Nga Gazeta âSIâ- Autoriteti i KonkurrencĂ«s ka vendosur tĂ« hapĂ« njĂ« hetim paraprak ndaj ndĂ«rmarrjes SHPRESA â AL SHPK, pĂ«r shkak tĂ« shqetĂ«simeve mbi rritjen e çmimeve tĂ« biletave dhe aboneve nĂ« transportin urban tĂ« BashkisĂ« KamĂ«z.
Ky vendim vjen pas ankesave tĂ« depozituara pranĂ« Autoritetit dhe pas shqetĂ«simeve tĂ« shprehura nĂ« media nga qytetarĂ« dhe pĂ«rdorues tĂ« transportit. Hetimi do tĂ« analizojĂ« kushtet e konkurrencĂ«s sĂ« lirĂ« dhe efektive, veçanĂ«risht pĂ«r linjat: KamĂ«z â TiranĂ« â KamĂ«z dhe Paskuqan â Babrru â TiranĂ«.
Sipas dokumentacionit zyrtar, SHPRESA â AL SHPK Ă«shtĂ« operatori i vetĂ«m i licencuar nĂ« kĂ«to linja, duke zotĂ«ruar njĂ« pozitĂ« dominuese nĂ« treg, nĂ« pĂ«rputhje me Ligjin pĂ«r Mbrojtjen e KonkurrencĂ«s.
Nga vlerĂ«simi paraprak i Autoritetit, rezulton se nuk ka prova tĂ« mjaftueshme ekonomike apo financiare qĂ« justifikojnĂ« rritjen e çmimeve mbi baza objektive. Hetimi do tĂ« pĂ«rfshijĂ« periudhĂ«n 1 janar â 12 dhjetor 2025, pĂ«r tĂ« vlerĂ«suar nĂ«se veprimet e ndĂ«rmarrjes mund tĂ« pĂ«rbĂ«jnĂ« kufizim, shtrembĂ«rim ose pengim tĂ« konkurrencĂ«s, sipas Ligjit nr. 9121/2003.
Nga Gazeta âSIâ â MĂ« pak shqiptarĂ« festuan festat e nĂ«ntorit nĂ« atdhe. TĂ« paktĂ«n kĂ«shtu tregojnĂ« shifrat e sapopublikuara nga INSTAT.
Më shumë se 677 mijë shqiptarë dolën nga vendi gjatë muajit nëntor. Kjo rritje vjetore me 7.5% lidhet me festat e 28-29 nëntorit dhe planet e shqiptarve për të festuar jashtë vendit. Por nga ana tjetër, INSTAT tregon se numri i shqiptarëve që u futën në Shqipëri gjatë së njëjtës periudhë është reduktuar me 1.3%, 652 mijë.
Në total, gjatë nëntorit në Shqipëri hynë më shumë se 1.28 mln persona, me rritje të moderuar 1.4% nga nëntori i shkuar. 29.968 ishin të huaj, me një rritje prej 4.2%, kryesisht nga vendet e Europës.
Sipas INSTAT, 96% e të huajve që hynë në Shqipëri në nëntor 2025 ishin nga Europa, ku Europa Jugore përbën 86% të hyrjeve nga ky kontinent.
Qëllimi i hyrjes për 97% të shtetasve të huaj ishte personal, me rritje 4.5%, ndërsa hyrjet për biznes dhe arsye profesionale ranë me 3.6%.
Vetëm 20 minuta në jug të qytetit Kilkenny, në Irlandë, ndodhet një fshat mesjetar i braktisur që, sipas legjendës, fsheh një histori misterioze të lidhur me Krishtlindjet.
Mes kullotave tĂ« gjelbra dhe varreve qĂ« datojnĂ« qĂ« nga shekulli XIII, rrĂ«nojat e KishĂ«s sĂ« ShĂ«n NikollĂ«s ngrihen mbi pronĂ«n e familjes Maeve dhe Joe OâConnell. Sipas gojĂ«dhĂ«nave vendase, mes atyre qĂ« prehen aty ndodhet edhe ShĂ«n Nikolla i MirĂ«s, shenjti qĂ« njihet si frymĂ«zimi i Santa Claus-it.
Familja OâConnell Ă«shtĂ« sot pronarja e vetme e Jerpoint Park, njĂ« qytet mesjetar i braktisur i shekullit XII, qĂ« shtrihet nĂ« rreth 120 hektarĂ« tokĂ« dhe ndodhet 20 kilometra nĂ« jug tĂ« Kilkenny-t. Vendbanimi, i njohur dikur si Newtown Jerpoint, mendohet tĂ« jetĂ« themeluar nga normanĂ«t rreth vitit 1160. Dokumentet e trashĂ«gimisĂ« kulturore tregojnĂ« se qyteti lulĂ«zoi deri nĂ« shekullin XV, me shtĂ«pi, treg, rrugĂ«, ura, mullinj dhe njĂ« sistem tĂ« avancuar menaxhimi uji. MegjithatĂ«, nĂ« shekullin XVII, banorĂ«t e tij u zhdukĂ«n, me shumĂ« gjasĂ« pĂ«r shkak tĂ« sulmeve tĂ« dhunshme dhe murtajĂ«s.
Se si vendi i supozuar i prehjes sĂ« ShĂ«n NikollĂ«s pĂ«rfundoi nĂ« kĂ«tĂ« qytet tĂ« braktisur mbetet ende njĂ« mister. MegjithatĂ«, familja OâConnell dhe banorĂ« tĂ« zonĂ«s besojnĂ« se legjenda ka rrĂ«njĂ« tĂ« vĂ«rteta historike.
Sipas Maeve OâConnell, gojĂ«dhĂ«nat thonĂ« se relikja e ShĂ«n NikollĂ«s ka qenĂ« gjithmonĂ« aty. NĂ« varrezĂ«n e kishĂ«s ndodhet njĂ« figurĂ« guri e gdhendur, ku paraqitet njĂ« burrĂ« me duart e bashkuara nĂ« njĂ« gjest bamirĂ«sie, simbolikĂ« qĂ« lidhet drejtpĂ«rdrejt me natyrĂ«n dhuruese tĂ« shenjtorit.
Edhe pse Santa Claus jeton sot si një figurë simbolike në imagjinatën e fëmijëve, personi që qëndron pas kësaj legjende ishte Shën Nikolla i Mirës, një figurë historike reale. I lindur në qytetin antik Patara, ai ia kushtoi jetën ndihmës për të varfrit dhe u bë peshkop i Mirës, në territorin e Turqisë së sotme. Ai mori pjesë në Këshillin e Nikesë në vitin 325, ndërroi jetë më 6 dhjetor të vitit 343 dhe u varros në Mirë. Megjithatë, vendndodhja e trupit të tij vazhdon të mbetet e paqartë.
Disa studiues besojnë se varri i tij ndodhet ende në Turqi, të tjerë pretendojnë se eshtrat u zhvendosën në Bari të Italisë, ndërsa ka edhe nga ata që mendojnë se relike të trupit të tij u shpërndanë në vende të ndryshme të botës.
Në relievin e varrezës së Jerpoint Park shfaqen edhe dy figura kalorësish, të cilët sipas legjendës transportuan trupin e shenjtorit nga Lindja drejt Evropës. Gjatë këtij udhëtimi, një relike thuhet se përfundoi në Irlandë dhe u varros në Newtown Jerpoint.
Sot, Jerpoint Park është një fermë funksionale dhe një zonë ende e paprekur nga gërmimet arkeologjike. Sipas historianit Nathan Mannion, vendndodhja e varrit është zhvendosur në vitin 1839, çka e bën edhe më të vështirë verifikimin e asaj që ndodhet realisht nën gurin e gdhendur.
MegjithatĂ«, familja OâConnell nuk ka ndĂ«rmend tĂ« hapĂ« varrin. Ata besojnĂ« se relikja e shenjtorit ndodhet aty, duke argumentuar se njĂ« monument i tillĂ« nuk do tĂ« ishte ndĂ«rtuar pa njĂ« arsye tĂ« fortĂ«.
Sipas Mannion, pa prova shkencore, Ă«shtĂ« e pamundur tĂ« thuhet me siguri se çfarĂ« ndodhet nĂ« varr, por kjo nuk e zbeh vlerĂ«n e legjendĂ«s. Ădo vit, rreth 10 mijĂ« turistĂ« vizitojnĂ« Jerpoint Park, tĂ« tĂ«rhequr nga historia e ShĂ«n NikollĂ«s.
Edhe pse parku nuk Ă«shtĂ« njĂ« destinacion tipik i Krishtlindjes, vizitat private janĂ« tĂ« mundshme me rezervim. PĂ«r familjen OâConnell, Krishtlindjet janĂ« njĂ« festĂ« e qetĂ« familjare, ndĂ«rsa 6 dhjetori, dita e ShĂ«n NikollĂ«s, shĂ«nohet me njĂ« mbledhje tĂ« thjeshtĂ« dhe biskota tradicionale.
Nga Gazeta âSIâ- Konfederata e Industrive nĂ« vend, Konfindustria i ka bĂ«rĂ« thirrje qeverisĂ« tĂ« tĂ«rheqĂ« Kodin e ri Penal, pasi cĂ«non seriozisht klimĂ«n e investimeve dhe juridike nĂ« ShqipĂ«ri.
Në një deklaratë publike, Konfindustria thekson se ka një mungesë të plotë mbi ndikimin ekonomik dhe social të penalizimeve të reja, veçanërisht për personat juridikë.
Një nga shqetësimet kryesore lidhet me tendencën për të kriminalizuar shkelje që kanë natyrë administrative, si parregullsitë tatimore formale, mungesat dokumentare apo shkelje të brendshme në shoqëritë tregtare. Sipas përfaqësuesve të biznesit, këto raste duhet të trajtohen me masa administrative ose civile dhe jo përmes ndëshkimeve penale, të cilat rrisin presionin mbi aktivitetin ekonomik.
Konfindustria Albania kundërshton gjithashtu zgjerimin e përgjegjësisë penale për personat juridikë, duke argumentuar se drafti parashikon ndëshkime edhe për vepra që nuk lidhen logjikisht me natyrën e subjekteve tregtare. Një qasje e tillë, sipas saj, bie ndesh me praktikat e vendeve të Bashkimit Evropian, ku përgjegjësia penale e bizneseve kufizohet në fusha specifike si korrupsioni, krimi i organizuar apo shkeljet mjedisore.
Një tjetër problematikë e ngritur është mbivendosja e projektit me legjislacionin ekzistues, përfshirë ligjin për mbrojtjen e konkurrencës. Tentativa për të kriminalizuar pozitën dominuese në treg, sipas Konfindustria Albania, mund të krijojë pasiguri juridike, interpretime arbitrare dhe të frenojë investimet e reja.
Kodi i ri Penal u prezantua gjatĂ« pranverĂ«s dhe u shoqĂ«rua me kritika tĂ« shumta, pĂ«r tĂ« cilat askush nuk mori pĂ«rgjegjĂ«si. Ministri i DrejtĂ«sisĂ« atĂ«kohĂ«, Ulsi Manja, tha se ka mbajtur shĂ«nim tĂ« gjitha kritikat dhe propozimet pĂ«r tâi sintetizuar nĂ« dokument.
Nga Gazeta âSIâ- PavarĂ«sisht nismave tĂ« ndĂ«rmarra ndĂ«r vite, menaxhimi i mbetjeve tĂ« prodhuara nga familjet dhe bizneset vazhdon tĂ« jetĂ« njĂ« âdhimbje kokeâ pĂ«r institucionet pĂ«rgjegjĂ«se.
