PRISHTINĂ, 19 dhjetor/ATSH/ MarrĂ«veshja pĂ«r rrugĂ«n drejt normalizimit tĂ« marrĂ«dhĂ«nieve mes KosovĂ«s dhe SerbisĂ«, e arritur nĂ« shkurt tĂ« vitit 2023 me ndĂ«rmjetĂ«simin e Bashkimit Evropian, pĂ«rfaqĂ«son njĂ« hap pozitiv drejt normalizimit mes dy vendeve, tĂ« cilat âduhet tĂ« synojnĂ« pĂ«rparim tĂ« shpejtĂ« nĂ« zbatimin e Aneksit tĂ« kĂ«saj marrĂ«veshjejeâ.
Kështu thuhet në Aktin për Autorizimin e Mbrojtjes Kombëtare që u miratua nga dy dhomat e Kongresit amerikan dhe u nënshkrua në ligj nga presidenti i Shteteve të Bashkuara, Donald Trump, më 18 dhjetor.
âPasi tĂ« arrihet pĂ«rparim i mjaftueshĂ«m, SHBA-ja duhet tĂ« shqyrtojĂ« iniciativa pĂ«r forcimin e marrĂ«dhĂ«nieve bilaterale me tĂ« dyja vendetâ, thuhet nĂ« tekst, duke shtuar se kjo pĂ«rfshin dialogun strategjik dypalĂ«sh dhe nisma konkrete pĂ«r thellimin e lidhjeve ekonomike dhe investimeve.
Sipas aktit, SHBA-ja duhet tĂ« vazhdojĂ« mbĂ«shtetjen e njĂ« marrĂ«veshjeje gjithĂ«pĂ«rfshirĂ«se pĂ«rfundimtare mes KosovĂ«s dhe SerbisĂ«, e bazuar nĂ« njohjen e ndĂ«rsjellĂ«, duke mos mbĂ«shtetur shkĂ«mbime territoriale, ndarje apo ndryshime tĂ« tjera tĂ« kufijve sipas linjave etnike nĂ« Ballkanin PerĂ«ndimor pĂ«r zgjidhjen e konflikteve, dhe duhet tâi mbĂ«shtesĂ« demokracitĂ« pluraliste nĂ« rajon si njĂ« mjet pĂ«r tĂ« parandaluar rikthimin e konflikteve etnike.
Kjo marrĂ«veshje prej 11 nenesh, qĂ« njihet edhe si MarrĂ«veshja e Ohrit, ndĂ«r tjerash, parasheh njĂ« nivel tĂ« vetĂ«menaxhimit pĂ«r komunitetin serb nĂ« KosovĂ«, njohje tĂ« ndĂ«rsjellĂ« tĂ« simboleve shtetĂ«rore, qĂ« Serbia tĂ« mos bllokojĂ« anĂ«tarĂ«simin e KosovĂ«s nĂ« organizata ndĂ«rkombĂ«tare, dhe kĂ«rkon nga Prishtina dhe Beogradi qĂ« tâi zbatojnĂ« edhe tĂ« gjitha marrĂ«veshjet e mĂ«hershme tĂ« arritura gjatĂ« dialogut.
Akti Kombëtar për Mbrojtje për vitin fiskal 2026 autorizon shpenzim vjetor rekord për ushtrinë amerikane që arrin vlerën e 901 miliardë dollarëve, 8 miliardë më shumë seç kishte kërkuar Trumpi.
Akti përfshin gjithçka, nga numri i anijeve, avionëve dhe sistemeve raketore që do të blihen, e deri te rritja e pagave për ushtarët dhe mënyra se si do të adresohen kërcënimet gjeopolitike.
