime të konsiderueshme të mjedisit në një zonë me status të veçantë mbrojtjeje.

 Alkooli është përgjegjës për një në tre vdekje nga lëndimet dhe dhuna në Evropë, duke paraqitur kërcënim të madh për shëndetin publik, veçanërisht gjatë periudhave të festave kur konsumi zakonisht rritet, thuhet në raportin e Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH).

Sipas raportit bazuar në të dhënat e vitit 2019, gati 145 mijë vdekje të lidhura me lëndimet në rajon i atribuohen alkoolit, përfshirë vetëlëndimin, lëndimet në trafikun rrugor dhe rrëzimet. “Asnjë substancë tjetër psikoaktive nuk kontribuon kaq shumë në lëndimet e paqëllimshme dhe të qëllimshme”, tha OBSH-ja duke paralajmëruar se alkooli mbetet faktor rreziku veçanërisht i rrezikshëm për të rinjtë.

OBSH-ja tha se Evropa ka nivelet më të larta të konsumit të alkoolit në nivel global, me përdorimin e alkoolit që shkakton rreth 800 mijë vdekje çdo vit, rreth një në çdo 11 vdekje.

“Alkooli është substancë toksike që dëmton gjykimin, ngadalëson kohën e reagimit dhe nxit sjelljen e marrjes së rrezikut”, tha Carina Ferreira-Borges, këshilltare rajonale e OBSH-së për alkoolin, drogat e paligjshme dhe shëndetin e burgjeve, duke shtuar se shumë lëndime të lidhura me alkoolin janë të parandalueshme.

Raporti thekson një lidhje të fortë midis alkoolit dhe dhunës, ku më shumë se 40 për qind e vdekjeve nga dhuna ndërpersonale dhe mbi një e treta e vdekjeve nga vetëlëndimi në vitin 2019 ishin të atribuueshme alkoolit.

Alkooli gjithashtu përbën kërcënim serioz për adoleshentët dhe të rinjtë, tha OBSH-ja duke përmendur pirjen e tepërt episodike si faktor kyç pas lëndimeve rrugore, mbytjeve, rënieve dhe vetëlëndimit midis grupmoshave më të reja. Pavarësisht progresit në dekadat e fundit, pabarazi të mprehta vazhdojnë në të gjithë Evropën, thotë raporti.

Vendet e Evropës Lindore regjistrojnë shkallën më të lartë të vdekjeve nga lëndimet e lidhura me alkoolin, me alkoolin të lidhur me më shumë se gjysmën e të gjitha vdekjeve nga lëndimet në disa vende, krahasuar me më pak se 20 për qind në shumë shtete perëndimore dhe jugore.

TIRANË- Eksperti i marrëdhënieve ndërkombëtare, Geron Kamberi analizoi vatrat e nxehta në Lindjen e Mesme dhe fatin e krizës në Gaza dhe luftën Ukrainë-Rusi.

Gjatë intervistës në “News Line”, Kamberi u shpreh se në terren ka patur shumë përpjekje, por zgjidhjet reale të konflikteve janë ende të largëta.

Ajo çfarë do jetë më e rëndësishmja është s do jetë e ardhmja e Gazës. Si do vijojnë marrëveshje, çfarë roli do kenë vendet e tjera brenda këtij peizazhi. Duhet parë se çfarë roli do të marrë Turqia. Duket sikur po merr një rol kujdestarie. Përpjekjet për të ndërmjetësuar konfliktin në Ukrainë, janë ende të papërfunduara. Ka optimizëm, i cili ngrohet dhe ftohet brenda disa orësh”, tha ai.

Lidhur me luftën Ukrainë-Rusi, eksperti u shpreh se nuk shikon zgjidhje të qëndrueshme nëse nuk ulet në tavolinë katërkëndëshi gjeopolitik: SHBA, BE, Rusi dhe Ukrainë. Megjithatë, Kamberi shpreson së viti 2026, të jetë ogur i mirë për t’i dhënë fund konfliktit, që vijon të marrë shumë jetë të pafajshme.

“Për sa kohë që nuk do kemi një katërkëndësh në tavolinë ku të përfshihen, ShBA, BE, Ukrainë dhe Rusia në një tavolinë, besoj se nuk do të funksionojë.
Sa më gjatë të vazhdojë ai konflikt, aq më e vështirë do jetë dhe për BE, që të përqendrohet te procesi i zgjerimit, uroj dhe shpresoj që mos të ketë një zhvendosje fokusi nga ky objektiv. Shpresoj që viti 2026, të jetë një vit, që të jemi afër zgjidhjes”, tha ai./abcnews.al

Gazeta Si – Nga përplasja e BE-së, në epokën e komisionerit Mario Monti kundër Microsoft-it, i akuzuar për abuzim me pozicionin dominues, një debat që nisi në vitin 1998 dhe përfundoi me gjobën e parë të madhe transatlantike në 2004-ën, kemi kaluar në një “luftë të ftohtë” të mirëfilltë për teknologjinë e lartë, të nisur nga SHBA-të kundër Brukselit.

Kjo është një ofensivë e përbërë nga tarifa ndëshkuese dhe tani edhe nga ndalimi i personazheve, mbi të gjithë ish-komisioneri Thierry Breton.

Ata akuzohen se janë mbrojtës të rregullave për mbrojtjen e përdoruesve digjitalë. Bëhet fjalë për ligjet – Digital Markets Act dhe Digital Service Act – të votuara vitin e kaluar me shumicë të madhe dhe të mbështetura nga të gjitha vendet e Bashkimit Europian.

Në epokën e Donald Trump-it dhe gjigantëve teknologjikë që e mbështesin atë, kemi kaluar papritur nga konfliktet mes Komisionit të BE-së dhe kompanive të Silicon Valley-t, te një sfidë e hapur nga qeveria amerikane. Kjo sfidë ka të bëjë me natyrën dhe kufijtë e lirisë së fjalës dhe sovranitetit digjital.

Europa, pasi hoqi dorë në korrik nga vendosja e një takse digjitale që nuk pëlqehej nga amerikanët për të shmangur tarifat e Trump-it, sot gjendet në një situatë të vështirë.

Qeveria e SHBA-ve po i trajton zyrtarët dhe politikanët europianë si të ishin oligarkë rusë nën sanksione. Kjo e ka detyruar BE-në të deklarojë përmes një zëdhënësi se “sovraniteti rregullator i BE-së nuk është i negociueshëm”.

A dëshiron vërtet Uashingtoni, pasi ka akuzuar demokracitë europiane se janë joliberale, të detyrojë Europën të tërheqë ligjet e saj? Dhe si u arrit deri këtu?

Nga përplasja Monti-Microsoft, te ligjet e BE që sfidoi Trump

Për më shumë se një çerek shekulli, tensionet mes Brukselit dhe gjigantëve të Big Tech-ut kanë qenë një dukuri e zakonshme, ku qeveria amerikane nuk ndërhynte shumë. Kjo ndodhte edhe sepse që në fillim, në vitin 1998, hetimi i BE-së ndoqi një padi të ngjashme kundër Microsoft-it nga vetë Departamenti i Drejtësisë i SHBA-ve.

Pas Microsoft-it, në dekadën e dytë të shekullit XXI, radha i erdhi gjigantit të ri të internetit, Google-it. Ai u dënua tri herë me gjoba miliarda dollarësh për sjellje kundër konkurrencës: sepse detyroi kompanitë telefonike të instalonin sistemin Android në telefonat e tyre; sepse favorizoi platformat e veta në shërbimet e blerjeve dhe sepse bllokoi reklamat e konkurrentëve për të favorizuar rrjetin e tij, AdSense.

Me rregulloren GDPR për mbrojtjen e të dhënave, të votuar në 2016, Europa bëri një hap cilësor. Jo më vetëm treg dhe konkurrencë, por edhe privatësi dhe mbrojtje e të dhënave të qytetarëve.

Ky sistem i ri i detyroi firmat e mëdha, pothuajse të gjitha amerikane, të rimendonin mënyrën se si mbledhin të dhënat e përdoruesve.

Me dy ligjet e reja të vitit 2024 (DMA dhe DSA) dhe gjobat e para për Apple-in (1.8 miliardë euro), Meta-n (797 milionë) dhe X-in (120 milionë), tensionet u kthyen papritur në një “zjarr” të madh.

Filozofi të ndryshme, tarifa dhe sulm ndaj sovranitetit të Europës

Reagimi shumë i ashpër amerikan mund të interpretohet në tri mënyra:

1.Shpërthimi i tensioneve që lidhen me ndryshimet mes SHBA-ve dhe Europës për mbrojtjen e qytetarëve dhe lirinë e bizneseve. Europa vendos në plan të parë liritë civile dhe mbrojtjen e konsumatorit, ndërsa SHBA-të synojnë dinamizmin e biznesit dhe sigurinë kombëtare. Administrata Trump-it i sheh rregullat europiane si barriera që godasin kompanitë amerikane.

2.Trump-i po përdor rregullat digjitale për të luajtur lojën e tij të preferuar, atë të tarifave doganore. Në korrik, Brukseli u tërhoq nga taksa digjitale për të ulur tarifat e larta që Trump-i donte të vendoste ndaj BE-së. Por Ministri i Tregtisë, Howard Lutnick-u, i ka kërkuar BE-së të rishikojë rregullat digjitale në favor të kompanive amerikane, duke premtuar në këmbim një qëndrim më të butë të Uashingtonit për tarifat.

3.Presidenca Trump-it, në mandatin e dytë, po bëhet autoritare brenda vendit dhe imperiale në marrëdhëniet ndërkombëtare. Ai po ushtron presion të vazhdueshëm mbi partnerët, jo vetëm ndaj BE-së, por edhe ndaj Britanisë së Madhe dhe Koresë së Jugut. Uashingtoni duket se preferon aleatë që i binden si “feudalë”.

Fjalët e ashpra të Sekretarit të Shtetit, Marco Rubio, i cili dikur shihej si fytyra e moderuar e lëvizjes së Trump-it, përforcojnë këtë dyshim.

Rubio i quan ligjet europiane si “ndërhyrje të tepërta nga censurues të huaj”. Për të, kontrolli i përmbajtjeve në rrjet për të bllokuar shpifjet dhe urrejtjen është thjesht censurë.

Por në Amerikën e Trumpt, Vance dhe Elon Musk, vlen vetëm linja radikale: “absolutizmi i lirisë së fjalës”. Nuk është rastësi që ky shpërthim i takon periudhës pas gjobës që BE-ja i vuri rrjetit X të Musk-ut.

Musk, njeriu që vlen 750 miliardë dollarë, u mjaftua me një kërkesë të shkurtër: shpërbërjen e Bashkimit Europian.

Burimi: “Corriere della Sera”

The post Si e nisën SHBA-të ‘luftën e ftohtë’ të ashpër kundër Europës në teknologji appeared first on Gazeta Si.

Nga Gazeta ‘Si’- “Të pabesueshme! Krijojnë më shumë probleme sesa zgjidhje. Një forcë negative në skenën botërore.”

Kështu i shohin Shtetet e Bashkuara një pjesë e madhe e aleatëve të saj më të afërt, sipas një sondazhi të ri, ndërsa presidenti Donald Trump po ndjek një riformatim të gjerë të politikës së jashtme amerikane.

Shumica relative në Gjermani dhe Francë — si dhe shumica e kanadezëve — thonë se SHBA është një forcë negative në nivel global, sipas sondazhit të ri ndërkombëtar POLITICO–Public First. Qëndrimet në Mbretërinë e Bashkuar janë më të përziera, por më shumë se një e treta e të anketuarve ndajnë të njëjtin vlerësim pesimist.

Pothuajse shumica në të katër vendet thonë gjithashtu se SHBA tenton të krijojë probleme për vendet e tjera, në vend që t’i zgjidhë ato.

Këto gjetje ofrojnë një pasqyrë se si po perceptohet riformësimi i politikës së jashtme amerikane nga Trump — përfshirë një axhendë të gjerë tregtare, retorikë të ashpër ndaj aleatëve tradicionalë dhe një ripozicionim ushtarak — te disa nga aleatët më të afërt të Uashingtonit.

Kur u pyetën nëse SHBA i mbështet aleatët e saj në mbarë botën apo i sfidon ata, shumica e kanadezëve thanë këtë të fundit, ashtu si edhe pak më pak se gjysma e të anketuarve në Gjermani dhe Francë. Në Mbretërinë e Bashkuar, rreth 4 në 10 thonë se SHBA i sfidon, dhe jo i mbështet, aleatët e saj; më shumë se një e treta thonë se nuk mund t’i besohet në një krizë; pothuajse gjysma thonë se krijon probleme për vendet e tjera; dhe 35 për qind thonë se SHBA është një forcë negative në përgjithësi.