SĂ« fundmi, Ministria e Mjedisit ka hartuar njĂ« projekt tĂ« ri, i cili synon pĂ«rmirĂ«simin e menaxhimit tĂ« mbetjeve pĂ«rmes aplikimit tĂ« tarifĂ«s pĂ«r trajtimin e tyre, bazuar nĂ« parimin âPaguaj sipas hedhjesâ (PAYT). Sipas projektaktit, pĂ«rpara zbatimit tĂ« kĂ«tij parimi, parashikohet vendosja e njĂ« tarife fikse tĂ« dedikuar pĂ«r trajtimin e mbetjeve, e diferencuar pĂ«r qytetarĂ«t, bizneset e vogla, tĂ« mesme dhe tĂ« mĂ«dha.
Vendosja e tarifës synon të rrisë ndërgjegjësimin se trajtimi i mbetjeve ka një kosto reale dhe se kjo kosto lidhet drejtpërdrejt me sasinë e mbetjeve të prodhuara. Tarifat mund të mblidhen përmes mekanizmave të ndryshëm, përfshirë përfshirjen e tyre në faturat e ujit ose të energjisë elektrike, ndërsa mënyra konkrete e mbledhjes mbetet në diskrecion të bashkive.
Një fokus i veçantë i programit të ri i kushtohet parandalimit të shpërdorimit të ushqimit dhe reduktimit të mbetjeve bio, proces që sipas qeverisë është më efektiv dhe ekonomik sesa vetë trajtimi i mbetjeve. Masat përfshijnë parandalimin e mbetjeve përgjatë gjithë zinxhirit ushqimor, nxitjen e dhurimit të ushqimit përmes stimujve ligjorë dhe fiskalë, si dhe promovimin e kompostimit në banesë si një zgjidhje praktike për reduktimin e mbetjeve organike.
Në tërësi, masat e propozuara janë në përputhje me politikat kombëtare ekzistuese dhe synojnë përforcimin e kuadrit rregullator për parandalimin e mbetjeve, krijimin e një mjedisi të favorshëm për bizneset në zbatimin e praktikave të ekonomisë qarkulluese, si dhe promovimin e konsumit dhe prodhimit të qëndrueshëm përmes ripërdorimit dhe riparimit.
Ari kaloi për herë të parë nivelin prej 4.400 dollarësh për onz këtë të hënë, i nxitur nga pritshmëritë për ulje të normave të interesit në SHBA dhe blerjet e vazhdueshme si aset i sigurt, ndërsa argjendi ndoqi të njëjtën rrugë, duke arritur një nivel rekord të ri.
Ari u rrit 1.7% në 4,410.54 dollarë për onz, pas arritjes së një rekordi prej 4,420.01 dollarësh më herët.
Ari ka shënuar një rritje prej rreth 68% këtë vit, duke regjistruar ngritjen më të madhe vjetore që nga viti 1979, të nxitur nga blerjet e forta të bankave qendrore, flukset drejt aseteve të sigurta dhe normat më të ulëta të interesit.
Argjendi u rrit 2.9% në 69.05 dollarë, pas arritjes së një rekordi të ri prej 69.44 dollarësh gjatë seancës. Argjendi është rritur 139% që nga fillimi i vitit, për shkak të deficitit të vazhdueshëm të furnizimit, nevojave në rritje industriale dhe kërkesës së fortë për investime.
âNormat mĂ« tĂ« ulĂ«ta po mbĂ«shtesin kĂ«rkesĂ«n pĂ«r asete reale si ari dhe argjendi. Por gjithashtu kemi bakĂ«r nĂ« nivel rekord, qĂ« tregon dĂ«shirĂ«n e investitorĂ«ve pĂ«r tĂ« mbajtur ekspozim ndaj mallrave mĂ« tĂ« gjera, ndoshta pĂ«r shkak tĂ« pritshmĂ«rive se inflacioni mund tĂ« qĂ«ndrojĂ« i lartĂ« pĂ«r njĂ« kohĂ« mĂ« tĂ« gjatĂ«,â tha analisti i UBS, Giovanni Staunovo.
Guvernatori i Këshillit Ekonomik, Stephen Miran, riafirmoi të premten se banka qendrore e SHBA duhet të ulë normat e interesit, pasi inflacioni është zbutur dhe politika monetare duhet të kompensojë rreziqet për tregun e punës.
Ndërsa ari shihet si një mbrojtje kundër inflacionit dhe si një aset i sigurt në kohë pasigurie, ky aset pa përfitim nga interesi gjithashtu përfiton zakonisht në mjedise me norma interesi të ulëta.
âKY Ă«shtĂ« njĂ« moment i vetĂ«-pĂ«rmbushur, por nĂ«se do tĂ« pĂ«rmendja njĂ« element kyç, do tĂ« ishte pĂ«rdorimi i fjalĂ«s âluftĂ«â nga Presidenti Trump javĂ«n e kaluar pĂ«r sa i pĂ«rket VenezuelĂ«s, pas njĂ« fushate zgjedhore qĂ« pjesĂ«risht kishte pĂ«rqendrim tek fjala âpaqeâ,â tha analistja e StoneX, Rhona OâConnell.
âParashikimi ynĂ« pĂ«r arin mbetet qĂ« metali i verdhĂ« duhet tĂ« arrijĂ« nivele edhe mĂ« tĂ« larta vitin e ardhshĂ«m, me njĂ« objektiv prej 4.500 dollarĂ«sh pĂ«r onz,â shtoi Staunovo.
Në tregjet e tjera, platini u rrit 5% në 2.072.01 dollarë, duke arritur nivelin më të lartë në më shumë se 17 vjet, ndërsa paladiumi u rrit 3.7% në 1,776.69 dollarë, duke arritur një nivel afër trevjeçar./Reuters
Nga Gazeta âSIâ â Kryeministri Edi Rama ka njoftuar çeljen e njĂ« kapitulli tĂ« ri tĂ« negociatave me BE-nĂ« qĂ« do tĂ« thotĂ« nisja e reformimit tĂ« bujqĂ«sisĂ«.
NĂ« njĂ« aktivitet me fermerĂ«t, Rama prezantoi mekanzimat e reja nĂ« funksion tĂ« bujqve duke theksuar rritjen e mbĂ«shtetjes sĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ« deri nĂ« 100 milionĂ« euro dhe krijimin e platformĂ«s âEuro Agro Albaniaâ, si njĂ« instrument tĂ« ri koordinimi dhe informacioni pĂ«r fermerĂ«t.
âMe rritjen e mbĂ«shtetjes sĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ« qĂ« duam ta çojmĂ« deri nĂ« 100 milionĂ« euro, me mbĂ«shtetjen e BankĂ«s sĂ« Zhvillimit dhe tĂ« BankĂ«s sĂ« ShqipĂ«risĂ«, qĂ« ka vĂ«nĂ« nĂ« dispozicion njĂ« kredi inovative dhe patjetĂ«r me mbĂ«shtetje e AZHBR-sĂ« dhe tĂ« BE, do tĂ« kemi mundĂ«sinĂ« qĂ« tâi vĂ«mĂ« nĂ« dispozicion fermĂ«s shqiptare njĂ« fakt qĂ« pĂ«r askĂ«nd nuk do tĂ« jetĂ« çështje lekĂ«sh dhe fondesh, pĂ«r gjithkĂ«nd do tĂ« jetĂ« njĂ« çështje tĂ« projekteve tĂ« duhura. Euro Agro Albania nuk Ă«shtĂ« njĂ« faqe e re interneti, por njĂ« instrument tĂ« cilin tĂ« gjithĂ« ju qĂ« janĂ« nĂ« fermĂ« dhe duan tĂ« rrisin eksportet, prodhimin, cilĂ«sinĂ«, kapacitetet, fondet nĂ« dispozicion tĂ« projekteve tĂ« tyre duhet ta marrin, ta pasurojnĂ« dhe ta kthejnĂ« nĂ« njĂ« instrument tĂ« punĂ«s sĂ« pĂ«rditshme. ĂshtĂ« udhĂ«rrĂ«fyes pĂ«r tĂ« gjithĂ« ju nĂ« çdo hap tĂ« procesit tĂ« negociatave, Ă«shtĂ« burim informacioni pĂ«r standarde, afate e detyrime konkreteâ, tha kryeministri.
Ndër të tjera, ai tregoi edhe hapat konkretë që do të ndiqen për modernizimin e bujqësisë.
âNe do tĂ« bĂ«jmĂ« sistemin e integruar tĂ« administratave tĂ« kontrollit. Do tĂ« finalizojmĂ« regjistrin kombĂ«tar tĂ« fermave, parcelave dhe kafshĂ«ve. Do tĂ« ndĂ«rtojmĂ« deri nĂ« fund laboratorĂ«t e akredituar nga BE-ja. Sot kemi njĂ« nivel komplet tjetĂ«r tĂ« cilĂ«sisĂ« sĂ« analizave, por na duhet tĂ« pĂ«rfundojmĂ« projektin dhe do tĂ« shtyjmĂ« fort pĂ«r sistemin e shĂ«rbimeve kĂ«shillimore nĂ« terren, ku do tĂ« mbĂ«shtetemi tek Universiteti BujqĂ«sor i TiranĂ«s.â
Ministri i Bujqësisë, Andis Salla, dha më shumë detaje nga platforma në shërbim të fermerëve.
âSot ne lancojmĂ«Â âEuroAgro Albania 2025-2030â, si njĂ« mekanizĂ«m praktik qĂ« tâju ndihmojĂ« tĂ« pĂ«rgatiteni hap pas hapi.
Platforma konkretisht do të sjellë:
NjĂ« linjĂ« tĂ« dedikuar asistence e quajtur âNumri Bluâ
Platformë digjitale informative dhe asistent virtual në Portalin e Fermerit
Pika informuese, materiale udhëzuese dhe trajnime.
NĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ«, platforma do tĂ« shtrihet pĂ«rmes bashkive, shĂ«rbimeve tĂ« ekstensionit, dhomave tĂ« tregtisĂ« dhe shoqatave profesionale, qĂ« informacioni tĂ« mbĂ«rrijĂ« shpejt dhe i plotĂ« tek tĂ« gjithĂ«. NĂ« mbyllje, ju ftojmĂ« tĂ« bĂ«heni pjesĂ« aktive e kĂ«tij procesi, tĂ« kĂ«rkoni orientim, tĂ« pĂ«rdorni mjetet qĂ« po vendosim nĂ« dispozicion dhe tĂ« nisim pĂ«rgatitjen qĂ« sot. Nga ana jonĂ«, ne do tĂ« sigurojmĂ« kushtet dhe mbĂ«shtetjen e nevojshme pĂ«r pjesĂ«marrje. NĂ«se bĂ«hemi bashkĂ« nĂ« kĂ«tĂ« rrugĂ«tim, BujqĂ«sia 2030 do tĂ« kthehet nĂ« njĂ« standard pune dhe treg i ri mundĂ«sishâ, pĂ«rfundoi ministri.
Cilat janĂ« dy rregullat mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme tĂ« parasĂ«? Pse njĂ« monedhĂ« nĂ« tĂ« ardhmen vlen mĂ« pak sesa njĂ« monedhĂ« sot? Si mundet pagesat e vogla tâju rĂ«ndojnĂ« mĂ« shumĂ« se sa mendoni? Dhe a janĂ« vĂ«rtet njerĂ«zit mĂ« tĂ« pasur nĂ« botĂ« mĂ« tĂ« lumtur se ne tĂ« tjerĂ«t?
KĂ«to janĂ« vetĂ«m disa nga âmĂ«simet pĂ«r paranĂ«â qĂ« figura tĂ« njohura tĂ« botĂ«s financiare do tĂ« kishin dashur tâi mĂ«sonin nĂ« moshĂ« mĂ« tĂ« re, pĂ«r tĂ« ndĂ«rtuar njohuri tĂ« vlefshme dhe pĂ«r tĂ« shmangur gabime tĂ« kushtueshme.
âFinancial Timesâ ka udhĂ«hequr fushatĂ«n qĂ« çdo fĂ«mijĂ« tĂ« pĂ«rfitojĂ« nga edukimi financiar dhe disa nga kĂ«to mĂ«sime po i ndan dhe me lexuesit e saj.
