❌

Normal view

There are new articles available, click to refresh the page.
Today — 29 December 2025Ekonomi

Fondet publike për kërkim shkencor vetëm 0,3% e PBB-së, nuk shkojnë aty ku duhet

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
29 December 2025 at 15:23

Shqipëria ka alokuar në vitin 2024 rreth 0,3% të Prodhimit të Brendshëm Bruto për aktivitetet e kërkimit shkencor dhe zhvillimit, sipas statistikave të publikuara për herë të parë nga Instituti i Statistikave (INSTAT) sot .

Të dhënat tregojnë një nivel të ulët të financimit publik për kërkimin dhe inovacionin, në një kohë kur këto fusha konsiderohen kyçe për rritjen afatgjatë dhe konkurrueshmërinë ekonomike të vendit

Pjesa dërrmuese e fondeve të buxhetit të shtetit është përqendruar te institucionet e arsimit të lartë, të cilat kanë përfituar 54,7% të totalit të financimeve për kërkim dhe zhvillim. Pas tyre renditet sektori qeveritar me 43,8%, ndërsa OJF-te kane përfituar vetëm 1,5% të fondeve të alokuara.

Sipas klasifikimit tĂ« objektivave socio-ekonomike (NABS), mbi gjysmĂ«n e fondeve, 52,6% janĂ« orientuar drejt “pĂ«rmirĂ«simit tĂ« pĂ«rgjithshĂ«m tĂ« njohurive”, pĂ«rmes kĂ«rkimit dhe zhvillimit tĂ« financuar nga universitetet. Ky orientim tregon se prioriteti kryesor i financimit publik mbetet mbĂ«shtetja universiteteve, mĂ« shumĂ« sesa zhvillimi i kĂ«rkimit tĂ« aplikuar apo projekteve tĂ« lidhura drejtpĂ«rdrejt me sektorĂ«t ekonomikĂ«.

Të dhënat e INSTAT-it tregojnë gjithashtu se fusha si arsimi, energjia, bujqësia, shëndetësia dhe teknologjia industriale marrin vetëm një pjesë relativisht të vogël të fondeve totale, ndërsa investimet në kërkim për transportin, telekomunikacionin dhe infrastrukturën mbeten të kufizuara.

Strukturë aktuale e financimit nuk shkon në projekte të orientuara nga nevojat konkrete të zhvillimit ekonomik dhe shoqëror.

INSTAT klasifikon “KĂ«rkimi dhe Zhvillimi (K&Zh)” njĂ« punĂ« kreative dhe sistematike e ndĂ«rmarrĂ« me qĂ«llim tĂ« rritjes sĂ« stokut tĂ« njohurive, duke pĂ«rfshirĂ« njohuritĂ« pĂ«r njerĂ«zimin, kulturĂ«n dhe shoqĂ«rinĂ« dhe pĂ«r tĂ« krijuar aplikacione tĂ« reja nga njohuritĂ« e fituara.

Kërkimi shkencor përfshin punën kreative dhe hulumtimin origjinal të ndërmarrë mbi baza sistematike për të fituar njohuri të reja, duke përfshirë njohuritë për njerëzimin, kulturën dhe shoqërinë.

Të dhënat e përpunuara nga INSTAT lidhen me parashikimet e buxhetit, jo me shpenzimet në fund të vitit kalendarik.

 

 

 

The post Fondet publike për kërkim shkencor vetëm 0,3% e PBB-së, nuk shkojnë aty ku duhet appeared first on Revista Monitor.

Bullgaria përgatitet për adoptimin e euros mes entuziazmit dhe skepticizmit

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
29 December 2025 at 15:02

Bankat, bizneset dhe blerĂ«sit nĂ« Bullgari po pĂ«rgatiten kĂ«tĂ« javĂ« t’i thonĂ« lamtumirĂ« monedhĂ«s lev, nĂ« prag tĂ« kalimit te euro mĂ« 1 janar, njĂ« moment i shumĂ«pritur qĂ« po pĂ«rballet me entuziazĂ«m, skepticizĂ«m dhe, pĂ«r disa, edhe me zemĂ«rim.

Bullgaria, vendi buzë Detit të Zi në kufirin juglindor të Bashkimit Europian, do të jetë vendi i 21-të që i bashkohet zonës së euros, pasi këtë vit përmbushi kriteret formale të anëtarësimit, përfshirë inflacionin, deficitin buxhetor, kostot afatgjata të huamarrjes dhe stabilitetin e kursit të këmbimit.

Ky hap vjen dy vjet pasi Kroacia u bashkua në janar 2023, vendi i fundit që e bëri këtë, dhe do ta çojë numrin e Europianëve që përdorin këtë monedhë në mbi 350 milionë. Anëtarësimi në Eurozonë, përveç përdorimit të kartëmonedhave dhe monedhave euro, nënkupton gjithashtu një vend në Këshillin Drejtues të Bankës Qendrore Europiane, që përcakton normat e interesit.

Ndërsa qeveri të njëpasnjëshme bullgare janë përpjekur ta ndërmarrin këtë hap që prej anëtarësimit në BE në vitin 2007, vendi ballkanik me 6.7 milionë banorë është i ndarë për këtë çështje, tregojnë sondazhet, edhe pse bizneset janë kryesisht pro.

Dyshime mes disa bullgarëve

Disa kanë frikë se euro do të rrisë çmimet, ose janë dyshues ndaj establishmentit politik vendas, i cili ndodhet në një krizë që çoi në dorëheqjen e qeverisë këtë muaj, mes protestave të gjera kundër rritjeve të propozuara të taksave.

Në një vend me lidhje historike kulturore dhe politike me Rusinë, shumëkush është i kujdesshëm ndaj një afrimi të mëtejshëm me Europën.

“Jam kundĂ«r, sĂ« pari sepse leva Ă«shtĂ« monedha jonĂ« kombĂ«tare,” tha njĂ« pensionist nga Sofja, Emil Ivanov, i intervistuar teksa bĂ«nte pazar. “SĂ« dyti, Europa po shkon drejt shkatĂ«rrimit, gjĂ« qĂ« e ka pĂ«rmendur edhe presidenti amerikan (Donald Trump) nĂ« strategjinĂ« e re tĂ« sigurisĂ« kombĂ«tare.

“Mund tĂ« mos jem gjallĂ« kur kjo (shkatĂ«rrimi i BE-sĂ«) tĂ« ndodhĂ«, por atje po shkojnĂ« tĂ« gjitha gjĂ«rat.”

Bizneset janë përgatitur 

Disa analistë politikë thanë se fushata për promovimin e euros ka qenë e dobët dhe se njerëzit e moshuar, veçanërisht në zonat e largëta, do ta kenë të vështirë të përshtaten. Ata shtuan se mungesa e një qeverie të qëndrueshme mund ta ndërlikojë më tej ndryshimin.

MegjithatĂ«, nĂ« rrugĂ«t dhe dyqanet e Sofjes, bizneset janĂ« pĂ«rgatitur. Çmimet e gjithçkaje, nga frutat te shishet e verĂ«s, shfaqen si nĂ« leva ashtu edhe nĂ« euro. Reklama tĂ« financuara nga qeveria tregojnĂ« kursin e kĂ«mbimit euro–leva me njĂ« mesazh qĂ« thotĂ«: “E kaluar e pĂ«rbashkĂ«t. E ardhme e pĂ«rbashkĂ«t. MonedhĂ« e pĂ«rbashkĂ«t.” Reklama televizive kanĂ« paralajmĂ«ruar gjithashtu ndryshimin e afĂ«rt.

Disa e kanĂ« mirĂ«pritur kĂ«tĂ« hap. “Jo vetĂ«m tĂ« moshuarit, por edhe tĂ« gjithĂ« tĂ« rinjtĂ« mund tĂ« udhĂ«tojnĂ« lehtĂ«sisht duke pĂ«rdorur euro, nĂ« vend qĂ« tĂ« duhet tĂ« kĂ«mbejnĂ« para,” tha Veselina Apostovlova, njĂ« pensioniste qĂ« po bĂ«nte pazar nĂ« Sofje.

Edhe bizneset që shesin mallra përtej kufijve janë mbështetëse.

Natalia Gadjeva, pronare e kantinĂ«s sĂ« verĂ«s Dragomir Estate nĂ« LuginĂ«n e TrakisĂ«, i tha Reuters: “PĂ«r mua, gjĂ«ja mĂ« e rĂ«ndĂ«sishme Ă«shtĂ« qĂ« do tĂ« eliminohen tĂ« gjitha operacionet qĂ« lidhen me konvertimin e monedhĂ«s dhe ribĂ«rjen e faturave nĂ« euro dhe mĂ« pas nĂ« leva.” / Reuters

The post Bullgaria përgatitet për adoptimin e euros mes entuziazmit dhe skepticizmit appeared first on Revista Monitor.

Kosova ishte investitori kryesor në Shqipëri për 9-mujorin 2025

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
29 December 2025 at 13:16

Kosova është investitori kryesor në Shqipëri për këtë vit. Të dhënat e Bankës së Shqipërisë tregojnë se investimet nga Kosova për tremujorin e tretë arritën shifrën rekord të 90 milionë eurove, katër herë më shumë krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë.

Për të gjithë 9-mujorin, investimet direkte nga Kosova prekën shifrën e 153 milionë eurove, me një rritje prej 139% krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë.

Rritja e investimeve nga Kosova është e lidhur kryesisht me disa blerje të rëndësishme të ndërmarrjeve nga Kosova në tregun shqiptar.

Në muajin korrik, kompania nga Kosova, Viva Fresh, mbylli blerjen e zinxhirit të dytë më të madh të shitjeve me pakicë në Shqipëri, Spar Albania. Sipas kontratës së nënshkruar mes palëve, operacioni kishte vlerën e 36.4 milionë eurove.

Viva Fresh zotëron rrjetin më të madh të shitjeve me pakicë në Kosovë dhe është në pronësi të biznesmenit Xhevdet Rexhepi. Rrjeti është i pranishëm në aktivitetin e shitjeve me pakicë në Kosovë dhe në Maqedoninë e Veriut, nëpërmjet markave Viva Fresh Store dhe Super Kit Go.

Ndërsa në fillim të muajit shtator, kompania me kapital nga Kosova, ALBI Holding finalizoi blerjen e kompanisë së tregtimit të veshjeve, Fashion Group Albania (FGA), nga grupi shqiptar i biznesit Balfin. Vlera e transaksionit të shitblerjes ishte rreth 7.6 milionë euro.

Shoqëria blerëse Albi Holding është pjesë e Albi Group, që zotëron në Kosovë dhe Maqedoninë e Veriut rrjetin e dyqaneve të modës të disa markave ndërkombëtare.

Një tjetër blerje e rëndësishme u shënua në tremujorin e fundit të vitit, kur shoqëria KAN shpk njoftoi publikisht blerjen e Global Fast Food Albania, kompanisë që zotëronte të drejtën e markës globale të fast food-eve, KFC për Shqipërinë. KAN, nga ana e saj, zotëron të drejtat e kësaj marke për Kosovën, Maqedoninë e Veriut dhe Malin e Zi. Me blerjen e Global Fast Food Albania, KAN do të kontrollojë markën KFC edhe në tregun shqiptar.

KAN është një kompani e regjistruar në Kosovë, me pronar të vetëm biznesmenin Fatmir Zymberi. Grupi i tij i biznesit është i pranishëm në Shqipëri prej vitesh, nëpërmjet kompanisë Scandinavian Living, që zotëron të drejtën e përdorimit të markës daneze Jysk për Shqipërinë dhe vende të tjera të rajonit.

Stoku i investimeve nga Kosova në fund të 9-mujorit 2025 arriti në 550 milionë euro, në rritje me 42% krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë.

Investitori i dytë më i madh edhe për vitin 2025 është Italia, me një fluks total prej 137 milionë eurosh për 9-mujorin e vitit 2025. Investimet italiane kanë rënë me 7.4% krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë dhe orientohen sidomos në aktivitetet e shërbimeve.

Stoku i investimeve italiane në fund të tremujorit të tretë ka arritur tashmë në 1.84 miliardë euro, në rritje me 10.5% krahasuar me një vit më parë.

Hollanda ka zbritur në vendin e tretë mes investitorëve të huaj për 2025. Vlera e investimeve hollandeze për 9-mujorin 2025 megjithatë u rrit në 130 milionë euro, 10% më shumë krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë.

Ndërsa stoku i investimeve hollandeze ka arritur vlerën e 2.68 miliardë eurove, në rritje me 8.7% krahasuar me të njëjtën periudhë një viti më parë.

Megjithatë, duke përjashtuar kompaninë Shell (që ndërpreu operacionet në Shqipëri vitin e kaluar), vlerat e larta të investimeve hollandeze në vitet e fundit lidhen kryesisht me faktin se Hollanda është një nga vendet e preferuara në Europë për të regjistruar kompani holding, me qëllim kontrollin e investimeve ndërkombëtare të grupeve të ndryshme të biznesit. Hollanda preferohet për regjistrimin e kompanive offshore, është sepse legjislacioni i atjeshëm garanton një shkallë të lartë konfidencialiteti lidhur me pronësinë e aksioneve, por edhe sepse ka një rrjet të gjerë të marrëveshjeve me vende të tjera të Botës për shmangien e tatimit të dyfishtë.

Investitor tjetër i rëndësishëm i huaj ngelet Turqia. Për 9-mujorin 2025, flukset e reja të investimeve të kompanive me kapital turk arritën vlerën e 128 milionë eurove, por me rënie prej 37% krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë.

Ndërsa stoku i investimeve turke në fund të shtatorit 2025 ka arritur në 1.35 miliardë euro, në rritje me 11% krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit 2023.

Burimi: Banka e Shqipërisë

Bizneset e Kosovës po ikin drejt Shqipërisë

Pse kompanitë e Kosovës po zbarkojnë në Shqipëri

 

 

The post Kosova ishte investitori kryesor në Shqipëri për 9-mujorin 2025 appeared first on Revista Monitor.

Një e treta e investimeve të huaja këtë vit shkoi për prona, rritje me 50% për 9-mujorin

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
29 December 2025 at 12:43

Sektori i pasurive të paluajtshme po dominon investimet e huaja për të katërtin vit radhazi, me një peshë gjithnjë e më të lartë.

Investimet e huaja në prona në tremujorin e tretë të vitit 2025 arritën në 150 milionë euro, 70% më shumë krahasuar me tremujorin e tretë të vitit të kaluar.

Për të gjithë 9-mujorin 2025, investimet e huaja në pasuri të paluajtshme arritën vlerën e 403 milionë eurove. Vlera e investimeve të huaja në prona është rritur me 50% krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar. Investimet në këtë sektor përbëjnë më shumë 33% të investimeve të huaja për këtë vit, nga 23% që zinin një vit më parë.

Blerjet e shtetasve të huaj në vitet e fundit kanë qenë një faktor me peshë në tregun e pronave në Shqipëri dhe kanë luajtur një rol të konsiderueshëm në rritjen e çmimit të pronave, veçanërisht në zonat bregdetare të vendit.

Pas pasurive të paluajtshme, sektori me vlerën më të lartë të investimeve të huaja është ai financiar. Vlera e investimeve të huaja në degën e aktiviteve financiare dhe të sigurimit për 9-mujorin 2025 arriti në 219 milionë euro, në rritje me 6.3% krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë. Rritja e vlerës së investimeve të huaja në këtë sektor në vitet e fundit ka qenë  kryesisht e lidhur me rritjen e kapitalit dhe investimeve nga subjektet ekzistuese në treg.

Kuadri i ri i rregullator, që ka nisur të zbatohet prej vitit 2019, ka detyruar bankat të rrisin gradualisht kapitalin aksionar. Rritja e fitimeve të bankave në vitet e fundit ka ndikuar pozitivisht edhe ecurinë e fitimeve të riinvestuara.

Ndërkohë, në vitin 2025 ka një rikthim të interesit të investitorëve të rinj në sektorin bankar. Banka e Shqipërisë ka dhënë miratimin për hyrjen në treg të dy bankave të reja, degës së bankës turke Ziraat dhe bankës dixhitale, Jet Bank.

Sektorët e tjerë tradicionalisht me peshë në investimet e huaja, si industria apo energjetika këtë vit paraqiten në rënie.

Sektori i tretë për nga vlera e investimeve të huaja është ai i industrisë nxjerrëse. Për 9-mujorin 2025, investimet në sektorin e industrisë nxjerrëse arritën në 134 milionë euro. Megjithatë, investimet në këtë sektor kanë pësuar rënie me 17% krahasuar me një vit më parë. Flukset në këtë sektor konsistojnë kryesisht në fitime të riinvestuara të kompanive ekzistuese në aktivitetin e nxjerrjes së naftës bruto. Një ndikim në rënien e investimeve të huaja në këtë sektor, për të dytin vit radhazi, mund të ketë pasur edhe vendimi i kompanisë Shell për ndërprerjen e operacioneve në Shqipëri.