Teksti i këtij dokumenti përmend një sërë çështjesh, përfshirë edhe varësinë e vendeve të Ballkanit Perëndimor nga energjia ruse. Aty thuhet se kjo varësi lidh ekonomitë dhe politikën e tyre me Moskën dhe pengon aspiratat e tyre për integrim evropian, ndërsa korrupsioni, përfshirë edhe në nivelet e udhëheqësve kryesorë politikë, vazhdon të përbëjë një nga pengesat më të mëdha për zhvillimin e mëtejshëm ekonomik dhe politik të rajonit.
Në Aktin për Autorizimin e Mbrojtjes Kombëtare thuhet se ulja e varësisë së Ballkanit Perëndimor nga gazi dhe karburantet fosile ruse është në interes kombëtar të SHBA-së, dhe se Uashingtoni duhet të mbështesë anëtarësimin e vendeve të rajonit në Bashkimin Evropian dhe NATO.
âVarĂ«sia e vendeve tĂ« Ballkanit PerĂ«ndimor nga burimet fosile ruse dhe gazi natyror lidh ekonomitĂ« dhe politikĂ«n e tyre me FederatĂ«n Ruse dhe pengon aspiratat e tyre pĂ«r integrim evropianâ, thuhet nĂ« kĂ«tĂ« dokument.
Rritja e ndikimit tĂ« KinĂ«s nĂ« Ballkanin PerĂ«ndimor gjithashtu mund tĂ« ketĂ« ndikim tĂ« dĂ«mshĂ«m nĂ« konkurrencĂ«n strategjike, demokracinĂ« dhe integrimin ekonomik me EvropĂ«n, thuhet nĂ« dokument, ku kĂ«rkohet qĂ« sekretari i Shtetit, nĂ« koordinim me atĂ« tĂ« Mbrojtjes, drejtorin e ShĂ«rbimit KombĂ«tar tĂ« InteligjencĂ«s dhe agjencitĂ« e tjera pĂ«rkatĂ«se, tâi raportojĂ« rregullisht Kongresit pĂ«r ndikimin dashakeq tĂ« RusisĂ« dhe KinĂ«s nĂ« vendet e Ballkanit PerĂ«ndimor.
âShqetĂ«sim i thellĂ«â pĂ«r gjendjen e demokracisĂ« nĂ« Serbi
Në Aktin për Autorizimin e Mbrojtjes Kombëtare është shprehur shqetësim edhe për gjendjen e demokracisë në Serbi.
âZgjedhjet parlamentare dhe lokale tĂ« mbajtura nĂ« Serbi mĂ« 17 dhjetor 2023 dhe pasojat e tyre tĂ« menjĂ«hershme ngjallin shqetĂ«sim tĂ« thellĂ« lidhur me gjendjen e demokracisĂ« nĂ« Serbi, duke pĂ«rfshirĂ« pĂ«rfundimet e raportit pĂ«rfundimtar tĂ« OSBE/ODIHR-itâ, thuhet nĂ« tekstin e dokumentit.
Aty shtohet se Zyra e OSBE-sĂ« pĂ«r institucionet demokratike dhe tĂ« drejtat e njeriut ka vlerĂ«suar se nĂ« ato zgjedhje kishte âkushtet jo tĂ« drejtaâ pĂ«r votim, âshumĂ« mangĂ«si procedurale, pĂ«rfshirĂ« zbatimin jo tĂ« barabartĂ« tĂ« masave mbrojtĂ«se gjatĂ« votimit dhe numĂ«rimit, mbingarkimin e qendrave tĂ« votimit, shkelje tĂ« fshehtĂ«sisĂ« sĂ« votĂ«s dhe raste tĂ« shumta tĂ« votimit nĂ« grupâ.
