Ndërsa presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky zbuloi detajet e një draft-plani paqeje SHBA-Ukrainë që synonte t’i jepte fund luftës në shkallë të plotë të Rusisë, dy dispozita kryesore mbeten të pazgjidhura.
Mosmarrëveshjet përqendrohen në nenet 12 dhe 14 të propozimit me 20 pika. Të dyja merren me çështje që Kievi i quan ekzistenciale: territoret dhe e ardhmja e infrastrukturës kritike. “The Kyiv Independent” shpjegon se ku po ngecin negociatat dhe çfarë po ofron Ukraina në vend të kësaj.
Një nga çështjet më të diskutueshme qëndron në strukturën e propozuar të menaxhimit të Centralit Bërthamor Zaporizhzhia, impiantit më të madh bërthamor të Evropës.
I vendosur në qytetin e pushtuar të Enerhodarit, centrali prodhonte rreth 20% të energjisë elektrike të Ukrainës përpara se Rusia të niste pushtimin e saj në shkallë të plotë. Sipas kuadrit të mbështetur nga SHBA-ja, uzina do të operohej bashkërisht nga Ukraina, Shtetet e Bashkuara dhe Rusia, me të tre palët që do të ndanin përfitime ekonomike.
Ukraina ka frikë se një model menaxhimi trepalësh do të legjitimonte në mënyrë efektive pushtimin e objektit nga Rusia, të cilin Moska e sekuestroi në vitin 2022 dhe vazhdon ta mbajë.
“Rusët besojnë se, në çdo rast, do ta bëjnë të mundur që Centrali Bërthamor i Zaporizhzhisë të operohet prej tyre”, tha Zelensky.
Presidenti ukrainas vuri në dukje gjithashtu përvojën e paraluftës me ndërmarrjet e përbashkëta që përfshinin Rusinë, të cilat shpesh e linin Kievin të ekspozuar ndaj ndikimit të Moskës.
Në vend të kësaj, Ukraina po propozon një alternativë dypalëshe: një ndërmarrje të përbashkët ukrainaso-amerikane me kontroll të barabartë operacional.
Gjysma e energjisë elektrike do të drejtohej për në Ukrainë, ndërsa Uashingtoni do të vendoste në mënyrë të pavarur se si ta përdorte pjesën e tij – duke lejuar potencialisht furnizimin me energji elektrike në zonat e pushtuara nga Rusia pa i dhënë Moskës kontroll operacional.
Çështja bërthamore nuk mund të ndahet nga fati i Hidrocentralit dhe digës së Kakhovkës, të cilat trupat ruse i shkatërruan më 6 qershor 2023.
Zelensky theksoi se diga duhet të rindërtohet për të siguruar funksionimin e sigurt të centralit të Zaporizhzhisë — dhe se Rusia nuk ka ndërmend të paguajë për të.
“Diga e Kakhovkës dhe Hidrocentrali i Kakhovkës, të cilat janë të nevojshme për funksionimin e sigurt dhe normal të Centralit Bërthamor të Zaporizhzhisë, mund të rindërtohen si një projekt i përbashkët rajonal për prosperitet me një strukturë të ngjashme operative.”
Çështja thelbësore është se Ukraina këmbëngul që e gjithë zona – centrali bërthamor, Enerhodar dhe objektet e Kakhovkës – duhet të çmilitarizohen plotësisht.
Dispozita 14 trajton atë që Zelensky e ka përshkruar si çështjen më të vështirë në bisedime: të ardhmen e territoreve në rajonet Donetsk, Luhansk, Zaporizhzhia dhe Kherson.
Korniza propozon njohjen e vijës aktuale të vendosjes së trupave si një vijë kontakti de facto, duke ngrirë në mënyrë efektive pozicionet në terren.
“Pra, ne jemi në një situatë ku rusët duan që ne të tërhiqemi nga Oblasti i Donetskut, ndërsa amerikanët po përpiqen të gjejnë një mënyrë që ne të mos tërhiqemi sepse ne jemi kundër tërheqjes”, tha Zelensky.