Në rënie paraqitet gjithashtu edhe dega e industrisë përpunuese. Për 9-mujorin, investimet e huaja në këtë sektor arritën në 77 milionë euro, në ulje me 62% krahasuar me një vit më parë.

Sektori energjetik renditet i pesti për nga vlera e investimeve të huaja direkte, me 92 milionë euro për 9-mujorin 2025. Megjithatë, edhe në këtë sektor vlera e investimeve të huaja paraqitet në rënie, me 26% më pak krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar.

Energjetika udhëhoqi rritjen e investimeve të huaja direkte në Shqipëri për vite me radhë, kryesisht falë investimit madhor në gazsjellësin TAP, por edhe projekteve të tjera, sidomos në energjinë hidrike. Në vitet e fundit, ka një rritje të interesit kryesisht në ndërtimin e parqeve fotovoltaike, që prodhojnë energji diellore.

Sipas të dhënave nga Banka e Shqipërisë, investimet e huaja direkte në 9-mujorin e parë të vitit arritën një shifër rekord prej 1.21 miliardë eurosh, niveli më i lartë historik i regjistruar ndonjëherë për këtë periudhë të vitit. Vlera e investimeve të huaja direkte deri tani këtë vit paraqitet në rritje me 4% krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë.

Burimi: Banka e Shqipërisë

The post Një e treta e investimeve të huaja këtë vit shkoi për prona, rritje me 50% për 9-mujorin appeared first on Revista Monitor.

AKEP përgatit rregullore të re për autorizimin e ofrimit të shërbimeve të komunikimit

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
29 December 2025 at 12:00

Autoriteti i Komunikimeve Elektronike dhe Postare ka pĂ«rgatitur njĂ« projetkrregullore tĂ« re pĂ«r zbatimin e regjimit tĂ« autorizimit tĂ« pĂ«rgjithshĂ«m. Regjimi i autorizimit tĂ« pĂ«rgjithshĂ«m pĂ«rfshin ato shĂ«rbime qĂ« operatorĂ«t e komunikimeve elektronike mund t’i ofrojnĂ« me njoftim nĂ« AKEP.

Rregullorja aktualisht në fuqi parashikon që çdo subjekt është i lirë të ofrojë rrjete dhe shërbime të komunikimeve elektronike në Republikën e Shqipërisë, në përputhje me kërkesat e këtij ligji, kundrejt autorizimit të lëshuar nga AKEP, me përjashtim të rasteve kur rrjetet dhe/ose shërbimet e komunikimeve elektronike nuk kanë qëllime fitimi dhe kur nuk janë të disponueshme për publikun ose përdoren vetëm për nevoja të përdorimit privat ose për nevoja të brendshme të institucioneve.

Ndërsa projektrregullorja e re përcakton se çdo sipërmarrës që synon të ofrojë rrjete apo shërbime të komunikimit elektronik në territorin e Republikës së Shqipërisë të disponueshme për publikun, përveç shërbimeve ndërpersonale që nuk bazohen në numra, ka detyrimin të njoftojë në AKEP .

Ligji parashikon qĂ« AKEP i regjistron operatorĂ«t ose ofruesit e shĂ«rbimeve nĂ« bazĂ«n e tĂ« dhĂ«nave elektronike brenda shtatĂ« ditĂ«ve nga marrja e njoftimit dhe njofton regjistrimin e tyre me shkrim. AKEP do tĂ« lĂ«shojĂ« CertifikatĂ«n e Konfirmimit pĂ«r çdo sipĂ«rmarrĂ«s, pas njoftimit dhe regjistrimit nĂ« Regjistrin e Autorizimit tĂ« PĂ«rgjithshĂ«m, sipas Nenit 27 tĂ« Ligjit “PĂ«r komunikimet Elektronike”. PĂ«r shĂ«rbimin, AKEP do tĂ« aplikojĂ« njĂ« tarifĂ« prej 50 mijĂ« lekĂ«sh. Tarifa do aplikohet vetĂ«m njĂ« herĂ« pĂ«r regjistrimin e parĂ« tĂ« sipĂ«rmarrĂ«sit nĂ« regjistrin e ri tĂ« Autorizimit tĂ« PĂ«rgjithshĂ«m.

Ndërsa lëshimi i Certifikatës së Konfirmimit të Ndryshimeve të të dhënave në regjistrin e autorizimit të përgjithshëm do të ketë një tarifë prej 20 mijë lekësh. Certifikata do të lëshohet në rastet e njoftimit nga sipërmarrësi të ndryshimeve të ndodhura në informacionin e dhënë fillestar ose atë pararendës.

Një kërkesë shtesë që parashikohet në projektrregulloren e re është se sipërmarrësi duhet të depozitojë në AKEP brenda 3 muajve nga data e fillimit të ofrimit të shërbimit kontratat e punës së punonjësve, shoqëruar me dokumentacionin që vërteton edukimin dhe kualifikim profesional të tyre, me qëllim garantimin e ofrimit të shërbimeve të komunikimeve elektronike, si edhe vërtetim të pagesave të sigurimeve shoqërore dhe shëndetësore.

Ndër kushtet e autorizimit të përgjithshëm, projektrregullorja përcakton edhe një afat prej 15 ditësh (nga marrja e njoftimit prej AKEP) për kryerjen e pagesave administrative ose tarifave për të drejtat e përdorimit të burimeve të kufizuara, depozitimin e bilancit vjetor dhe raportit të ekspertit kontabël, nëse aplikohet.

Kushte të tjera të përcaktuara në regjimin e autorizimit të përgjithshëm janë mbrojtja e të dhënave personale dhe mbrojtjen specifike të privatësisë në komunikimet elektronike, lejimi i përgjimit nga autoritetet kompetente, të përcaktuara në legjislacionin në fuqi, detyrimet e aksesit dhe interkoneksionit, detyrimet për transparencë ndaj ofruesve të rrjeteve të komunikimeve elektronike të disponueshme për publikun, etj.

Projektrregullorja parashikon që ofrimi i rrjeteve ose shërbimeve të komunikimeve elektronike nga sipërmarrësit, mund të kufizohet nga AKEP, kur kjo është e nevojshme për arsye të interesit publik, sigurisë publike ose shëndetit publik./ E.Shehu

 

 

The post AKEP përgatit rregullore të re për autorizimin e ofrimit të shërbimeve të komunikimit appeared first on Revista Monitor.

Zgjedhjet e përgjithshme të parakohëshme në Kosovë: VV Fituese. Rezultati në kohë rekord

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
29 December 2025 at 11:28

Lëvizja Vetëvendosje ka arritur fitore bindëse në zgjedhjet e parakohshme të së dielës.

Sipas rezultateve preliminare të LVV-ja ka rritjen më të madhe me 49.3 për qind të votave ose 429 mijë e 979 vota, 7 për qind më shumë krahasuar me zgjedhjet e 9 shkurtit, pa i llogaritur votat nga diaspora, votat me kusht dhe ato të personave me nevoja të veçanta.

Ky rezultat ia mundëson asaj ta krijojë qeverinë e vetme, me komunitetet joshumicë joserbe.

Zgjedhjet e parakohshme parlamentare, të cilave u paraprinë përplasjet disamuajshe ndërmjet partive politike, bllokadat institucionale dhe fjalori polarizues përfunduan me një fitore bindëse të Lëvizjes Vetëvendosje.

 

Kontrasti me Shqipërinë, rezultat në kohë rekord

Ndryshe nga sa ndodh në Shqipëri, Komisioni Qendror i Zgjedhjeve në Kosovë publikoi të dhënat zgjedhore në kohë rekord. Vetëm një orë pas mbylljes së qendrave të votimit u bë publike pjesëmarrja, ndërsa brenda rreth tre orësh u shpallën edhe rezultatet paraprake. Ky ritëm i shpejtë i transparencës krijoi qartësi për publikun dhe aktorët politikë, duke ulur hapësirën për spekulime dhe tensione paszgjedhore. Në Shqipëri, përkundrazi, u deshën gati dy javë për të nxjerrë të dhënat përfundimtare, pavarësisht investimeve të konsiderueshme në infrastrukturën zgjedhore dhe digjitalizimin e proceseve. Kjo vonesë rikthen pikëpyetje mbi eficiencën institucionale dhe përdorimin real të teknologjisë, duke treguar se investimet nuk mjaftojnë pa transparencë, organizim dhe përgjegjësi në administrimin e procesit zgjedhor.

 

Si ndryshoi votimi me zgjedhjet e para një viti

Sipas rezultateve preliminare të Komisionit Qendror të Zgjedhjeve, LVV-ja shënoi rritjen më ta madhe, duke fituar mbi 49 për qind të votave ose rreth 430 mijë vota. Rritje krahasuar me zgjedhjet e 9 shkurtit të këtij viti, kur VV-ja fitoi 396 mijë e 787 vota apo 42,30 për qind.

Në vendin e dytë është renditur Partia Demokratike e Kosovës (PDK) me 21,01 për qind ose 183,258 vota, rezultat afërsisht i ngjashëm me atë të shkurtit, apo një rritje prej 1 për qind.

Lidhja Demokratike e Kosovës (LDK) ka shënuar rënien më të madhe krahasuar me zgjedhjet e 9 shkurtit, duke marrë 13,56 për qind të votave, përkatësisht 118 mijë e 490 vota. Në zgjedhjet e fillimvitit, LDK-ja pati marrë 171 mijë e 357 apo 18,27 për qind.

Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës (AAK), mbështetur në rezultatet preliminare ka arritur ta kalojë pragun zgjedhor me 5,68 për qind ose 49,571 vota.

Nisma Socialdemokrate nuk ka arritur ta çajë pragun duke mbetur nën të me vetëm 1,72 për qind të votave.

Lista Serbe si partia më e madhe serbe ka deklaruar se i ka siguruar të gjitha dhjetë ulëset e rezervuara për komunitetin serb. Kryetari i Listës, Zllatan Ellek në një konferencë për media ka thënë se partia që ai udhëheq i ka marrë 90 për qind të votave të komunitetit serb dhe të gjitha ulëset në Kuvend.

Partia e Rashiqit deri tash ka marrë 4388 vota apo më shumë se 11 për qind të votave që kanë shkuar për partitë e komunitetit serb. Rashiqi kishte siguruar një ulëse edhe në zgjedhjet e shkurtit. Si i vetmi deputet i partisë së tij, ai u zgjodh nënkryetar nga komuniteti serb pas refuzimit të shumicës në legjislaturën e nëntë për të votuar propozimet nga Lista Serbe.

Nga selia e Vetëvendosjes, kandidati për mandatin e tretë qeverisës, Albin Kurti, u është drejtuar qytetarëve si fitues i zgjedhjeve, tek tha se janë rrugës për ta thyer edhe rekordin e 21 shkurtit të vitit 2021.

“MĂ« 9 shkurt fitoi LĂ«vizja VetĂ«vendosje, mĂ« 28 dhjetor fitoi populli dhe Republika e KosovĂ«s. Urime fitorja mĂ« e madhe nĂ« histori tĂ« vendit”, ka thĂ«nĂ« ai.

Kurti tutje u shpreh se sapo tĂ« certifikohen rezultatet, do tĂ« krijojnĂ« institucionet dhe tĂ« vazhdojnĂ« punĂ«t. PĂ«rmendi marrĂ«veshjet ndĂ«rkombĂ«tare, duke thĂ«nĂ« se pret bashkĂ«punimin me partitĂ« opozitare pĂ«r t’i çuar pĂ«rpara tek ato i falĂ«nderoi edhe pĂ«r kampanjĂ«n zgjedhore.

Kurse, kryetari i Lidhjes Demokratike të Kosovës, Lumir Abdixhiku, ka marrë përgjegjësinë për rezultatin në zgjedhjet e 28 dhjetorit, në një paraqitje pak para mesnatës të dielën. Ai ka njoftuar se ditëve në vijim do ta ftojë Kuvendin e partisë për të shqyrtuar të gjitha çështjet dhe përgjegjësitë si kryetar.

Ai ka deklaruar se rezultati i LDK-së nuk është ai që e kanë pritur dhe ky do të jetë moment reflektimi, tek shtoi se e respekton verdiktin e qytetarëve.

“KĂ«to pesĂ« vjet, kam vepruar ashtu siç kam besuar se Ă«shtĂ« mĂ« e mira pĂ«r LDK-nĂ«. MegjithatĂ«, sot them hapur nuk kam arritur ta çojĂ« LDK-nĂ« aty ku duhet tĂ« jetĂ«. Kemi ndĂ«rtuar ekip tĂ« mirĂ«, kemi ndĂ«rtuar fushatĂ« tĂ« dinjitetshme, por ky Ă«shtĂ« verdikti qytetar dhe pĂ«rulemi para tij. Qytetari gjithmonĂ« ka tĂ« drejtĂ«â€.

Kryetari i AAK-së, Ramush Haradinaj përmes një deklarimi pas mbylljes së kutive të votimit ka thënë se i kanë 8 për qind apo 9 ulëse në Kuvend, tek shtoi se dështon koalicioni me PDK-në e LDK-në

“AAK-ja nuk ka vĂ«nĂ« dhe nuk qet kushte pĂ«r opozitĂ«n. Por tani Ă«shtĂ« momenti qĂ« tĂ« reflektojmĂ«. Nga ne tĂ« dy partitĂ« e kanĂ« njĂ« partner dhe jemi tĂ« gatshĂ«m pĂ«r bashkĂ«punim e t’i japin shumicĂ«n”, ka thĂ«nĂ« ai.

Nga kampi i PDK-së që doli si parti e dytë nuk pati deklarim pas rezultateve, vetem gjatw ditws sw sotme wshtw parlajmeruar njw konfernecw pwr media.

Derisa, ish-deputet i PDK-së, Artan Behrami derisa ka postuar një fotografi të kryetarit të PDK-së, njëherit dhe kandidati për Kryeministër, Bedri Hamza ka thënë se roli i tij ka qenë thelbësor, jo vetëm si autoritet politik, por edhe si figurë me peshë morale.

“NĂ« njĂ« periudhĂ« vendimtare pĂ«r PartinĂ« Demokratike tĂ« KosovĂ«s, roli i Bedri HamzĂ«s ka qenĂ« thelbĂ«sor – jo vetĂ«m si autoritet politik, por edhe si figurĂ« me peshĂ« morale. GjatĂ« pesĂ« viteve tĂ« fundit, ai ka dhĂ«nĂ« njĂ« kontribut qĂ« tejkalon angazhimin e shumĂ«kujt nĂ« gjithĂ« historinĂ« 26-vjeçare tĂ« PDK-sĂ«. Me pĂ«rkushtim tĂ« jashtĂ«zakonshĂ«m, ka sakrifikuar kohĂ«, energji dhe karrierĂ« personale pĂ«r tĂ« mbajtur tĂ« qĂ«ndrueshme partinĂ« dhe pĂ«r tĂ« mbrojtur vlerat mbi tĂ« cilat ajo Ă«shtĂ« ndĂ«rtuar”.

Eugen Cakolli nga KDI, ka treguar se bazuar në rezultatet dhe trendin e deritanishëm, Lëvizja Vetëvendosje pritet të sigurojë 56 mandate, tetë më shumë se në zgjedhjet e kaluara, ndërsa PDK do të ketë 23 mandate, LDK 15 dhe AAK 6 mandate.

Sipas tij, Lista Serbe pritet të ketë 9 mandate, ndërsa komunitetet jo-shumicë ndajnë mandatet e mbetura.

Cakolli thekson se me procesimin e votave tĂ« mbetura brenda KosovĂ«s, ndryshime tĂ« vogla mund tĂ« ndodhin mes LVV-sĂ«, PDK-sĂ« dhe LDK-sĂ«. MegjithatĂ«, rreth 50–60 mijĂ« vota nga diaspora mund tĂ« ndikojnĂ« nĂ« rezultatin pĂ«rfundimtar, ku LVV mund tĂ« arrijĂ« deri nĂ« 57 mandate, ndĂ«rsa lĂ«vizje tĂ« vogla priten edhe te PDK dhe LDK.

Sipas rezultateve dhe trendit të deritanishëm, ndarja e mandateve është si vijon:

‱ LVV: 56 mandate (8 mĂ« shumĂ« se nĂ« zgjedhjet paraprake);

‱ PDK: 23 mandate (1 mĂ« pak se nĂ« zgjedhjet paraprake);

‱ LDK: 15 mandate (5 mĂ« pak se nĂ« zgjedhjet paraprake);

‱ AAK: 6 mandate (2 mĂ« pak se nĂ« zgjedhjet paraprake; ose 1 mĂ« shumĂ« nĂ«se ish-deputetĂ«t e NISMA-s llogariten veçmas);

‱ Lista Serbe: 9 mandate.

Me procesimin e votave të mbetura brenda Kosovës, i vetmi ndryshim i mundshëm në numrin e mandateve mund të ndodhë mes PDK-së (që mund të fitojë një mandat në dëm të LVV-së) ose LVV-së (që mund të fitojë një mandat në dëm të LDK-së).