Shijoni këto këshilla për paranë dhe ndajini me të rinjtë në jetën tuaj!
Kuptoni rregullat e parasë
Paraja dhe financat mungojnë shpesh në edukimin shkollor, edhe pse janë thelbësore për jetën e përditshme. Kontrolli i parasë fillon me të kuptuarit e fluksit financiar: sa para hyjnë, sa dalin dhe kur ndodh kjo. Buxhetimi, menaxhimi i shpenzimeve dhe krijimi i një fondi sigurie ndihmojnë në shmangien e borxheve dhe në ndërtimin e një marrëdhënieje të shëndetshme me paranë që në moshë të re.
ĂfarĂ« mund tĂ« mĂ«sojmĂ« nga mĂ« tĂ« pasurit?
Pasuria nuk shpërndahet në mënyrë të barabartë. Ndryshe nga tiparet fizike, ajo përqendrohet tek një numër shumë i vogël njerëzish. Miliarderët nuk janë domosdoshmërisht shumëfish më të zgjuar se të tjerët; pasuria e tyre shpesh vjen nga trashëgimia, rreziku, shkallëzimi i bizneseve dhe fati. Kuptimi i kësaj ndihmon të shmangim krahasimet e gabuara dhe ndjenjat e panevojshme të dështimit.
Fillimi i hershëm shpërblehet
Shumë njerëz e kuptojnë rëndësinë e kursimit dhe investimit vetëm vonë. Edhe shuma të vogla, të vendosura rregullisht, rriten me kalimin e kohës. Ashtu si stërvitja fizike, përkushtimi i vazhdueshëm financiar sjell rezultate të mëdha në planin afatgjatë.
Pasurimi është një proces i ngadaltë
Nuk ekzistojnĂ« rrugĂ« tĂ« shpejta drejt pasurisĂ«. Pasurimi kĂ«rkon aftĂ«si tĂ« vlefshme, punĂ« tĂ« palodhur, kursim dhe investim tĂ« mençur. Skemat pĂ«r tâu pasuruar shpejt zakonisht pĂ«rfundojnĂ« me humbje. ThjeshtĂ«sia dhe disiplina janĂ« çelĂ«si.
Kostoja e fshehur e mikropagesave
Shpenzimet e vogla, por të shpeshta, veçanërisht në lojëra apo ushqim të shpejtë, krijojnë iluzionin e shpenzimit minimal. Në realitet, të mbledhura gjatë vitit, ato mund të arrijnë shuma të konsiderueshme. Ndërgjegjësimi për këtë ndihmon në marrjen e vendimeve më të zgjuara financiare.
Fuqia e interesit të përbërë
Interesi i përbërë është aleati më i madh i investitorëve dhe armiku kryesor i borxhit. Investimet rriten mbi rritje, ndërsa borxhet shtohen përmes interesit. Sa më herët të kuptohet kjo, aq më e fortë bëhet baza financiare për të ardhmen.
Investimi nuk është vetëm për të pasurit
Investimi nuk është luks. Edhe kontribute mujore të vogla mund të rriten ndjeshëm me kalimin e viteve. Mbajtja e parave vetëm në kursime shpesh nënkupton humbje reale për shkak të inflacionit. Tregjet financiare janë mjete ndërtimi pasurie, jo lojë fati.
Automatizoni vendimet financiare
Mendimi i vazhdueshëm për paranë është stresues. Automatizimi i kursimeve dhe investimeve ul lodhjen mendore dhe përmirëson disiplinën financiare. Kur procesi funksionon vetë, vendimet e tjera bëhen më të zgjuara.
Inflacioni dhe vlera e parasë
Një njësi monetare sot vlen më shumë sesa e njëjta njësi nesër. Inflacioni rrit çmimet dhe, në mënyrë të fshehtë, edhe barrën tatimore. Kuptimi i këtij mekanizmi ndihmon jo vetëm në menaxhimin personal të parasë, por edhe në kuptimin e politikave ekonomike.
Qiraja nuk është domosdoshmërisht humbje
Blerja e një shtëpie nuk është gjithmonë zgjedhja më e mirë. Interesat e kredisë, taksat dhe mirëmbajtja shpesh barazojnë ose tejkalojnë koston e qirasë. Përfitimi nga pronësia varet kryesisht nga rritja e çmimeve të pasurive të paluajtshme, e cila nuk është e garantuar.
ĂfarĂ« na mĂ«son pasuria ekstreme pĂ«r lumturinĂ«
Përvoja tregon se pasuria e madhe nuk garanton lumturi. Shpesh, kënaqësia më e madhe vjen nga gjërat e thjeshta dhe jo nga luksi apo konsumi i tepruar.
Të bësh pyetje është forcë
Mos hezitoni të bëni pyetje për produktet financiare dhe të kërkoni mendime alternative. Mungesa e informacionit mund të kushtojë shtrenjtë, ndërsa kurioziteti financiar është një mbrojtje e fuqishme.
Asetet kundrejt detyrimeve
Asetet rrisin vlerën dhe gjenerojnë të ardhura, ndërsa detyrimet zakonisht sjellin kosto. Fokusimi tek blerja e aseteve është një nga themelet kryesore të ndërtimit të pasurisë afatgjatë.
Një punë është më shumë se paga
Paga është vetëm një pjesë e paketës së karrierës. Pensionet, sigurimet, pushimet, trajnimet dhe mundësitë e zhvillimit profesional kanë vlerë të madhe dhe duhen marrë parasysh në zgjedhjet e karrierës.
Mësoni gjuhën e financës
Financa është një gjuhë që mund të mësohet. Kur e kupton, fiton qartësi, kontroll dhe fuqi për të naviguar më mirë jetën personale dhe botën përreth. Edukimi financiar nuk është privilegj,  është domosdoshmëri.
Nga Gazeta âSIâ â PĂ«r sa kohĂ« EUR/USD do tĂ« tregtohet nĂ«n nivelin 1.173, trendi mbetet rĂ«nĂ«s, me target 1.165. NjĂ« reagim negativ nĂ« kĂ«tĂ« zonĂ« mund tĂ« thellojĂ« rĂ«nien drejt 1.162. Tregtimi mbi nivelin 1.173 do tĂ« pasohet nga tentativa pĂ«r testimin e rezistencĂ«s nĂ« 1.1785.
Për sa kohë GBP/USD do të tregtohet nën nivelin 1.34, trendi mbetet negativ, me objektiv 1.33. Tregtimi mbi nivelin 1.34 hap rrugën për avancim të mëtejshëm, me target 1.344.
Për sa kohë USD/JPY do të tregtohet mbi nivelin 157.4, trendi mbetet bullish, me target 162. Tregtimi nën nivelin 156.4 do të frenonte përkohësisht këtë tendencë, duke u paraprirë nga testimi i suportit në 157.
Për sa kohë Dow Jones do të tregtohet nën nivelin 48.300, trendi mbetet rënës, me target 4.240. Tregtimi mbi nivelin 48.300 do të ndiqej nga testimi i rezistencës në 48.450.
Për sa kohë Crude Oil do të tregtohet mbi nivelin 60.14, trendi mbetet pozitiv, me target 61.5. Tregtimi nën nivelin 60.14 rikthen tendencën negative drejt suportit në 59.5.
Për sa kohë BTC/USD do të tregtohet nën nivelin 88.600, trendi mbetet negativ, me objektiv 84.400. Tregtimi mbi nivelin 88.600 do të pasohej nga rritje të mëtejshme, me synim rezistencën në 93.700.
Nga Gazeta âSIâ â Pak ditĂ« para mbylljes sĂ« vitit, qeveria ka vendosur tâi japĂ« bonus edhe individĂ«ve me aftĂ«si tĂ« kufizuar, tĂ« cilĂ«t nuk ishin pĂ«rllogaritur fillimisht dhe pĂ«r familjet me ndihmĂ« ekonomike.
Sipas ministrit të Financave, Petrit Malaj, janë 148 mijë përfitues të bonusit prej 150 mijë lekë.
âNĂ« kuadĂ«r tĂ« kĂ«saj mbĂ«shtetjeje, do tĂ« akordohet njĂ« masĂ« financiare prej 15 mijĂ« lekĂ«sh, ose rreth 150 eurosh, pĂ«r secilin pĂ«rfitues. Nga kjo paketĂ« do tĂ« pĂ«rfitojnĂ« gjithsej 148 500 qytetarĂ«, ndĂ«rsa fondi total i vĂ«nĂ« nĂ« dispozicion arrin nĂ« 2,2 miliardĂ« lekĂ«â, tha Malaj.
Kur qeveria njoftoi në nëntor bonusin për pensionistët, tha se invalidët nuk janë përfshirë në këtë skemë përshkak të pamjaftueshmërisë së fondeve.
Nga ana tjetër, janë më shumë se 700 mijë pensionistë që përfitojnë bonusin nga 100 në 150 euro, sipas nivelit të pensionit që ata marrin.
Po ashtu, ministri tha se është vendosur që të gjitha ato fonde që kanë betur pa shpenzuar nga ministritë apo institucionet buxhetore, do të kalojnë në Fondin e Veçantë të Pensioneve pranë Bankës së Shqipërisë.
âNga njĂ« vlerĂ«sim paraprak qĂ« ka bĂ«rĂ« Ministria e Financave, vlerĂ«sohet se shuma qĂ« minimalisht do tĂ« kalojĂ« nĂ« kĂ«tĂ« llogari do tĂ« jetĂ« nĂ« masĂ«n 150 milionĂ« euro. Kjo shumĂ« do tĂ« pĂ«rdoret pĂ«r ReformĂ«n e Pensioneve tĂ« cilĂ«n kjo qeveri tashmĂ« e ka nisurâ, tha ministri i Financave.
NĂ« ditĂ«lindjen e tij tĂ« 70-tĂ«, nĂ« vitin 1905, Mark Twain mbajti njĂ« fjalim mbi sekretin e plakjes sĂ« suksesshme. (NĂ«se 70 nuk ju duket moshĂ« e madhe, duhet tĂ« keni parasysh se pĂ«r shkak tĂ« shkallĂ«s sĂ« lartĂ« tĂ« vdekshmĂ«risĂ« infantile, jetĂ«gjatĂ«sia mesatare pĂ«r dikĂ« tĂ« lindur para vitit 1850 ishte mĂ« pak se 40 vjet.) âKam arritur 70 vjet nĂ« mĂ«nyrĂ«n e zakonshme,â deklaroi ai sipas njĂ« raporti nĂ« The New York Times, âduke iu pĂ«rmbajtur rreptĂ«sisht njĂ« skeme jetese qĂ« do tĂ« vriste çdo tjetĂ«r person.â Maksima qĂ« ai ofroi ishte kjo: âNuk mund tĂ« arrijmĂ« moshĂ«n e tretĂ« duke ndjekur rrugĂ«n e dikujt tjetĂ«r.â
Tipike për Twain-in, kjo ishte urtësi popullore e fortë e mbështjellë në një shaka. Sekreti i një jete të gjatë dhe të lumtur padyshim nuk është pirja e duhanit, alkoolit dhe shfrenimi. Por ai ka të drejtë kur thotë se nuk ka një formulë universale që funksionon për të gjithë. Brenda parametrave të qartë, secili prej nesh duhet të eksperimentojë me ide të ndryshme dhe mënyra specifike të jetesës, një propozim që unë e kam diskutuar më parë. Disa njerëz janë më të shëndetshëm duke ndjekur një dietë vegjetariane; të tjerët duke konsumuar ushqime të stilit Mesdhetar. Disa janë më të lumtur duke jetuar në një metropol të madh si Nju Jorku apo Los Anxhelos; të tjerët e gjejnë jetën e tyre më të mirë në fshat.