Trump ka mjegulluar vijat tradicionale të aleancave globale gjatë vitit të tij të parë pas rikthimit në detyrë, veçanërisht në Kanada dhe Europë.

Në një intervistë të fundit për POLITICO, ai e quajti Europën një grup kombesh “në kalbëzim”, të udhëhequra nga njerëz “të dobët”, ndërsa Strategjia e tij Kombëtare e Sigurisë argumentonte se kontinenti ka humbur “identitetet kombëtare dhe vetëbesimin”.

Në kontrast, strategjia përdori një gjuhë më pak të ashpër për Rusinë — edhe pse aleatët europianë të SHBA-së po përgatiten për atë që liderët e kanë quajtur një “luftë hibride” me Moskën.

Sekretari i Shtetit Marco Rubio mbrojti qasjen e administratës, kur u pyet për kritikat europiane, duke thënë se aleanca transatlantike mbetet e rrënjosur në vlera të përbashkëta “civilizuese”.

“Unë mendoj se në thelb të këtyre marrëdhënieve speciale që kemi qëndron fakti se kemi histori të përbashkët, vlera të përbashkëta, parime të përbashkëta civilizuese, për të cilat nuk duhet të kërkojmë falje,” tha Rubio në një konferencë javën e kaluar.

Ky artikull është pjesë e një projekti të vazhdueshëm të POLITICO-s dhe Public First, një kompani e pavarur sondazhesh me seli në Londër, për të matur opinionin publik në një gamë të gjerë fushash politike.

Ndërsa Trump trondit marrëdhënie të kahershme, skepticizmi mes liderëve aleatë mund të jetë duke u reflektuar edhe në opinionin publik, tha Mattheë Kroenig, zëvendëspresident dhe drejtor i lartë në Qendrën Scoëcroft për Strategji dhe Siguri pranë Atlantic Council.

“Opinioni publik në demokraci shpesh pasqyron opinionin e elitave,” tha ai.

“Ajo që ndoshta po shihni është se politikanë në këto vende po shprehin skepticizëm ndaj Shteteve të Bashkuara dhe administratës Trump, dhe kjo po reflektohet në sondazhet e opinionit publik.”

Kjo dinamikë po shfaqet në mbarë Europën dhe Kanadanë, teksa liderët përpiqen të ruajnë marrëdhënie gjithnjë e më të tendosura.

Në Gjermani, pasiguria mbi mbështetjen ushtarake amerikane për Ukrainën, pikëpyetjet mbi angazhimin e Uashingtonit ndaj NATO-s dhe lufta e tarifave e Trump-it kanë shtuar urgjencën që kancelari Friedrich Merz të shkojë përtej kufijve tradicionalë të vendit për shpenzimet e mbrojtjes dhe politikat ekonomike. Javë para marrjes së detyrës, Merz siguroi një reformë historike të shpenzimeve, që çliroi qindra miliarda euro për investime në mbrojtje dhe infrastrukturë, pas vitesh kursimesh të vetëimponuara.

Në Francë, ku skepticizmi ndaj SHBA-së ka qenë prej kohësh i thellë, presidenti Emmanuel Macron ka ndjekur diplomaci personale me Trump-in, duke përdorur njëkohësisht paparashikueshmërinë e tij për të forcuar argumentet për një autonomi strategjike më të madhe europiane.

“Në dorëzosh sovranitetin tënd një fuqie tjetër është një gabim — De Gaulle nuk ka thënë kurrë diçka tjetër,” i tha POLITICO-s një oficer i lartë ushtarak francez, duke kërkuar anonimitet.

Një zyrtar tjetër i mbrojtjes tha se Strategjia Kombëtare e Sigurisë e Trump-it ka rritur “ndërgjegjësimin se diçka nuk shkon”.

Në Mbretërinë e Bashkuar, Trump mbetet figurë polarizuese, por kryeministri Keir Starmer ka shmangur kryesisht përplasjet publike. Prioritetet e tij përfshijnë finalizimin e një marrëveshjeje tregtare SHBA–MB dhe koordinimin e një përgjigjeje europiane ndaj përpjekjeve të Trump-it për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë — pa zemëruar Shtëpinë e Bardhë, një ekuilibër delikat që shumë liderë aleatë po përpiqen të mbajnë.

Kanadaja, ndërkohë, ka përjetuar përkeqësimin më të madh të marrëdhënieve, të cilat janë acaruar nga një luftë tregtare e ashpër dhe retorika periodike e Trump-it mbi aneksimin.

Amerikanët, në përgjithësi, ende e shohin vendin e tyre më pozitivisht sesa aleatët. Por demokratët shfaqin qëndrime shumë më negative që nga rikthimi i Trump-it në detyrë.

Pothuajse gjysma e votuesve që mbështetën Kamala Harris-in thonë se SHBA është një forcë negative në botë, krahasuar me vetëm 13 për qind të votuesve të Trump-it. Tre në katër votues të Trump-it thonë se SHBA është një forcë pozitive globale.

Burimi: Politico/Përshtati Gazeta Si

The post Sondazhi/ Aleatët e SHBA: Trump më shumë krijon probleme sesa i zgjidh! appeared first on Gazeta Si.

Nga Gazeta ‘Si- Qendra e rekrutimit ushtarak përballë Kullës Eiffel, në lagjen e pasur të rrethit të 7-të, në École Militaire historike, është e mbushur me posterë promovues për forcat e armatosura. Në holl, u takova me Charlotte, 26 vjeç, e cila aktualisht punon në marketing për një kompani private, por po mendon t’i bashkohet ushtrisë franceze.

“Konteksti gjeopolitik po më frymëzon të regjistrohem dhe të shërbej, duke përdorur aftësitë e mia,” më tha.

“Ndonjëherë pyes veten pse po merrem me marketing, kur mund të isha një gjuhëtare në ushtri ose në një agjenci inteligjence.”

Konteksti gjeopolitik për të cilin ajo flet është i qartë për të gjithë në Francë, e cila ka qenë në ballë të përpjekjeve të Europës për të përballuar ndryshimin e qasjes së SHBA-së ndaj aleatëve të saj në NATO dhe BE.

Charlotte, të cilën ra dakord ta identifikoj vetëm me emrin e saj për të mbrojtur privatësinë, më tha se ka studiuar gjuhën ruse dhe e kupton që europianët duhet të bëhen më “sovranë”, sepse nuk mund të mbështeten te Presidenti amerikan Donald Trump për të mbrojtur kontinentin kundër Rusisë. Dhe ajo është e gatshme të ndihmojë.

Trump vazhdon të antagonizojë aleatët tradicionalë europianë të Shteteve të Bashkuara, duke i përqeshur siç bëri edhe në një intervistë për POLITICO këtë muaj, duke i quajtur “të dobët” dhe “grup kombesh në kalbëzim.”

Nga ana e saj, Franca dëshiron t’i tregojë se e ka gabim.

Si shumë vende të tjera europiane, Franca e sheh Rusinë si një kërcënim në rritje për kontinentin. Kështu, ajo po përgatitet të mbrohet kundër asaj që shefi i shtabit të mbrojtjes së Francës, Gjenerali Fabien Mandon, e quajti një “provë të dhunshme” nga Rusia brenda tre deri në katër viteve të ardhshme — një provë që vendi do t’i duhet ta përballojë pa shumë, nëse ka fare, ndihmë nga Uashingtoni. Për ta bërë këtë, Franca po rrit shpenzimet ushtarake, po shton prodhimin e armëve dhe po dyfishon forcat rezervë.

Nga viti i ardhshëm, Franca do të rikthejë shërbimin ushtarak vullnetar për të rinjtë, kryesisht 18- dhe 19-vjeçarë. Qëllimi është të rekrutohen 3.000 të rinj verën e ardhshme, 10.000 në vitin 2030 dhe 50.000 në vitin 2035.

Këto përpjekje mbrojtëse vijnë në një kohë kur shumica e vendeve të Europës po duhet të rishqyrtojnë pozicionin e tyre të sigurisë në mënyrën më kuptimplotë që nga fundi i Luftës së Ftohtë.

Sfida është edhe më e madhe, pasi po bëhet gjithnjë e më e qartë se ata nuk mund të mbështeten më tek Shtetet e Bashkuara si ofruesi kryesor i sigurisë. Presidentë të njëpasnjëshëm amerikanë — përfshirë Barack Obama dhe Joe Biden — kanë paralajmëruar se Uashingtoni do t’i duhet eventualisht t’i kushtojë më shumë vëmendje rajonit Indo-Paqësor në vend të Europës, por administrata Trump tashmë i ka shoqëruar ato fjalë me veprime.

Kjo po e vë Francën në qendër të vëmendjes, si fuqia e vetme bërthamore e BE-së dhe një vend me prodhues të pavarur armësh që ka paralajmëruar prej kohësh se kontinenti duhet të bëhet më autonom në fusha si teknologjia dhe mbrojtja.

Sipas Guillaume Lagane, ekspert i politikave të mbrojtjes dhe pedagog në universitetin Sciences Po, mënyra se si Franca dhe Gjermania, dy vendet më të mëdha të BE-së, përgjigjen në muajt dhe vitet e ardhshme do të përcaktojë nëse vende të tjera europiane do t’i drejtohen atyre për mbrojtjen e Europës apo do të përpiqen të ruajnë lidhje bilaterale me Uashingtonin në kurriz të unitetit të BE-së dhe NATO-s.

“Nëse Franca dhe Gjermania propozojnë opsione të besueshme, vendet europiane mund të hezitojnë, përndryshe jo,” tha ai. “Nëse vetëm garancia amerikane është e besueshme, ata do të bëjnë gjithçka që munden për ta blerë atë.”

Për të qenë një udhëheqës i besueshëm, ai shtoi, Franca mund të shqyrtojë vendosjen e avionëve të saj Rafale me aftësi bërthamore në Gjermani ose Poloni; kompensimin e boshllëqeve të kapaciteteve të lëna nga SHBA-të; dhe zëvendësimin e ushtarëve amerikanë që po largohen nga Europa me trupa franceze.

Europa do të ketë nevojë për shumë Charlottes.

Në korridoret e pushtetit në Paris, elita franceze e ka ditur gjithmonë se ky moment do të vinte.

“Ne nuk jemi as të surprizuar, as të shokuar dhe as në mohim,” më tha një zyrtar i lartë francez i mbrojtjes. “Testi ynë i parë afatshkurtër është Ukraina. Ne europianët duhet të organizohemi për ta përballuar këtë realitet dhe për t’u përshtatur pa u kapur të papërgatitur.”

Për një javë, kam biseduar me zyrtarë francezë dhe europianë në Paris dhe gjetkë për të kuptuar se si po e përthithin antagonizmin nga Uashingtoni. Në shumë raste, ramë dakord të mos i përmend emrat e tyre për t’u shprehur më lirshëm në këtë moment tensioni të lartë me SHBA-në dhe aleatët europianë.

Mosbesimi i Francës ndaj Amerikës daton që nga viti 1956, kur Presidenti amerikan Dwight Eisenhower e detyroi Francën dhe Britaninë të tërhiqeshin nga një ndërhyrje ushtarake për të rimarrë kontrollin e Kanalit të Suezit nga Egjipti, duke e lënë Parisin të ndihej i tradhtuar dhe i poshtëruar.

Që atëherë, ndryshe nga shumë vende të tjera europiane, politika e mbrojtjes së Francës është bazuar në supozimin se SHBA nuk është një aleat i besueshëm dhe se vendi perëndimor duhet të jetë në gjendje të mbrohet vetë nëse është e nevojshme. Kujtimi i incidentit të Suezit kontribuoi në vendimin e ish-presidentit Charles de Gaulle për t’u larguar nga NATO dhe për të zhvilluar programin e vet bërthamor.

Tani, kryeqytetet europiane — të cilët deri tani kanë hezituar të mendojnë për arkitekturën e sigurisë së kontinentit pa SHBA-në — po fillojnë të kuptojnë gjithnjë e më shumë se Franca mund të ketë pasur të drejtë gjatë gjithë kohës.

“Ka një lloj validimi intelektual të pozicionit francez, i cili njeh se interesat nuk përputhen gjithmonë mes aleatëve dhe se angazhimi amerikan në sigurinë europiane ishte rezultat i një përafrimi që nuk ishte i përjetshëm,” tha Élie Tenenbaum, drejtor i qendrës së studimeve të sigurisë IFRI me bazë në Paris.

Që kur Trump u rikthye në pushtet në janar, shenjat e tërheqjes së Uashingtonit nga — në mos përçmimit ndaj — Europës, kanë qenë të vështira për t’u injoruar.

Komentet fyese të Trump ndaj Europës këtë muaj erdhën vetëm pak ditë pas një Strategjie të Sigurisë Kombëtare të SHBA, e cila bëri thirrje të fshehta për ndryshim regjimësh në vendet europiane. Një version i rrjedhur i dokumentit thoshte hapur se SHBA duhet të tërheqë Austrinë, Hungarinë, Italinë dhe Poloninë larg BE-së.