MegjithatĂ«, me rreth 70 mijĂ« votues jashtĂ« vendit, votat e tĂ« cilĂ«ve janĂ« nĂ« lojĂ« – ndonĂ«se nĂ« skenarin mĂ« realist numri i votave tĂ« konfirmuara pritet tĂ« jetĂ« rreth 50-60 mijĂ« – rezultati final mund tĂ« pĂ«sojĂ« ndryshime tĂ« mĂ«tejshme.

Nëse merren për bazë rezultatet e votimit jashtë vendit më 9 shkurt dhe trendet e zakonshme të votimit me kusht, rezultati përfundimtar mund të jetë:

‱ LVV: ~50.1% deri ~50.8% (56-57 mandate)

‱ PDK: ~20.2% deri ~20.6% (22-24 mandate)

‱ LDK: ~13.1% deri ~14.2% (14-16 mandate)

‱ AAK: ~5.2% deri ~5.7% (6 mandate)

Përkthyer në mandate, Lëvizja Vetëvendosje me pak nën 50 për qind të votave ka siguruar 56 ulëse në Kuvend.

Me pĂ«rllogaritjen sipas formulĂ«s “D’Hondt”, Partia Demokratike e KosovĂ«s me 21 pĂ«r qind tĂ« votave ka 23 ulĂ«se. Lidhja Demokratike ka 15 ulĂ«se, ndĂ«rsa Aleanca pĂ«r ArdhmĂ«rinĂ« e KosovĂ«s ka siguruar 6 ulĂ«se.

Në krahasim me zgjedhjet e shkurtit, Lëvizja Vetëvendosje është rritur në Kuvend për tetë ulëse, nga 48 sa i kishte.

Ndërkaq, PDK-ja e humbi një ulëse. LDK-ja ka humbur pesë ulëse, nga 20 sa i kishte. AAK-ja në koalicion me Nismën ka pasur 8 ulëse. Kjo përllogaritje nuk i përfshin edhe votat me postë dhe ato në përfaqësi diplomatike.

20 ulëset e tjera ndahen në 10 për komunitetin serb dhe 10 për komunitetet tjera. Për zgjedhjen e kryetarit të Kuvendit dhe më pas votimit të qeverisë, janë të domosdoshme 61 vota.

LĂ«vizja VetĂ«vendosje ka dalĂ« e para edhe nĂ« shumicĂ«n e komunave tĂ« vendit. ËshtĂ« konfirmuar forca kryesore nĂ« 24 komuna, pĂ«rfshirĂ« ato tĂ« cilat llogariten bastione tĂ« partive opozitare.

ËshtĂ« e para nĂ« GjakovĂ«, Gjilan, Dragash, Istog, Kaçanik, KlinĂ«, FushĂ«-KosovĂ«, KamenicĂ«, Mitrovica e Jugut, Lipjan, Obiliq, Rahovec, PejĂ«, PodujevĂ«, PrishtinĂ«, Prizren, Shtime, SuharekĂ«, Ferizaj, Viti, Vushtrri, MalishevĂ«, Junik dhe Hani tĂ« Elezit. Partia Demokratike e KosovĂ«s Ă«shtĂ« e para nĂ« Drenas e Skenderaj. NĂ« Deçan ka dalĂ« e para Aleanca pĂ«r ArdhmĂ«rinĂ« e KosovĂ«s, kurse nĂ« MamushĂ« KDPT-ja.

Zgjedhjet parlamentare të 28 dhjetorit kanë hyrë në histori sa i përket daljes së qytetarëve në vendvotimet brenda Kosovës. Të drejtën e votës e kanë shfrytëzuar 899 mijë e 521 qytetarë, pa i llogaritur votat nga diaspora, votat me kusht dhe ato të personave me nevoja të veçanta.

Në përqindje, i bie se të drejtën e votës e kanë shfrytëzuar afro 45 për qind e atyre me të drejtë vote. Rekordi i pjesëmarrjes në zgjedhje ishte vendosur më 9 shkurt sivjet. Atë kohë në qendrat e votimit në Kosovë kishin votuar 871 mijë e 662 votues. Ndërkaq bashkërisht me votat e diasporës dhe atyre në përfaqësi, numri kishte mbërritur në 966 mijë vota.

 

 

 

 

 

 

The post Zgjedhjet e përgjithshme të parakohëshme në Kosovë: VV Fituese. Rezultati në kohë rekord appeared first on Revista Monitor.

Bumi i IA shton 500 miliardë dollarë në pasurinë e miliarderëve amerikanë të teknologjisë në 2025

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
29 December 2025 at 11:21

Elon Musk mbetet në krye, ndërsa Jensen Huang i Nvidias ngjitet në renditje falë rritjes së pasurive të nxitura nga IA

Miliarderët më të pasur të kompanive teknologjike në SHBA shtuan më shumë se 550 miliardë dollarë në pasurinë e tyre të kombinuar neto këtë vit, teksa përfituan nga entuziazmi i investitorëve për kompanitë kryesore të inteligjencës artificiale.

Dhjetë themeluesit dhe drejtuesit kryesorë amerikanë të teknologjisë zotëronin më shumë se 2.5 trilionë dollarë në para, aksione dhe investime të tjera në mbyllje të tregtimit në Nju Jork, në prag të Krishtlindjeve, sipas të dhënave të Bloomberg. Kjo shifër është rritur nga 1.9 trilionë dollarë në fillim të këtij viti dhe vjen në një kohë kur indeksi S&P 500 është rritur me më shumë se 18 për qind.

Liderët e Silicon Valley kanë përfituar nga qindra miliardë dollarë të shpenzuar globalisht për çipe të IA, qendra të dhënash dhe produkte, edhe pse një pjesë e këtyre fitimeve është tkurrur muajt e fundit për shkak të shqetësimeve mbi një flluskë investimesh të nxitur nga IA.

“Kjo Ă«shtĂ« tĂ«rĂ«sisht spekulative dhe e lidhur me suksesin e IA,” tha Jason Furman, profesor i ekonomisĂ« nĂ« Universitetin e Harvardit dhe konsulent pĂ«r startup-in OpenAI. “Ka njĂ« pikĂ«pyetje tĂ« madhe nĂ«se e gjithĂ« kjo do tĂ« japĂ« rezultat, por investitorĂ«t po parashikojnĂ« se po.”

Elon Musk mbetet në krye të listës, me një pasuri neto që është rritur me gati 50 për qind, në 645 miliardë dollarë. Ai e humbi vetëm për pak kohë këtë pozicion në shtator, kur u tejkalua nga themeluesi i Oracle, Larry Ellison. Pasuria e tij u rrit ndjeshëm në një vit kur ai siguroi një paketë shpërblimi prej 1 trilion dollarësh nga aksionerët e Teslas dhe vlerësimi i kompanisë së tij të hapësirës SpaceX u rrit në 800 miliardë dollarë.

Dhjetë miliarderët më të pasur të teknologjisë në SHBA, sipas pasurisë neto, renditen si më poshtë:

  1. Elon Musk – 645 miliardĂ« dollarĂ«
  2. Larry Page – 270 miliardĂ« dollarĂ«
  3. Jeff Bezos – 255 miliardĂ« dollarĂ«
  4. Sergey Brin – 251 miliardĂ« dollarĂ«
  5. Larry Ellison – 251 miliardĂ« dollarĂ«
  6. Mark Zuckerberg – 236 miliardĂ« dollarĂ«
  7. Steve Ballmer – 170 miliardĂ« dollarĂ«
  8. Jensen Huang – 156 miliardĂ« dollarĂ«
  9. Michael Dell – 141 miliardĂ« dollarĂ«
  10. Bill Gates – 118 miliardĂ« dollarĂ«

NjĂ« tjetĂ«r pĂ«rfitues i madh nga bumi i IA Ă«shtĂ« Jensen Huang, themeluesi i prodhuesit tĂ« çipave Nvidia, e cila Ă«shtĂ« rritur me shpejtĂ«si pĂ«r t’u bĂ«rĂ« kompania mĂ« e madhe e listuar nĂ« botĂ«, me njĂ« kapitalizim tregu mbi 4 trilionĂ« dollarĂ«.

Dokumentet e depozituara pranë autoriteteve tregojnë se Huang ka shitur mbi 1 miliard dollarë aksione gjatë këtij viti, ndërsa përfiton nga ngjitja e Nvidias si prodhuesi kryesor në botë i çipeve të avancuara të inteligjencës artificiale.

Edhe Jeff Bezos i Amazon ka shitur aksione me vlerë 5.6 miliardë dollarë këtë vit, ndërsa Michael Dell ka shitur më shumë se 2 miliardë dollarë aksione në kompaninë teknologjike që mban emrin e tij.

Mark Zuckerberg i Meta ka rënë në renditje pas një rënieje të fundit të çmimit të aksioneve të rrjetit social, teksa investitorët janë bërë më të kujdesshëm për shkak të shpenzimeve të mëdha për infrastrukturën e IA dhe paketave të pagesave për studiuesit kryesorë të këtij sektori.

Larry Ellison pa pasurinë e tij neto të rritej ndjeshëm pasi Oracle njoftoi tre muaj më parë një marrëveshje prej 300 miliardë dollarësh për qendra të dhënash me OpenAI. Megjithatë, shqetësimet mbi mënyrën se si kompania po financon ndërtimin e këtyre qendrave kanë bërë që çmimi i aksioneve të Oracle të bjerë me 40 për qind nga kulmi i arritur në shtator.

Mark Zuckerberg dhe Larry Ellison u tejkaluan nga bashkëthemeluesit e Google, Larry Page dhe Sergey Brin, pas rritjes së pasurive të tyre neto me përkatësisht 270 miliardë dhe 255 miliardë dollarë, teksa gjiganti i kërkimit shënon përparime me modelet dhe çipat e veta të inteligjencës artificiale.

Bill Gates i Microsoft ishte i vetmi individ në këtë listë që e mbylli vitin me një pasuri më të ulët se në fillim, ndërsa vazhdoi të shiste aksionet e tij në gjigantin e softuerëve për të financuar aktivitetet e tij filantropike. / FT

The post Bumi i IA shton 500 miliardë dollarë në pasurinë e miliarderëve amerikanë të teknologjisë në 2025 appeared first on Revista Monitor.

Rezervat e ujit po pakësohen me ritme alarmante në Rumani

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
29 December 2025 at 11:11

Rumania është ndër vendet europiane ku rezervat e ujit po pakësohen me ritme alarmante, sipas një analize të kryer nga studiues të University College London në bashkëpunim me The Guardian dhe Watershed Investigations.

ShkencĂ«tarĂ«t analizuan tĂ« dhĂ«na nga periudha 2002–2024, tĂ« siguruara nga satelitĂ« qĂ« monitorojnĂ« ndryshimet nĂ« fushĂ«n gravitacionale tĂ« TokĂ«s. PĂ«r shkak se uji ka masĂ« tĂ« madhe, ndryshimet nĂ« nivelet e ujĂ«rave nĂ«ntokĂ«sore, lumenjve, liqeneve, lagĂ«shtisĂ« sĂ« tokĂ«s dhe akullnajave shfaqen nĂ« sinjalin e detektuar, duke i lejuar satelitĂ«t tĂ« “peshojnĂ«â€ nĂ« mĂ«nyrĂ« efektive se sa ujĂ« ruhet.

Gjetjet tregojnë një disbalancë të theksuar: Europa veriore dhe veriperëndimore, veçanërisht Skandinavia, pjesë të Mbretërisë së Bashkuar dhe Portugalia, po bëhen gjithnjë e më të lagështa, ndërsa rajone të gjera në jug dhe juglindje, përfshirë zona në Mbretërinë e Bashkuar, Spanjë, Itali, Francë, Zvicër, Gjermani, Rumani dhe Ukrainë, po thahen me shpejtësi.

Studiuesit ndanë të dhënat për ujërat nëntokësore nga totali i ujërave tokësore dhe zbuluan se ato pasqyrojnë të njëjtën tendencë, duke konfirmuar se një pjesë e madhe e rezervave të fshehura të ujit të ëmbël në Europë është në rënie. Ujërat nëntokësore përbënin 62% të furnizimit total publik me ujë dhe 33% të kërkesës për ujë në bujqësi gjatë vitit 2022 në vendet anëtare të BE-së.

“Kur krahasojmĂ« tĂ« dhĂ«nat pĂ«r totalin e ujĂ«rave tokĂ«sore me tĂ« dhĂ«nat klimatike, trendet pĂ«rgjithĂ«sisht pĂ«rputhen”, – tha Mohammad Shamsudduha, profesor i krizave tĂ« ujit dhe reduktimit tĂ« rrezikut nĂ« UCL. “Nuk po flasim mĂ« pĂ«r kufizimin e ngrohjes nĂ« 1.5°C; me gjasĂ« po shkojmĂ« drejt 2°C mbi nivelet paraindustriale, dhe tashmĂ« po dĂ«shmojmĂ« pasojat”,- shtoi ai.

NĂ« pĂ«rgjigje tĂ« kĂ«saj krize, Komisioni Europian ka zhvilluar njĂ« strategji tĂ« qĂ«ndrueshmĂ«risĂ« sĂ« burimeve ujore pĂ«r tĂ« menaxhuar ujin si njĂ« burim. Strategjia shoqĂ«rohet me njĂ« rekomandim pĂ«r efikasitetin e pĂ«rdorimit tĂ« ujit, duke kĂ«rkuar pĂ«rmirĂ«sim prej “tĂ« paktĂ«n 10% deri nĂ« vitin 2030”. Duke qenĂ« se humbjet nĂ« rrjetet e shpĂ«rndarjes variojnĂ« nga 8% nĂ« 57% nĂ« BE, Komisioni thotĂ« se reduktimi i rrjedhjeve dhe modernizimi i infrastrukturĂ«s do tĂ« jenĂ« thelbĂ«sore.

The post Rezervat e ujit po pakësohen me ritme alarmante në Rumani appeared first on Revista Monitor.

Vonohet hyrja në fuqi e ligjit për rivlerësimin e pronave

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
29 December 2025 at 11:00

“Shoqata KombĂ«tare e NdĂ«rmjetĂ«sve tĂ« Pasurive tĂ« Paluajtshme tĂ« ShqipĂ«risĂ«â€ (NAREA) shprehu sot shqetĂ«simin pĂ«r vonesĂ«n e dekretimit tĂ« ligjit “PĂ«r RivlerĂ«simin e PasurisĂ« sĂ« Paluajtshme”.

Në një kërkesë drejtuar drejtuar Presidentit të Republikës, NAREA shprehet se po ndjek me shqetësim zgjatjen e paarsyeshme të procesit të Dekretimit të Ligjit 85/2025 dhe për pasojë shtyrjen e botimit në Fletoren Zyrtare, vonesën e hyrjes në fuqi përtej datës 1 Janar 2026 dhe pengimin e prodhimit të akteve nënligjore.

NAREA shprehet se, pavarësisht se ka shprehur në mënyrë konstante rezerva për masën e Tatimit 5% për banesat dhe pavarësisht se ka ngritur pikëpyetje mbi zbatueshmërinë e Amortizimit 1%/vit vjetërsi, beson shumë se një vonesë e mëtejshme e Dekretimit të këtij ligji do të sjellë efekte shumë më negative, duke shtuar stresin në treg përtej presioneve inflacioniste, të pranishëm prej 18 muajsh tashmë.

“NAREA bĂ«n thirrje qĂ« tĂ« dekretohet sa mĂ« parĂ« tĂ« Ligjit Nr. 85/2025 datĂ« 12.12.2025 “PĂ«r RivlerĂ«simin e PasurisĂ« sĂ« Paluajtshme”, pĂ«r tĂ« pĂ«rshpejtuar botimin nĂ« fletoren zyrtare dhe pĂ«r pasojĂ« hyrjen nĂ« fuqi si dhe emetimin e Akteve NĂ«nligjore.

NjĂ«kohĂ«sisht, NAREA kĂ«rkon angazhimin sa mĂ« parĂ« dhe bashkĂ«punimin e tĂ« gjithĂ« Institucioneve, duke filluar nga Qendra e Botimeve Zyrtare, Ministria e Financave dhe Agjencia ShtetĂ«rore e KadastrĂ«s nĂ« nxjerrjen sa mĂ« parĂ« tĂ« Akteve NĂ«nligjore dhe UdhĂ«zimit tĂ« PĂ«rbashkĂ«t pĂ«r zbatimin e Ligjit Nr. 85/2025 datĂ« 12.12.2025 “PĂ«r RivlerĂ«simin e PasurisĂ«

sĂ« Paluajtshme”,” thuhet nĂ« kĂ«rkesĂ«n e NAREA.

Ligji “PĂ«r RivlerĂ«simin e PasurisĂ« sĂ« Paluajtshme” parashikon qĂ« gjithĂ« individĂ«t dhe bizneset, tĂ« cilĂ«t kanĂ« nĂ« pronĂ«si pasuri tĂ« paluajtshme kanĂ« tĂ« drejtĂ« qĂ«, nga data 1 Janar 2026 deri nĂ« datĂ«n 31 dhjetor 2026, tĂ« bĂ«jnĂ« rivlerĂ«simin e kĂ«saj pasurie me vlerĂ«n e tregut.