PĂ«rveç kĂ«tyre detajeve, disa zakone tĂ« pĂ«rgjithshme kanĂ« rĂ«ndĂ«si. Nuk do tâju lodh me kĂ«shillat e zakonshme pĂ«r shĂ«ndetin qĂ« mund tâi dĂ«gjoni nga mjeku juaj: lĂ«reni duhanin dhe dilni pĂ«r njĂ« shĂ«titje, pĂ«r hir tĂ« Zotit. Dua tĂ« tĂ«rheq vĂ«mendjen tuaj tek disa modele tĂ« sjelljes qĂ« nuk janĂ« kaq tĂ« dukshme, por qĂ« ndihmojnĂ« tĂ« shpjegojnĂ« pse tĂ« moshuarit zakonisht janĂ« mĂ« tĂ« lumtur se tĂ« rinjtĂ«. Sa mĂ« shpejt tĂ« mĂ«soni dhe tĂ« adoptoni kĂ«to rregulla tĂ« jetesĂ«s sĂ« mirĂ«, aq mĂ« shpejt mund tĂ« pĂ«rfitoni nga frytet e tyre.
Pa dyshim, do të ndeshni disa të moshuar të mërzitur dhe të pakënaqur, por mesatarisht në Shtetet e Bashkuara, të rriturit më të moshuar kanë një nivel mirëqenieje ndjeshëm më të lartë se të rinjtë. Të moshuarit përjetojnë më pak stres psikologjik dhe emocione negative, dhe më shumë emocione pozitive. Kam shkruar më parë se të moshuarit zakonisht përjetojnë ndryshime pozitive në personalitet: mirësjellja dhe ndërgjegjshmëria rriten me moshën; neurotizmi zvogëlohet. Shpjegimi i këtij modeli nuk është menjëherë i qartë. Pa dyshim, urtësia e fituar me përvojë luan një rol: të moshuarit kanë më shumë të dhëna nga jeta dhe bëjnë më pak gabime. Por tre modele të veçanta sjelljeje që shfaqin të moshuarit kanë rëndësi të madhe.
I pari lidhet me rrjetet sociale. NĂ« fillim tĂ« jetĂ«s, ndoshta ju kĂ«shilluan tĂ« zhvilloni njĂ« gamĂ« tĂ« gjerĂ« miqĂ«sish me njerĂ«z tĂ« ndryshĂ«m, pĂ«r hir tĂ« lumturisĂ« suaj. Kjo ishte kĂ«shillĂ« e mirĂ« sepse mĂ«sonit mĂ«nyra tĂ« reja tĂ« tĂ« menduarit dhe jetuarit nga njerĂ«z jashtĂ« rrethit tuaj social tipik. Por kjo nuk do tĂ« thotĂ« se duhet tĂ« shpenzoni pĂ«rpjekje tĂ« veçanta pĂ«r tĂ« ruajtur lidhje me shumĂ« njerĂ«z me tĂ« cilĂ«t keni marrĂ«dhĂ«nie sipĂ«rfaqĂ«sore. Kjo thjesht do tâju mbushte kohĂ«n e lirĂ« me ndĂ«rveprime pa shpĂ«rblim. MegjithatĂ«, kjo lloj shoqĂ«rie e gjerĂ« por e cekĂ«t karakterizon shumĂ« tĂ« rinj. TĂ« moshuarit ngushtojnĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« selektive rrethin e tyre social pĂ«r tĂ« pĂ«rqendruar energjitĂ« tek ata me tĂ« cilĂ«t ndajnĂ« pasione tĂ« pĂ«rbashkĂ«ta, pĂ«rjetojnĂ« emocione pozitive dhe marrin kĂ«naqĂ«si. NjĂ«kohĂ«sisht, njohjet rastĂ«sore qĂ« nuk pĂ«rmbushin kĂ«to kritere mbeten pas.
Kjo mund të duket egoiste, por njerëzit në fakt bëhen më altruistë me moshën, modeli i dytë i sjelljes që rrit lumturinë e të moshuarve krahasuar me të rinjtë. Në një studim të vitit 2021 mbi altruizmin e vetë-raportuar dhe sjelljen e vëzhguar bamirëse, katër psikologë zbuluan se nga 16 studime të shqyrtuara, 14 treguan se të moshuarit janë më të përqendruar tek të tjerët se të rinjtë. Në një demonstrim veçanërisht i zgjuar, studiuesit i kërkuan të rriturve të moshave të ndryshme të shtypin një pajisje matëse të forcës së duarve, dinamometër, për të fituar shpërblime për veten ose për të tjerët. Të rinjtë shtypnin më fort për shpërblime për veten; të moshuarit shtypnin më fort për të fituar shpërblime për të tjerët.
Modeli i tretë lidhet me mënyrën se si të moshuarit reagojnë ndaj ngjarjeve të vështira në jetë. Me moshën, zakonisht njerëzit mësojnë të shmangin dhe të përballojnë stresin. Një studim i vitit 2023 me gati 3,000 të rritur nga 25 deri 74 vjeç gjeti se 70-vjeçarët përjetonin stres në 40% më pak ditë se 25-vjeçarët. Pjesërisht kjo ndodh sepse të moshuarit i ekspozohen më pak ngjarjeve stresuese, por edhe sepse reagojnë më pak ndaj situatave stresuese. Disa nga këto përfitime lidhen me rrethanat e jetës: pensionistët nuk kanë më detyrime pune të ngarkuara. Por një faktor tjetër është se kur të moshuarit përballen me një situatë stresuese, ata thjesht e injorojnë atë. Vendimi për të reaguar ndaj një ngjarjeje sfiduese mund të mos duket i vetëdijshëm, por në fakt mund të jetë dhe kur stresi është i pashmangshëm, të moshuarit reagojnë më pak duke u shqetësuar më pak.
Ndërsa shkruaja këtë ese, më erdhi në mend një përvojë që forcoi këto pika, nga një takim dy-ditor në Romë rreth 25 vjet më parë për një organizatë të madhe bamirëse ndërkombëtare. Konferenca mblodhi një grup të vogël specialistësh të mirëqenies disa shumë të rinj (si unë atëherë), disa më të moshuar dhe më të famshëm. Mes tyre ishte një grua 60-vjeçare me reputacion global në fushën e saj. Duke u ndjerë i nderuar të isha pranë saj, vura re sjelljen e saj me vëmendje. Në atë kohë dukej pak e çuditshme; tani nuk duket më.
Ajo kishte udhĂ«tuar gjatĂ« natĂ«s pĂ«r tĂ« marrĂ« pjesĂ« nĂ« takim, pa kompensim, dhe kishte marrĂ« pjesĂ« nĂ« çdo sesion. Por kur erdhi puna tek darka e fundit luksoze e konferencĂ«s qĂ« pĂ«r mua ishte njĂ« pĂ«rfitim i madh ajo hyri nĂ« bistro dhe deklaroi: âKy vend Ă«shtĂ« shumĂ« i zhurmshĂ«mâ dhe u largua. Kjo grua e jashtĂ«zakonshme po shfaqte tĂ« tre modelet e lumturisĂ«: kalonte kohĂ« profesionalisht me njerĂ«z qĂ« ndanin pasionin e saj pĂ«r njĂ« kauzĂ«, bĂ«nte pĂ«rpjekje personale dhe dhuronte ekspertizĂ«n e saj, dhe thoshte jo ndaj diçkaje qĂ« nuk ia vlente pĂ«r stres dhe sakrificĂ«.
NĂ« moshĂ«n 36-vjeçare, mĂ« habiti qĂ« nuk shkoi nĂ« darkĂ«. Sot, nĂ« 61, ndjek shembullin e saj: pĂ«rpiqem shumĂ« tĂ« shĂ«rbej pĂ«r kauza qĂ« mĂ« interesojnĂ« dhe tĂ« diskutoj çështje me rĂ«ndĂ«si shpirtĂ«rore ose shkencore pĂ«r orĂ« tĂ« tĂ«ra. Por biseda e rastĂ«sishme nĂ« njĂ« bar tĂ« zhurmshĂ«m? Sâka shanse!
Pra, tre rregulla të përgjithshme që kam mësuar nga të moshuarit për një jetë më të mië janë:
1. Futu thellë ose ik. Përpiqem që marrëdhëniet e mia shoqërore ato vullnetare dhe me kohë të lirë të përqendrohen vetëm tek aspektet e jetës që kanë rëndësi: dashuria, besimi, filozofia, virtyti, kultura, estetika. Nuk dua të flas për pushimet e mia në plazh apo të tuat, përveç nëse ka ndodhur një çudi e madhe.
2. Shërbe më shumë. Një kanal unik i mirëqenies është shërbimi ndaj të tjerëve në kauza që më interesojnë. Kjo mund të nënkuptojë dhurimin e kohës dhe parave, sigurisht. Por gjithashtu përfshin testimin e rregullt të veprimtarisë së punës time: A ndihmon ky aktivitet të tjerët dhe i ngre ata?
3. Shqetësohumë pak. Mendoj për gjërat që më mbajtën zgjuar si të ri, konfliktet në punë, shqetësimet për para dhe tund kokën. Tani, kur diçka më shqetëson ose më shkakton stres, pyes veten nëse do të më shqetësojë edhe pas një jave. Nëse përgjigjja është jo, përpiqem të filloj menjëherë të mos kujdesem.
Si satirist, Twain preferonte tĂ« tallĂ« tĂ« gjithĂ« biznesin e tĂ« moshuarve qĂ« u japin kĂ«shilla tĂ« rinjve, siç bĂ«ri nĂ« esenĂ« e tij tĂ« vitit 1882 âAdvice to Youthâ: âNĂ«se dikush tĂ« ofendon dhe ke dyshime nĂ«se ishte me qĂ«llim, mos merr masa ekstreme; thjesht prisni rastin dhe goditeni me njĂ« tullĂ«.â
MegjithatĂ«, unĂ« dyshoj fort se Twain ndiqte rregulla mĂ« tĂ« mira kur mbushi 70 vjeç. Duke mbyllur fjalimin e tij tĂ« ditĂ«lindjes, piloti i vjetĂ«r i anijeve nĂ« lumin Mississippi tha se kishte ndjekur njĂ« kurs âdrejt perĂ«ndimit tĂ« diellit me zemĂ«r tĂ« kĂ«naqurâ padyshim duke ndjekur parimet e lumturisĂ«.
Shkruar nga Arthur C. Brooks, autor dhe akademik amerikan, pĂ«r âThe Atlanticâ
Warren Buffett njihet dhe admirohet prej kohĂ«sh nĂ« mbarĂ« botĂ«n sepse bĂ«ri diçka qĂ«, nĂ« thelb, Ă«shtĂ« e zakonshme. Ai nuk Ă«shtĂ« njĂ« artist i shkĂ«lqyer, njĂ« shpikĂ«s i madh apo njĂ« sportist qĂ« thyen rekorde. NĂ« vend tĂ« kĂ«saj, shkĂ«lqimi i tij, njĂ« lloj shkĂ«lqimi i thjeshtĂ«, tipik i mesperĂ«ndimit amerikan, shfaqet nĂ« artin prozaik tĂ« investimit: blerjne e njĂ« aksioni dhe shmangien e njĂ« tjetri. VetĂ« Buffett e ka quajtur kĂ«tĂ« detyrĂ« âtĂ« thjeshtĂ«, por jo tĂ« lehtĂ«.â NdĂ«rsa miliona njerĂ«z blejnĂ« dhe shesin investime çdo ditĂ«, askush nuk ka mundur ta bĂ«jĂ« kĂ«tĂ« mĂ« mirĂ« se ai, me njĂ« qĂ«ndrueshmĂ«ri kaq tĂ« madhe dhe pĂ«r kaq gjatĂ«.