Në muajt para publikimit të strategjisë, administrata Trump ka vënë në dyshim angazhimin e SHBA ndaj nenit 5 të NATO-s dhe ka njoftuar një ulje të trupave në Rumaninë në vijën e parë. Edhe më goditës, SHBA kërcënoi se do të aneksonte Grenlandën me forcë dhe po afrohet me Rusinë, përfshirë edhe në negociatat e paqes për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë.

Më pak se një vit pas rikthimit të Trump në Shtëpinë e Bardhë, zëra me ndikim në Gjermani — një nga vendet më të lidhura me SHBA-të në Europë — nuk e shohin më Uashingtonin si aleat. Sherbimi i inteligjencës ushtarake i Danimarkës e ka klasifikuar SHBA-në si rrezik sigurie.

Në këtë kontekst, vendet më të vogla europiane presin që të mëdhatë të marrin drejtimin.

“Ne kemi nevojë që vendet e mëdha të tregojnë rrugën,” theksoi në një takim privat një zyrtar europian i mbrojtjes nga një shtet i mesëm. “Franca ka qenë konsistente në këtë prej kohësh, Gjermania është gjithashtu e rëndësishme. Gjithmonë ndihmon nëse ata japin shembull.”

Një diplomat europian me bazë në Paris e mbështeti këtë thirrje për lidership francez: “Ne kemi nevojë që Macron të marrë iniciativën në mbrojtjen europiane; kush tjetër do ta bëjë këtë nëse jo Franca?” Një tjetër zyrtar europian tha se Franca mund të bëhet një ‘qendër politike dhe ushtarake’, duke shtuar se Parisi është gati të udhëheqë së bashku me kryeqytete të tjera si Londra, Berlini, Roma dhe Varshava.

Që nga shpërthimi i luftës në Ukrainë në vitin 2022, Parisi ka zhvendosur fokusin drejt Europës dhe ka rinvestuar në NATO. Për dekada, Parisi kishte neglizhuar aleancën — duke u rikthyer në komandën e integruar ushtarake vetëm në 2009 — dhe ishte fokusuar kryesisht në zona të largëta si rajoni Sahel në Afrikë, nga i cili u detyrua të tërhiqej pas një sërë grushtesh shteti.

Tani, Franca po udhëheq një grup shumëkombësh të NATO-s në Rumani, ka shtuar praninë e saj ushtarake në Estoni dhe është në bisedime për të dërguar trupat e saj në Finlandë. Për shtetet në vijën e parë, prania e një fuqie bërthamore në territorin e tyre është një pengesë vendimtare kundër Rusisë.

Në një test të parë për aftësinë e Europës për të menduar për sigurinë e saj pa SHBA-në, Parisi — ndryshe një nga kontribuesit më të dobët të ndihmës ushtarake për Kievin — ka krijuar së bashku me Londrën një koalicion të ashtuquajtur të gatshme për të planifikuar garanci sigurie për Ukrainën pas luftës. Është një hap i rëndësishëm në planifikimin e mbrojtjes së udhëhequr nga Europa dhe lidershipi i Francës është mirëpritur në kryeqytetet europiane.

Megjithatë, shumë prej tyre ende hezitojnë të vendosin mjete ushtarake në Ukrainë pa mbështetjen amerikane.

Burimi: Politico/Përshtati Gazeta Si

The post Franca po mban barrën kryesore ndaj Rusisë appeared first on Gazeta Si.

TIRANË- Qeveria shqiptare ka vendosur të ndajë bonuese për disa kategori të shoqërisë. Lajmi u dha nga ministri i Financave, Petrit Malaj, i cili tha se qeveria ka miratuar Aktin Normativ të fundvitit, i cili parashikon disa ndryshime në buxhetin e vitit 2025.

“Në kuadër të kësaj mbështetjeje, do të akordohet një masë financiare prej 15 mijë lekësh, ose rreth 150 eurosh, për secilin përfitues. Nga kjo paketë do të përfitojnë gjithsej 148 500 qytetarë, ndërsa fondi total i vënë në dispozicion arrin në 2,2 miliardë lekë”, tha ministri Malaj.

Ministri u shpreh se një nga vendimet e Këshillit të Ministrave lidhet me përdorimin e fondeve të pashpenzuara nga ministritë dhe institucionet buxhetore.

Ai pohoi se të gjitha fondet që nuk do të shpenzohen nga këto institucione të kalojnë në fondin e posaçëm të pensioneve pranë Bankës së Shqipërisë.

“Bazuar në një vlerësim paraprak, shuma që minimalisht pritet të transferohet në këtë llogari është rreth 150 milionë euro. Kjo shumë do të përdoret për Reformën e Pensioneve”, u shpreh Malaj./abcnews.al

 

Gjatë tri ditëve të negociatave në Florida, Shtetet e Bashkuara dhe Ukraina kanë zhvilluar bisedime me dhe pa përfaqësues evropianë mbi mënyrat për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë.

”Diskutimet midis negociatorëve ukrainas dhe amerikanë mbuluan garancitë shumëpalëshe të sigurisë, si dhe garancitë e sigurisë amerikane”, shkruan në mënyrë identike në X i dërguari special i SHBA-së, Steve Witkoff dhe negociatori kryesor ukrainas, Rustem Umerov.

Ata thanë se bisedimet trajtuan gjithashtu zhvillimin e mëtejshëm të planeve për rimëkëmbjen ekonomike të Ukrainës, ndërsa vendi vazhdon të mbrohet nga pushtimi i Rusisë.

“Gjatë tri ditëve të fundit në Florida, delegacioni ukrainas zhvilloi një sërë takimesh produktive dhe konstruktive me partnerët amerikanë dhe evropianë”, thanë postimet.

“Ukraina mbetet plotësisht e përkushtuar për të arritur një paqe të drejtë dhe të qëndrueshme”, shtuan ato.

Delegacionet ukrainase, ruse dhe evropiane ishin në Miami gjatë fundjavës për të vazhduar negociatat për t’i dhënë fund luftës së nisur nga Rusia rreth katër vjet më parë, megjithëse nuk u zhvilluan bisedime të drejtpërdrejta midis zyrtarëve ukrainas dhe rusë.

Përfaqësuesit ukrainas, amerikanë dhe evropianë kishin zhvilluar bisedime të dielën dhe të hënën e kaluar në Berlin, mes një shtytjeje të intensifikuar diplomatike për të gjetur një zgjidhje për konfliktin.

Negociatori rus Kirill Dmitriev, këshilltar i presidentit rus Vladimir Putin, i përshkroi bisedimet në Miami si konstruktive pas raundit të parë të së shtunës, sipas agjencisë shtetërore ruse të lajmeve TASS.

“Gjatë dy ditëve të fundit në Florida, i Dërguari Special rus Kirill Dmitriev zhvilloi takime produktive dhe konstruktive me delegacionin amerikan për të çuar përpara planin e paqes të presidentit Trump për Ukrainën”, tha Witkoff në një postim në X.

Asnjë nga palët e përfshira nuk zbuloi nëse ishte bërë përparim i vërtetë.

TIRANË- Ilir Meta dëshmoi sot vullnetarisht në SPAK për ngjarjet para dhe pas 21 janarit 2011. Ish-presidenti u mor në pyetje për disa orë nga prokurori Alfred Shehu.  Meta mësohet se ka thënë se shërbimet e huaja ishin në dijeni të dhunës së planifikuar nga organizatorët.

Meta, në atë kohë zëvendëskryeministër, ishte edhe arsyeja e protestës popullore, pas përgjimit të publikuar nga Dritan Prifti dhe ryshfeteve të kërkuara nga shefi i tij politik.

Ish-kreu i Shërbimit Informativ Shtetëror, Fatos Klosi, i ftuar në “Tirana Live” u shpreh se Meta është paraqitur në SPAK për të ndihmuar Sali Berishën.

Deklarimet e Ilir Metës sipas Klosit janë një mashtrim i pastër, ndërsa shtoi se shërbimet partnere nuk njoftojnë asnjëherë kryeministrin apo ministrin, por partnerin e tyre në Shqipëri, siç është SHISH.

“Nuk ma merrte mendja, me hallet që ka ai përpiqet të ndihmojë edhe Berishën si aleatë qe e ka dhe e kishte dhe atëherë më 21 janarin. Për mua është mashtrim i pastër. Shërbimet partnere nuk flasin me kryeministrin apo me ministrin, por ata kanë një partner që është shërbimi informative dhe mund ta përdoret inflamacionet. Nuk justifikohet. Është e ndalura me ligj që të qëllohet drejt Turmës. Krimi shtetëror duhet t’i shkohet deri në fund”, tha ai.

Ai pohoi se Meta ka shkuar në Prokurorinë e Posaçme për të justifikuar veprimet e Berishës, por pavarësisht përpjekjeve, ai theksoi se Berishën nuk e mbron dot përballë “krimit shtetëror” ku katër qytetarë të pafajshëm u qëlluan për vdekje para godinës së kryeministrisë më 21 janar 2011.

“Ata ushtarët dhe oficerët të gardës nuk e bënin dot pa urdhër. Ata që kanë dhënë urdhër, ata që sajuan atë ngjarje, që përfundoi me katër të vrarë dhe nuk e di për sa të plagosur, është një ngjarje më e rënda që ka ndodhur.

Ai ka shkuar aty për të ndihmuar Sali Berishën, jo prokurorinë. Ai ka shkuar atje për ta justifikuar në njëfarë mënyrë, sepse nuk e mbron dot. Ata janë të akuzuarit. Unë shpresoj që të dalë e vërtetë, është e vështirë sigurisht. Procesi i hetimit u sabotua që në fillim.

Tani është vonë, por nuk është e pamundur. Me vërtet është fshirë serveri i kryeministrisë, por unë jam i sigurt që Basha ministër i Brendshëm i asaj kohe nuk kishte këllqe për të dhënë urdhër për të vrarë, por nga kryeministri i kohës.

Ka plot njerëz që  janë dëshmitarë, punonjës të Gardës, që mund të thonë të vërtetën. Kam përshtypjen se nuk ka ditur gjë i shkreti. Berisha u tall me Topin dhe me kryeprokuroren e përgjithshme. Ai i mundi ata, sepse ishte i plotfuqishëm, sepse presidentin ata e zgjodhën.

Bamir Topi mbajti një qëndrim të drejtë, në përputhje me ligjin, ndërkohë Berisha, që është fajtori kryesor bëri ç’është e mundur për të gënjyer. Deri sa Gardën e mbajtën tre ditë në kryeministri, dhe në këto ditë…Këto janë indice që tregojnë se duhet luftuar më shumë për prova. Shpresa ime është tek njerëzit. U gjuajt kur njerëzit ishin shpërndarë. “, tha ai.

TIRANË- Këshilli Kombëtar i Partisë Demokratike është mbledhur mes tensioneve të brendshme dhe pa fokus të qartë mbi zgjedhjet.  Analisti Artur Nura, i ftuar në një “Tirana Live”, u shpreh se ish-kryeministri Sali Berisha ndodhet në një situatë të vështirë brenda PD-së, ndërsa figura e Ervin Salianjit po fiton gjithnjë e më shumë mbështetje mes demokratëve.

Sipas Nurës, Salianji përfaqëson një frymë të re politike, e cila po shihet si shpresë nga baza e PD-së, veçanërisht nga të rinjtë.

Më tej, Nura theksoi se protesta e PD e paralajmëruar për 22 dhjetor pritet të jetë modeste në nivel kombëtar, ndërsa Salianji po arrin të tërheqë më shumë mbështetës sesa strukturat tradicionale të partisë.

I pyetur mbi motivet se pse Salianji  nuk mori pjesë në mbledhjen e Këshillit Kombëtar, Nura tha se po tregohet funksional dhe po shmang përplasjet e drejtpërdrejta për momentin.

“Salianji pasqyrë e rinisë së Berishës dhe kjo e është arsyeja kryesore, që e shqetëson më shumë atë. Ai mbledh Këshillin Kombëtar, por nuk flet për zgjedhjet. Padyshim që Berisha është në një situatë të rëndë brenda Partisë Demokratike.

Protesta do jetë modeste më 22 dhjetor në planin kombëtar. Salianji i merr më shumë demokratë. Salianji është një politika, që po i jep një perspektivë të mirë Partisë Demokratike. Fryma Berisha të mbyt. Nuk e mbyt individin, por frymën demokratike brenda partisë”, tha ai.