Tatimi që paguhet për regjistrimin e këtij rivlerësimi do të jetë sa 5% e bazës së tatueshme, e shprehur si diferenca mes vlerës së mëparshme të pronës dhe vlerës së re të saj, që do të dalë nga rivlerësimi.

Rivlerësimi mund të bëhet nga një ekspert i licencuar për vlerësimin e pasurisë së paluajtshme nga institucionet përkatëse ose nga zyrat vendore të Agjencisë Shtetërore të Kadastrës.

Në rast se individi zgjedh që të bëjë rivlerësimin me një ekspert të licencuar, atëherë aplikimit të tij për rivlerësim të pasurisë së paluajtshme i bashkëlidh edhe aktin e vlerësimit të ekspertit.

Zyrat vendore të Agjencisë Shtetërore të Kadastrës do të përllogarisin bazën e tatueshme, e cila llogaritet si diferencë ndërmjet vlerës së pasqyruar në akt ekspertimi, e cila nuk mund të jetë më e vogël se çmimet minimale fiskale në fuqi në momentin e vlerësimit, dhe vlerës së regjistruar të pasurisë ose vlerës së rivlerësuar sipas ligjeve të mëparshme të rivlerësimit dhe për të cilin është paguar tatimi.

Çmimi minimal fiskal do tĂ« llogaritet sipas dispozitave tĂ« UdhĂ«zimit tĂ« PĂ«rbashkĂ«t mes ministrisĂ« pĂ«rgjegjĂ«se pĂ«r financat dhe AgjencisĂ« ShtetĂ«rore tĂ« KadastrĂ«s, nr. 34, datĂ« 29.12.2023 “PĂ«r tatimin mbi tĂ« ardhurat nga tjetĂ«rsimi i pasurive tĂ« paluajtshme”. ASHK gjithashtu do tĂ« llogarisĂ« vlerĂ«n e tatimit qĂ« duhet tĂ« paguajĂ« individi pĂ«r ta regjistruar kĂ«tĂ« rivlerĂ«sim.

Në rast se individi zgjedh që rivlerësimi të kryhet nga ASHK, me çmimet minimale fiskale në fuqi, atëherë ky fakt duhet të shprehet në formularin që i bashkëlidhet aplikimit të tij për rivlerësim.

Ministri përgjegjës për Financat dhe drejtori i përgjithshëm i Agjencisë Shtetërore të

Kadastrës duhet të nxjerrin udhëzimin e përbashkët për procedurat e zbatimit të këtij ligji për llogaritjen e bazës së tatueshme, paraqitjen dhe administrimin e kërkesës për rivlerësim, pagesën e tatimit të rivlerësimit, rregullat e procedurat për pasqyrimin e rivlerësimit të pasurisë në regjistrat e pasurive të paluajtshme, pagesën e të ardhurave nga tatimi i rivlerësimit në buxhetin e shtetit, si dhe për përcaktimin e tarifës së kryerjes së shërbimeve të parashikuara nga ky ligj nga Agjencia Shtetërore e Kadastrës brenda 30 ditëve nga hyrja në fuqi e ligjit.

Por, vonesat në hyrjen në fuqi të ligjit pritet të sjellin vonesa edhe në përgatitjen dhe hyrjen në fuqi të akteve nënligjore dhe në nisjen e procesit të rivlerësimit.

 

 

 

The post Vonohet hyrja në fuqi e ligjit për rivlerësimin e pronave appeared first on Revista Monitor.

A do të flinit mbi akull? Hotelet dimërore që shkrijnë çdo pranverë

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
29 December 2025 at 11:00

Të ndërtuara çdo dimër dhe të destinuara të zhduken me ardhjen e pranverës, hotelet e akullit po kthehen në një nga përvojat më të pazakonta dhe më të kërkuara të turizmit dimëror.

Tarifat zakonisht nisin nga rreth 400 euro për natë në hotelet prej akulli, ku vizitorët flenë në shtretër të ndërtuar nga uji i ngrirë i lumenjve.

ËshtĂ« sezoni i tyre: jo thjesht pĂ«r pushime dimĂ«rore, por pĂ«r hotelet e akullit, njĂ« risi e ftohtĂ« qĂ« rikthehet çdo vit nga Kanadaja dhe Laplanda finlandeze deri nĂ« Zermatt tĂ« ZvicrĂ«s.

Këto struktura janë njëherazi arritje inxhinierike, ekspozita të përkohshme arti dhe, gjithnjë e më shumë, destinacione luksi.

Nuk bëhet fjalë vetëm për dhoma të gdhendura në akull. Në hotelet më të konsoliduara, interierët planifikohen me muaj dhe artistë ftohen të krijojnë suita unike.

Në ICEHOTEL 36 në veri të Suedisë ka 12 suita tematike: nga një bibliotekë e ngrirë e gdhendur në mure. Vizitorët flenë mbi dyshekë të izoluar termikisht, ndërsa ambientet e banjove janë të ngrohta dhe të ndara.

Modele të tjera ndryshojnë në koncept, por jo në komoditet.

Apukka Resort pranë Rovaniemit ofron iglu xhami të ngrohur për të parë Dritat Veriore; HÎtel de Glace në Québec kombinon dhoma të gdhendura me sauna dhe xhakuzi; ndërsa në ICEHOTEL shërbehen menu degustimi me produkte lokale, ndonjëherë edhe mbi blloqe akulli.

 

Si ndërtohet një hotel akulli?

Akulli mblidhet në fund të dimrit ose fillim pranvere nga lumenjtë përreth dhe ruhet deri. Punimet nisin kur temperaturat bien nën zero, zakonisht në nëntor.

ICEHOTEL shtrihet nĂ« rreth 2,800 mÂČ, pĂ«rdor afro 550 tonĂ« akull dhe mijĂ«ra metra kub “snis” (pĂ«rzierje bore dhe akulli) pĂ«r mure e tavane. Çdo vit Ă«shtĂ« unik dhe nuk pĂ«rsĂ«ritet.

Ku mund të qëndroni?

– JukkasjĂ€rvi, Suedi (ICEHOTEL 36): nga rreth 600 euro pĂ«r dy persona, pĂ«rfshirĂ« pajisje termike dhe mĂ«ngjes.
– Zermatt, ZvicĂ«r (Iglu-Dorf): nga 450 euro pĂ«r dy, me darkĂ« dhe mĂ«ngjes.
– LaplandĂ«, FinlandĂ« (Apukka): nga 400 euro pĂ«r natĂ«.
– QuĂ©bec, Kanada (HĂŽtel de Glace): nga 500 euro pĂ«r natĂ«.

/ Euronews, Shqip.al

The post A do të flinit mbi akull? Hotelet dimërore që shkrijnë çdo pranverë appeared first on Revista Monitor.

Fitimi i tregut të sigurimeve zgjerohet më tej, arrin në gati 35 milionë euro për 9-mujorin

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
29 December 2025 at 10:00

Tregu i sigurimeve i ka zgjeruar më tej fitimet në tremujorin e tretë të vitit.

Të dhënat e Autoritetit të Mbikëqyrjes Financiare (AMF) tregojnë se, për 9-mujorin 2025, fitimi neto i tregut të sigurimeve në vend arriti vlerën e 3.37 miliardë lekëve ose gati 35 milionë eurove. Vetëm për tremujorin e tretë, sektori ka raportuar një fitim prej 1.3 miliardë lekësh.

Fitimi progresiv i 9-mujorit është në rritje me 69% krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar dhe shënon njëkohësisht vlerat më të larta historike të arritura ndonjëherë nga ky treg.

Edhe treguesit e rentabilitetit të tregut paraqiten në përmirësim krahasuar me vitin e kaluar. Raporti i kthimit nga kapitali është rritur në 14.07%, nga 10.47% që kishte qenë të njëjtën periudhë të vitit të kaluar. Ndërsa kthimi nga aktivet u rrit në 5.4%, nga 3.6% që kishte qenë një vit më parë.

Fitimet për këtë vit janë në rritje, ai në tregun e sigurimit të Jetës, ashtu edhe në atë të Jo-Jetës.

Sipas AMF-së, fitimi neto i kompanive në tregun më të madh, atë të Jo-Jetës, u rrit në 2.99 miliardë lekë, 69% më shumë krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar.

Ndikim nĂ« rritjen e fitimeve ka dhĂ«nĂ« njĂ«kohĂ«sisht pĂ«rmirĂ«simi i rezultatit teknik (rezultati i lidhur me aktivitetin sigurues), i tĂ« ardhurave neto nga investimet, por edhe rritja e tĂ« ardhurave nĂ« zĂ«rin “tĂ« ardhura tĂ« tjera”.

Rezultati teknik arriti vlerën e afërsisht 2.54 miliardë lekëve,  në rritje me 27.2% krahasuar me 9-mujorin e vitit 2024.

Rritja e rezultatit teknik u përcaktua nga një rritje më e lartë e primeve të fituara neto në raport me shpenzimet e veprimtarisë së kompanive të sigurimit, ndërsa shpenzimet neto për dëme këtë vit paraqiten në rënie.

Primet e fituara neto, që përbëjnë bazën kryesore të të ardhurave të siguruesve, janë rritur me 5.8% krahasuar me 9-mujorin 2024. Ndërsa dëmet neto të paguara janë tkurrur me 4% krahasuar me një vit më parë. Ndërkohë, shpenzimet e veprimtarisë kanë shënuar një rritje me 6.6% krahasuar 9-mujorin e vitit të kaluar.

Edhe rezultati neto nga investimet ishte pozitiv në vlerën e 674 milionë lekëve, me një rritje prej 58% krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit 2024.

NdĂ«rsa tĂ« ardhurat nĂ« zĂ«rin “tĂ« ardhura tĂ« tjera” (tĂ« paspecifikuara) shĂ«nuan njĂ« rritje tĂ« fortĂ« nĂ« 549 milionĂ« lekĂ«, 74 herĂ« mĂ« shumĂ« krahasuar me nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n periudhĂ« tĂ« njĂ« viti mĂ« parĂ«.

Ndërsa, në tregun e sigurimit të Jetës kompanitë raportuan fitime neto në vlerën e 375 milionë lekëve, shifër kjo 77% më e lartë krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë.

Rritja e fitimit në tregun e sigurimit të Jetës ka ardhur kryesisht nga rritja e primeve të fituara neto, paralelisht me uljen e shpenzimeve neto për dëme të paguara.

Primet e fituara neto u rritën me 16.4% krahasuar me një vit më parë, ndërsa shpenzimet neto për dëme të paguara ranë me 5.5% krahasuar me një vit më parë.

Edhe për këtë vit kompanitë e sigurimit të Jetës po vazhdojnë të rrisin shpenzimet operative, por me ritmet disi më të ngadalta krahasuar me vitin e kaluar. Shpenzimet operative neto u rritën me 9.3% dhe vazhdojnë të jenë në përmasa shumë të mëdha krahasuar me vlerën e dëmeve të paguara. Në nëntë muaj, shpenzimet operative arritën në 927 milionë lekë, katër herë e gjysëm më shumë në raport me shpenzimet neto për dëme.

Sipas të dhënave nga AMF, tregu i sigurimeve për 9-mujorin 2025 arriti një vlerë të primeve të shkruara bruto prej 20.2 miliardë lekësh, në rritje vjetore me 10.4%.

Në masën dërrmuese, edhe këtë vit rritja vazhdon të vijë nga sigurimet e detyrueshme motorike, e mbështetur edhe nga rritja e primit mesatar për sigurimin e detyrueshëm TPL./ E.Shehu

Burimi: AMF

The post Fitimi i tregut të sigurimeve zgjerohet më tej, arrin në gati 35 milionë euro për 9-mujorin appeared first on Revista Monitor.

Turkish Airlines sposton Air Albania, do fillojë fluturimet me Tiranën, të dyja po shesin bileta!

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
29 December 2025 at 00:03

Ka pĂ«rfunduar pa lavdi bashkĂ«punimi qĂ« u nis me bujĂ« mes shoqĂ«risĂ« turke tĂ« fluturimeve “Turkish Airlines” dhe “Air Albania”, kompanisĂ« shqiptare ku shteti ka 10% tĂ« aksioneve.

Pasi njoftoi nĂ« nĂ«ntor se kishte nxjerrĂ« nĂ« shitje kuotĂ«n e saj prej 49% qĂ« zotĂ«ronte nĂ« “Air Albania”, operatori turk ka bĂ«rĂ« tĂ« ditur se do tĂ« nisĂ« fluturimet direkte nga Tirana. NĂ« faqen e “Turkish Airlines” njoftohet se nga 10 janari do tĂ« jetĂ« e mundur tĂ« prenotohen bileta. Nga kĂ«rkimi rezulton nĂ« fakt se biletat mund tĂ« blihen qĂ« nga shkurti me çmime me 51-58 euro nĂ« njĂ« drejtim.

Përmes Turkish Airlines mund të udhëtohet tranzit nga Stambolli në të gjithë botën, teksa Aeroporti i Stambollit që nga tetori është më i madhi në Europë, duke ia kaluar Heathrow të Londrës.

Edhe Air Albania vazhdon të shesë bileta

Në 19 nëntor Turkish Airlines njoftoi se vendosi të shesë gjithë pjesën e saj prej 49% në Air Albania. Një javë më pas Turkish bllokoi dhe shitjen e biletave tranzit përmes Air Albania, duke detyruar ata që kishin blerë bileta tranziti të shkonin në Stamboll përmes Podgoricës ose Prishtinës.

Turkish Airlines vendos të shesë pjesëmarrjen prej 49% në Air Albania

Këtu filluan dhe problemet për operatorin shqiptar. Air Albania filloi të anulonte fluturimet drejt Stambollit, megjithëse në sistem vazhdoi të shiste bileta dhe po vazhdon të shesë, pavarësisht se Auoriteti i Aviacionit Civil konfirmoi se i ka pezulluar licencën.

Pasi shiti bileta deri në mëngjes, Air Albania anulon sërish fluturimet, nuk pranon falimentin

Sipas faqes së internetit, fluturimi i radhës i Air Albania për në Stamboll është planifikuar për në 30 dhjetor, me çmim 103 euro vetëm vajtje, që arrin në 173 euro po vetëm vajtje në 2 janar. Teksa kompania ka mbi një muaj që shet bileta dhe pastaj anulon fluturimet nuk ka asnjë njoftim zyrtar dhe asnjë përgjegjësi për klientët, që kanë blerë bileta.

Sipas tĂ« dhĂ«nave nga Tirana International Airport, pesha e tregut tĂ« Air Albania sipas numrit tĂ« pasagjerĂ«ve pĂ«r periudhĂ«n janar-qershor 2025 ka zbritur nĂ« 2.5%, nga 18% qĂ« kishte nĂ« vitin 2021. MĂ« pas, konkurrenca e “Wizz Air” dhe “Ryanair” ndikoi nĂ« aktivitetin e kĂ«tij operatori nĂ« destinacionet pĂ«rveç Stambollit.

Sipas të dhënave zyrtare nga Tirana International Airport, për vitin 2024 nga dhe drejt Stambollit nga Rinasi udhëtuan rreth 408 mijë pasagjerë, duke qenë destinacioni i gjashtë me trafikun më të lartë, pas Milano+Bergamo, Londrës, Romës, Bolonjës, Treviso, Piza.

Air Albania nuk ka dorëzuar asnjëherë bilanc. Sipas të dhënave nga Tatimet, qarkullimi vjetor i kompanisë  ka qenë 4-5 miliardë lekë në vit, ndërsa operatori ka rezultuar gjithmonë me humbje, duke e kthyer atë sot në një shoqëri praktikisht të falimentuar dhe duke bërë që Turkish ta braktisë atë.

Fundi pa lavdi i premtimeve të Air Albania

Air Albania u themelua zyrtarisht më 16 maj 2018 si një partneritet publik-privat mes Shqipërisë dhe Turqisë.

Linja ajrore kishte si aksioner kryesor kompaninë turke Turkish Airlines (49,12%) dhe aksionet e mbetura i ndajnë ndërmarrja shtetërore shqiptare Albcontrol (~10 %) dhe një kompani private shqiptare MDN Investment (~41 %).

Kompania, që u promovua fort nga qeveria, kishte plane shumë ambicioze, si në zgjerimin e destinacioneve në Europë, me linja drejt Italisë, Britanisë, të cilat u realizuan përkohësisht, ashtu dhe ato përtej saj deri në SHBA, siç u reklamua nga Kryeministri Rama një vit më parë në një takim me diasporën në SHBA.

“Jemi duke diskutuar me kompaninĂ« Air Albania, pĂ«r tĂ« mundĂ«suar mĂ« nĂ« fund njĂ« fluturim tĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ« tĂ« Air Albania. Fluturimin e parĂ« kur do tĂ« ndodhĂ« nuk jua them dot, por kur tĂ« ndodhĂ« do ta bĂ«jmĂ« patjetĂ«r kĂ«tu nĂ« Nju-Jork” do tĂ« shprehej Rama nĂ« Tetor 2024.

 

 

The post Turkish Airlines sposton Air Albania, do fillojë fluturimet me Tiranën, të dyja po shesin bileta! appeared first on Revista Monitor.