Dalja në pension e Buffett në moshën 95-vjeçare është një moment për të reflektuar mbi cilësitë që e kanë bërë atë investitorin më të suksesshëm të të gjitha kohërave. Këto cilësi, kurioziteti i pandalshëm, konsistenca analitike, përqendrimi i përpjekjeve dhe përulësia, së bashku me integritet të lartë, personalitetin e paprekur nga pasuria apo suksesi, dhe optimizmin për Shtetet e Bashkuara, e kanë bërë atë një model amerikan. Ai gjithashtu ka ilustruar respektin për vlerat tradicionale amerikane, tregjet e lira, një sistem qeverisës demokratik, patriotizmin dhe shëndetin e mendjes; të cilat sot kanë humbur pak. Tani, në një botë ku mungojnë modelet e denja, Buffett po largohet nga skena. Zëri dhe shembulli i tij do të mungojnë.
Që nga fëmijëria, Warren Buffett ka pasur një mendje të zgjuar për investime dhe një intuitë për biznesin. Si një i ri në Omaha, ai u interesua për tregun e aksioneve dhe bëri investimin e tij të parë (në aksionet preferenciale të Cities Service) në moshën 11-vjeçare. Ai fitoi para duke shitur kikirikë dhe patate të skuqura në ndeshjet e futbollit të kolegjit, si gazetë-shitës duke shpërndarë The Washington Post, dhe si producent i një buletini me këshilla për garat e kuajve. Në moshën 17-vjeçare, ai mbledhi kursimet e tij për të blerë makina lojërash me dorë që i vendosi nëpër berberhane, një investim që prodhonte rrjedhë të vazhdueshme parash për Buffett-in.
Në të 20-at e hershme, ai zbuloi një kurs që i interesonte në Universitetin Columbia, mbi investimet me vlerë, artin e kërkimit të durueshëm të mundësive investuese të favorshme. Kursin e jepte një gjeni dhe emigrant, Benjamin Graham, i cili gjithashtu drejtonte një fond investimesh të suksesshëm. Graham kishte bashkë-shkruar një libër të titulluar Security Analysis në 1934 dhe në 1949 botoi The Intelligent Investor, i cili u bë i njohur si bibla e investimeve me vlerë. Buffett u pranua në kurs dhe ai dhe Graham krijuan një marrëdhënie të ngushtë dhe të qëndrueshme, dhe, siç thonë, historia e mëtejshme është e njohur.
Warren Buffet i ri, 1965
Duke marrĂ« frymĂ«zim nga Graham, nĂ« 1956 Buffett, nĂ« moshĂ«n 25-vjeçare, hapi njĂ« partneritet investimesh, duke ftuar miqtĂ« dhe fqinjĂ«t. Buffett kishte njĂ« vetĂ«besim tĂ« madh qĂ« nga njĂ« moshĂ« e re se njĂ« qasje e bazuar nĂ« vlerĂ« do tĂ« shndĂ«rrohej nĂ« kapital me ritme tĂ« jashtĂ«zakonshme kthimi pĂ«r shumĂ« kohĂ«; dukej sikur ai mund tĂ« shihte se si do tĂ« rritej pasuria e tij me kalimin e kohĂ«s, nĂ«se vetĂ«m nuk largonte sytĂ« nga topi. Ai ishte i vendosur tĂ« qĂ«ndronte brenda ârrethit tĂ« kompetencĂ«sâ sĂ« tij, duke pĂ«rqendruar gjithĂ« vĂ«mendjen nĂ« investime nĂ« biznese qĂ« e kuptonte mirĂ«. Dhe nĂ« fakt, ky partneritet prodhoi rezultate tĂ« jashtĂ«zakonshme gjatĂ« afro 15 viteve tĂ« tij tĂ« funksionimit.
Në 1962, partneriteti i investimeve i Buffett bleu aksionet e tij të para të Berkshire Hathaway, një ndërmarrje që, me kalimin e kohës, do të merrte rëndësi personale për Buffett-in. Berkshire, atëherë vetëm një kompani tekstili, ishte sipërfaqësisht me çmim të ulët, duke tregtuar me një vlerë të ulët midis kostos dhe fitim. Plani i Buffett-it ishte ta bindte kompaninë të heqë operacionet tekstile, duke i lejuar atij të kapitalizonte mbi vlerësimin e ulët të tregut. Tetë vjet më vonë, Buffett u bë kryetar i Berkshire. Ai ndërmori hapat e nevojshëm për ta kthyer prodhuesin në rënie në një konglomerat sigurimesh dhe industrial, dhe një mjet investimi për të gjithë jetën, emri i të cilit (që ai kurrë nuk e ndryshoi) do të bëhej sinonim i tij vetë.
NjĂ« nga arsyet pĂ«r tĂ« zotĂ«ruar njĂ« kompani sigurimesh ishte e qartĂ« pĂ«r Buffett-in: TĂ« tilla kompani prodhojnĂ« njĂ« sasi tĂ« madhe parash qĂ« rritet kur biznesi zgjerohet. Kjo njihet si âfloatâ nĂ« terminologjinĂ« e industrisĂ«, likuiditet qĂ« mund tĂ« pĂ«rdoret deri nĂ« momentin kur ndoshta duhet tĂ« pĂ«rdoret pĂ«r tĂ« pĂ«rmbushur kĂ«rkesat e sigurimeve. Buffett dinte qĂ« mund tĂ« pĂ«rmirĂ«sonte kthimet e Berkshire me kalimin e kohĂ«s duke investuar float-in.
Buffett e transformoi Berkshire nĂ« njĂ« kompani mbajtĂ«se me âkapital tĂ« pĂ«rhershĂ«mâ qĂ« investonte jo vetĂ«m nĂ« aksione tĂ« zakonshme, por edhe nĂ« biznese tĂ« tĂ«ra. Berkshire u rrit duke zotĂ«ruar qindra biznese, pĂ«rfshirĂ« BNSF Railway, Geico, NetJets, dhe shumĂ« kompani energjie dhe pozicione tĂ« pĂ«rqendruara aksionesh nĂ« Apple, American Express, dhe Coca-Cola. Kjo rezultoi tĂ« ishte njĂ« formulĂ« fituese: njĂ« platformĂ« ku Buffett pĂ«rqendroi shumicĂ«n e pasurisĂ« sĂ« tij neto, njĂ« kompani mbi tĂ« cilĂ«n ai mund tĂ« fokusohej me qĂ«llim tĂ« vetĂ«m. Buffett mbajti pothuajse tĂ« gjitha aksionet origjinale tĂ« Berkshire Hathaway deri kohĂ«t e fundit, kur filloi tĂ« reduktojĂ« pjesĂ«marrjen si pjesĂ« e planifikimit tĂ« pasurisĂ« dhe pĂ«rpjekjeve filantropike. Investimi personal i Buffett nĂ« Berkshire HathaĂ«ay u rrit nĂ« mĂ« shumĂ« se 125 miliardĂ« dollarĂ«, edhe pasi kishte dhuruar shumĂ« dhjetĂ«ra miliarda dollarĂ« aksione pĂ«r bamirĂ«si. Askush tjetĂ«r nuk ka ndĂ«rtuar kurrĂ« njĂ« pasuri investimi tĂ« tillĂ« nga zero; ishte sikur tĂ« kishte fituar njĂ« llotari me njĂ« fitim gjithnjĂ« nĂ« rritje, megjithĂ«se njĂ« fitim i bazuar jo mbi fat, por mbi pĂ«rpjekje tĂ« qĂ«ndrueshme dhe tĂ« afta.
Suksesi i Buffett-it i atribuhet, nĂ« masĂ« tĂ« madhe, intuitĂ«s sĂ« tij si investitor me vlerĂ«, duke vlerĂ«suar gjithmonĂ« aksionet si pjesĂ«-pronarĂ«si nĂ« biznese qĂ« planifikonte tĂ« mbante afatgjatĂ«. Procesi i tij ishte tĂ« kryente analizĂ« dhe verifikim tĂ« detajuar; tĂ« vepronte sipas njĂ« modeli mendor instinktiv pĂ«r karakteristikat e âbizneseve tĂ« miraâ; tĂ« priste durimisht njĂ« âgoditje tĂ« madheâ (kombinimi i rrallĂ« i njĂ« biznesi me cilĂ«si tĂ« lartĂ« dhe njĂ« çmim aksioni qĂ« e nĂ«nvlerĂ«sonte atĂ«); dhe pastaj, dhe vetĂ«m atĂ«herĂ«, tĂ« ndĂ«rmerrte njĂ« hap tĂ« madh. NĂ«se njĂ« aksion qĂ« Buffett e pĂ«lqente binte nĂ« çmim, ai blehej mĂ« shumĂ«, gjĂ« qĂ« nuk Ă«shtĂ« aspak si ndihet shumica e njerĂ«zve kur aksionet e tyre bien.
Investitorët me vlerë janë një lloj i veçantë njerëzish. Ata zakonisht janë matematikisht të parakohshëm dhe të interesuar që në moshë të re për mbledhjen e pullave ose monedhave, parashikimin e garave me kuaj, fillimin e bizneseve, investimin në tregun e aksioneve dhe gjetjen e mënyrave për të fituar para. Ata janë kërkues të pandërprerë të mundësive dhe kanë personalitete që i bëjnë natyrshëm kundërshtarë të turmës. Ata nuk ndihen rehat nga konsensusi, dhe madje ndihen të pakënaqur kur mendimet e tyre bëhen popullore. Ndërsa shumica e investitorëve entuziazmohet nga këshilla të fshehta ose oferta publike të nxehta, investitorët me vlerë synojnë të qëndrojnë të disiplinuar dhe të përqendrohen në vlerën themelore të biznesit, kthimin e kapitalit të investuar, fitimet dhe rrjedhën e parasë që gjeneron kompania dhe perspektivat e saj të ardhshme.
Ata entuziazmojnĂ« jo pĂ«r mundĂ«sinĂ« e njĂ« fitimi tĂ« menjĂ«hershĂ«m, por pĂ«r matematikĂ«n e pandalshme tĂ« pĂ«rbĂ«rjes sĂ« kapitalit nĂ« njĂ« periudhĂ« tĂ« gjatĂ«. Kjo koncept njihet si âmrekullia e tetĂ«â e botĂ«s â rezultati i jashtĂ«zakonshĂ«m qĂ« vjen nga investimet e mençura dhe tĂ« informuara, mbajtja e tyre dhe marrja e njĂ« perspektive afatgjatĂ«. Ky koncept epitomizon Buffett-in, i cili nuk tentoi kurrĂ« tĂ« pasurohej shpejt, kur tĂ« ecurit mĂ« ngadalĂ« prodhonte njĂ« rezultat mĂ« tĂ« sigurt dhe mĂ« fitimprurĂ«s.
Gjatë karrierës së tij 45-vjeçare në investime, pothuajse çdo investitor me vlerë që kam njohur e ka admiruar Buffett-in. Komuniteti i investimeve me vlerë ndjek rekordet e tij, ble dhe shet aksionet që ai zgjedh, dhe përpiqet të kuptojë mënyrën e tij të të menduarit nga letrat e aksionerëve. Disa e përdorin këtë informacion për të imituar portofolin e Buffett-it, të tjerë përqendrohen tek mënyra e tij e të menduarit dhe qëndrimi i tij, i durueshëm, i qëndrueshëm, pa emocione dhe me një orientim afatgjatë.
Cilat janë pesë tiparet kryesore që e bënë Buffett-in të shkëlqejë:
Një mendje e shpejtë, e saktë dhe vendimtare që i jep aftësinë të formojë gjykime të besueshme investimi.
Thjeshtësia e mendimit, duke shkuar direkt te thelbi i çdo investimi.
AftĂ«sia pĂ«r tĂ« dalluar investimet e mira nga ato tĂ« kĂ«qija, dhe investimet e shkĂ«lqyera nga ato thjesht âtĂ« miraâ dhe vizioni e bindja pĂ«r tĂ« qĂ«ndruar me mĂ« tĂ« mirat gjatĂ« kohĂ«s.
Aftësia për të qëndruar i fokusuar për periudha të gjata dhe për të shmangur shpërqendrimet.
Aftësia mendore për të ndryshuar strategjinë kur gjen mënyra për ta përmirësuar, si kur ai filloi të vlerësonte më shumë cilësinë e biznesit në vendimmarrjen e tij.