“Besoj se është një zgjedhje që ka bërë për të mos u përplasur hë për hë, sepse i dihet të mos ndërtojë përplasje tani për tani. Demokratët shohin shpresë tek Ervin Salianjin.  Jo rastësisht Salianji po del kaq shumë funksionale. Mund të ketë edhe mbështesje ndërkombëtare. Në PD nuk kemi demokraci të brendshme. Koha do ta vërtetojë, unë mendoj se Salianji është një tentativë për t’i dhënë PD një frymë  të re.”, u shpreh ai./abcnews.al

Nga Gazeta ‘Si’- Samiti i udhëheqësve të BE-së, të enjten do të vërë në provë nëse blloku do të qëndrojë i bashkuar, apo nëse Donald Trump mund ta ndajë atë.

Një mosmarrëveshje e madhe midis qeverive evropiane mbi përdorimin e aseteve ruse të ngrira që nga pushtimi i Ukrainës nga Vladimir Putin për të financuar rindërtimin e vendit nxjerr në pah një përçarje më të thellë në të gjithë kontinentin mbi mënyrën se si të përballet me një rend të ri botëror dhe presionin e paparë nga SHBA-të.

Këshilli Evropian këtë javë duhet të bëjë dy gjëra. Udhëheqësit kanë nevojë për rezultate të prekshme, veçanërisht në financimin e Ukrainës. Por qeveritë kryesore thonë gjithashtu se duhet të mbështesin BE-në kur Shtëpia e Bardhë po përpiqet të ndikojë në politikë, dhe më shumë udhëheqës evropianë se kurrë, nga Viktor Orbán i Hungarisë deri te Andrej Babiš i Çekisë, e hedhin poshtë mençurinë e pranuar të Brukselit.

BE-ja do të “dëmtohej rëndë për vite me radhë” nëse nuk ia del të arrijë një marrëveshje për financimin e Ukrainës, tha kancelari gjerman Friedrich Merz në një intervistë televizive gjermane.

“Dhe ne do t’i tregojmë botës se, në një moment kaq të rëndësishëm në historinë tonë, ne jemi të paaftë të qëndrojmë së bashku dhe të veprojmë për të mbrojtur rendin tonë politik në këtë kontinent evropian.”

Zyrtarët e administratës Trump kanë shtyrë qeveritë evropiane, të paktën ato që i konsiderojnë më miqësore – që të refuzojnë planin për të përdorur 210 miliardë euro në asete ruse për të financuar Ukrainën, thanë për POLITICO katër zyrtarë të BE-së të përfshirë në diskutime.

Kur udhëheqësit e BE-së u takuan në Bruksel në tetor, ata nuk arritën të arrinin një marrëveshje për paratë e bllokuara sepse Belgjika e kundërshtoi atë. Dy muaj më vonë, është e qartë se problemi i BE-së nuk është në të vërtetë Belgjika, por Trump.

Komisioni Evropian dhe kryeqytetet më me ndikim kanë negociuar me njëri-tjetrin gjatë asaj periudhe, duke u përpjekur të bindin kryeministrin belg Bart De Wever, mbështetja e të cilit është thelbësore sepse vendi i tij është shtëpia e shumicës së aseteve ruse të ngrira në Evropë, të jetë në anën e tyre. Diskutimet janë bërë më intensive gjatë javës së kaluar, pasi BE është përpjekur t’i japë Belgjikës garanci.

Por shanset për të arritur një marrëveshje u përkeqësuan në vend që të përmirësoheshin gjatë së martës, tha zyrtari i lartë, të cilit iu dha anonimiteti për të folur lirisht. “Doja të qaja,” thanë ata për atmosferën e një takimi në Bruksel të ministrave të çështjeve të BE-së që po përgatiteshin për samitin.

“Nuk është më udhëheqëse e botës së lirë”

Ukraina ka nevojë urgjente për para, pasi përballet me një deficit buxhetor prej 71.7 miliardë eurosh vitin e ardhshëm. Nëse paratë nuk fillojnë të rrjedhin deri në prill, do të duhet të shkurtojë shpenzimet publike, gjë që mund të godasë moralin dhe aftësinë e saj për të vazhduar të mbrohet, gati katër vjet që nga pushtimi në shkallë të plotë i Rusisë.

Qeveria belge thotë se kundërshtimi i saj ndaj përdorimit të aseteve ruse për të financuar kredinë varet nga nevoja për të mbrojtur taksapaguesit e saj nga përgjegjësia në rast se paratë duhet të kthehen ndonjëherë.

Për vendet e tjera evropiane, bëhet fjalë për gjeopolitikë më të gjerë.

Fushata amerikane e ndikimit që ka parë zyrtarët e administratës Trump të anashkalojnë Brukselin dhe të bashkëpunojnë me kryeqytetet, ka bërë që Italia, Bullgaria, Malta dhe Çekia t’i bashkohen grupit të vendeve që nuk pajtohen. Dështimi do të ishte një katastrofë për pozicionin e BE-së në botë, thanë zyrtarët evropianë, duke pasur parasysh mesazhin që do të dërgonte. Jo vetëm për administratën e ashpër Trump, e cila, në Strategjinë e saj të Sigurisë Kombëtare të publikuar më parë këtë muaj, tha se do të mbështeste forcat euroskeptike, por edhe për Presidentin rus Vladimir Putin, i cili vë në dyshim hapur sovranitetin e ish-shteteve sovjetike.

Manfred Weber, udhëheqësi i Partisë Popullore Evropiane të qendrës së djathtë, familja më e madhe politike e BE-së, dha një vlerësim të habitshëm të martën në lidhje me gjendjen e përkeqësuar të marrëdhënieve.

“SHBA-të padyshim nuk janë më udhëheqëse të botës së lirë,” u tha ai gazetarëve në Strasburg, ku Parlamenti Evropian është në seancë këtë javë. Administrata Trump po “distancohet nga ne”.

Një Ukrainë e shkatërruar do të kishte një dorë më të dobët për të luajtur në bisedimet e paqes, duke minuar shanset e saj për të marrë paqen e qëndrueshme që i nevojitet për t’u rindërtuar nga shkatërrimi i katër viteve të luftës së plotë.

“Nuk kam as fjalën e duhur,” tha Kryeministrja estoneze Kristen Michal për POLITICO kur u pyet se çfarë do të ndodhte nëse BE-ja nuk arrin të marrë një marrëveshje kredie. Kievi duhet të dijë “se Evropa po e mbështet Ukrainën sido që të ndodhë. Që ata nuk janë të detyruar ta pranojnë marrëveshjen e keqe”.

Sipas një drafti të planit të paqes të negociuar nga Shtëpia e Bardhë dhe Kremlini, Uashingtoni dëshiron të përdorë një pjesë të aseteve të ngrira të Rusisë për të financuar përpjekjet e rindërtimit të udhëhequra nga SHBA-të. Lëshimi i aseteve të ngrira për Ukrainën si pjesë e një kredie dëmshpërblimi do t’i lejonte Kievit të vendoste se ku t’i drejtonte paratë, me Francën që shtyn për një qasje të parë ndaj shpenzimeve për armë, e cila do të ishte Evropa.

Trump po ushtron gjithashtu presion mbi Presidentin e Ukrainës, Volodymyr Zelenskyy, që t’i lëshojë Rusisë territore të fortifikuara rëndë dhe me rëndësi strategjike në Donbas, tokë që Kremlini aktualisht nuk e kontrollon.

Shtëpia e Bardhë i hodhi poshtë akuzat e Brukselit për ndërhyrje.

“Shpërthimet nga burime anonime që nuk ishin të pranishme në këto diskutime nuk duhen marrë seriozisht”, tha zëvendëssekretarja e shtypit e Shtëpisë së Bardhë, Anna Kelly.

“Objektivi i vetëm i Shteteve të Bashkuara është të sjellë paqe në këtë konflikt… Si ukrainasit ashtu edhe rusët kanë deklaruar qartë qëndrimet e tyre në lidhje me asetet e ngrira, dhe puna jonë e vetme është të lehtësojmë një shkëmbim që në fund të fundit mund të rezultojë në një marrëveshje”.

Negociatat e dobëta të së martës panë zyrtarët dhe udhëheqësit e BE-së të ngrinin gjithnjë e më shumë opsionin bërthamor: miratimin e kredisë së dëmshpërblimeve me votim me shumicë të kualifikuar, me fjalë të tjera, duke injoruar kundërshtimet e disa vendeve dhe duke vazhduar gjithsesi. Por disa zyrtarë thanë se kjo do të shqyente një bllok tashmë të përçarë dhe ka të ngjarë ta zhyste atë në një krizë të vërtetë.

Një alternativë tjetër është që disa vende thjesht të ofrojnë kredi të kufizuara dypalëshe.

“Është e rëndësishme që Belgjika të jetë pjesë e marrëveshjes”, “por le ta shohim”, tha kryeministrja letoneze Evika Siliņa për POLITICO të martën. “Nëse ky [një votim me shumicë të kualifikuar] do të jetë i vetmi [opsion], pse jo?”

“Është e rëndësishme që BE-ja të tregojë forcën e saj, si dhe aftësinë për të marrë një vendim të fortë, sepse ne kemi punuar për një kohë mjaft të gjatë dhe i premtuam Ukrainës se do t’i ndihmojmë me burime financiare, dhe asetet e ngrira janë me të vërtetë një burim i mirë”, tha ajo.

Siliņa shtoi jo pa qëllim se “për Belgjikën, nuk uroj që ajo të bëhet një Hungari e dytë.” POLITICO raportoi javën e kaluar se diplomatët kishin paralajmëruar se Belgjika rrezikonte të dilte nga rreshti, në vendimmarrjen e BE-së si rezultat i kokëfortësisë së saj ndaj marrëveshjes së aseteve.

Për Ukrainën, kredia e dëmshpërblimit e financuar nga asetet ruse do të ishte zgjidhja më e mirë për vrimën e saj të zezë financiare, ndërsa mbështetja e FMN-së për vendin varet nga plani.

Por Zelenskyy, në një bisedë në WhatsApp me gazetarët të hënën, ishte pragmatik. Ai nuk interesohet se si Ukraina i merr paratë, për sa kohë që i merr ato.

“Sigurisht, ne do të donim vërtet t’i përdornim asetet ruse për të rivendosur shtetin tonë”, pasi “është e drejtë që rusët të paguajnë për shkatërrimin”. Por, shtoi ai, “një kredi dëmshpërblimi ose çdo format i bazuar në shumën e aseteve të ngrira të Rusisë – midis 150 dhe 200-210 miliardë dollarë në total – është me të vërtetë një ndryshim rrënjësor”.

Me bisedimet midis zyrtarëve evropianë që dështuan të arrinin një marrëveshje, udhëheqësit personalisht do të kenë detyrën e pazakontë në samitin e së enjtes, të gjejnë vetë një zgjidhje.

Burimi: Politico/Përshtati Gazeta Si

The post Problemi i Europës është Trumpi! appeared first on Gazeta Si.

TIRANË- Fenomeni i komercializmit të librit nuk është një “sëmundje” shqiptare, por një problem që ka shtrirje globale.

Kështu u shpreh profesori Roland Lami, në studion e “Real Story” me gazetarin Sokol Balla.

Ai thekson se ajo që duhet të kultivohet më shumë në Shqipëri është kritika e thellë, e cila duhet të orientohet rreth vlerave, që ofron libri.

“Çështja e komercializimit të librit nuk është shqiptare, është globale. Nëse do shkojmë te lexuesi i profilizuar në numër janë shumë të paktët, është lexues i kualifikuar.

Ndërsa sot leximi i shpejtë orientohet drejt autorëve që godasin menjëherë, në titull, ngjarje.

Ajo çfarë duhet të na shoqërojë është që kritika, të orientohet rreth vlerave që ofron libri cilësor. Nëse do e lëmë të sfumohet nga leximi i shpejtë, shija estetike mbetet në vend”, tha ai/abcnews.al

Nga Andrew Roth- Si mund të krijosh një manifest politik të jashtëm për një president amerikan që udhëheq nga instinkti?

Drafti fillestar i ra në dorë Michael Anton, një ithtar i zjarrtë i Maga-s, të cilin zyrtarët e kanë quajtur autorin kryesor pas strategjisë së re radikale të sigurisë kombëtare (NSS) të SHBA-së.

Dokumenti tronditi aleatët e SHBA-së, duke paralajmëruar se imigracioni në Europë do të shkaktonte “shkatërrim civilizimi”, duke ringjallur doktrinën Monroe në hemisferën perëndimore, dhe duke zvogëluar përgjegjësinë e SHBA-së për konkurrencën e fuqive të mëdha me Kinën dhe Rusinë.

Anton, ish-drejtori i planifikimit të politikave në Departamentin e Shtetit, kishte tërhequr më parë vëmendje të gjerë në vitin 2016, kur e krahasoi zgjedhjen që po afrohej me një aeroplan të rrëmbyer, ku konservatorët duhet të trondisin rrënjësisht politikën amerikane dhe të refuzojnë qëndrimet pro-imigracionit që ishin “shenjë e një partie, një shoqërie, një vendi, një populli, një civilizimi që dëshiron të vdesë”.