Nuk ndalet rënia e bujqësisë dhe industrisë, rritja po vjen nga sektorë të paqëndrueshëm

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
29 December 2025 at 00:02

Mënyra se si po rritet Prodhimi i Brendshëm Bruto (PBB) tregon se ekonomia po mbështetet gjithnjë e më pak te sektorët tradicionalë prodhues dhe gjithnjë e më shumë te shërbimet, ndërsa bujqësia dhe industria vijojnë të japin kontribut negativ në zgjerimin e ekonomisë.

Të dhënat e fundit nga INSTAT tregojnë se ekonomia u rrit me 3.75% në tremujorin e tretë në krahasim me të njëjtën periudhe të vitit te kaluar, teksa sektori i bujqësisë ra me -1.73% në të njëjtën periudhe dhe industria ra me -4.7 %.

Ekonomia rritet me 3.75% në TIII, por bizneset kontribuan me vetëm 1.3%, na shpëtojnë pagat në shtet

Bujqësia po shfaq një rënie të vazhdueshme të vlerës së shtuar që nga viti 2021, duke reflektuar probleme strukturore që lidhen me fragmentimin e tokës, produktivitetin e ulët, mungesën e subvencioneve dhe presionet nga kostot.

Në të njëjtën kohë, industria përpunuese po mbyll vitin e tretë të rënies.

Të dy sektorët prodhues, si bujqësia dhe industria kanë pasur peshë të konsiderueshme në punësim dhe ekonominë totale.

Të dyja së-bashku bujqësia dhe industria kontribuan vetëm ne 23% të PBB-së në vitin 2024 nga 27.3% që ishte pesha e tyre në vitin 2019.

Kjo ecuri tregon se zgjerimi ekonomik nuk po shoqërohet me forcim të kapaciteteve prodhuese. Industria nxjerrëse dhe përpunuese po ndikohet si nga kërkesa e dobët e jashtme, ashtu edhe nga kosto më të larta në vend, mungesa e fuqisë punëtore.

Sakaq, rritja ekonomike po mbahet gjallë kryesisht nga sektorët e shërbimeve, si administrata publike, aktivitetet profesionale, financiare dhe disa segmente të tregtisë e shërbimeve të lidhura me turizmin.

Sipas ekspertëve kjo e bën rritjen më pak të balancuar dhe më të ndjeshme ndaj goditjeve, pasi mungon mbështetja nga sektorët që krijojnë vlerë të shtuar afatgjatë dhe që janë baza e eksporteve.

Të dhënat e fundit mbi PBB tregojnë se rritja mbështetet mbi baza të brishta. Rënia e bujqësisë dhe dobësimi i industrisë ngrenë pikëpyetje mbi cilësinë e rritjes dhe aftësinë e ekonomisë për të gjeneruar zhvillim të qëndrueshëm, punësim produktiv.

Rënia e prodhimit do të thotë gjithashtu se ekonomia po humbet aftësinë për të konkurruar në tregjet e jashtme. Eksportet kanë pësuar rënie vjetore me rreth 7% në 11 mujor dhe mbetën të përqendruara në produkte me vlerë të ulët të shtuar, duke e bërë rritjen më të varur nga importet dhe nga flukset e jashtme, si remitancat apo turizmi. Kjo e thellon deficitin tregtar dhe e bën ekonominë më të ekspozuar ndaj goditjeve të jashtme.

Nga ana tjetër sektori i prodhimit zakonisht ofron punë më të qëndrueshme dhe me potencial për rritje aftësish. Më rënien e prodhimit punësimi zhvendoset drejt aktiviteteve më informale ose me produktivitet të ulët. /B.Hoxha

Burimi: INSTAT

The post Nuk ndalet rënia e bujqësisë dhe industrisë, rritja po vjen nga sektorë të paqëndrueshëm appeared first on Revista Monitor.

Kontratat publike, 10 operatorë ekonomikë mbeten të përjashtuar nga tenderët

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
29 December 2025 at 00:01

Të dhënat zyrtare të rifreskuara tregojnë se aktualisht janë 10 operatorë ekonomikë të përjashtuar nga pjesëmarrja në procedurat e prokurimit publik.

Lista e publikuar në mënyrë periodike përmes buletineve të Agjencisë së Prokurimit Publik (APP) tregon se përjashtimet janë vendosur për afate të ndryshme, që variojnë nga 5 muaj deri në 2 vjet dhe kanë nisur në faza të ndryshme nga nëntori 2024 deri më nëntor 2025.

Bizneset e pĂ«rfshira nĂ« “listĂ«n e zezĂ«â€ rezultojnĂ« tĂ« pĂ«rjashtuara pĂ«r periudha tĂ« ndryshme kohore, nĂ« varĂ«si tĂ« shkeljeve tĂ« konstatuara dhe vendimeve pĂ«rkatĂ«se tĂ« APP-sĂ«. Kuadri ligjor nĂ« fuqi parashikon qĂ« operatorĂ«t ekonomikĂ« mund tĂ« pĂ«rjashtohen nga tenderĂ«t publikĂ« pĂ«r periudha qĂ« variojnĂ« nga disa muaj deri nĂ« disa vite, nĂ« bazĂ« tĂ« procedurave dhe verifikimeve tĂ« kryera nga agjencia.

Agjencia e Prokurimit Publik ka theksuar edhe më herët, në përmbledhjet vjetore të aktivitetit të saj, se vendimet për përjashtim merren pas analizimit të raporteve të auditimit të vetë APP-së, si edhe si rezultat i propozimeve të autoriteteve kontraktore, operatorëve ekonomikë apo institucioneve të tjera audituese, në ushtrim të funksioneve të tyre ligjore.

Shkaku kryesor i përjashtimeve lidhet me keqinformimin dhe paraqitjen e dokumentacionit me të dhëna të rreme në procedurat e tenderimit, në kundërshtim me përcaktimet e ligjit për prokurimin publik. Në disa raste, operatorët janë penalizuar për keqinformim me qëllim kualifikimi të autoritetit kontraktor, ndërsa në raste të tjera për dorëzimin e dokumenteve të pavërteta gjatë fazave të procedurës.

Ankesa dhe masa mund të merren gjithashtu edhe kur operatorët nuk respektojnë afatet e përmbushjes së kontratave për të cilat janë zotuar me autoritetet kontraktore në fillim të procesit. APP përveç komunikimeve zyrtare me institucionet analizon dhe merr parasysh edhe denoncimet që mund të vijnë në adresë të saj në formë direkte./ N.Maho

 

The post Kontratat publike, 10 operatorë ekonomikë mbeten të përjashtuar nga tenderët appeared first on Revista Monitor.

Shpallen rezultatet paraprake: VV partia fituese, PDK dhe LDK shënojnë rënie

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
28 December 2025 at 23:24

Lëvizja Vetëvendosje ka shënuar rritje të ndjeshme në zgjedhjet e 28 dhjetorit. Pas procesimit të mbi 96 për qind të vendvotimeve në nivel vendi, LVV-ja ka marrë pak nën 50 për qind.

Me kĂ«tĂ« pĂ«rqindje, kjo parti do t’i marrĂ« mbi 55 ulĂ«se nĂ« Kuvend dhe mund ta krijojĂ« shumicĂ«n e nevojshme prej 61 ulĂ«sesh vetĂ«m me bashkĂ«punim me partitĂ« nga komunitetet joshumicĂ«. PartitĂ« tjera parlamentare shqiptare pĂ«suan rĂ«nie tĂ« ndjeshme.

Komisioni Qendror i Zgjedhjeve ka shpallur rezultatin preliminar të zgjedhjeve dhe Lëvizja Vetëvendosje është fituesja e zgjedhjeve me 49.80 për qind të votave të fituara.

Rezultatet preliminare u shpallën pas numërimit të 96.13 për qind të votave.

Radoniqi tha se pjesa tjetër e votave do të procesohen dhe publikohen në platformën online të KQZ-së.

Sipas rezultatit preliminar, PDK-ja është e dyta me 21.18 për qind të votave, LDK-ja me 13.77 për qind, AAK-ja me 5.74 për qind dhe Lista Serbe me 3.86 për qind.

Kryesuesi i KQZ-së, Kreshnik Radoniqi ka deklaruar se numërimi i votave të kandidatëve për deputet do të fillojë nesër, më 29 dhjetor.

“NumĂ«rimi i votave tĂ« kandidatĂ«ve [pĂ«r deputetĂ«] dhe konfirmimi i votave pĂ«r subjektet politike do tĂ« nisĂ« nesĂ«r nga ora 12:00, pasi i gjithĂ« materiali gjatĂ« gjithĂ« natĂ«s do tĂ« pranohet nĂ« qendrat komunale tĂ« numĂ«rimit, dhe numĂ«rimi do tĂ« nisĂ« nesĂ«r dhe do tĂ« vazhdojĂ« nĂ« ditĂ«t nĂ« vijim”.

Në këto rezultate nuk përfshihen votat e diasporës, votat me kusht dhe ato të personave me nevoja të veçanta.

Edhe kryetari i LĂ«vizjes VetĂ«vendosje, Albin Kurti, ka shpallur fitoren e partisĂ« sĂ« tij nĂ« zgjedhjet e 28 dhjetorit, duke thĂ«nĂ« se ajo Ă«shtĂ« rrugĂ«s pĂ«r t’u bĂ«rĂ« mĂ« e madhe ndonjĂ«herĂ« nĂ« histori tĂ« KosovĂ«s.

Pas procesimit të mbi 96 për qind të vendvotimeve, VV-ja me partnerë ka marrë gati 50 për qind të ulëseve dhe i mjafton vetëm bashkëpunimi me partitë e komuniteteve joshumicë për të formuar vetë Qeverinë.

“MĂ« 9 shkurt fitoi LĂ«vizja VetĂ«vendosje, mĂ« 28 dhjetor fitoi populli dhe Republika e KosovĂ«s. Urime fitorja mĂ« e madhe nĂ« histori tĂ« vendit”, ka thĂ«nĂ« ai.

Kurti mĂ« pas u shpreh se sapo tĂ« certifikohen rezultatet, do tĂ« krijojnĂ« institucionet dhe tĂ« vazhdojnĂ« punĂ«t e mira. PĂ«rmendi marrĂ«veshjet ndĂ«rkombĂ«tare, duke thĂ«nĂ« se pret bashkĂ«punimin e partive opozitare pĂ«r t’i çuar pĂ«rpara.

“Na presin shumĂ« punĂ« pĂ«rpara. Duhet tĂ« ecim pĂ«rpara, pa vonesa. Sapo tĂ« certifikohen rezultatet, aq mĂ« shpejt do na duhet tĂ« krijojmĂ« institucionet dhe tĂ« vazhdojmĂ« me punĂ«n e mirĂ«. Na pret Plani i Rritjes i BE-sĂ« nĂ« vlerĂ« 880 milionĂ« euro dhe tri marrĂ«veshje me BankĂ«n BotĂ«rore nĂ« vlerĂ« 120 milionĂ«. Pra mbi 1 miliard. Ftoj nga tash partitĂ« opozitare pĂ«r bashkĂ«punim nĂ« Kuvend pĂ«r marrĂ«veshjet ndĂ«rkombĂ«tare, marrĂ«veshjet e mira dhe pĂ«r interesin publik tĂ« qytetarĂ«ve”, ka deklaruar Kurti.

Lëvizja Vetëvendosje 49,74%

Partia Demokratike e Kosovës 21,18%

Lidhja Demokratike e Kosovës 13,75%

Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës 5,75%

Kurse, kryetari i Lidhjes Demokratike tĂ« KosovĂ«s, Lumir Abdixhiku, ka marrĂ« pĂ«rgjegjĂ«sinĂ« pĂ«r dĂ«shtimin qĂ« partia e tij e ka pĂ«suar nĂ« zgjedhjet e 28 dhjetorit. Ai ka njoftuar se ditĂ«ve nĂ« vijim do ta ftojĂ« Kuvendin e partisĂ« pĂ«r tĂ« shqyrtuar “tĂ« gjitha çështjet dhe pĂ«rgjegjĂ«sitĂ« si kryetar”. NĂ« njĂ« konferencĂ« pĂ«r media tĂ« dielĂ«n, Abdixhiku ka dhĂ«nĂ« sinjale se mund tĂ« dorĂ«hiqet nga posti i kryetarit.

Ai ka thënë se rezultati i LDK-së nuk është ai që e kanë pritur dhe ky do të jetë moment reflektimi. Shtoi se e respekton verdiktin e qytetarëve.

“Duke marrĂ« pĂ«rgjegjĂ«sinĂ«, ditĂ«ve nĂ« vijim do ta thĂ«rras Kuvendin e LDK-sĂ« dhe para tij do t’i shpalosim e shqyrtojmĂ« tĂ« gjitha çështjet dhe pĂ«rgjegjĂ«sit qĂ« mbaj si kryetar. Rezultati i LDK-sĂ« nuk Ă«shtĂ« ai qĂ« e kemi pritur dhe dĂ«shiruar. ËshtĂ« moment reflektimi. Kur qytetarĂ«t flasin, ne duhet tĂ« dĂ«gjojmĂ«. Demokracia funksionon kur udhĂ«heqĂ«sit mbajnĂ« pĂ«rgjegjĂ«si, edhe kur kanĂ« humbje tĂ« tilla”, ka thĂ«nĂ« Abdixhiku.

Me pĂ«rllogaritjen sipas formulĂ«s “D’Hondt”, Partia Demokratike e KosovĂ«s me 21 pĂ«r qind tĂ« votave ka 23 ulĂ«se. Lidhja Demokratike ka 15 ulĂ«se, ndĂ«rsa Aleanca pĂ«r ArdhmĂ«rinĂ« e KosovĂ«s ka siguruar 6 ulĂ«se.

Në krahasim me zgjedhjet e shkurtit, Lëvizja Vetëvendosje është rritur në Kuvend për tetë ulëse, nga 48 sa i kishte.

Ndërkaq, PDK-ja e humbi një ulëse.

Humbësja më e madhe është LDK-ja që ka humbur pesë ulëse, nga 20 sa kishte.

AAK-ja në koalicion me Nismën ka pasur 8 ulëse.

Kjo përllogaritje vlen pa u numëruar votat nga postë dhe ato në përfaqësi diplomatike.

20 ulëse të tjera ndahen në 10 për komunitetin serb dhe 10 për komunitetet tjera. Për të pasur shumicën mjaftojnë 61 vota.

 

 

 

 

 

 

The post Shpallen rezultatet paraprake: VV partia fituese, PDK dhe LDK shënojnë rënie appeared first on Revista Monitor.

Yesterday — 28 December 2025Ekonomi

“A”-ja te IA do tĂ« thotĂ« ankth, dhe nuk ka asgjĂ« artificiale nĂ« tĂ«

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi
28 December 2025 at 11:34

Nga Ann Kirschner

Kur nisa të shkruaj një përmbledhje të vitit për arsimin e lartë, synimi ishte të reflektoja mbi një vit jashtëzakonisht të vështirë: sulme ndaj financimit të kërkimit, presion mbi studentët ndërkombëtarë, rënie regjistrimesh dhe boshllëqe buxhetore.

Por hija mĂ« e madhe mbi kampuset universitare sot Ă«shtĂ« inteligjenca artificiale (IA). Dhe “A”-ja nĂ« “IA”, pĂ«r shumĂ«kĂ«nd, do tĂ« thotĂ« ankth.

IA është bërë njëkohësisht simbol i gjithçkaje që nuk shkon në arsimin e lartë dhe i pothuajse çdo gjëje që mund ta shpëtojë atë. Bisedat me drejtues universitetesh sillen rreth të njëjtave pyetje: si të përmirësohet këshillimi i studentëve, si të ulen kostot, si të modernizohen proceset, si të përgatiten studentët për tregun e punës.

Këto nuk janë probleme të reja, por arsimi i lartë ka qenë historikisht shumë rezistent ndaj ndryshimit.

Premtimi i IA si mjeti përfundimtar i produktivitetit përballet me një realitet të ngadaltë institucional.

Shumë drejtues akademikë nuk janë të përgatitur për ta integruar teknologjinë në mënyrë strategjike, edhe pse e ardhmja i përket organizatave që dinë të kombinojnë njerëzit me IA.

Kjo është edhe më e vërtetë në universitete, ku përvoja e studentëve sot nuk ka më asnjë ngjashmëri me atë të brezave të mëparshëm.

A për Aktivizim

Ritrajnimi profesional është i pashmangshëm. Ashtu si kirurgët u detyruan të mësonin teknika të reja, edhe pedagogët duhet të përshtaten me mjete që nuk ekzistonin më parë.

Anketat tregojnë se përdorimi i IA nga stafi akademik po rritet, por ende mbetet i kufizuar dhe i shoqëruar me frikëra për etikën, mashtrimin dhe privatësinë e të dhënave.

Institucionet që e trajtojnë IA vetëm si shkelje të integritetit akademik rrezikojnë të shkëputen nga e ardhmja.

A për Akses

Në mënyrë ironike, për ata që shqetësohen për barazinë, IA është demokratizuesi më i madh.