Gjatë karrierës, Buffett kaloi përmes zhvillimeve dhe krizave të tregut, krizave financiare, luftërave, pandemive dhe inovacioneve teknologjike që krijuan dhe shpërbënë shumë biznese. Ai vazhdoi të prodhonte rezultate të jashtëzakonshme pa u shqetësuar. Në një epokë kur konkurenca ndër investitorët u rrit ndjeshëm dhe kapitali për investime u bë masiv, Buffett vazhdoi të jepte rezultate të jashtëzakonshme.
Ai tregoi se nuk është vetëm një investitor, por edhe një mendimtar i thellë investimesh, gjithmonë duke kërkuar për avantazhe të reja dhe duke mësuar nga gabimet. Gjatë gjithë karrierës së tij, ai mbeti investitor me vlerë, por u ndikua thellë nga Philip Fisher dhe bashkëpunëtori i tij i gjatë, Charlie Munger, duke e përmirësuar qasjen e tij për të fokusuar më shumë tek cilësia e bizneseve edhe kur kjo nënkuptonte të paguante më shumë.
Buffett u bĂ« njĂ« nga CEO-tĂ« mĂ« tĂ« respektuar dhe mĂ« tĂ« admiruar nĂ« AmerikĂ«, dhe emri i tij u bĂ« njĂ« markĂ« e respektuar. Ai e shndĂ«rroi kĂ«rkesĂ«n rregullatore qĂ« kompanitĂ« publike tĂ« mbajnĂ« mbledhje vjetore aksionerĂ«sh nĂ« njĂ« ngjarje madhĂ«shtore qĂ« u bĂ« njĂ« pelegrinazh. Mbledhjet e tij tĂ« aksionerĂ«ve tĂ« Berkshire HathaĂ«ay u kthyen nĂ« âWoodstock tĂ« Kapitalizmit.â
Ai gjithashtu ka qenë një filantrop i jashtëzakonshëm. Buffett prej kohësh kishte parashikuar që një ditë të dhuronte pasurinë e tij për kauza bamirëse, por vdekja e papritur e gruas së tij të parë, Susan, në vitin 2004, e prishi planin e tij. Ai kishte imagjinuar që ajo do të ishte ajo që do të merrte vendimet filantropike të familjes. Ai mori disa vite të tjera për të avancuar planet e tij për të dhuruar shuma të konsiderueshme, duke bashkëpunuar me Bill dhe Melinda Gates. Në vitin 2006, Buffett dhuroi një shifër mahnitëse prej 31 miliardë dollarësh për Fondacionin Gates, i cili tashmë ishte shumë i pasur, duke dyfishuar kështu kapacitetin e tij vjetor për grant-e. (Kjo ishte, dhe mbetet, një nga dhuratat filantropike më të mëdha në histori, dhe Buffett i dha më shumë fondacionit me kalimin e kohës.) Buffett iu bashkua bordit të Fondacionit Gates, dhe Bill Gates iu bashkua bordit të drejtorëve të Berkshire Hathaway, megjithëse të dy u tërhoqën nga këto angazhime disa vjet më vonë.
Warren dhe Susane
Megjithëse arriti pasuri të jashtëzakonshme, Buffett nuk ndryshoi si person. Ai vazhdoi të jetonte një jetë të thjeshtë, të bënte gjëra që i pëlqenin që nga fëmijëria, dhe ruajti një qëndrim të përulur, falënderues dhe me kuriozitet të përhershëm. Buffett do të mungojë veçanërisht në një kohë kur shumë nga njerëzit më të suksesshëm në komunitetin e biznesit duken të fokusuar vetëm në fitimin e parave, pa reflektuar shumë mbi mënyrën se si i fitojnë ato ose çfarë do të bëjnë me to. Thjesht sepse mund të bësh diçka, nuk do të thotë se duhet ta bësh.
Gjenerata të reja investitorësh do të vijnë, duke përfshirë disa yje të shkëlqyeshëm që do të shuajnë shpejt dhe të tjerë që do të qëndrojnë.
Në fund, ndërsa Buffett tërhiqet nga roli i tij ditor në udhëheqjen e Berkshire Hathaway në fund të vitit 2025, bota e investimeve do të jetë ndryshe pa të. Ai mbetet një yll polarizues dhe një shembull i rrallë për të ardhmen: një njeri që ka ndërtuar një pasuri të jashtëzakonshme dhe një legjendë të biznesit, duke qëndruar gjithmonë i thjeshtë, i drejtë dhe i përkushtuar ndaj vlerave të tij.
MarrĂ« nga âThe Atlanticâ, pĂ«rgatiti Gazetasi.al
Nga Gazeta âSIâ â MĂ« shumĂ« se 2.2 milionĂ« shqiptarĂ« jetojnĂ« jashtĂ« ShqipĂ«rie, pĂ«rllogarit INSTAT.
Sipas vlerësimit të bërë në janar të vitit 2025, 1.17 milionë janë meshkuj dhe 1.07 mln janë femra. Gjetjet tregojnë se diaspora përbëhet kryesisht nga një popullsi relativisht e re. Rreth 18% e saj janë në grupmoshën 0-14 vjeç, 77% përfshihen në grupmoshën 15-64 vjeç, dhe vetëm 5% janë mbi 65 vjeç.
Kjo strukturë tregon një diasporë me profil të ri, ekonomikisht aktive dhe me potencial të lartë kontributi në tregjet e punës të vendeve ku ata kanë emigruar dhe rrjedhimisht një humbje e madhe për Shqipërinë.
Italia është vendi ku jeton pjesa më e madhe e shqiptarëve jashtë vendit, me 557 mijë të regjistruar për vitin 2024. Greqia renditet e dyta me 425 mijë të regjistruar, të dhëna këto që i referohen vitit 2021. Në Shtetet e Bashkuara jetojnë 206.520 shqiptarë, ku pjesa më e madhe, 111.904 individë, janë gjenerata e dytë, pra të lindur atje.
INSTAT raporton se emigrantët shqiptarë arrijnë përfitime të konsiderueshme gjatë periudhës së qëndrimit jashtë vendit. Mesatarisht, ata fitojnë 2.5 herë më shumë sesa fitonin para migrimit dhe afërsisht 2.5 herë më shumë sesa bashkëmoshatarët e tyre që qëndrojnë në Shqipëri. Kjo tregon jo vetëm suksesin ekonomik të shqiptarëve jashtë vendit, por edhe potencialin që diaspora mund të sjellë për përmirësimin e lidhjeve ekonomike dhe investimeve drejt vendit.
Nga Gazeta âSIâ â Kryeministri Edi Rama prezantoi sot projektin e ri âSmart city Albaniaâ, sistemin e ri tĂ« teknologjisĂ« qĂ« do tĂ« implementohet nĂ« vend, me fokus mbikĂ«qyrjen e qyteteve dhe uljen e kriminalitetit.
Kreu i qeverisĂ« tha se ky projekt do tĂ« jetĂ« âsyri magjikâ i PolicisĂ« sĂ« shtetit, qĂ« mund tĂ« shohĂ« nĂ« kohĂ« reale tĂ« gjithĂ« territorin dhe çdo ngjarje qĂ« ndodh.
âKy nuk Ă«shtĂ« projekt kamerash, as projekt mbikĂ«qyrjeje me kamera dhe mbikĂ«qyrjeje e trupave tĂ« policisĂ« pĂ«rmes leximit tĂ« kamerĂ«s, kur del nevoja. Ky Ă«shtĂ« projekt, qĂ« nĂ« sekondĂ«n kur vihet nĂ« jetĂ«, rrit kapacitetin policor nĂ« kohĂ« reale. Projekti i jep PolicisĂ« sĂ« Shtetit njĂ« sy magjik, pĂ«r tĂ« parĂ« nĂ« kohĂ« reale gjithĂ« territorin e interesit. ĂshtĂ« projekt qĂ« ndihmon pĂ«r tĂ« pasur njĂ« kryeinspektor tĂ« territorit, qĂ« i ka sytĂ« gjithandej. ShkelĂ«si do tĂ« identifikohet nĂ« kohĂ« realeâ, tha Rama gjatĂ« takimit.
Sipas kryeministrit, nuk ka më nevojë të filmojë njeri as policinë dhe as ngjarjet që ndodhin, sepse këtë e bëjnë kamerat e trupit të vetë efektivët.
âNdĂ«rkohĂ« qĂ« punonjĂ«si mund tĂ« jet duke parĂ« trafikun, po nĂ« atĂ« ekran i shfaqet shkelĂ«si i rregullave tĂ« qarkullimit. TĂ« gjitha kĂ«to informacione vijnĂ« nĂ« kohĂ« reale dhe policia mĂ« pas ndĂ«rhyn pĂ«r tĂ« zbatuar ligjin bazuar nĂ« kĂ«to informacione. Nuk ka nevojĂ« qĂ« dikush tĂ« filmojĂ« me kamera njĂ« punonjĂ«s policie qĂ« nuk pĂ«rmbush standardet e komunikimit tĂ« njĂ« nxĂ«nĂ«si tĂ« klasĂ«s sĂ« parĂ«, sepse nĂ« kohĂ« reale kamera e trupit e efektivit qĂ« Ă«shtĂ« duke debatuar me njĂ« qytetar e sjell debatin nĂ« sallĂ«n operative. ĂshtĂ« e pamundur tâi fikĂ«sh dhe tâi ndezĂ«sh. NjĂ« kamerĂ« e fikur sinjalizohet menjĂ«herĂ« nĂ« qendĂ«râ, tha Rama.
Nga ana tjetër, ministrja e Punëve të Brendshme Albana Koçiu, theksoi se Shqipëria do të jetë vendi i parë në rajon që do të ketë një sistem të integruar sigurie dhe menaxhimi urban në 20 qytetet më të mëdha.
Në kuadër të projektit, parashikohet instalimi i mbi 5 mijë kamerave inteligjente nga Tirana në Sarandë, nga Shkodra në Gjirokastër, si dhe 3 mijë kamera trupi që do të vendosen në uniformat e efektivëve të Policisë së Shtetit.
âDo vendosim mbi 5 mijĂ« kamera inteligjente nĂ« 20 qytete tĂ« ShqipĂ«risĂ«, nga Tirana nĂ« SarandĂ«, nga Shkodra nĂ« GjirokastĂ«r. KĂ«to janĂ« sisteme tĂ« InteligjencĂ«s artificiale qĂ« sinjalizojnĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« autonome, janĂ« 3 mijĂ« kamera tĂ« trupit qĂ« do instalohen nĂ« uniformat e efektivĂ«ve tĂ« policisĂ« sĂ« shtetit. Do instalohen kamera, radarĂ« inteligjentĂ« e sensorĂ« pĂ«r matjen e zhurmĂ«s nĂ« arteriet kryesore tĂ« vendit. TĂ« kemi 30% mĂ« shumĂ« tĂ« zbulueshmĂ«risĂ« tĂ« ngjarjeve kriminale, deri nĂ« 45% reduktim tĂ« fataliteteve tĂ« aksidenteve rrugore, 30% mĂ« pak kohĂ« tĂ« shpenzuar nĂ« publik, 30% mĂ« pak ngarkesĂ« administrative pĂ«r policinĂ« e shtetitâ, deklaroi Koçiu.
Nga Gazeta âSIâ â Qeveria ka bĂ«rĂ« disa ndryshime nĂ« ligjin pĂ«r administrimin e AgjencisĂ« sĂ« Pasurive tĂ« Sekuestruara, AAPSK, duke i dhĂ«nĂ« asaj pavarĂ«si tĂ« plotĂ« funksionimi.