Nuk është çudi, pra, që NSS-ja e fundit, zakonisht një dokument i ngarkuar me gjuhë burokratike të kujdesshme, ra si një bombë. Disa nga rekomandimet ishin kaq radikale saqë shkaktuan që liderët europianë të thoshin se euroskepticizmi i SHBA-së tani ishte bërë “doktrinë zyrtare”.

“Mendoj se është e qartë që Maga po përpiqet të jetë një lëvizje revolucionare,” tha Max Bergmann, drejtori i programit Europë, Rusi dhe Euroazi në Qendrën për Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare. “Po përpiqet të shkundë rrënjësisht politikën e jashtme amerikane pasluftës dhe të ndryshojë drejtimin e vendit.”

Mendimi sfidon dekada ortodoksi politike të dy partive që shihnin institucionet europiane, përfshirë NATO-n dhe Bashkimin Europian, si aleatë në konkurrencën e fuqive të mëdha me vende autoritare si Rusia dhe Kina. Dokumenti i ri sheh kërcënimin më të madh te imigracioni – dhe sugjeron që SHBA duhet të afrohet me aleatë jo-liberalë në Europë.

“Kjo është pak si një divorc,” tha Bergmann. “Ata nuk duan që martesa të përfundojë. Po kërkojnë shenja që Shtetet e Bashkuara janë ende të interesuara për ta … dhe kjo ishte njëfarë konfirmimi që ka përfunduar.”

Tradicionalisht, NSS-ja është rezultat i një procesi të ndërlikuar ndër-agjencial që çon në një “punë prerje-dhe-ngjitjeje”, sipas Daniel Hamilton, ish-zyrtar i Departamentit të Shtetit dhe profesor në Universitetin Johns Hopkins.

“Supozimi im është se Trump nuk e ka lexuar këtë gjë dhe nuk do ta bëjë,” tha John Bolton, ish-këshilltar i sigurisë kombëtare për Trump gjatë mandatit të tij të parë dhe që më pas u bë kritik i presidentit. “Ai nuk lexoi strategjinë kombëtare të sigurisë në mandat të parë, dhe askush nuk i dha rëndësi.”

Por në një intervistë më pas për Politico, Trump përsëriti kritikat e strategjisë ndaj migracionit masiv, duke treguar se edhe nëse nuk ka kohë për një dokument politik, horrori i saj ndaj multikulturalizmit përputhet ngushtë me mendimin e tij.

“Nëse vazhdon kështu … shumë nga ato vende nuk do të jenë më vende të qëndrueshme,” tha Trump. “Politika e tyre e imigracionit është një katastrofë. Ajo që po bëjnë me imigracionin është një katastrofë.”

Strategjitë kombëtare të sigurisë, të bëra publike nga administratat amerikane që nga mesvitet e 1980-ave, shpesh kanë shërbyer si arenë për vizione të ndryshme të politikës së jashtme amerikane, ku zyrtarët rivalë futin gjuhë për të reflektuar interesat e tyre kryesore.

Nën Trump, Shtëpia e Bardhë ka zvogëluar ndjeshëm stafin në aparatet kyçe të sigurisë kombëtare si pjesë e përpjekjes për të thjeshtuar qeverinë dhe për të hequr “shtetin e thellë” të pabindur – përfshirë Këshillin e Sigurisë Kombëtare, forum i cili tradicionalisht koordinon politikën e sigurisë kombëtare të SHBA-së.

Trump vetë thuhet se ka pak interes për politikë.

Edhe pse dokumenti nuk përcakton rekomandime specifike politike, ka shenja se shpirti i tij po zbatohet tashmë në pjesë të administratës së gjerë amerikane.

Ambasadat amerikane në Europë, si dhe Kanada, Australi dhe Zelanda e Re, janë urdhëruar të mbledhin të dhëna mbi krimet e kryera nga emigrantët, dhe zyrtarët e lartë kanë thënë se migracioni masiv është një “kërcënim ekzistencial për qytetërimin perëndimor dhe sigurinë e perëndimit dhe të gjithë botës”.

Diplomatët e lartë amerikanë gjithashtu po japin paralajmërime Europës ndërsa po riformatojnë Bashkimin Europian si një rival kryesor.

Anton la qeverinë në shtator, disa muaj para se dokumenti të publikohej. Diplomatët thanë se ai ishte i frustruar në Departamentin e Shtetit, ku aleatët e tjerë të fuqishëm të sekretarit të shtetit, Marco Rubio, ishin të ngarkuar me marrjen e vendimeve kryesore.

Në qarqet konservatore, disa njerëz kanë paralajmëruar se, edhe pse administrata e Trump mund të mos zbatojë vizionin e përshkruar në NSS, pasardhësit potencialë të Trump, përfshirë Vance, kanë një draft për një politikë të jashtme të ardhshme Maga.

“Lexuar si një plan për pjesën tjetër të presidencës së Trump, NSS mund të tejçmohet,” shkroi Wall Street Journal në një editorial.

“Por kjo nuk do të thotë se mund të injorohet lehtë. NSS përfaqëson pikëpamjen e atyre që shpresojnë të formojnë politikën amerikane shumë kohë pas përfundimit të mandatit të dytë të Trump. Idetë e tyre kanë rëndësi.”

Burimi: The Guardian/Përshtati Gazeta Si

Andrew Roth është korrespondenti i çështjeve globale i gazetës The Guardian, i vendosur në Uashington DC. Ai mbulon Departamentin e Shtetit dhe politikën e jashtme të SHBA-së.

The post Kush qëndron pas politikës anti-europiane të Trump? appeared first on Gazeta Si.

Nga Gazeta “SI”- Martin Camaj në shumë analiza letrare është përcaktuar si një poet hermetik. Kjo më shumë për faktin se emri i tij lidhet thuajse gjithmonë me Giuseppe Ungaretin, poetin e madh hermetik italian. Edhe ky asociim e ka një arsye, e cila mbetet në fakt tërësisht teknike: pjesëmarrja e Martin Camajt në kurset e Ungaretit, në Universitetin e Romës.

Por studiuesit më të njohur të Camajt, e po ashtu dishepujt e tij, Matteo Mandalà dhe Francesco Altimari e hodhën poshtë këtë tezë gjatë prezantimit të veprës së plotë të Camajt, në një vëllim nga Botime Onufri, aktivitet që u organizua në qendrën “Sotir Kolea” të Bibliotekës Kombëtare.

Profesori i Universitetit të Palermos, si dhe studiues i letërsisë arbëreshe dhe asaj shqiptare, Matteo Mandalà, thotë se letërsia e Martinit është keqkuptuar nga kritika shqiptare.

“Vepra e Martinit është keqkuptuar. Ai nuk ishte hermetik. Nuk i qëndronte ky përcaktim sepse ai nuk ishte i tillë. Vetëm fakti se ndoqi disa kurse të Ungarettit në Universitetin e Romës, nuk e bën atë hermetik. Mbaj mend që kur ia thashë këtë para shumë vitesh, ai më përqafoi, sepse i thashë: ‘Ju, Martin, nuk jeni hermetik.’ Maksimumi mund të jeni simbolist, çka e pranoi dhe vetë”, shprehet Mandalà.

Ai sqaron edhe prej nga e mori frymëzimin Camaj për të shkruar më vonë letërsinë e tij:

“Camaj ishte ndjekës i simbolizmit ruso-francez. Por unë dua të shtoj edhe një simbolizëm tjetër prej të cilit Martini është frymëzuar, dhe ai është simbolizmi italian. Jemi në fazën kur në Itali, në fundin e viteve ’50, nisi ajo që ne e quajmë avantgardë, që kishte përmbyllur fazën e eksperimentalizmit neorealist dhe që po hapte dyert për një fazë të re të letërsisë, ku përmendim Pasolinin, për shembull. Dhe Martini ndoqi këtë rrymë.”

Mandalà thekson se dialektet ishin mjetet e tij gjuhësore:

“Nuk kishte mjete akoma, dhe mjetet që kërkonte Martini në studimet e tij i gjente te gjuha arbëreshe. Pra, gjuha ishte sekreti i tij. Ai kërkonte nëpër dialektet arbëreshe sikur kërkohet ari nën tokë. Nga çdo fjalë ai nxirrte thelbin, nxirrte frymën e saj. Aty e ka krijuar poetikën Martini, dhe kjo nuk është hermetizëm. Ky është një përpunim i fjalës si mjet me të cilin poeti shpreh ndjenjat e veta. Këtu është merita dhe thelbi i letërsisë së Camajt.”

Në fund, Matteo Mandalà tregon edhe një detaj prej të cilit Camaj zbulon dashurinë për gjuhën shqipe dhe misionin e tij:

“E pyesja shpesh se pse ai nuk kishte shkruar në gjuhë të huaj, siç kishin bërë shumë disidentë të Europës Lindore, duke marrë famë në botë. Por ai përgjigjej gjithmonë se nuk donte famën dhe as të shiste libra. Ai donte gjuhën shqipe dhe ashtu e mbajti mbi vete gjithmonë, si një atdhe i lëvizshëm,” mbyll Matteo Mandalà.

Tezën e profesor Mandalàs e mbështet edhe albanologu dhe profesori i Universitetit të Kalabrisë, Francesco Altimari:

“Martini nuk ishte hermetik. Dhe është gabim nëse e përcaktojmë si të tillë vetëm sepse ai ndoqi disa kurse të Ungarettit. Ai ishte thellësisht simbolik dhe thoshte gjithmonë se hermetizimi i tij buronte nga prejardhja e tij, me rrënjë të thella te toka dhe te bota jonë.”

Kështu, dy nga studiuesit më të mirë të veprës së Camajt sqarojnë dilemën nëse Camaj ishte hermetik apo jo, duke e lidhur veprën e tij me simbolizmin europian dhe duke e përcaktuar atë si një vepër avantgarde që shprehet përmes mjeteve gjuhësore që burojnë nga dialektet, kryesisht arbëreshe.

The post Martin Camaj nuk ishte hermetik… appeared first on Gazeta Si.

TIRANË– Këshilli i Lartë i Prokurorisë vijon të dëgjojë platformat e katër kandidatëve, të cilët kanë shprehur interesin për të t’u zgjedhur në krye të Strukturës së Posaçme Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar.

Teksa listoi shtyllat e programit të tij, kandidati Elvin Gogaj u pyet për motivet, të cilat e kanë shtyrë për të garuar.

Ai theksoi se vlerëson energjitë e tij aktuale dhe se dëshiron t’i shërbejë më shumë Shqipërisë.

Diskutimi në KLP:

Anëtari i KLP, Erjon Fejzulla: Nuk mjafton kaq, pra 1/3 e karrierës e të qenit drejtues, çfarë iu shtyn që të kërkonit të drejtoni një strukturë tjetër?

Kandidati Elvin Gokaj: Thjesht vlerësoj energjitë e mia në këtë moment dhe besoj se mund të bëj diçka të mirë për vendin tim./abcnews.al

Nga Gazeta ‘Si’- Emisarët e Presidentit të SHBA-së, Donald Trump, në Kremlin mund të kenë qenë duke u përpjekur shumë gjatë bisedimeve javën e kaluar në Moskë mbi një marrëveshje të mundshme paqeje në Ukrainë, por rusët tani mund të shfrytëzojnë një avantazh të ri: Thellimin e përçarjeve midis Uashingtonit dhe Europës.

Të martën, Trump dyfishoi kritikat e administratës së tij ndaj Europës, duke thënë në një intervistë të sapobotuar me Politico se kombet europiane ishin “të dobëta” dhe “në proces kalbjeje” për shkak të politikave të tyre të imigracionit.

Ai argumentoi gjithashtu se Rusia ka “dorën e sipërme” në luftën e saj ndaj Ukrainës dhe se ishte koha që Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky “të fillojë të pranojë gjërat” kur bëhet fjalë për përpjekjet për t’i dhënë fund konfliktit.

 “Ai do të duhet të marrë përsipër topin dhe të fillojë të pranojë gjërat, e dini, kur je duke humbur”, tha Trump.

Komentet e presidentit amerikan pasuan publikimin javën e kaluar të një strategjie të re të sigurisë kombëtare që synonte një sulm të ashpër ndaj qeverive europiane për mbështetjen e tyre për Ukrainën, duke fajësuar “zyrtarët europianë që kanë shpresa joreale për luftën” se po pengojnë një marrëveshje paqeje.

«Një shumicë e madhe europiane dëshiron paqe, megjithatë kjo dëshirë nuk përkthehet në politika, në një masë të madhe për shkak të përmbysjes së proceseve demokratike nga këto qeveri», pohon dokumenti.