Pozicioni bazë i Ukrainës, të cilin Zelensky e quan “opsioni A”, është të mbetet aty ku janë vendosur forcat e saj aktualisht.
Moska, në të kundërt, po kërkon që Ukraina të tërheqë trupat nga pjesë të Oblastit të Donetskut që forcat ruse nuk kanë arritur t’i kapin.
Për të kapërcyer këtë hendek, negociatorët amerikanë po eksplorojnë mekanizma të tillë si zonat e çmilitarizuara ose zonat e lira ekonomike — formate që ata besojnë se mund t’i kënaqin të dyja palët.
Zelensky tha se Ukraina luftoi për të siguruar që çdo referencë ndaj zonave të tilla të mbetet në mënyrë të qartë “potenciale”, duke parandaluar zbatimin automatik.
Sipas interpretimit të Ukrainës, çdo vendim konkret do të kërkonte procedura ligjore të brendshme, miratim parlamentar ose, nëse është e nevojshme, një referendum.
Drafti parashikon një grup pune për të përcaktuar ripozicionimet e trupave dhe parametrat për çdo zonë të veçantë ekonomike, por Kievi këmbëngul se progresi varet nga tërheqja ruse nga zonat e pushtuara.
Zelensky përmendi Enerhodarin si një rast të mundshëm prove.
Një zonë e vogël ekonomike e lirë atje mund të jetë e realizueshme, tha ai, por vetëm nëse qyteti çmilitarizohet, vendoset nën administrimin ukrainas dhe trupat ruse tërhiqen.
Plani përcakton gjithashtu se ripozicionimet në rajonet e Dnipropetrovsk, Mykolaiv, Sumy dhe Kharkiv duhet të ndodhin më parë që marrëveshja të hyjë në fuqi.
Zelensky theksoi gjithashtu se referendumet mbeten një mjet i fundit.
“Një referendum kërkon të paktën 60 ditë; përndryshe, nuk mund ta mbajmë… Disa njerëz jetojnë në territore të pushtuara përkohësisht dhe nuk mund të votojnë”, tha ai.
Zelensky argumentoi se nëse trupave ukrainase u lejohet të qëndrojnë në pozicionet e tyre aktuale pa u tërhequr, një referendum mund të mos jetë fare i nevojshëm.
“Por nëse nuk biem dakord të ‘mbetemi aty ku jemi’, ka dy mundësi: ose lufta vazhdon, ose diçka do të duhet të vendoset në lidhje me të gjitha zonat e mundshme ekonomike.”
Publikisht, Kremlini ka mbetur i paqartë.
Zëdhënësi i Kremlinit, Dmitry Peskov, shmangu komentet e drejtpërdrejta mbi planin e rishikuar, ndërsa iu përgjigj pyetjeve të gazetarëve më 24 dhjetor. Peskov konfirmoi vetëm se negociatori kryesor ekonomik i Rusisë, Kirill Dmitriev, e informoi presidentin Vladimir Putin mbi bisedimet me delegacionin amerikan në Miami.
Përfaqësuesit ukrainas dhe amerikanë zhvilluan një raund tjetër bisedimesh më 21 dhjetor, pas diskutimeve ukrainaso-amerikane më 19 dhjetor dhe bisedimeve ruso-amerikane më 20 dhjetor, të gjitha në Miami. Bazuar në këto shkëmbime, Peskov tha se Moska do të “formulojë qëndrimin e saj të mëtejshëm” dhe do të vazhdojë kontaktet me Uashingtonin përmes kanaleve ekzistuese.
Sinjali – aty ku e vërteta flet para lajmit!
/GazetaSinjali/
The post Çfarë po e pengon planin e paqes Ukrainë-SHBA? Çështjet kryesore mbeten të pazgjidhura appeared first on Sinjali.
Login