Ajo mund të ofrojë mësim të personalizuar, 24/7, në çdo gjuhë dhe nivel, duke përmbushur nevojat për arsim dhe rikualifikim në një treg pune që po ndryshon me shpejtësi. Monopoli tradicional i universiteteve mbi transmetimin e dijes po merr fund.

A për Aftësi veprimi

Studentët e kanë kuptuar këtë më shpejt se institucionet. Ata jetojnë tashmë në të ardhmen, ndërsa universitetet ende peshojnë rreziqet.

Ndërkohë, IA po godet fort vendet e punës për të rinjtë, duke i lënë të ata të papërgatitur. Zgjidhja kërkon lidhje më të forta mes arsimit dhe punës, mësim të aplikuar dhe bashkëpunim real me punëdhënësit.

Viti ka qenë jashtëzakonisht i vështirë për arsimin e lartë, por ka edhe shembuj lidershipi që po përballen me realitetin.

Megjithatë, paraliza kulturore ka një kosto të lartë. IA nuk do të presë leje për të riformësuar të mësuarit dhe punën.

“A”-ja nĂ« IA mund tĂ« vazhdojĂ« tĂ« nĂ«nkuptojĂ« ankth. Por mĂ« mirĂ« do tĂ« ishte tĂ« nĂ«nkuptonte veprim. Zgjedhja, pĂ«r momentin, Ă«shtĂ« ende nĂ« dorĂ«n tonĂ«. / Forbes

The post “A”-ja te IA do tĂ« thotĂ« ankth, dhe nuk ka asgjĂ« artificiale nĂ« tĂ« appeared first on Revista Monitor.

OECD parashikon 3% rritje ekonomike në Bullgari

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito
28 December 2025 at 11:22

Rritja ekonomike në Bullgari pritet të mbetet e fortë në 3% në vitin 2025, përpara se të ngadalësohet në 2.6% në vitin 2026 dhe 2.4% në vitin 2027, sipas parashikimit të Organizatës për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik (OECD) në raportin e saj më të fundit për perspektivën ekonomike globale për vitet 2025, 2026 dhe 2027.

Konsumi i familjeve dhe sektori publik pritet të mbeten nxitësit kryesorë të rritjes në ekonominë bullgare. Investimet do të mbështeten nga fondet e BE-së dhe nga përmirësimi i besimit të lidhur me përdorimin e euros më 1 janar 2026. OECD gjithashtu vëren se rritja e eksporteve bullgare po pengohet nga kërkesa e dobët në tregjet kryesore, veçanërisht në Gjermani.

Sipas raportit të OECD-së, ndryshimet e fundit në politikën globale tregtare, përfshirë tarifat më të larta të SHBA-së për mallrat e BE-së, do të kenë ndikim të moderuar indirekt në ekonominë bullgare, kryesisht përmes kërkesës më të dobët nga BE, duke pasur parasysh lidhjet e kufizuara direkte tregtare të Bullgarisë me SHBA-në.

Inflacioni në Bullgari pritet të rritet për shkak të rritjes së pagave, rikthimit të normës së TVSH-së dhe çmimeve më të larta të shërbimeve bazë. Megjithatë, inflacioni do të zbutet teksa rritja e pagave ngadalësohet. OECD parashikon se rritjet e vazhdueshme të konsiderueshme të pagave mund të ngadalësojnë procesin e uljes së inflacionit në vend.

Ndërsa rritja e pensioneve, pagave të sektorit publik, transfertave sociale dhe shpenzimeve të investimeve është e fortë, të ardhurat më të dobëta se parashikimet mund të kërkojnë rregullime në shpenzime për të mbajtur deficitin buxhetor brenda kufijve të BE-së. Konsolidimi i moderuar fiskal dhe një fokus më i madh te shpenzimet që nxisin rritjen do të ndihmonin në uljen e presioneve inflacioniste dhe në mbështetjen e rritjes ekonomike, sipas ekspertëve.

The post OECD parashikon 3% rritje ekonomike në Bullgari appeared first on Revista Monitor.

Vit i zgjedhjeve: Qytetarët e Kosovës sot sërish drejt kutive të votimit

✇Revista Monitor
By: Ornela
28 December 2025 at 09:43

Këto janë zgjedhjet e dyta parlamentare që mbahen brenda një viti në Kosovë, pas dështimit për të formuar Qeverinë e re nga zgjedhjet e shkurtit. Asnjëra nga partitë nuk arriti të siguronte shumicën e nevojshme për ekzekutivin e ri. Për shkak të ngërçit politik dhe pamundësisë për marrëveshje, Kuvendi u shpërnda dhe u shpallën zgjedhje të parakohshme.

 

Nga Prishtina. Fatos Shala

 

Rreth dy milionë shtetas të Kosovës do të kenë mundësi të votojnë të sot, në zgjedhjet e parakohshme parlamentare që u shpallën pasi legjislatura e dalë nga zgjedhjet e 9 shkurtit, nuk e miratoi asnjërin prej dy kabineteve qeveritare që u propozuan.

TĂ« shtunĂ«n nĂ« mĂ«ngjes, ekipe tĂ« Komisionit Qendror tĂ« Zgjedhjeve (KQZ), kanĂ« shpĂ«rndarĂ« materialin zgjedhor, pĂ«rfshirĂ« fletĂ«votimet pĂ«r nĂ« 38 komunat e KosovĂ«s. QĂ« nga ora 7:00, 1 milion e 999 mijĂ« e 24 shtetas kanĂ« tĂ« drejtĂ« t’u drejtohen vendvotimeve, pĂ«r ta zgjedhur legjislaturĂ«n e dhjetĂ«.

Zëdhënësi i KQZ-së, Valmir Elezi, ka treguar se të gjitha përgatitjet janë bërë në mënyrë që procesi i votimit të nisë me kohë.

“Numri i qendrave tĂ« votimit qĂ« do tĂ« hapen mĂ« 28 dhjetor Ă«shtĂ« 948, prej tĂ« cilave 910 pĂ«r votimin e rregullt me 2,557 vendvotime. Po ashtu, do tĂ« hapen edhe 38 qendra tĂ« votimit me gjithsej 57 vendvotime pĂ«r tĂ« mundĂ«suar votimin me kusht”.

Për zgjedhjet e së dielës, garojnë 24 subjekte politike me 1,180 kandidatë për deputetë. Nga to, 8 subjekte politike janë të shqiptarëve me 624 kandidatë që synojnë 100 vendet në Kuvend, ndërkaq pjesa tjetër janë subjekte nga radhët e komuniteteve që garojnë për 20 ulëset e garantuara.

Zgjedhjet e muajit shkurt e edhe këto të dhjetorit do të organizohen konform ndryshimeve ligjore, sipas të cilave deri në orën 7:00 kur të hapen vendvotimet, subjektet politike kanë të drejtë të bëjnë fushatë. Ndryshimet kërkojnë që pasi të mbyllen kutitë në orën 19:00, numërimi i votave në vendvotime të bëhet vetëm për partitë, ndërsa për kandidatët për deputetë procedura do të zhvillohet nga e hëna.

“KQZ-ja ka bĂ«rĂ« pĂ«rgatitjet qĂ« mĂ« 28 dhjetor tĂ« publikohen rezultatet preliminare tĂ« subjekteve politike nga zgjedhjet pĂ«r Kuvendin e KosovĂ«s. Rezultatet nga vendvotimet e para, do tĂ« fillojnĂ« tĂ« publikohen duke filluar para orĂ«s 20:00 dhe ato do tĂ« pĂ«rditĂ«sohen vendvotim pas vendvotimi”, ka thĂ«nĂ« ai. “Pra, brenda njĂ« kohe tĂ« shkurtĂ«r pasi numĂ«rohen fletĂ«votimet e njĂ« vendvotimi, do tĂ« publikohen tĂ« dhĂ«nat nĂ« platformĂ«n e rezultateve”.

Në zgjedhjet e 9 shkurtit, pati dështuar platforma për publikimin e rezultateve në kohë reale. Zyrtarë të KQZ-së patën thënë se ka pasur ndërhyrje të jashtme në sistem.

Por, në vjeshtë, në zgjedhjet lokale dhe në balotazhin që pasoi, platforma ka funksionuar dhe që në orën e parë pas mbylljes së votimit, ka nisur të publikohen rezultatet.

Përveç rezultateve, KQZ-ja do të publikojë në pesë orare të ndryshme edhe të dhëna për pjesëmarrjen e votuesve: 09:00, 11:00, 13:00, 15:00, 17:00 dhe 19:00.

Kryetari i KQZ-së, Kreshnik Radoniqi, u ka bërë apel të gjithë anëtarëve të komisioneve komunale zgjedhore dhe të këshillave të vendvotimeve që të jenë në nivel të detyrës, të respektojnë ligjin dhe rregullat zgjedhore të KQZ-së.

“Na pret njĂ« ditĂ« e gjatĂ« nesĂ«r, njĂ« ditĂ« ku duhet t’i ofrojmĂ« qytetarĂ«ve tĂ« drejtĂ«n e votĂ«s, andaj shpresojmĂ« qĂ« tĂ« gjithĂ« janĂ« nĂ« nivel tĂ« detyrĂ«s dhe tĂ« respektojnĂ« rregullat dhe ligjin”, ka thĂ«nĂ« Radoniqi, nĂ« konferencĂ«n e KQZ-sĂ«, tĂ« organizuar nĂ« orĂ«t e mbrĂ«mjes.

Edhe në institucione të tjera kanë thënë se janë ndërmarrë të gjitha veprimet, për ta garantuar një proces të drejtë votimi.

Policia ka hartuar dhe e ka në zbatim urdhrin operativ për ditën e zgjedhjeve dhe një ditë më parë në ambientet e Drejtorisë së Përgjithshme të Policisë janë mbajtur dy takime koordinuese lidhur me planifikimin, zbatimin dhe koordinimin e këtij urdhri.

Drejtori i Përgjithshëm i Policisë, Gazmend Hoxha, ka kërkuar nga të gjithë menaxherët rajonalë e ata qendrorë mbikëqyrje dhe ka dhënë porosinë që policia të kryejë këtë aktivitet me profesionalizëm e integritet sa më të lartë.

Apel të njëjtë ka bërë edhe Prokuroria.

Zyra e Prokurorit të Shtetit ka ftuar qytetarët, subjektet politike, institucionet dhe organizatat e ndryshme që të denoncojnë çdo rast për të cilin dyshohet se ka keqpërdorim apo manipulim të votës, në çfarëdo forme dhe nga kushdo qoftë.

Në njoftimin e këtij institucioni është thënë se kanë përfunduar të gjitha përgatitjet me qëllim të mbrojtjes së votës së lirë të qytetarëve dhe garantimi i integritetit të procesit zgjedhor.

Mbarëvajtja e këtij procesi zgjedhor do të monitorohet edhe nga vëzhgues vendorë e ndërkombëtarë. Të shtunën mbrëma, në zyrat e KQZ-së janë pritur edhe vëzhguesit nga Shqipëria. Në cilësinë e vëzhguesve të këtyre zgjedhjeve, pos organizatave joqeveritare e disa të tjerave ndërkombëtare, i akredituar është edhe Këshilli i Evropës me 23 vëzhgues.

Para zgjedhjeve pati fushatë 11-ditore. Grupi i organizatave joqeveritare, Demokracia në Veprim (DnV), ka vlerësuar se fushata ka qenë konkurruese, por e përqendruar te liderët, dhe ka pasur nivel të zbehtë të entuziazmit qytetar.

Komisioni Qendror i Zgjedhjeve certifikoi gjithsej 24 subjekte politike për zgjedhjet e parakohshme parlamentare.

Në mesin e tyre janë 18 parti politike, tri koalicione parazgjedhore, dy iniciativa qytetare dhe një kandidat i pavarur.

Në garë për ulëse në Kuvendin e Kosovës janë 1.146 kandidatë për deputetë, të certifikuar nga KQZ-ja nga të gjitha subjektet politike pjesëmarrëse.

Kuvendi i Kosovës ka 120 ulëse, ndërsa 61 mandate janë të nevojshme për të siguruar shumicën parlamentare dhe formimin e Qeverisë.

The post Vit i zgjedhjeve: Qytetarët e Kosovës sot sërish drejt kutive të votimit appeared first on Revista Monitor.

Before yesterdayEkonomi

Emigrantët kthehen, por Shqipëria nuk i mban

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
27 December 2025 at 22:12

Numri i emigrantĂ«ve tĂ« rikthyer pas pandemisĂ« Ă«shtĂ« rritur, por gjithashtu edhe kushtet pĂ«r riintegrimin janĂ« pĂ«rkeqĂ«suar. Anketa e Emigracionit qĂ« u zhvillua nga INSTAT vitin e kaluar zbuloi se gati 108 mijĂ« persona janĂ« rikthyer gjatĂ« 2012–2024, teksa 45% e tyre erdhĂ«n pas pandemisĂ«. Aksesi i tĂ« kthyerve nĂ« punĂ«sim dhe nĂ« shĂ«rbime Ă«shtĂ« pĂ«rkeqĂ«suar nĂ« krahasim me periudhat paraardhĂ«se, duke bĂ«rĂ« qĂ« synimet pĂ«r riemigrim tĂ« jenĂ« mĂ« tĂ« larta krahasuar me ata qĂ« nuk kanĂ« emigruar. 13% e emigrantĂ«ve tĂ« kthyer po bĂ«hen gati tĂ« ikin brenda vitit krahasuar me njĂ« nivel pothuajse tĂ« papĂ«rfillshĂ«m prej 1% tek jo-emigrantĂ«t. Profili i ri i emigracionit

 

Blerina Hoxha

Ka një tendencë në rritje të rikthimit të emigrantëve pas pandemisë, por nga ana tjetër, kushtet e integrimit të tyre janë vështirësuar edhe më shumë, sidomos pas pandemisë, sipas të dhënave të fundit nga Anketa e Emigracionit që u zhvillua nga INSTAT vitin e kaluar, të cilat u publikuan së fundmi.

Shqipëria në këtë mënyrë po vret, për së dyti, shpresën e të rikthyerve, teksa në vendet e tjera të Ballkanit si Rumania, Bullgaria dhe Serbia, kthimet po tejkalojnë largimet.

Anketa zbuloi se gati 108 mijĂ« persona janĂ« rikthyer gjatĂ« 2012–2024. Pjesa mĂ« e madhe, rreth 45%, u rikthyen gjatĂ« 2020–2024. NĂ« periudhat mĂ« tĂ« hershme, pesha e tĂ« kthyerve ka qenĂ« mĂ« e ulĂ«t, me vetĂ«m 10–19% tĂ« rikthyer nĂ« çdo interval pesĂ«vjeçar ndĂ«rmjet viteve 2000 dhe 2019.

Emigrantët që u kthyen para kohe dhe jo me dëshirë përbëjnë 67% të të gjithë të rikthyerve dhe karakterizohen nga dominimi i fortë i meshkujve.

Anketa zbuloi se kthimet e parakohshme lidhen më shpesh me humbjen e vendit të punës, mungesën e mundësive dhe probleme administrative në vendin pritës, ndërsa kthimet e planifikuara shoqërohen më tepër me përfundimin e kontratave të punës dhe arritjen e objektivave financiare.

Arsyet familjare mbeten një faktor i rëndësishëm për të dy grupet, megjithëse janë pak më të shpeshta tek ata që janë kthyer para kohe.

Në total, 28% e të gjithë emigrantëve të kthyer raportojnë arsyet familjare si motivin kryesor për rikthimin në Shqipëri. Kjo përqindje rritet në 31% tek ata që u kthyen para kohe dhe mbetet e lartë, në 23%, edhe tek ata që nuk u kthyen para kohe.

Arsyet e kthimit ndryshojnë ndjeshëm mes dy grupeve. Emigrantët që u kthyen para kohe kanë më shumë gjasa të përmendin faktorë të pavullnetshëm, si largimi nga puna nga punëdhënësi ose pamundësia për të gjetur punë (10%).

Ndërsa ata që qëndruan më gjatë jashtë vendit u kthyen më shumë për shkak të përfundimit të punës sezonale ose kontratës, apo sepse kishin arritur të fitonin dhe kursenin mjaftueshëm para (6%).

 

Burimi: Anketa e emigracionit në Shqipëri, 2024

 

Burimi: Anketa e emigracionit në Shqipëri, 2024

 

Përkeqësohet riintegrimi i të kthyerve pas pandemisë

Në afatmesëm, emigrantët e kthyer priren të integrohen relativisht mirë në tregun shqiptar të punës, duke shfaqur norma punësimi më të larta sesa personat që nuk kanë emigruar, megjithëse ata që janë kthyer më së fundmi përballen me vështirësi më të mëdha.

Anketa zbuloi se normat e punĂ«simit janĂ« dukshĂ«m mĂ« tĂ« ulĂ«ta pĂ«r emigrantĂ«t e kthyer rishtazi. Ata qĂ« u kthyen gjatĂ« periudhĂ«s 2000–2004 kanĂ« normĂ«n mĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« punĂ«simit, nĂ« 93%. Kjo normĂ« bie gradualisht pĂ«r grupet e mĂ«vonshme, nĂ« 60% pĂ«r periudhĂ«n 2005–2009, 65% pĂ«r 2010–2014 dhe 53% pĂ«r 2015–2019.