Kancelari gjerman Friedrich Merz kundërshtoi atë dokument strategjie të martën, duke thënë në një konferencë për shtyp se “disa prej tij janë të kuptueshme, disa prej tyre janë të kuptueshme dhe disa prej tyre janë të papranueshme për ne nga një perspektivë evropiane”, duke shtuar se kombet europiane nuk kanë nevojë për ndihmë nga Shtetet e Bashkuara për të “shpëtuar demokracinë” në Europë.

Por formulimi i administratës Trump – duke e paraqitur Europën si një pengesë antidemokratike për marrëdhënie të qëndrueshme me Rusinë – ka qenë një dhuratë nga perëndia për zyrtarët rus.

Zëdhënësi i Kremlinit, Dmitry Peskov, e përshëndeti publikimin e dokumentit, duke thënë të dielën se ai ishte “në përputhje me vizionin tonë”.

Në komentet e së hënës, Peskov dha më shumë detaje, duke thënë: “Nuanca që shohim në konceptin e ri sigurisht që na tërheq. Ajo flet për nevojën për dialog dhe ndërtimin e marrëdhënieve konstruktive dhe të mira.”

Kirill Dmitriev, CEO i Fondit Rus të Investimeve Direkte dhe një ndërmjetës kyç në përplasjet e fundit diplomatike midis Uashingtonit dhe Kremlinit, gjithashtu e ka shfrytëzuar momentin. Në një seri postimesh në X, Dmitriev festoi kritikat e Trump ndaj vendeve europiane, veçanërisht paralajmërimin e Trump se “Europa duhet të jetë shumë e kujdesshme” dhe se “po shkon në disa drejtime të këqija… shumë keq për njerëzit”.

Komentet e Trump ishin në përgjigje të një pyetjeje në lidhje me X që u gjobit me 140 milionë dollarë nga rregullatorët e BE-së të premten për shkelje të rregullave evropiane të përmbajtjes online.

Elon Musk, pronari i X, u përgjigj me postime që bënin thirrje për shfuqizimin e BE-së. Por është paksa e tepërt që zyrtarët rusë të amplifikojnë akuzat e administratës Trump për kthim prapa të Europës ndaj demokracisë: Presidenti rus Vladimir Putin pothuajse ka eliminuar konkurrencën politike dhe ka fshirë lirinë e medias gjatë një çerek shekulli në pushtet.

Për më tepër, Rusia bllokon në mënyrë efektive aksesin në mediat sociale si Facebook dhe X, megjithëse kjo nuk i ndalon zyrtarët rusë me lidhje të mira si Dmitriev të përdorin platforma të tilla teknologjike për të transmetuar pikat e tyre të diskutimit në anglisht.

Por duket se këtu ka një strategji të qëllimshme.

Politika ruse ka synuar qartësisht të pakësojë mbështetjen europiane për Ukrainën, duke shfrytëzuar njëkohësisht një mundësi për të mbjellë dyshime rreth qëndrueshmërisë së aleancës së NATO-s. Dhe strategjia e re e sigurisë kombëtare e administratës Trump i jep Moskës më shumë municion në një luftë informacioni që synon të ndikojë te publiku si në Shtetet e Bashkuara ashtu edhe në Europë.

E kemi parë këtë edhe më parë: Pasojat në Europë për publikimin e strategjisë së re të sigurisë kombëtare të administratës Trump i ngjajnë tronditjes që ndjenë europianët pasi zëvendëspresidenti i SHBA-së JD Vance mbajti një fjalim në Konferencën e Sigurisë në Mynih në shkurt.

Dhe gëzimi që ka të ngjarë të shprehet në Moskë për kritikat e Uashingtonit ndaj Europës të kujton gëzimin për qortimin publik të Zelensky-t nga Trump dhe Vance në Zyrën Ovale më vonë atë muaj.

Zelensky ka bërë vizita në Europë këtë javë, duke u konsultuar me udhëheqësit e Britanisë, Francës dhe Gjermanisë në Londër dhe duke u takuar me zyrtarë të NATO-s dhe Bashkimit Europian në Bruksel për të siguruar mbështetje për Ukrainën. Por paralelisht, mesazhet ruse rreth – dhe paralajmërimet për – Europën janë rritur në volum.

Në një intervistë në televizionin shtetëror rus, politologu rus i linjës së ashpër Sergey Karaganov tha se Rusia ishte “në luftë me Europën, jo me një Ukrainë të mjerë dhe të mashtruar”.

Karaganov shtoi se nuk flet në emër të Putinit, kështu që mund të japë mendimin e tij të hapur: “Kjo luftë nuk do të mbarojë derisa ta shkatërrojmë Europën, moralisht dhe politikisht.”

Por edhe nëse Karaganov nuk po fliste në emër të qeverisë ruse, ishte e qartë se ai po kanalizon kërcënimet e bëra nga vetë Putini.

Në prag të takimit të tij me të dërguarin special të Trump, Steve Ëitkoff, dhe dhëndrin e tij, Jared Kushner, në Moskë javën e kaluar, Putin paralajmëroi se Rusia ishte “gati tani” për luftë me Europën – edhe pse nuk po planifikon të fillojë një të tillë.

“Ne nuk planifikojmë të shkojmë në luftë me Europën. Kam folur për këtë njëqind herë, por nëse Europa papritmas dëshiron të shkojë në luftë me ne dhe e fillon, ne jemi gati tani”, tha ai të martën e kaluar.

Por audienca për këtë lloj kritike është e qartë, dhe Kremlini dëshiron të sigurohet që europianët të tronditen nga retorika që po trondis lidhjet transatlantike deri në themelet e tyre.

Burimi: CNN/Përshtati Gazeta Si

The post Sulmet e Trumpit ndaj Europës janë një dhuratë për Putinin appeared first on Gazeta Si.

Nga Gazeta ‘Si’- Strategjia e re e sigurisë kombëtare e administratës Trump ka marrë kritika të këqija në Europë.

Megjithatë, është një dokument vërtet interesant. Ai përpiqet të bëjë diçka shumë ambicioze: të ripërcaktojë sigurinë kombëtare në terma civilizues.

Pamjet konvencionale mbi sigurinë kombëtare përqendrohen në imperativat ushtarake dhe ekonomike.

Strategjia e Sigurisë Kombëtare (NSS)  i shqyrton me përkushtim këto çështje.

Një fragment mbi çështjen kritike të Tajvanit pohon prerë: “Shmangia e një konflikti mbi Tajvanin… është një prioritet. Ne gjithashtu do të ruajmë politikën tonë të gjatë deklarative mbi Tajvanin.”

Dokumenti bëhet shumë më energjik dhe inovativ kur i drejtohet çështjeve të qytetërimit. Ekziston një element i fortë racor në përkufizimin e administratës për qytetërimin -edhe nëse nuk është i qartë. Prioriteti i parë politik i listuar është fundi i “migrimit masiv”.

NSS këmbëngul: “Ne duhet ta mbrojmë vendin tonë nga pushtimi… nga migrimi i pakontrolluar.”

Kjo ide më pas shtrihet përtej Atlantikut në Europë. Kjo është ajo që mbështet pretendimin e diskutueshëm të NSS se Europa është në prag të “zhdukjes së qytetërimit”.

Dokumenti i strategjisë argumenton se: “Është më se e besueshme që brenda pak dekadash, disa anëtarë të NATO-s do të bëhen shumicë jo-europianë.”

Ky pretendim ndihet si ajo që psikologët ndonjëherë e quajnë “projeksion”. Në fakt, është SHBA-ja që trendet në të dhënat e regjistrimit sugjerojnë se do të bëhet “shumica jo-e bardhë” deri në vitin 2045. Sipas trendeve aktuale, do të duhen edhe disa dekada të tjera para se Britania ose Gjermania të kalojnë një prag të ngjashëm.

Megjithatë, për të parandaluar “fshirjen e qytetërimeve” në Europë, administrata Trump propozon:

“Kultivimi i rezistencës ndaj trajektores aktuale të Europës brenda kombeve europiane.”

Kjo qartësisht do të thotë mbështetje e partive nacionaliste, anti-imigracion, si Alternativa për Gjermaninë, Tubimi Kombëtar i Francës dhe Reforma e Britanisë.

Nga erdhi kjo kthesë qytetëruese në politikën e jashtme amerikane?

Autori më me ndikim i NSS-së mendohet të jetë Michael Anton, i cili deri vonë ishte drejtor i planifikimit të politikave në Departamentin e Shtetit. Pretendimi më i madh i mëparshëm i Antonit për famë ishte autorësia e tij e një artikulli të vitit 2016 të quajtur “Zgjedhjet e Fluturimit 93”.

Ky artikull argumentonte se parandalimi i zgjedhjes së Hillary Clinton ishte një çështje mbijetese kombëtare për SHBA-në, e cila duhej të zgjidhte Trumpin për të parandaluar “importimin e pandërprerë të të huajve të botës së tretë”.

Ai argumentoi në vitin 2016 se toleranca për imigracionin masiv ishte shenja e “një qytetërimi që dëshiron të vdesë”. Tingëllon e njohur?

Por sa seriozisht duhet ta marrin europianët të gjitha këto?

Ekzistojnë tre mënyra të gjera për ta parë NSS-në. E para është se shumica e strategjive të sigurisë kombëtare janë të pakuptimta, të studiuara nga afër në grupet e ekspertëve, por me pak lidhje me botën reale. Fakti që vetë Anton tani është larguar nga administrata dhe se Trump nuk konsiderohet përgjithësisht si një mendimtar sistematik, e bën më të lehtë shpërfilljen e gjuhës qytetëruese për të djathtën ekstreme amerikane.

Një pikëpamje e dytë është se e gjitha kjo është pjesë e një përpjekjeje të SHBA-së për të ushtruar presion të madh mbi BE-në që të jetë në një linjë me çështjet për të cilat administrata Trump në të vërtetë interesohet – veçanërisht arritja e një marrëveshjeje paqeje me Rusinë dhe dhënia fund e përpjekjeve europiane për të rregulluar kompanitë amerikane të teknologjisë.

Gjatë fundjavës, Christopher Landau, zëvendëssekretari i shtetit i SHBA-së, publikoi një postim në mediat sociale duke akuzuar aleatët europianë të Amerikës për “vetëvrasje qytetëruese”.

Landau sugjeroi që SHBA-të nuk mund të “pretendojnë më se janë partnerë” me vendet e BE-së që miratojnë politika që janë “krejtësisht të kundërta” me interesat amerikane. Politikat që ai renditi përfshinin të ashtuquajturën “censurë”, si dhe “fanatizëm ndaj klimës”.

Kjo lexohet si një kërcënim i fshehur: tërhiqni politikat e BE-së që administrata Trump nuk i pëlqen, ose SHBA-të do të rishqyrtojnë mbështetjen e saj për NATO-n.

Gjuha e NSS-së, e kombinuar me kërcënimet e Landau-së, mund të mbështesë gjithashtu një interpretim të tretë, edhe më radikal. Nuk janë vetëm politikat individuale të BE-së që administrata kundërshton – është vetë ekzistenca e BE-së, e cila portretizohet si një projekt “globalist” që është armiqësor me interesat amerikane.

Nëse kjo linjë mendimi ndiqet deri në përfundimin e saj logjik, mund të sjellë që SHBA-të të shkëputen nga NATO, duke shmangur qeveritë aktuale të Europës dhe duke u afruar përgjithmonë me Rusinë.

Zëdhënësi i Vladimir Putinit e ka lavdëruar tashmë NSS-në dhe ka sugjeruar se është në përputhje me mendimin e Kremlinit. Rusët pranë Putinit kanë përdorur X – një platformë të ndaluar në Rusi -për të mbështetur pretendimin e administratës Trump se liria e fjalës është nën kërcënim në Europë.

NSS e bën të qartë se tani po zhvillohet një betejë midis dy versioneve të ndryshme të perëndimit — e cila i vë SHBA-të dhe Europën kundër njëra-tjetrës.

Pikëpamja e administratës Trump e “qytetërimit perëndimor” bazohet në racë, krishterim dhe nacionalizëm. Versioni europian është një pikëpamje liberale e bazuar në demokraci, të drejtat e njeriut dhe sundimin e ligjit, duke përfshirë të drejtën ndërkombëtare.

Në Europë, kërcënimet më të mëdha për versionin liberal të qytetërimit perëndimor janë partitë e ekstremit të djathtë që SHBA-të po promovojnë — dhe shteti rus që administrata Trump po e josh.

Nuk është çudi që Kremlini ta nuhasë këtë si një mundësi.

Marrë nga Financial Times/ Përshtati Gazeta Si

The post Amerika e Trumpit dhe një përplasje qytetërimesh me Europën… appeared first on Gazeta Si.