Organizata pĂ«r Siguri dhe BashkĂ«punim nĂ« EvropĂ« gjithashtu ka theksuar se zyrtarĂ«t serbĂ« kanĂ« akuzuar kryesisht protestuesit paqĂ«sorĂ«, partitĂ« opozitare dhe shoqĂ«rinĂ« civile pĂ«r âpĂ«rpjekje pĂ«r tĂ« destabilizuar QeverinĂ«â, njĂ« pretendim shqetĂ«sues qĂ« rrezikon sigurinĂ« e pjesĂ«ve tĂ« rĂ«ndĂ«sishme tĂ« shoqĂ«risĂ« serbe, thuhet nĂ« tekstin e Kongresit, ku vlerĂ«sohet se vendet demokratike, tĂ« cilat ndajnĂ« vlerat e SHBA-sĂ«, pĂ«rfaqĂ«sojnĂ« partneritete mĂ« tĂ« forta dhe afatgjata.
Mbështetje për EUFOR-in në Bosnjë dhe Hercegovinë
Ndër qëndrimet e Kongresit, sipas aktit, është se duhet të mbështetet ruajtja e mandatit të plotë të EUFOR-it në Bosnjë dhe Hercegovinë, duke e konsideruar këtë në interes të sigurisë kombëtare të SHBA-së.
Gjithashtu kĂ«rkohet qĂ« NATO-ja dhe BE-ja tĂ« rishikojnĂ« mandatin dhe vendosjen e misioneve nĂ« BosnjĂ« dhe HercegovinĂ« pĂ«r tâu siguruar qĂ« tĂ« luajnĂ« njĂ« rol proaktiv nĂ« krijimin e njĂ« mjedisi tĂ« sigurt, veçanĂ«risht nĂ« fushĂ«n e mbrojtjes.
Vendet e Ballkanit PerĂ«ndimor â Kosova, ShqipĂ«ria, Bosnje-Hercegovina, Mali i Zi, Maqedonia e Veriut dhe Serbia â pĂ«rbĂ«jnĂ« njĂ« rajon pluralist dhe multietnik nĂ« zemĂ«r tĂ« EvropĂ«s, i cili Ă«shtĂ« thelbĂ«sor pĂ«r paqen, stabilitetin dhe prosperitetin e kontinentit, thuhet nĂ« fillim tĂ« seksionit kushtuar rajonit, pĂ«r tĂ« cilin u tha se mund tĂ« quhet âLigji pĂ«r demokracinĂ« dhe prosperitetin e Ballkanit PerĂ«ndimorâ.
Paqja, stabiliteti dhe prosperiteti i qëndrueshëm në Ballkanin Perëndimor lidhen drejtpërdrejt me mundësitë për përparim demokratik dhe ekonomik të këtyre gjashtë vendeve, dhe është në interes të përbashkët të SHBA-së dhe vendeve të rajonit të përmirësojnë rritjen dhe zhvillimin ekonomik të qëndrueshëm në rajon.
Reformat drejt Bashkimit Evropian, të kryera nga vendet e Ballkanit Perëndimor, kanë sjellë përparim të konsiderueshëm demokratik dhe ekonomik në rajon, por pavarësisht këtij përmirësimi, nivelet e varfërisë dhe papunësisë në Ballkanin Perëndimor mbeten më të larta se në vendet fqinje të BE-së.
Gjithashtu theksohet se âkorrupsioni, pĂ«rfshirĂ« edhe tek udhĂ«heqĂ«sit kryesorĂ« politikĂ«, vazhdon tĂ« prekĂ« Ballkanin PerĂ«ndimor dhe pĂ«rbĂ«n njĂ« nga pengesat mĂ« tĂ« mĂ«dha pĂ«r zhvillimin e mĂ«tejshĂ«m ekonomik dhe politik tĂ« rajonitâ, ndĂ«rsa âfushatat e dezinformimit tĂ« drejtuara ndaj Ballkanit PerĂ«ndimor minojnĂ« besueshmĂ«rinĂ« e institucioneve demokratike, pĂ«rfshirĂ« integritetin e zgjedhjeveâ.