Norma mĂ« e ulĂ«t e punĂ«simit, 46%, vĂ«rehet tek emigrantĂ«t e kthyer nĂ« periudhĂ«n 2020–2024, duke treguar sfida mĂ« tĂ« mĂ«dha pĂ«r riintegrimin afatshkurtĂ«r nĂ« tregun e punĂ«s.

Edhe pse emigrantët e kthyer kanë të drejtë të përfitojnë shërbime mbështetëse për riintegrim, kryesisht përmes Agjencisë Kombëtare të Punësimit dhe Aftësive, përdorimi i këtyre shërbimeve mbetet i kufizuar dhe shpesh nuk është i përshtatur me nevojat specifike të grupeve të ndryshme të emigrantëve të kthyer, veçanërisht të atyre që janë rikthyer me detyrim pas refuzimit të kërkesave për azil.

Meshkujt e kthyer shfaqin norma relativisht tĂ« larta punĂ«simi (67%), mĂ« tĂ« larta se meshkujt jo-emigrantĂ« (59%), duke sugjeruar se pĂ«rvoja migratore mund t’u japĂ« atyre njĂ« avantazh tĂ« lehtĂ« nĂ« tregun e punĂ«s pas kthimit.

Në të kundërt, gratë e kthyera kanë norma më të ulëta punësimi (34%), të ngjashme me ato të grave jo-emigrante (36%), çka tregon se migrimi nuk përkthehet domosdoshmërisht në përmirësim të rezultateve të punësimit për gratë.

Analizat tregojnë se në afatshkurtër emigrantët e kthyer kanë më pak gjasa të jenë të punësuar krahasuar me jo-emigrantët, por kjo situatë përmirësohet me kalimin e kohës.

Ata qĂ« janĂ« kthyer prej mĂ« pak se njĂ« viti kanĂ« 22 pikĂ« pĂ«rqindjeje mĂ« pak gjasa tĂ« jenĂ« tĂ« punĂ«suar, ndĂ«rsa pas 6–10 vitesh nga kthimi, probabiliteti i punĂ«simit bĂ«het 7 pikĂ« pĂ«rqindjeje mĂ« i lartĂ« se te jo-emigrantĂ«t, duke sugjeruar se pĂ«rfitimet nga pĂ«rvoja migratore materializohen gradualisht.

Ka një tendencë në rritje të rikthimit të emigrantëve pas pandemisë, por nga ana tjetër, kushtet e integrimit të tyre janë vështirësuar edhe më shumë, sidomos pas pandemisë, sipas të dhënave të fundit nga Anketa e Emigracionit që u zhvillua nga INSTAT vitin e kaluar, të cilat u publikuan së fundmi.

Shqipëria në këtë mënyrë po vret për së dyti shpresën e të rikthyerve, teksa në vendet e tjera të Ballkanit si Rumania, Bullgaria dhe Serbia kthimet po tejkalojnë largimet.

Anketa zbuloi se gati 108 mijĂ« persona janĂ« rikthyer gjatĂ« 2012–2024. Pjesa mĂ« e madhe, rreth 45%, u rikthyen gjatĂ« 2020–2024. NĂ« periudhat mĂ« tĂ« hershme, pesha e tĂ« kthyerve ka qenĂ« mĂ« e ulĂ«t, me vetĂ«m 10–19% tĂ« rikthyer nĂ« çdo interval pesĂ«vjeçar ndĂ«rmjet viteve 2000 dhe 2019.

Emigrantët që u kthyen para kohe dhe jo me dëshirë përbëjnë 67% të të gjithë rikthyerve dhe karakterizohen nga një dominim i fortë i meshkujve.

Anketa zbuloi se kthimet e parakohshme lidhen më shpesh me humbjen e vendit të punës, mungesën e mundësive dhe probleme administrative në vendin pritës, ndërsa kthimet e planifikuara shoqërohen më tepër me përfundimin e kontratave të punës dhe arritjen e objektivave financiare.

Arsyet familjare mbeten një faktor i rëndësishëm për të dy grupet, megjithëse janë pak më të shpeshta tek ata që janë kthyer para kohe. Në total, 28% e të gjithë emigrantëve të kthyer raportojnë arsyet familjare si motivin kryesor për rikthimin në Shqipëri.

Kjo përqindje rritet në 31% tek ata që u kthyen para kohe dhe mbetet e lartë, në 23%, edhe tek ata që nuk u kthyen para kohe.

Arsyet e kthimit ndryshojnë ndjeshëm mes dy grupeve. Emigrantët që u kthyen para kohe kanë më shumë gjasa të përmendin faktorë të pavullnetshëm, si largimi nga puna nga punëdhënësi ose pamundësia për të gjetur punë (10%).

Ndërsa ata që qëndruan më gjatë jashtë vendit u kthyen më shumë për shkak të përfundimit të punës sezonale ose kontratës apo sepse kishin arritur të fitonin dhe kursenin mjaftueshëm para (6%).

 

Burimi: Anketa e emigracionit në Shqipëri, 2024

Burimi: Anketa e emigracionit në Shqipëri, 2024

 

Burimi: Anketa e emigracionit në Shqipëri, 2024

 

Përkeqësohet riintegrimi i të kthyerve pas pandemisë

Në afatmesëm, emigrantët e kthyer priren të integrohen relativisht mirë në tregun shqiptar të punës, duke shfaqur norma punësimi më të larta sesa personat që nuk kanë emigruar, megjithëse ata që janë kthyer më së fundmi përballen me vështirësi më të mëdha.

Anketa zbuloi se normat e punësimit janë dukshëm më të ulëta për emigrantët e kthyer rishtazi.

Ata qĂ« u kthyen gjatĂ« periudhĂ«s 2000–2004 kanĂ« normĂ«n mĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« punĂ«simit, nĂ« 93%. Kjo normĂ« bie gradualisht pĂ«r grupet e mĂ«vonshme, nĂ« 60% pĂ«r periudhĂ«n 2005–2009, 65% pĂ«r 2010–2014 dhe 53% pĂ«r 2015–2019.

Norma mĂ« e ulĂ«t e punĂ«simit, 46%, vĂ«rehet tek emigrantĂ«t e kthyer nĂ« periudhĂ«n 2020–2024, duke treguar sfida mĂ« tĂ« mĂ«dha pĂ«r riintegrimin afatshkurtĂ«r nĂ« tregun e punĂ«s.

Edhe pse emigrantët e kthyer kanë të drejtë të përfitojnë shërbime mbështetëse për riintegrim, kryesisht përmes Agjencisë Kombëtare të Punësimit dhe Aftësive, përdorimi i këtyre shërbimeve mbetet i kufizuar dhe shpesh nuk është i përshtatur me nevojat specifike të grupeve të ndryshme të emigrantëve të kthyer, veçanërisht të atyre që janë rikthyer me detyrim pas refuzimit të kërkesave për azil.

Meshkujt e kthyer shfaqin norma relativisht tĂ« larta punĂ«simi (67%), mĂ« tĂ« larta se meshkujt jo-emigrantĂ« (59%), duke sugjeruar se pĂ«rvoja migratore mund t’u japĂ« atyre njĂ« avantazh tĂ« lehtĂ« nĂ« tregun e punĂ«s pas kthimit.

Në të kundërt, gratë e kthyera kanë norma më të ulëta punësimi (34%), të ngjashme me ato të grave jo-emigrante (36%), çka tregon se migrimi nuk përkthehet domosdoshmërisht në përmirësim të rezultateve të punësimit për gratë.

Analizat tregojnë se në afatshkurtër, emigrantët e kthyer kanë më pak gjasa të jenë të punësuar krahasuar me jo-emigrantët, por kjo situatë përmirësohet me kalimin e kohës.

Ata qĂ« janĂ« kthyer prej mĂ« pak se njĂ« viti kanĂ« 22 pikĂ« pĂ«rqindjeje mĂ« pak gjasa tĂ« jenĂ« tĂ« punĂ«suar, ndĂ«rsa pas 6–10 vitesh nga kthimi, probabiliteti i punĂ«simit bĂ«het 7 pikĂ« pĂ«rqindjeje mĂ« i lartĂ« se te jo-emigrantĂ«t, duke sugjeruar se pĂ«rfitimet nga pĂ«rvoja migratore materializohen gradualisht.

 

Burimi: Anketa e emigracionit në Shqipëri, 2024

 

Të rikthyer, tranzicion i fortë profesional

Emigrantët e kthyer shpesh përjetojnë ndryshime në profesion dhe sektor pas rikthimit në Shqipëri.

Ata që janë kthyer para kohe shfaqin luhatje më të theksuara. Këta të fundit kanë më shumë gjasa të përjetojnë ndërprerje në trajektoren e tyre profesionale, me përputhje më të dobët midis punës që kanë pasur jashtë vendit dhe asaj që gjejnë pas kthimit.

Ndër emigrantët që nuk janë kthyer para kohe, rreth 42% janë rikthyer për të punuar në një sektor të ndryshëm nga ai ku ishin të punësuar jashtë, ndërsa 43% kanë kaluar në një profesion tjetër, duke treguar tranzicione ose ndërprerje relativisht të shpeshta.

Vetëm 9% e emigrantëve që nuk u kthyen para kohe raportojnë se kanë pasur punë me nivel më të lartë aftësish jashtë sesa pas kthimit, ndërsa kjo përqindje bie në vetëm 2% tek ata që u kthyen para kohe.

Rreth 83% e meshkujve të kthyer dhe 76% e grave të kthyera raportojnë se kanë kontratë të shkruar, krahasuar me 83% të meshkujve dhe 86% të grave jo-emigrante.

 

Burimi: Anketa e emigracionit në Shqipëri, 2024

 

Burimi: Anketa e emigracionit në Shqipëri, 2024

 

Vetëpunësimi, zgjidhja fillestare

Pesha e emigrantëve të kthyer që janë të vetëpunësuar është rritur ndjeshëm deri në vitin 2014, qoftë si rezultat i rritjes së kapaciteteve sipërmarrëse, qoftë për shkak të vështirësive në aksesin ndaj punësimit formal, por kjo prirje ka mbetur relativisht e qëndrueshme më pas.

Në përgjithësi, vetëpunësimi ka kaluar nga një strategji periferike riintegrimi në një element të rëndësishëm të përvojës së emigrantëve të kthyer, veçanërisht pas vitit 2010.

Pesha e tĂ« vetĂ«punĂ«suarve rritet nga vetĂ«m 7% e atyre qĂ« u kthyen nĂ« periudhĂ«n 2000–2004, nĂ« 22% pĂ«r 2005–2009, duke arritur kulmin nĂ« 34% pĂ«r grupin 2010–2014 dhe duke u stabilizuar rreth 29% pĂ«r kohortat mĂ« tĂ« fundit (2015–2024).

Kjo prirje sugjeron se emigrantët e kthyer më rishtazi po i drejtohen gjithnjë e më shumë vetëpunësimit si një rrugë për riintegrim ekonomik, si një mundësi, por edhe si domosdoshmëri.

Nga njĂ«ra anĂ«, emigrantĂ«t e rinj tĂ« kthyer mund tĂ« sjellin ide tĂ« reja, aftĂ«si tĂ« pĂ«rmirĂ«suara, kursime tĂ« akumuluara dhe rrjete mĂ« tĂ« gjera, duke forcuar potencialin sipĂ«rmarrĂ«s. ShumĂ« prej tyre pĂ«rballen me barriera pĂ«r t’u riintegruar nĂ« punĂ«sim tĂ« paguar formal dhe, pĂ«r rrjedhojĂ«, e shohin vetĂ«punĂ«simin si alternativĂ«n e vetme.

Të dhënat tregojnë se emigrantët e kthyer më së fundmi kanë më pak gjasa të jenë të punësuar në përgjithësi, por më shumë gjasa të jenë të vetëpunësuar krahasuar me ata që janë kthyer më herët.

Me kalimin e kohës, ky model përmbyset, pesha e vetëpunësimit bie dhe punësimi me pagë rritet, duke treguar një integrim gradual në tregun formal të punës.

Vetëpunësimi përbën një strategji të rëndësishme ekonomike, veçanërisht për emigrantët e kthyer para kohe dhe për gratë. Ndërsa normat e përgjithshme të punësimit shfaqin dallime të theksuara gjinore, diferencat midis burrave dhe grave në vetëpunësim janë shumë më të vogla.

Aktivitetet sipërmarrëse mund të ofrojnë një alternativë më të barabartë, duke reduktuar pabarazitë gjinore në tregun e punës për emigrantët e kthyer.

Ndër të gjithë emigrantët e kthyer të punësuar, 25% e meshkujve dhe 21% e grave janë të vetëpunësuar. Te emigrantët që u kthyen para kohe, hendeku gjinor përmbyset: 41% e grave janë të vetëpunësuara, krahasuar me 25% të meshkujve.

Evidenca e mëparshme ka treguar se gratë shqiptare të kthyera, veçanërisht ato me qëndrime më të shkurtra jashtë vendit, përballen me barriera të konsiderueshme në punësimin me pagë, çka i shtyn drejt vetëpunësimit si një zgjedhje e detyruar. Në të kundërt, te emigrantët që nuk u kthyen para kohe, vetëpunësimi është më i ulët (19% për meshkujt dhe 10% për gratë).

Jo-emigrantët shfaqin një normë pak më të lartë vetëpunësimi (28%) krahasuar me emigrantët e kthyer (24%).

Po ashtu, meshkujt jo-emigrantë kanë norma më të larta vetëpunësimi sesa meshkujt e kthyer, ndërsa për gratë, normat janë të ngjashme, duke treguar se vetëpunësimi është tashmë një strategji e përhapur edhe në popullsinë vendase.

Ndër emigrantët e kthyer të vetëpunësuar, shumica dërrmuese operojnë pa punonjës të paguar, duke kufizuar potencialin e krijimit të vendeve të reja të punës.

Vetëm një pjesë shumë e vogël e emigrantëve të kthyer raportojnë se janë punëdhënës me punonjës të paguar (7% dhe 9% përkatësisht), ndërsa puna familjare kontribuuese është pothuajse e papërfillshme.

Kjo tregon se vetëpunësimi i emigrantëve të kthyer ka shfaqur potencial të kufizuar për zgjerim të biznesit, ndoshta për shkak të mungesës së kapitalit, aksesit të kufizuar në kredi ose vështirësive në orientimin në mjedisin e biznesit pas kthimit.

 

Emigrantët e kthyer, të diskriminuar dhe shëndet të dobët mendor

Emigrantët e kthyer mund të përballen me barriera shtesë në procesin e riintegrimit në shoqërinë shqiptare, sipas rezultateve të anketës.

Disa prej tyre raportojnë ndjenja të përjashtimit dhe mospërputhje kulturore, të cilat prekin veçanërisht fëmijët.

Për disa grupe të emigrantëve të kthyer, sidomos ata që vijnë nga komunitete të margjinalizuara si pakicat rome dhe egjiptiane, stigma sociale dhe diskriminimi e vështirësojnë edhe më shumë përshtatjen me jetën në Shqipëri.

Diskutimet në grupe fokusi nxjerrin gjithashtu në pah shfaqjen e traumave psikologjike dhe problemeve të shëndetit mendor, veçanërisht tek emigrantët që janë detyruar të kthehen pas dëbimeve të papritura. Këto sfida mbeten kryesisht të paadresuara, duke krijuar boshllëk kritik në mirëqenien e tyre.

Aktualisht, mbledhja sistematike e të dhënave administrative mbi nevojat dhe rezultatet e riintegrimit të emigrantëve të kthyer mbetet e kufizuar.

Korniza ligjore ekzistuese nuk parashikon të drejta të qarta dhe mbështetje të standardizuar për riintegrimin e të gjithë emigrantëve të kthyer. Shërbimet që ofrohen janë shpesh të fragmentuara dhe janë evidentuar probleme të koordinimit ndërinstitucional.

Diskutimet në grupe fokusi theksojnë gjithashtu përdorimin e kufizuar të shërbimeve nga emigrantët e kthyer. Emigrantët më të cenueshëm kanë më shumë gjasa të përdorin shërbimet në dispozicion, si strehimi i përkohshëm, formimi profesional, mbështetja financiare ose ndihma emergjente nga qendrat komunitare.

MbĂ«shtetja psikologjike, kur Ă«shtĂ« e disponueshme, ofrohet kryesisht nga organizata joqeveritare. Aksesi nĂ« shĂ«rbime shĂ«ndetĂ«sore cilĂ«sore mbetet njĂ« sfidĂ« pĂ«r emigrantĂ«t e kthyer dhe pĂ«rmendet nga disa anĂ«tarĂ« tĂ« diasporĂ«s, si njĂ« faktor qĂ« ndikon nĂ« hezitimin pĂ«r t’u rikthyer nĂ« ShqipĂ«ri.