Nga Gëzim Tushi- Historia e ndryshimit suksesiv dhe e rishfaqjes në forma herë autentike e herë të ndryshuara të traditave dhe zakoneve në shoqëri është në thelbin human dhe natyrën e dyfishtë: krijuese, rikrijuese dhe imituese të gjërave që koha i ka afirmuar si vlera koherente e të qëndrueshme.

Pra, në pikëpamje sociologjike, procesi i raporteve të njeriut me sistemet e vlerave, zakoneve e traditave në sjelljen sociale, veshje dhe modë, ka treguar se në këto tre dekada e gjysmë jetuam kohën më të vrullshme të rishikimit të sistemit të vlerave sociale, morale, estetike e formave të sjelljeve komunitare, të cilat u shoqëruan me një proces të shpërbërjes së shumë traditave të koracuara, zakoneve të “ndryshkura” si paradigma të vjetra zakonore.

Diskutimi për vlerat, traditat e zakonet duhet bërë duke pasur parasysh që fenomenet dhe vlerat sociale nuk janë statike, por dinamike, të paqëndrueshme, sepse shoqëria moderne nuk është e rrafshët dhe me ecuri të njëtrajtshme, por e vendosur në një plan të pjerrët, të lëvizshëm, dinamik. Densitete të reja fizike, zakonore e sociale po bëhen matrica të veprimit njerëzor.

Sociologët e postmodernitetit me të drejtë evidentojnë faktin që sot jetojmë në një shoqëri autonome, shoqëri vërtet demokratike, e cila vë në pikëpyetje çdo gjë që është e paravendosur dhe me këtë çliron krijimin e kuptimeve të reja. Në një shoqëri të tillë, gjithë individët janë të lirë të krijojnë për jetën e tyre kuptimet që duan. Iku koha e shoqërisë së dikurshme me zakone të standardizuara dhe pritmëri të njohura.

Sociologët e modernitetit theksojnë se “zakonet kanë kuptim dhe ato kuptohen brenda një bote historike dhe shoqërore të përcaktuar. Kush nuk e dallon këtë, ai nuk numërohet ndër njerëzit e brezit të tij. Ai mbetet një idiot, një sharlatan ose pedant”.

Praktikisht, shoqëria jonë është në kushtet e reja të modernitetit, të një shoqërie me dimension social më të kufizuar në emër të zgjerimit të individualizmit dhe vlerave unike personale.

Në këto kushte, disa zakone kanë pësuar ruptura degraduese, disa janë në proces likuidimi social. Por për të mos qenë nihilist, duhet të kuptojmë se në kohën e shoqërisë likuide, jo të gjitha vlerat ekzistenciale të së kaluarës duhet të zhduken.

Përkundrazi, sipas mendimit tim, fakti që kohët e fundit ka një rikthim në disa nga vlerat e konfirmuara e solide, me vlerë koherente dhe ndikim në mbrojtjen e koracës sociale të marrëdhënieve njerëzore dhe mbrojtjen e tyre nga vetmia dhe copëtimi social, mendoj se duhet vlerësuar si tregues i një procesi social që do ta quaja “koha e kurbacionit” dhe vlerësimit real e dialektik të tyre.

Është krejt me natyrë kuptimplotë filozofike, sociale e morale ideja se “zakonet kanë specifikën e tyre të dallueshme në fazën ‘solide’ ashtu dhe në atë ‘fluide’. Ky kalim është plot me konflikte zakonore të pazgjidhura.” (Zygmunt Bauman, “Moderniteti i lëngët”, f. 219)

Edhe në shoqërinë tonë, koha ka sjellë efekte nën peshën rrafshuese të “rulit të globalizmit”, të cilat kanë zbehur konceptualisht idenë se zakonet e mira dhe vlerat pozitive të trashëguara janë të domosdoshme, mjet me rëndësi sociale që plotëson nevojat njerëzore për afërsi, mbështetje dhe komunitet.

Në shoqërinë tonë, shoqëria dhe njeriu po formatohen në mënyrë moderne, por kjo nuk mohon faktin që njeriu është produkt i një kulture, një epoke, një tradite humaniste e kombëtare.

Fakti që këto kohët e fundit shoqëria dhe njerëzit tanë kanë një proces rishikimi dhe rikthimi të disa vlerave të traditës sonë në eventet e tyre private apo komunitare tregon se jemi në një moment me rëndësi historike, që ka të bëjë me një ndalje të vrullit nihilist dhe transvlerësim të kujdesshëm të disa vlerave, traditave dhe zakoneve të së kaluarës.

Një rishikim i sistemit të vlerave e zakoneve të së kaluarës është reflektim i faktit që shoqëria jonë po përjeton kriza të reja të ndërtimit të zakoneve adekuate, të cilat janë një nga faktorët socialë që e kanë bërë kohën të vështirë për t’u jetuar.

Revolucioni i jetës morale në Shqipëri ka bërë kapërcimin e duhur nga “prangat” e mbingarkuara tipike për shoqërinë tradicionale, duke braktisur “besnikëritë sociale hipokrite, perverse dhe antihumane”, ideologjikisht dhe moralisht unike, duke kaluar në një sistem vlerash e zakonesh heterogjene, që, ndryshe nga trajtat e ngurta të zakoneve dhe traditave të së kaluarës, kanë marrë trajtën e “besnikërive e zakoneve të përçara”, tipike të natyrës së jetës postmoderne.

Ka një të vërtetë universale që mendoj se është kompatible edhe me zhvillimet sociale në shoqërinë shqiptare, sipas së cilës edhe tek ne koha dhe shoqëria kanë pasur – dhe megjithë tronditjet e jetës turbulente postmoderne – një paketë vlerash dhe zakonesh që i përshtaten asaj.

Koha moderne ka sjellë aftësi të ndryshuara të traditës dhe vlera të reja që ndryshojnë nga ato të së kaluarës, por pa rënë në nihilizëm dhe mohimin metafizik të çdo gjëje të trashëguar nga e kaluara. Jeta nuk është një shkretëtirë vlerash morale e zakonesh sociale; përkundrazi, është një “rreth ciklik”, por i seleksionuar dhe në përputhje me tingullin e kohës dhe imperativat e përbashkëta të jetës postmoderne.

A mund të ketë shoqëri pa një sens konservator ruajtës, mbrojtës dhe kultivues të disa zakoneve pozitive, traditave me vlera të konfirmuara, që, pavarësisht plotësimit të tyre me një sistem koherent të vlerave të reja, të marra së bashku dhe secila në rolin e vet, të shërbejnë si bazë për ndërtimin e “busullës morale” të shoqërisë?

Problemi nuk është i thjeshtë dhe as nuk zgjidhet me mjete mekanike e ideologjike, sidomos për një shoqëri si kjo e jona, e cila tashmë është në kapërcyell midis nihilimit dhe afirmimit të vlerave të duhura, një shoqëri që deri tre dekada e gjysmë më parë ishte e “sigurt” në sistemin e saj të vlerave dhe zakoneve të siguruara me “armën e ideologjisë”, dhe tani në një shoqëri pa busull morale.

Shoqëria shqiptare asnjëherë nuk ka qenë e “bardhë” apo e zhveshur nga sistemet e vlerave të qëndrueshme.

Përkundrazi, në këtë proces që shoqërohet me një rivlerësim dhe rishikim të sistemit të vlerave dhe zakoneve të së kaluarës, shpesh të goditura en bloc nën ndikimet e jetës postmoderne dhe të shoqërisë liberale e individualiste, dhe nën efektet e një lloj imperializmi të vlerave postmoderne, qytetërimi ynë i lashtë dhe modern ka qenë dhe po tregon se, duke mos qenë konservator, në çdo sferë të jetës private e publike ka ecur duke krijuar një koherencë dhe sistem dialektik (të ndryshueshëm) të zakoneve dhe traditave me vlerë sociale normative, edhe kur janë mohuar nga ndikimet natyrale apo nën efektet e censurës morale, apo edhe kur janë rikthyer nën ndikimin kritik të jetës moderne.

Është e vërtetë që shumë tradita të mira, norma të sjelljes morale, të formave të solidaritetit dhe socialitetit në jetën personale, familjare e komunitare kanë një tendencë rikthimi, por në asnjë mënyrë kjo nuk ndikon në paradigmën e qëndrimit konservator ndaj tyre.

Përkundrazi, rikthimi i shumë prej tyre në kohën e sotme është i shoqëruar me një proces koherent me kohën dhe krijues në raport me traditën.

Sepse jeta postmoderne, duam apo nuk duam, është një realitet social me ndikim thelbësor e shumëdimensional, që ka ndikuar në shpërbërjen e shumë paradigmave themelore zakonore.

Por qëndrimi nihilist dhe mohimi metafizik i disa zakoneve dhe traditave të mira, humane e rezistente ndaj “agresionit nihilist”, është shpesh nën një patologji që nuk mund të mos interferonte edhe në sistemin tonë socio-moral nën influencën e “cipës sipërfaqësore” të qytetërimit modern.

Kjo është arsyeja pse shoqëria shqiptare në këtë fushë ka qenë shpeshherë në gjendje kaotike e turbulente, duke mos pasur të sigurt orientimin social, “busullën vlerore” dhe ekuilibrin e natyrshëm midis asaj që duhej mohuar dhe asaj që duhet pohuar dhe afirmuar si vlerë e qytetërimit tonë, në dilemën e qëndrimit të natyrshëm dhe vlerësimit objektiv të dallimit midis atyre që janë zakone të vjetra nga njëra anë, por edhe vigjilencës për të dalluar lustrën e zakoneve moderne.

Pikërisht është koha moderne që po jetojmë, e cila edhe në jetën e shoqërisë shqiptare po imponon shpejtësi në ndryshimin e “marsheve” të makinës sociale tradicionale e zakonore.

Por me një kusht, sepse në fund të fundit “… përpara se njerëzit të fillojnë të vrasin individualisht mendjet për të përpiluar kodin më të mirë të bashkëjetesës të konceptuar nga arsyeja e tyre, ata kanë një histori kolektive dhe zakone që i ndjekin kolektivisht” (Zygmunt Bauman, po aty, f. 234).

Kjo do të thotë që duhen dalluar ato tradita e zakone që kanë vetëm vlerë të kufizuar ornamentale dhe arkaike, nga ato vlera që janë themeltare, të qëndrueshme e të gjithanshme.

Për fat të keq, shoqëria është nën goditjet masive dhe sulmin agresiv e patologjik, i cili bën presion që të pranohet çdo gjë (vlerë, zakon i paseleksionuar), dhe kjo ka sjellë situatën e pazakontë të shfaqjes së një hemorragjie nënvleftësuese të vlerave të trashëguara, që kanë krijuar një boshllëk ekzistencial, madje deri në nivelin e përhapjes si “leuçemi vlerash” të shumë antivlerave e zakoneve banale, konceptualisht dhe realisht tipike të konceptimit simplist të jetës moderne.

Koha kërkon një qëndrim të kujdesshëm, duke qenë në të njëjtën kohë e papranueshme kjo hemorragji e panseleksionuar e traditës, zakoneve dhe vlerave pozitive të trashëguara, ashtu sikurse po aq e papranueshme është çdo tentativë konservatore apo mbivlerësimi i “magjepsjes retro” ndaj zakoneve e parimeve të jetës së përmbysur.

Gëzim Tushi është sociolog dhe ka botuar mbi 1500 artikuj profesionalë mbi çështje psikosociale në shtypin e ditës dhe 20 vëllime në fushën e politologjisë dhe sociologjisë. Është dekoruar nga Presidenti i Republikës me titullin “Mjeshtër i Madh”.

The post Qëndrimi nihilist ndaj vlerave si ‘boomerang social’ appeared first on Gazeta Si.

Nga Gazeta ‘Si’- U kuptua se diçka kishte shkuar keq kur karavidhet u shërbyen për drekë. 

Udhëheqësit e Bashkimit Europian mbërritën më 23 tetor për një samit në Brukselin e lagur nga shiu për të mirëpritur Presidentin e Ukrainës, Volodymyr Zelenskyy, me një dhuratë që i nevojitej shumë: një kredi të madhe prej rreth 140 miliardë eurosh të mbështetur nga asete ruse të ngrira në një bankë belge.

Do të ishte e mjaftueshme për ta mbajtur vendin e tij të rrethuar në luftën kundër forcave pushtuese të Rusisë për të paktën dy vitet e ardhshme. 

Kryeministrat dhe presidentët e ndryshëm ishin aq të bindur nga plani i tyre për kredinë saqë tashmë po debatonin mes tyre se si duheshin shpenzuar paratë. Franca donte që Ukraina të blinte armë të prodhuara në Europë. Finlanda, ndër të tjera, argumentoi se Zelenskyy duhet të ishte i lirë të siguronte çfarëdo pajisjesh që i nevojiteshin nga kudo që mund t’i gjente. 