Për këtë arsye, Kongresi ka theksuar se SHBA-ja duhet, ndër të tjera, të bashkëpunojë me aleatët dhe partnerët e përkushtuar për forcimin e sundimit të ligjit, diversifikimin e burimeve energjetike, reformat demokratike dhe ekonomike dhe reduktimin e varfërisë; të nxisë forcimin e lidhjeve tregtare dhe investimeve midis SHBA-së dhe aleatëve/partnerëve në Ballkanin Perëndimor dhe të zgjasë ndihmën amerikane për përpjekjet e integrimit rajonal në rajon.
SHBA-ja duhet të mbështesë anëtarësimin e vendeve të Ballkanit Perëndimor që nuk janë pjesë e BE-së dhe NATO-s, dhe që duan të anëtarësohen, të përmbushin kriteret për anëtarësim, kanë mbështetjen e të gjithë aleatëve për të marrë ftesën për anëtarësim dhe që janë në gjendje të promovojnë më tej parimet e Traktatit të Atlantikut të Veriut dhe të kontribuojnë në mënyrë të rëndësishme në sigurinë kolektive të NATO-s.
SHBA duhet të rrisë lidhjet tregtare dhe investimet në Ballkanin Perëndimor, veçanërisht për të zvogëluar varësinë nga burimet energjetike ruse, për të rritur diversifikimin e energjisë, efikasitetin dhe kursimin, si dhe për të lehtësuar kalimin te burimet e energjisë së pastër.
Aty shtohet se duhet të vazhdojë mbështetja e zhvillimit të shoqërisë civile të fortë, partneriteteve publike-private, medias së pavarur, qeverisjes transparente dhe të përgjegjshme, stabilitetit politik dhe ekonomive moderne të tregut.
Në aktin për mbrojtjen, sekretarit të Shtetit, Marco Rubio, i kërkohet të nxisë iniciativa për zhvillim demokratik dhe ekonomik dhe prosperitet, përfshirë zgjatjen e ndihmës teknike në çdo vend të Ballkanit Perëndimor, duke marrë parasysh kushtet lokale dhe miratimin e qeverisë vendase; të forcojë strategjitë kombëtare ekzistuese kundër korrupsionit, përfshirë korrupsionin politik, veçanërisht në gjyqësor, organet e pavarura të mbikëqyrjes së zgjedhjeve dhe prokurimet publike; dhe të promovojë rolin e medias së pavarur në luftën kundër korrupsionit.
Kongresi gjithashtu ka shprehur mbështetje për sigurinë kibernetike dhe rezistencën kibernetike në Ballkanin Perëndimor, iniciativat për lidhje ekonomike rajonale dhe zhvillim, si dhe për promovimin e bashkëpunimit ndërkulturor dhe arsimor midis SHBA-së dhe vendeve të Ballkanit Perëndimor.
Autori i këtij dokumenti për Ballkanin Perëndimor, anëtari i Dhomës së Përfaqësuesve nga radhët e demokratëve, William Keating, tha për televizionin Insajder se miratimi i legjislacionit në dy dhomat e Kongresit tregon se Ballkani mbetet në radarin amerikan.
âMesazhi i rĂ«ndĂ«sishĂ«m Ă«shtĂ« se Amerika vazhdon tĂ« jetĂ« e interesuar pĂ«r Ballkanin PerĂ«ndimor. UnĂ« merrem me kĂ«tĂ« rajon prej shumĂ« vitesh dhe gjithmonĂ« e kam konsideruar si njĂ« zonĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme pĂ«r ne. NjerĂ«zit duhet ta dinĂ« se edhe nĂ« kĂ«tĂ« Qeveri tĂ« SHBA-sĂ« ka njerĂ«z qĂ« e shohin Ballkanin si prioritetâ, tha Keating.
Ai shpjegoi se legjislacioni u prezantua që në shtator, dhe më pas u përfshi në Aktin për mbrojtjen, me qëllim që të sigurohet miratimi i tij. /rel/
The post SHBA kërkon zbatimin e Marrëveshjes së Ohrit mes Kosovës dhe Serbisë appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.