Sipas draftit AAPSK-së do të menaxhojë e vetme objektet e konfsikuara dhe sekuestruara, fondin për ndërtimet pa leje, porcedurat e shitjes etj. Në relacion thuhet se ndërveprimi i AAPSK-së me autoritete të tjera dhe Këshillin e Ministrave ka krijuar vonesa, mungesë efikasiteti dhe shumë objekte janë amortizuar. Si rezultat, priten procedura më të shpejta dhe më transparente, rritje e të ardhurave për shtetin, shmangie e konflikteve ndërinstitucionale dhe përdorim më efikas i objekteve për interes publik dhe social.
Projektligji, argumenton qeveria, vjen si rezultat i reformës për përdorimin më efikas të ndërtimeve pa leje të konfiskuara dhe administrimin e tyre në mënyrë të mirë, duke i shërbyer nevojave të institucioneve shtetërore dhe nevojave sociale. Kjo qasje kontribuon gjithashtu në rritjen e të ardhurave për buxhetin e shtetit dhe në mbrojtjen e interesit publik.
Për vitin 2025, të paktën deri në muajin shtator, kjo agjenci ka fituar 162 mln lekë, me rritje rreth 50% nga një vit më parë.
Nga Gazeta âSIâ â Autoriteti i KonkurrencĂ«s ka nisur njĂ« proces monitorimi tĂ« posaçëm nĂ« tregun e mallrave tĂ« shportĂ«s, me fokus tĂ« veçantĂ« periudhĂ«n e festave tĂ« fundvitit deri mĂ« 15 janar 2026.
Qëllimi i këtij monitorimi është verifikimi i ecurisë së çmimeve dhe i sjelljes së ndërmarrjeve përgjatë zinxhirit të furnizimit dhe tregtimit, me synim parandalimin e çdo rritjeje të pajustifikuar të çmimeve si pasojë e bashkërendimit të sjelljes tregtare apo e marrëveshjeve të ndaluara ndërmjet distributorëve, tregtarëve me shumicë dhe rrjeteve të supermarketeve.
Autoriteti i Konkurrencës thekson se çdo marrëveshje apo praktikë e bashkërenduar që ka si objekt ose pasojë shtrembërimin e konkurrencës, veçanërisht përmes rritjes së çmimeve në dëm të konsumatorëve, përbën shkelje të ligjit dhe do të trajtohet me seriozitet maksimal.
Në këtë kuadër, Autoriteti i Konkurrencës u bën thirrje të gjitha ndërmarrjeve që operojnë në tregjet përkatëse të respektojnë rregullat e konkurrencës së ndershme dhe të shmangin çdo sjellje që mund të cenojë funksionimin normal të tregut.
Pak ditë më parë, AK gjobiti gjashtë kompani të grumbullimit të fruta-perimeve për marrëveshje të ndaluar për të fiksuar çmimin në dëm të fermerëve dhe konsumatorëve.
Nga Gazeta âSIâ â Banka Shqiptare e Zhvillimit Ă«shtĂ« regjistruar zyrtarisht si njĂ« shoqĂ«ri aksionare nĂ« QendrĂ«n KombĂ«tare tĂ« Biznesit, duke shĂ«njuar kĂ«shtu hapjen e njĂ« kanali tĂ« ri nĂ« sistemin financiar.
Sipas dokumentacionit, administrator i Bankës është emëruar italiani Silvio Pedrazzi, ish drejtues i një prej bankave me kapital të huaj në vend. Pedrazzi është emëruar për një mandat 3-vjeçar. Ministria e Financave është aksionare e vetme, duke zotëruar kështu 100% të aksioneve, ndryshe nga sa ishte parashikuar fillimisht. Banka Shqiptare e Zhvillimit ka një kapital prej 10 miliardë lekësh.
Banka do tĂ« ketĂ« nĂ« fokus kryesisht ndĂ«rmarrjet mikro, tĂ« vogla dhe startup-et. NĂ« lupĂ«n e BankĂ«s do tĂ« jetĂ« dhe sektori i eksporteve me qĂ«llim âinkurajimin e prodhimeve dhe shĂ«rbimeve qĂ« mund tĂ« konkurrojnĂ« me sukses nĂ« tregjet jashtĂ« vendit.â
Banka do të shërbejë edhe si ndërmjetës financiar për projektet me rëndësi për zhvillimin ekonomik, duke kanalizuar fonde ose linja financimi nga institucionet financiare ndërkombëtare.
BZH synon gjithashtu të kontribuojë në përmirësimin e infrastrukturës që mbështet rritjen ekonomike dhe përmirësimin e shërbimeve publike. Duke bashkëpunuar me autoritetet publike, institucioni mund të veprojë si bashkë-financues ose bashkë-investues.
Pak javë më parë, Fondi Monetar Ndërkombëtar shprehu shqetësim për rreziqet e lidhura me krijimin e Bankës Shqiptare të Zhvillimit duke thënë do të shtojë kompleksitet të mëtejshëm për sektorin financiar në vend.
FMN gjykon se dispozitat rigoroze të qeverisjes dhe operacioneve do të jenë thelbësore për të parandaluar rreziqet e stabilitetit fiskal dhe financiar. Sipas Fondit, aktivitetet e kësaj banke duhet të jenë të kufizuara në kohë dhe të synojnë dështimet e tregut për të shmangur pengimin e investimeve private.
Nëse nuk fle me Alfonso Signorinin, nuk bëhesh dot i famshëm.
Kjo Ă«shtĂ« akuza qĂ« ka bĂ«rĂ« paparaci italian Fabrizio Corona nĂ« njĂ« investigim qĂ« ka tronditur ItalinĂ«. Corona e quan kĂ«tĂ« âĂmimi i suksesitâ dhe me anĂ« tĂ« disa mesazheve e dĂ«shmive tregon se Signorinin ka shfrytĂ«zuar seksualisht disa banorĂ« tĂ« âGrande Fratelloâ, qĂ« Signorini drejton prej vitesh.
Corona thotë se ka rreth 10 vite që gazetari Signorini përdor fuqinë e tij për të bërë shantazhe seksuale ndaj të rinjve që duan të bëhen pjesë e reality show-t të famshëm.
âRasti zeroâ qĂ« ekspozoi âsistemin Signoriniâ, siç e quan Corona, Ă«shtĂ« Antonio Medugno, njĂ« i ri napoletan, pjesĂ« e GF nĂ« vitin 2022. Sipas Corona-s, çmimi qĂ« pagoi i riu pĂ«r tâu bĂ«rĂ« i famshĂ«m ishte marrĂ«dhĂ«nia seksuale me Signorinin, kokĂ«n e âGrande Fratelloâ. Paparazi ka publikuar mesazhe midis tĂ« dyve, me pĂ«rmbajtje tĂ« forta seksuale dhe takime gjatĂ« natĂ«s tek shtĂ«pia e Signorinit. Corona tregon mesazhet ku Signorini i thotĂ« tĂ« riut âTi je perfekt. Mundohem tĂ« tĂ« gjej tĂ« meta, por nuk gjej dot. I vetmi difekt Ă«shtĂ« qĂ« e ke tĂ« vogĂ«l!â.
Vetë Medugno mohon se ka patur kontakt fizik, por flet për video-telefonata të nxehta. Fillimisht Medugno u refuzua në GF.
Mesazhet e publikuara nga Corona
Sipas paparacit, pas refuzimit fillestar tĂ« Medugnos, prezantuesi bĂ«ri lĂ«vizje tĂ« reja, duke rifilluar tâi dĂ«rgonte mesazhe: âFlirtimi fillon pĂ«rsĂ«ri, mbĂ«rrijnĂ« takimet dhe befas ai Ă«shtĂ« njĂ« konkurrent i ri nĂ« Big Brother. Ky Ă«shtĂ« sistemiâ, pohon Corona. Medugno qĂ«ndroi nĂ« shtĂ«pi pĂ«r njĂ« muaj e gjysmĂ« pĂ«rpara se tĂ« eliminohej.
KĂ«tu akuzat e Coronas zgjerohen. BĂ«het fjalĂ« pĂ«r tentativa joshjeje dhe takime seksuale me premtimin e suksesit: âTĂ« paktĂ«n 500 raste nĂ« 10 vitet e fundit,â thotĂ« ai. Pas episodit, njĂ« nga mĂ« tĂ« ndjekurit, pas atij pĂ«r aventurat e dashurisĂ« sĂ« Chiaras Ferragni dhe skandalit tĂ« Raul Bovas, Corona pretendon se ka marrĂ« tĂ« paktĂ«n 50raportime tĂ« ngjashme.
Shumë personazheve janë shprehur të ngazëllyer për fundin e Alfonsos dhe parashikojnë përjashtimin e tij nga sezoni i ardhshëm i GF, në Mediaset.
âE bukur Ă«shtĂ« tĂ« shohĂ«sh idhujt tuaj tĂ« shemben si kullĂ« letre,â komentoi ish-sportistja Valentina Vignali. âKam punuar nĂ« modĂ« dhe televizion qĂ« nga viti 2006: falĂ« Zotit, nuk jemi tĂ« gjithĂ« tĂ« tillĂ«. Jeni tĂ« neveritshĂ«m.â
Fotot e Signorinit, publikuar nga Corona
Salvo Veneziano, i eliminuar pĂ«r komentet seksiste nga reality show, i bashkohet listĂ«s sĂ« ish-pjesĂ«marrĂ«sve tĂ« Big Brother: âPas 5 vitesh, sot po kĂ«naqem! Dhe doja tâu thoja tĂ« gjithĂ« atyre qĂ« shiteshin: sa pĂ«r mua, mĂ« neveritni.â
Stefano Bettarini, i pĂ«rjashtuar nga shtĂ«pia nĂ« vitin 2020 pĂ«r blasfemi: âKur ke qenĂ« duke shijuar jetĂ«n dhe papriturâŠ.karma,â shkroi ai nĂ« rrjetet sociale. Daniele Dal Moro, pjesĂ«marrĂ«s dy herĂ« nĂ« Big Brother VIP, nĂ«nkupton njĂ« pĂ«rjashtim tĂ« padrejtĂ« nga programi: âLe tĂ« hapim kutinĂ« e PandorĂ«s pĂ«r pĂ«rjashtimin tim. Jemi nĂ« momentin e pĂ«rballjes.â
Antonio Medugno
Opinionisti i Showbizz-it, Alessandro Rosica komentoi gjithashtu nĂ« Instagram: âFatkeqĂ«sisht, mund ta konfirmoj qĂ« gjithçka Ă«shtĂ« e vĂ«rtetĂ«. Sistemi Signorini ka qenĂ« gjithmonĂ« kĂ«shtu. Bisedat dhe telefonatat e tij kanĂ« qarkulluar pĂ«r vite me radhĂ«, ishte vetĂ«m çështje kohe. Ai madje provoi ta bĂ«jĂ« edhe me mua, por kur kuptoi qĂ« unĂ« nuk isha pĂ«rputhje pĂ«r tĂ«, mĂ« pĂ«rjashtoi nga Big Brother dy vjet mĂ« parĂ«. Nuk Ă«shtĂ« sekret, e kam treguar nĂ« storiet e mia nĂ« Instagram. ShumĂ« burra tĂ« tjerĂ« nuk kanĂ« pasur forcĂ«n time dhe kanĂ« rĂ«nĂ«. Po flasim pĂ«r burra tĂ« drejtĂ« me familje pas tyre, jo njĂ«, jo dy, jo tre, por shumĂ«. Pas Alfonso-s, do tĂ« vijĂ« radha e Piersilvio-s.â
SĂ«rish, sipas Rosica-s, âPier Silvio dhe shoqĂ«ria po vlerĂ«sojnĂ« me urgjencĂ« pozicionin e Alfonso-s. Ai mund tĂ« mos jetĂ« mĂ« moderator i Big Brother 2026â.
VetĂ« Signorini, ka reaguar pasi u pyet nga gazetarĂ«t e âCorriere della seraâ, duke thĂ«nĂ« se âçdo gjĂ« Ă«shtĂ« nĂ« dorĂ« tĂ« avokatĂ«ve tĂ« tijâ.