Por kur diskutimi u ndërpre për drekë pa një marrëveshje për grabitjen e parave të gatshme ruse, realiteti doli në pah: Belgjika modeste, një vend me 12 milionë banorë, nuk do ta lejonte fare të ashtuquajturën kredi dëmshpërblimi. 

Goditja fatale erdhi nga Bart De Wever. Kryeministri belg 54-vjeçar me syze, me prirjen e tij për këmisha me jakë të rrumbullakët, historinë romake dhe frazat e zgjuara. Këtë herë ai ishte shumë serioz dhe i përkushtuar. 

Ai u tha kolegëve të tij se rreziku i hakmarrjes nga rusët për shpronësimin e aseteve të tyre sovrane ishte shumë i madh për t’u marrë në konsideratë. Në rast se Moska do të fitonte një sfidë ligjore kundër Belgjikës ose Euroclear, depozitarit të Brukselit që mban asetet, ata do të ishin përgjegjës për të shlyer të gjithë shumën, vetë. “Kjo është krejtësisht e çmendur”, tha ai. 

Ndërsa darka po vinte e po mbaronte, De wever kërkoi që përfundimet përfundimtare të samitit të rishkruheshin, në mënyrë të përsëritur, për të hequr çdo përmendje të përdorimit të aseteve të Moskës për të dërguar para në Kiev. 

Bllokada belge ia ndali erën aleancës evropiane të Ukrainës në një moment kritik. Nëse udhëheqësit do të kishin rënë dakord të ecnin përpara me shpejtësi me planin e kredisë në samitin e tetorit, kjo do t’i kishte dërguar një sinjal të fuqishëm Vladimir Putinit në lidhje me forcën afatgjatë të Ukrainës dhe angazhimin e fuqishëm të Evropës për të mbrojtur veten.

Në vend të kësaj, Zelenskyy dhe Europa u dobësuan nga përçarjet kur Donald Trump, ende duke shpresuar për një Çmim Nobel për Paqen, rihapi përpjekjen e tij për bisedime paqeje me aleatët e Putinit.

Situata në Bruksel mbetet e bllokuar, edhe pse rezultati i luftës gati katërvjeçare po i afrohet një momenti vendimtar. Ukraina po shkon më pranë greminës financiare, Trump dëshiron që Zelenskyy të nënshkruajë një marrëveshje të pabarabartë me Putinin – duke shkaktuar alarm në të gjithë Evropën – e megjithatë De Wever ende thotë jo.

«Rusët duhet të jenë duke kaluar kohën më të mirë», tha një zyrtar i BE-së pranë negociatave.

Udhëheqësit e bllokut ende synojnë të bien dakord mbi një plan përfundimtar se si ta ndalojnë Ukrainën të mbetet pa para, kur të takohen për samitin e tyre të radhës në Bruksel më 18 dhjetor. 

Por, ndërsa ora ecën, një problem kyç mbetet: A mund ta bindin zyrtarët më të lartë të BE-së – Presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen dhe António Costa, presidenti i Këshillit Evropian – De Wever-in të ndryshojë mendje?

Deri më tani shenjat nuk janë të mira. “Nuk jam ende i impresionuar, më lejoni ta shpreh kështu”, tha De ëever në komentet televizive ndërsa Komisioni publikoi projekt-tekstet e tij ligjore të mërkurën. 

“Ne nuk do t’i vëmë rreziqe që përfshijnë qindra miliarda… mbi supet belge. As sot, as nesër, kurrë.”

Në intervista, më shumë se 20 zyrtarë, politikanë dhe diplomatë, shumë prej të cilëve folën privatisht për të diskutuar çështje të ndjeshme, i përshkruan POLITICO-s se si përpjekjet evropiane për të financuar mbrojtjen e Ukrainës ranë në rrëmujë dhe paralizë, të bllokuara nga mosfunksionimi politik dhe përplasjet e personaliteteve në nivelet më të larta. Pasojat e mundshme për Evropën – ndërsa Trump kërkon të imponojë një traktat paqeje në Ukrainë – vështirë se mund të jenë më të rënda.

Sipas disa personave të afërt me diskutimet, propozimi për kredinë e dëmshpërblimeve filloi të haste probleme kur filloi të krijohej tension midis De ëever dhe fqinjit të tij, kancelarit të ri gjerman, Friedrich Merz.

Një nacionalist flamand, De ëever erdhi në pushtet vetëm shkurtin e kaluar pas muajsh negociatash të vështira për koalicionin – një skenar klasik në politikën belge. Tre javë më vonë, Gjermania votoi në zgjedhjet kombëtare për t’i dhënë Merz, një konservatori të qendrës së djathtë, udhëheqjen e ekonomisë më të fuqishme të Evropës. 

Ashtu si De Wever, Merz mund të jetë impulsiv në një mënyrë që mund të shqetësojë aleatët.  Natën që fitoi, ai i bëri thirrje Europës të punojë për “pavarësi” të plotë nga Shtetet e Bashkuara dhe paralajmëroi NATO-n se së shpejti mund të jetë histori. 

Në shtator, kancelari gjerman e nxori përsëri kokën. Ai tha se kishte ardhur koha që Europa të bastiste kasafortat e bankave të saj me qëllim shfrytëzimin e aseteve të bllokuara ruse për të ndihmuar Ukrainën. Me shpërthimin e tij, Merz me sa duket i trembi belgët, të cilët në atë kohë ishin në bisedime private delikate me zyrtarët e BE-së duke u përpjekur të sqaronin shqetësimet e tyre.

Disa zyrtarë thanë se Merz veproi gabim duke e vënë politikën në domenin publik me kaq forcë dhe kaq herët — përpara se De ëever të nënshkruante. 

Pesë ditë më vonë, von der Leyen e diskutoi vetë, megjithëse u kujdes të përpiqej të qetësonte këdo që mund të kishte shqetësime: “Nuk ka sekuestrim të aseteve”. Në vend të kësaj, argumentoi ajo, asetet do të përdoren vetëm për të siguruar një lloj pagese paraprake nga Moska për dëmshpërblimet e luftës që ajo do t’i detyrohej në mënyrë të pashmangshme. Paratë do t’i ktheheshin Rusisë vetëm në rast se Kremlini do të pranonte të kompensonte Kievin për shkatërrimin në Ukrainë. 

Rrjeta e merimangës 

Pjesa më e madhe e punës së një samiti të Këshillit Europian është kryer shumë kohë përpara se udhëheqësit e bllokut të mbërrijnë në ndërtesën futuriste të “vezës hapësinore” Europa për shtrëngime duarsh dhe foto.

Ambasadorët nga 27 vendet anëtare të bllokut mblidhen për të diskutuar se çfarë do të arrijë samiti — dhe për të hartuar formulimin e saktë të planeve — gjatë javëve para çdo takimi. 

Përpara samitit të tetorit, ambasadori i Belgjikës në BE, Peter Moors, u kishte dërguar sinjale kolegëve të tij se përparimi në planet për të përdorur asetet e ngrira të Rusisë do të ishte në rregull. Problemi, sipas katër zyrtarëve të njohur me çështjen, ishte se Moors nuk po fliste drejtpërdrejt me De Wever dhe të gjitha vendimet në lidhje me asetet ruse i përkisnin kryeministrit. 

Ndërsa të tjerë brenda qeverisë belge e dinin se kryeministri ishte kategorikisht kundër plaçkitjes së Euroclear, një nga institucionet financiare më të vlefshme dhe të rëndësishme të vendit të tij, diplomati që po negocionte marrëveshjen e samitit disa qindra metra më tej në rrugë me sa duket nuk e dinte. 

Kjo do të thoshte se askush në mekanizmin e BE-së nuk e kuptonte vërtet se sa serioz do të ishte kundërshtimi i De Wever derisa ai mbërriti ditën e samitit me avull që i dilte nga veshët. 

Moors është shumë i respektuar midis kolegëve të tij dhe brenda qeverisë belge. Ai shihet si efektiv, me përvojë dhe kompetent, pasi ka pasur një karrierë të gjatë në diplomaci dhe politikë. Përpara se të merrte rolin e ambasadorit në BE, ai njihej si “merimanga në rrjetë” e politikës së jashtme belge. 

Problemi, me sa duket, mund të ketë qenë politik. Ai ishte shefi i stafit të rivalit dhe paraardhësit të De ëever si kryeministër, Alexander De Croo, dhe vjen nga një parti që humbi pushtetin në zgjedhjet e vitit të kaluar dhe tani shërben në opozitë. Nuk është e pazakontë në politikë që dallime të tilla të ndikojnë se kush lihet jashtë vëmendjes. 

Faktori tjetër ndërlikues ishte mosfunksionimi politik i Belgjikës. Siç e tha vetë De ëever, ai kishte qenë i bllokuar në negociata me bashkatdhetarët e tij duke u përpjekur të binte dakord për një buxhet kombëtar për javë të tëra, pa asnjë marrëveshje në horizont. 

«Kam negociuar për javë të tëra për të gjetur 10 miliardë euro», tha De ëever gjatë rrugës për në samitin e BE-së. Një skenar në të cilin Belgjika do të duhej t’i paguante Rusisë më shumë se 10 herë më shumë se kaq do të ishte i paimagjinueshëm, shtoi ai. 

Ndërsa samiti përfundoi vetëm me një marrëveshje të paqartë që udhëheqësit të shqyrtonin përsëri financimin e Ukrainës, zyrtarët mbetën duke kruar kokën dhe duke u pyetur se çfarë kishte shkuar keq. 

Kohë e humbur  

Zyrtarët dhe politikanët e dinë sa e vështirë është për çdo qeveri të mendojë një hap si ky, i cili teorikisht mund t’i hapë ato përballë veprimeve ligjore shumë të kushtueshme.

De ëever është i shqetësuar se stabiliteti i vetë euros mund të dëmtohet nëse një bastisje në Euroclear i detyron investitorët të mendojnë përsëri për vendosjen e aseteve të tyre në bankat evropiane. 

Në javët e fundit, ndihmësi më i lartë i von der Leyen, Björn Seibert, ndër të tjerë, investoi kohë duke u përpjekur të kuptonte kundërshtimet e Belgjikës dhe të gjente mënyra krijuese për t’i kapërcyer ato. Moors dhe ambasadorë të tjerë i kanë diskutuar çështjet pafundësisht, gjatë takimeve të tyre të rregullta me njëri-tjetrin dhe me Komisionin. 

Por, ndërsa netët afrohen, atmosfera errësohet.

Mes vonesave dhe dështimit të vazhdueshëm për të rënë dakord për një rrugë përpara, takime të ashpra me karakter kanë qenë të drejtuara ndaj De Wever, dhe gjithnjë e më shumë edhe ndaj von der Leyen në javët e fundit. Ajo ka shtyrë hapin vendimtar të publikimit të draft teksteve ligjore që do të mundësonin përdorimin e aseteve për kredinë e dëmshpërblimeve. Këto dokumente janë ato që të gjitha palët kanë nevojë për të miratuar, ndryshuar ose refuzuar planin.

“Kemi humbur shumë kohë”, tha për POLITICO Jonatan Vseviov, sekretar i përgjithshëm i ministrisë së jashtme estoneze. “Fokusi ynë ka qenë vetëm te presidentja e Komisionit, duke i kërkuar asaj të paraqesë propozimin. Askush tjetër nuk mund ta paraqesë propozimin.” 

Ai tha se do të kishte qenë “më mirë” nëse Komisioni do të kishte prodhuar tekstet ligjore që përcaktojnë detajet e kredisë më herët se të mërkurën, kur ato u publikuan përfundimisht.

Ndërsa samiti i radhës vendimtar i Këshillit Europian më 18 dhjetor po afrohet, zyrtarët europianë po e ndiejnë presionin.

“Ky nuk është një ushtrim kontabiliteti”, tha Vseviov i Estonisë. “Ne po përgatisim Këshillin Europian më të rëndësishëm nga të gjithë Këshillat… Po përpiqemi të sigurohemi që Europa të ketë një vend në tryezën ku po bëhet historia.”

Për BE-në, mbetet një pyetje thelbësore – dhe është një pyetje që është gjithmonë aty, në çdo krizë që kalon nëpër tavolinat e diplomatëve dhe zyrtarëve që punojnë në Bruksel: A mund të bashkohet një bashkim prej 27 vendesh të larmishme, të përçara dhe komplekse, secila me problemet e veta të brendshme, rivalitetet politike dhe udhëheqësit e vet ambiciozë, për të përmbushur momentin kur kjo ka vërtet rëndësi? 

Marrë me shkurtime nga Politico/ Përshtati Gazeta Si

The post Si u bë Belgjika aseti më i vlefshëm i Rusisë appeared first on Gazeta Si.