PĂ«rgatiti: Gazetasi.al, burime: Corriere della Sera, Il Quotidioano, La Repubblica.
Nga Gazeta âSIâ â Trafiku dhe ndotja e ajrit janĂ« dy shqetĂ«simet kryesore tĂ« qytetarĂ«ve shqiptarĂ« sipas tĂ« dhĂ«nave tĂ« fundit tĂ« Barometrit tĂ« Ballkanit.
55% e të anketuarve e konsiderojnë ndotjen e ajrit si shqetësimin më të madh, ndërsa 48% rendisin trafikun si problem prioritar. Këto dy fenomene lidhen ngushtë me njëra-tjetrën dhe ndikojnë në cilësinë e jetës dhe shëndetin e qytetarëve. Trafiku duket të jetë një problem kombëtar pasi për vendet fqinje nuk shihet si shqetësim aq i madh. Sipas barometrit, që nga viti 2024 shqetësimi i shqiptarëve për trafikun është rritur me 18 pikë përqindje, duke reflektuar rritjen e densitetit të automjeteve dhe mungesën e infrastrukturës.
Ndotja e ajrit, nga ana tjetër, është shqetësim i përbashkët për të gjithë Ballkanin, me një mesatare prej 61% të qytetarëve të shqetësuar. Shqiptarët ankohen gjithashtu edhe për ndotjen e tokës dhe menaxhimin e mbetjeve, me 43% të të anketuarve që e konsiderojnë këtë problem të rëndësishëm.
Barometri tregon se 40% e shqiptarëve kanë bërë ndryshime konkrete në rutinën e tyre të përditshme për të mbrojtur mjedisin, një përqindje më e lartë se mesatarja e pjesës tjetër të rajonit.
Megjithatë, kostot dhe mungesa e informacionit të duhur kufizojnë qytetarët që të angazhohen më shumë në sjellje miqësore ndaj mjedisit.
Ăndrrat e Jared Kushner pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« projekte madhĂ«shtore nĂ« Ballkan, po pĂ«rballen me realitetin nĂ« rajon.
Affinity Partners, fondi privat që drejton dhëndri i Donald Trump, dy ditë më parë hoqi dorë nga planet e ndërtimit të një hoteli luksoz në Serbi, për shkak të tensionit politik që shkaktoi. Në Shqipëri, projekti për të transformuar një ishull në brigjet e Adriatiku po vazhdon, por vendi ka hyrë në një spirale skandalesh dhe korrupsioni që po lekund qeverinë.
Trump Toëer në Beograd ka qenë investimi kryesor për presidentin serb Aleksandar Vuçiç, i cili, me partinë e tij politike, miratoi legjislacion të veçantë për të hequr çdo pengesë, edhe pse kjo nxiti protestat që vazhdojnë prej më shumë se një viti.
Ndërkohë, investimi më i madh i huaj direkt perëndimor gjatë 12-vjeçarit të qeverisjes së kryeministrit shqiptar Edi Rama në Shqipëri, është pjesë e vendimit të tij për të treguar se vendi është i hapur për kapital të huaj të madh.
Qeveria nĂ« TiranĂ« thotĂ« se miratimi i punimeve pĂ«r projektin luksoz prej 1.4 miliardĂ« dollarĂ«sh Ă«shtĂ« thelbĂ«sor pĂ«r transformimin e njĂ« zone tĂ« izoluar nĂ« njĂ« destinacion turistik qĂ« mund tĂ« konkurrojĂ« me GreqinĂ« fqinje. TrashĂ«gimia e mĂ« shumĂ« se katĂ«r dekadave si diktatura mĂ« e izoluar e EuropĂ«s Ă«shtĂ« e vĂ«shtirĂ« pĂ«r tâu larguar, edhe pse ShqipĂ«ria tani Ă«shtĂ« ndĂ«r vendet mĂ« pro-amerikane nĂ« botĂ«.
Zyra e prokurorit të posaçëm, SPAK, ka nisur hetime për projektet më të mëdha të infrastrukturës në Vlorë, bashkia ku është planifikuar zhvillimi. Hetimet përfshijnë një aeroport ndërkombëtar të ri dhe një tunel rrugor.
âKy projekt nuk Ă«shtĂ« thjesht njĂ« tjetĂ«r resort,â tha Julian Adili, drejtori ekzekutiv i Albanian State Development and Real Estate, nĂ« njĂ« intervistĂ« nĂ« zyrĂ«n e tij nĂ« qendĂ«r tĂ« TiranĂ«s. âĂshtĂ« njĂ« nga investimet mĂ« ambicioze nĂ« vitet e fundit nĂ« ShqipĂ«ri, me potencialin pĂ«r tĂ« ndryshuar perceptimin ndĂ«rkombĂ«tar tĂ« vendit.â
Affinity deklaroi se projekte si ai nĂ« Beograd âduhet tĂ« bashkojnĂ«, jo tĂ« ndajnĂ«â dhe u tĂ«rhoq nga projekti nga respekti pĂ«r qytetarĂ«t serbĂ«. Vendimi erdhi gjithashtu pasi njĂ« zyrtar qeveritar qĂ« ndihmoi nĂ« hapjen e rrugĂ«s pĂ«r zhvillimin u aktua penalisht.
Vuçiç fajĂ«soi aktivistĂ«t pĂ«r pengimin e planeve. âDisa kombĂ«si janĂ« dukshĂ«m mĂ« tĂ« gatshme pĂ«r tĂ« kuptuar vendimet e udhĂ«heqĂ«sisĂ« sĂ« tyre sesa ata nĂ« Serbi,â tha ai. âShqipĂ«ria tani do tĂ« marrĂ« vĂ«mendjen dhe publicitetin sepse e gjithĂ« familja Trump do tĂ« lavdĂ«rojĂ« projektin. Ne serbĂ«t jemi mjeshtĂ«r tĂ« mundĂ«sive tĂ« humbura.â
Kushner planifikon tĂ« ndĂ«rtojĂ« njĂ« resort luksoz sĂ« bashku me njĂ« marinĂ« nĂ« ishullin e Sazanit, njĂ« ish bazĂ« ushtarake shqiptare. Interesi i tij fillestar erdhi nga vizita nĂ« vend nĂ« 2021. NjĂ« zĂ«dhĂ«nĂ«s i Affinity tha se tĂ«rheqja nga projekti nĂ« Serbi nuk ka ândikimâ mbi ShqipĂ«rinĂ«. Asher Abehsera, CEO i Affinity Global Development, nuk u pĂ«rgjigj ndaj kĂ«rkesave pĂ«r komente.
Ky vit solli një numër të paprecedent hetimesh mbi projekte dhe zyrtarë të lartë në Tiranë, përfshirë disa nga bashkëpunëtorët më të afërt të Ramës.
Si shumë vende të rajonit, Shqipëria ka pasur vështirësi për të hequr korrupsionin. Në indeksin e fundit të korrupsionit të Transparency International, vendi renditet i 80-ti. Ky ishte një përmirësim krahasuar me vitin e kaluar dhe mbi Serbinë, Hungarinë dhe Ukrainën, por ende poshtë Bullgarisë, e cila kohët e fundit u përfshi nga protesta.
Muajin e kaluar, SPAK nisi njĂ« ndjekje penale pĂ«r Belinda Ballukun, ministre e InfrastrukturĂ«s dhe EnergjisĂ« dhe zĂ«vendĂ«skryeministre e RamĂ«s, pĂ«r âshkelje tĂ« barazisĂ« sĂ« pjesĂ«marrĂ«sve nĂ« tendera ose ankande publike,â nĂ« bashkĂ«punim me zyrtarĂ« tĂ« tjerĂ«. Ajo Ă«shtĂ« zyrtarja mĂ« e lartĂ« nga rrethi i brendshĂ«m i RamĂ«s qĂ« pĂ«rballet me akuza.
Balluku u pezullua nga rolet e saj nĂ« kabinet dhe i ndalohet tĂ« largohet nga vendi. Ajo mohon çdo shkelje dhe e pĂ«rshkroi akuzĂ«n si âpĂ«rçarje, insinuata, gjysmĂ« tĂ« vĂ«rteta dhe gĂ«njeshtra.â Premtoi tĂ« bashkĂ«punojĂ« plotĂ«sisht me autoritetet. SPAK gjithashtu po heton pĂ«r pĂ«rfshirjen e saj nĂ« shtatĂ« procedura tĂ« tjera prokurimi publik qĂ« lidhen me projekte tĂ« mĂ«dha infrastrukturore nĂ« TiranĂ«.
Kryetari i Bashkisë Tiranë, Erion Veliaj, gjithashtu bashkëpunëtor i ngushtë i Ramës, u arrestua më herët gjatë vitit për akuza korrupsioni, pastrim parash dhe fshehje pasurie.
Rama mirĂ«priti hetimet, por paralajmĂ«roi kundĂ«r âdĂ«nimeve nĂ« gjyqin e politikĂ«s ose mediave.â Ai kritikoi pezullimin e Ballukut si njĂ« ândĂ«rhyrje tĂ« rĂ«ndĂ«â qĂ« pengon funksionimin e qeverisĂ«.
SPAK po heton gjithashtu Aeroportin Ndërkombëtar të Vlorës, një nga projektet kryesore infrastrukturore të Shqipërisë, duke u fokusuar në kontratën e koncesionit. Aeroporti duhej të ishte në funksion gjatë verës për të pritur një numër rekord turistësh, por ndërtimi është pezulluar. Aeroporti do të shërbejë gjithashtu për resortin luksoz të Kushner në ishullin Sazan. Zyrtarët shqiptarë thonë se projekti nuk do të pengohet nga hetimet.
âShqipĂ«ria po bĂ«het mĂ« e njohur nĂ« botĂ« pĂ«r kĂ«tĂ« investim,â tha Agron Shehaj, sipĂ«rmarrĂ«s dhe themelues i PartisĂ« MundĂ«sia. âE vetmja gjĂ« qĂ« na duhet Ă«shtĂ« transparenca. Kjo Ă«shtĂ« nĂ« interes tĂ« tĂ« gjithĂ«ve.â
Që nga rrëzimi i regjimit të diktatorit Enver Hoxha në fillim të viteve 1990, Shqipëria ka kaluar një bum të paprecedent në pasuri të paluajtshme, që shtrihet nga kryeqyteti deri në bregdet, duke ndryshuar imazhin e saj të izoluar dhe të pazhvilluar.
Megjithatë, ky bum, së bashku me trafikun e drogës, ka ushqyer korrupsionin. Rama arriti që vendi të dalë nga lista gri e Financial Action Task Force në 2023 pas përforcimit të rregullave kundër pastrimit të parave dhe përmirësimit të zbatimit të ligjit.
Konkurrenti kryesor i Ramës, Sali Berisha, i cili drejton Partinë Demokratike që nga 1990, është sanksionuar nga SHBA dhe MB për përfshirje në korrupsion dhe është gjithashtu nën hetim në vend. Ai mohon çdo shkelje.
Ishulli i Sazanit gjithashtu ka pasur probleme. Një numër i vogël ushtarësh ende jetojnë atje, duke ndjekur turistët që vizitojnë ndërtesat ushtarake të braktisura. Policia më herët gjatë vitit zbuloi mbi 3.000 litra karburant të dyshuar për përdorim në trafikun e drogës. Nuk ka pasur akuzime.
Sipas Adilit nga fondi shtetëror i pasurive të paluajtshme, projekti i Kushner është mundësia e Shqipërisë për të lënë pas të kaluarën dhe për të ecur përpara.
âNĂ«se ka sukses, do tĂ« hapĂ« rrugĂ«n pĂ«r investime tĂ« tjera ndĂ«rkombĂ«tare nĂ« turizĂ«m, infrastrukturĂ« dhe hotelieri,â tha ai. âDo tĂ« pĂ«rmirĂ«sojĂ« reputacionin e vendit si destinacion investimesh.â/Bloomberg
Login