Barriera strukturore, si mungesa e njohjes së dokumentacionit mjekësor të lëshuar jashtë vendit dhe kostot e përkthimit të dokumenteve, raportohen gjithashtu si pengesa të rëndësishme.

Disa emigrantĂ« tĂ« intervistuar shprehin perceptime negative mbi kapacitetet e institucioneve pĂ«r t’i mbĂ«shtetur nĂ« procesin e riintegrimit.

 

Të rikthyerit planifikojnë të emigrojnë më shumë se të tjerët

Synimet për riemigrim janë më të larta krahasuar me bashkëmoshatarët e të rikthyerve që nuk kanë emigruar. Sipas anketës, rreth 13% e emigrantëve të kthyer shprehin plane për të jetuar sërish jashtë vendit gjatë 12 muajve të ardhshëm, krahasuar me një nivel pothuajse të papërfillshëm prej 1% tek jo-emigrantët.

Ndër ata që planifikojnë të emigrojnë, emigrantët e kthyer raportojnë një nivel më të lartë të përgatitjeve konkrete (42%) sesa jo-emigrantët (35%).

Për emigrantët e kthyer, format më të shpeshta të përgatitjes përfshijnë kërkimin e punës (16%), kontaktimin e miqve ose të njohurve në vendin e destinacionit (11%), si dhe përgatitjen e dokumentacionit ligjor (16%).

Ndërkohë, jo-emigrantët raportojnë nivele të ngjashme përgatitjeje në kërkimin e punës (17%), por priren dukshëm të mbajnë kontakte me persona jashtë vendit (46%), e cila përbën edhe formën më të përhapur të përgatitjes në këtë grup.

Për më tepër, jo-emigrantët shfaqin norma pak më të larta në plotësimin e dokumenteve ligjore (12%) dhe në blerjen e biletave (10%), krahasuar me emigrantët e kthyer.

 

Emigracioni thellohet, ikin të rinjtë

Me rreth 1.6 milionë shqiptarë që jetojnë jashtë vendit në 2024 dhe 108,503 persona që janë kthyer gjatë 12 viteve të fundit, migracioni formëson në mënyrë të thellë strukturën demografike, ekonomike dhe shoqërore të Shqipërisë.

Më shumë se një e treta e familjeve shqiptare kanë të paktën një anëtar që ka jetuar ose jeton aktualisht jashtë vendit, sipas rezultateve të anketës së emigracionit.

Migracioni shqiptar karakterizohet kryesisht nga punëtorë të rinj, meshkuj dhe me aftësi të mesme, që kërkojnë mundësi ekonomike jashtë vendit, me dallime të rëndësishme gjeografike brenda vendit.

EmigrantĂ«t aktualĂ« janĂ« tĂ« pĂ«rqendruar kryesisht nĂ« grupmoshĂ«n 25–44 vjeç, duke reflektuar motivimet ekonomike qĂ« nxisin vendimet pĂ«r migrim. Gati tre tĂ« katĂ«rtat e emigrantĂ«ve janĂ« meshkuj, me pabarazi gjinore veçanĂ«risht tĂ« theksuara nĂ« destinacionet europiane si MbretĂ«ria e Bashkuar, Greqia dhe Gjermania.

Me më shumë se dy të tretat e emigrantëve që kanë përfunduar arsimin e mesëm të lartë. Përbërja arsimore ndryshon ndjeshëm sipas vendit të destinacionit.

Shtetet e Bashkuara të Amerikës pranojnë emigrantët më të arsimuar (gati një e treta me arsim të lartë), të ndjekura nga Gjermania dhe Mbretëria e Bashkuar, ndërsa vetëm 5% e shqiptarëve në Greqi kanë përfunduar arsimin e lartë.

 

Përvojat dhe përgatitja para nisjes

Anketa e emigracionit ka evidentuar se para largimit, emigrantët zakonisht punojnë në profesione me aftësi më të ulëta krahasuar me jo-migrantët, duke fituar rreth 10% më pak.

Normat e punësimit të emigrantëve bien ndjeshëm ndërsa afrohet momenti i nisjes. Tre muaj para migrimit, tre nga katër emigrantë të ardhshëm në moshë pune janë të punësuar, por kjo shifër bie ndjeshëm në 9% në muajin e fundit në Shqipëri.

Krahasuar me jo-migrantët, emigrantët e ardhshëm kanë më shumë gjasa të jenë të punësuar në punë me aftësi të ulëta ose të mesme përpara migrimit.

Ata zakonisht janĂ« tĂ« angazhuar nĂ« “PunonjĂ«s ShĂ«rbimesh dhe Shitjesh” dhe “PunonjĂ«s tĂ« Zejeve dhe Profesioneve tĂ« Ngjashme”, ndĂ«rsa kanĂ« mĂ« pak gjasa tĂ« mbajnĂ« pozicione qĂ« kĂ«rkojnĂ« aftĂ«si si “MenaxherĂ«â€, “ProfesionistĂ«â€ dhe “TeknikĂ«â€.

 

Burimi: Anketa e emigracionit në Shqipëri, 2024

 

Të ikurit kursejnë më pak se sa prisnin, të kthyerve nuk u tepron asgjë

Emigrantët që jetojnë jashtë prisnin të fitonin mesatarisht rreth 3,900 USD në muaj, por në realitet, të ardhurat e tyre reale janë vetëm pak më shumë se gjysma e kësaj shume (2,200 USD). Si rezultat, ata kursejnë ndjeshëm më pak gjatë qëndrimit jashtë vendit sesa kishin parashikuar përpara migrimit (450 USD kundrejt 1,270 USD të pritshme).

Gjetje të ngjashme vërehen edhe tek emigrantët që janë kthyer në Shqipëri. Hendeku midis pritshmërive dhe realitetit vazhdon në të gjitha gjinitë, nivelet arsimore dhe vendet e destinacionit, me Greqinë që shfaq hendekun më të thellë (52% mungesë në të ardhura, 69% mungesë në kursime).

Ky hendek përfaqëson një sfidë kritike për politikat publike, pasi tregon se emigrantët marrin vendime të rëndësishme migrimi mbi bazën e informacionit të papërsosur, gjë që mund të çojë në zgjedhje jo optimale.

 

Largimi bëhet në informalitet

Përdorimi i shërbimeve ligjore nga emigrantët para ikjes mbetet i kufizuar, ku shumica mbështeten në rrjete informale në vend të sistemeve të strukturuara të mbështetjes.

Vetëm një pakicë e emigrantëve të ardhshëm përdor shërbime formale për të mbështetur udhëtimin e tyre migrator, me të kthyerit që tregojnë angazhim veçanërisht të ulët: vetëm 5% kanë përdorur agjenci private punësimi dhe 2% kanë përdorur shërbime publike punësimi.

Një pakicë e emigrantëve largohen nga Shqipëria me një punë formale të siguruar. Sipas të dhënave të anketës, afërsisht dy të tretat largohen nga vendi pa një punë të sigurt, ndërsa 37% largohen me një marrëveshje formale punësimi.

Emigrantet femra kanĂ« mĂ« shumĂ« gjasa sesa homologĂ«t e tyre meshkuj tĂ« kenĂ« siguruar marrĂ«veshje punĂ«simi, duke sugjeruar angazhim mĂ« tĂ« madh me kanale formale migrimi. EmigrantĂ«t e rinj tĂ« moshĂ«s 15–24 vjeç shfaqin normĂ«n mĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« marrĂ«veshjeve para nisjes (51%), megjithĂ«se kĂ«to norma bien me rritjen e moshĂ«s.

EmigrantĂ«t drejt FrancĂ«s, GjermanisĂ« dhe MbretĂ«risĂ« sĂ« Bashkuar kanĂ« mĂ« shumĂ« gjasa tĂ« sigurojnĂ« punĂ«sim para nisjes (41–44%), ndĂ«rsa ata qĂ« drejtohen drejt ItalisĂ«, Shteteve tĂ« Bashkuara dhe GreqisĂ« shfaqin norma mĂ« tĂ« ulĂ«ta (21–27%).

 

PĂ«rvoja e migracionit

Emigrantët shqiptarë arrijnë përfitime të konsiderueshme të të ardhurave gjatë qëndrimit të tyre jashtë vendit. Sipas anketës, ata fitojnë mesatarisht 2.5 herë më shumë sesa fitonin përpara se të largoheshin dhe po kaq herë më shumë sesa bashkëmoshatarët e tyre që mbeten në Shqipëri.

Emigrantët meshkuj në moshë pune kanë gjithashtu gjasa dukshëm më të larta të jenë të punësuar sesa ata që jetojnë në Shqipëri. Në përgjithësi, emigracioni lidhet me të ardhura më të larta nga puna për shqiptarët jashtë vendit.

Megjithatë, emigrantët kanë një probabilitet më të lartë të punojnë në informalitet dhe kanë mbulim më të kufizuar nga mbrojtja sociale.

Për më tepër, 28% e emigrantëve të punësuar raportojnë se punëdhënësit e tyre nuk ofrojnë kontribute për sigurim pensioni ose leje vjetore të paguara. Informaliteti është më i pranishëm tek emigrantët më të rinj, me nivel më të ulët arsimor dhe ata që kanë mbërritur së fundmi.

Emigrantët shpesh punojnë në pozicione nën kualifikimet e tyre arsimore, pavarësisht se arrijnë të ardhura absolute më të larta. Një në tre emigrantë aktualë dhe pothuajse katër në pesë të kthyer me arsim të lartë punojnë në punë që kërkojnë kualifikime nën nivelin e arritjeve të tyre arsimore.

Emigrantët meshkuj punojnë kryesisht në sektorët e ndërtimit dhe punë manuale, me mbi 40% si marangozë ndërtimi dhe profesione të ngjashme, ndërsa emigrantet femra përqendrohen në pastrim shtëpiak (rreth 25%) dhe infermieri ose mami (17%).

 

Burimi: Anketa e emigracionit në Shqipëri, 2024

 

Kostot e emigracionit 1,100 euro për person, 15% marrin kredi

Duke emigruar, shqiptarët nxjerrin jashtë vendit edhe vlera monetare që u duhen për mbulimin e kostove të largimit. Sipas të dhënave të anketës, emigrantët shqiptarë që jetojnë aktualisht jashtë vendit raportojnë kosto totale rreth 1,100 USD, që është e barabartë me dy muaj të një page mesatare.

Ndërkohë, kostot e kthimit në Shqipëri janë më të ulëta, rreth 370 USD.

Transporti mbetet shpenzimi më i madh, së bashku me kosto të tjera të rëndësishme, përfshirë tarifat e vizave, kontrollet mjekësore, sigurimet dhe, në disa raste, kurse orientimi.

Kursimet personale shërbejnë si burimi kryesor i financimit të emigrantëve, megjithëse disa mbështeten gjithashtu në ndihmë nga të afërm dhe miq (42 dhe 41% e emigrantëve aktualë).

Huamarrja pĂ«r tĂ« financuar migracionin prek rreth 15% tĂ« emigrantĂ«ve nĂ« total, me norma mĂ« tĂ« larta ndĂ«r emigrantĂ«t mĂ« tĂ« rinj (25–29% pĂ«r individĂ«t e moshĂ«s 15–34 vjeç) dhe ata me arsim tĂ« lartĂ« (26%).

Shpenzimet mujore tĂ« larta jashtĂ« vendit (rreth 1,300–1,600 USD) e reduktojnĂ« mĂ« tej potencialin e kursimit, me mĂ« shumĂ« se 25% tĂ« emigrantĂ«ve tĂ« kthyer qĂ« nuk kanĂ« qenĂ« nĂ« gjendje tĂ« kursejnĂ« asnjĂ« para deri nĂ« momentin e kthimit nĂ« ShqipĂ«ri.

 

Lexoni edhe:

Banka Botërore: Si ta bëjmë më të lehtë kthimin dhe qëndrimin

The post Emigrantët kthehen, por Shqipëria nuk i mban appeared first on Revista Monitor.

Banka Botërore: Si ta bëjmë më të lehtë kthimin dhe qëndrimin

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
27 December 2025 at 22:10

Raporti “LĂ«vizshmĂ«ria NdĂ«rkombĂ«tare si Strategji Zhvillimi” nga Banka BotĂ«rore, 2024, mbĂ«shtet ndĂ«rtimin e njĂ« sistemi gjithĂ«pĂ«rfshirĂ«s tĂ« migracionit, tĂ« quajtur “GlobAL”, i cili i sheh emigrantĂ«t si njĂ« forcĂ« pune shqiptare globale.

Kjo qasje synon forcimin e mbështetjes për emigrantët, shfrytëzimin e aftësive dhe burimeve të tyre, si dhe sigurimin e kontributit të tyre në ekonominë dhe shoqërinë vendase.

 

Vendimmarrje e informuar

Banka Botërore sugjeron ndërtimin e sistemeve të forta të të dhënave mbi emigrantët. Duhen zbatuar anketa familjare mbi migracionin që ndjekin të gjithë trajektoren migratore dhe jo vetëm momente të veçuara në kohë.

Banka rekomandon krijimin e një sistemi të integruar të të dhënave që lidhin të gjitha shërbimet dhe rezultatet për emigrantët ndërmjet institucioneve, duke mundësuar menaxhim të plotë të rasteve dhe duke shmangur mbledhjen e dyfishtë të të dhënave.

Banka rekomandon zbatimin e monitorimit dhe vlerĂ«simit tĂ« bazuar nĂ« prova, pĂ«r tĂ« pĂ«rmirĂ«suar vazhdimisht programet mbi bazĂ«n e rezultateve reale dhe pĂ«r t’i pĂ«rshtatur ato sipas nevojave.

 

Bashkëpunim i koordinuar

Banka sugjeron krijimin e një përgjigjeje të bashkërenduar mes të gjithë aktorëve të përfshirë në qeverisjen e migracionit dhe ofrimin e shërbimeve.

Sipas saj, duhen forcuar mekanizmat e koordinimit ndërinstitucional, me role, përgjegjësi dhe protokolle të qarta komunikimi ndërmjet ministrive dhe agjencive.

Duhet siguruar përputhshmëria ndërmjet qeverisjes qendrore dhe asaj vendore, për të shmangur mbivendosjet dhe boshllëqet në shërbime dhe për të garantuar ofrim të njëtrajtshëm në të gjithë vendin.

Vlen gjithashtu ndërtimi i partneriteteve shumëpalëshe që përfshijnë sektorin privat, organizatat joqeveritare, organizatat ndërkombëtare dhe diasporën në ekosistemin e shërbimeve.

Banka kërkon zgjerimin e bashkëpunimit ndërkufitar me vendet pritëse, për të ofruar shërbime përgjatë gjithë ciklit të migracionit.

 

Shërbime globale shumëdimensionale

Ofrimi i mbështetjes gjithëpërfshirëse për emigrantët, duke adresuar të gjitha aspektet e nevojave të tyre të shumëllojshme dhe në ndryshim të vazhdueshëm, të tilla si zgjerimi i shërbimeve për të mbuluar të gjithë ciklin e migracionit, nga përgatitja para nisjes deri tek riintegrimi pas kthimit, si dhe për ata që qëndrojnë jashtë vendit, këshilloi Banka Botërore.

Sipas saj, duhet të bëhet përshtatja e paketave të shërbimeve sipas karakteristikave të emigrantëve, si niveli i aftësive, përbërja familjare, rezultatet në tregun e punës dhe qëllimet për kthim.

 

Lehtësimi nga barrierat

Eliminimi i barrierave burokratike dhe thjeshtimi i ofrimit të shërbimeve për emigrantët duhet të përfshijë konsolidimin e të gjithë informacionit, shërbimeve dhe procedurave në një portal të vetëm dixhital, si e-Albania, i aksesueshëm para, gjatë dhe pas migrimit.

Nevojitet standardizimi i procedurave nĂ« tĂ« gjitha institucionet dhe bashkitĂ«, me procese tĂ« njĂ«jta aplikimi dhe kĂ«rkesa dokumentacioni dhe ndĂ«rtimi i njĂ« qasjeje “dixhitale sĂ« pari”, me autentifikim nĂ« distancĂ«, aplikime online dhe udhĂ«zim tĂ« mbĂ«shtetur nga Inteligjenca Artificiale, duke ruajtur njĂ«kohĂ«sisht alternativat fizike.

Duhet të thjeshtohen procedurat burokratike, reduktimi i dokumentacionit, kohës së pritjes dhe hapave të panevojshëm përmes koordinimit ndërinstitucional.

 

Ekspertizë dhe kapacitete më të forta

Banka Botërore kërkon garantimin e niveleve të mjaftueshme të stafit në të gjitha pikat e ofrimit të shërbimeve për emigrantët, nga zyrat vendore deri te rolet strategjike të vendimmarrjes.

Duhen rritur investimet në programe gjithëpërfshirëse trajnimi për të mbajtur stafin të përditësuar mbi shërbimet ekzistuese, praktikat më të mira dhe ndryshimet rregullatore.

Banka sugjeron se investimet në anketa që ndjekin emigrantët në kohë reduktojnë paragjykimet në vlerësimin e ndikimeve të migracionit dhe kontribuojnë në hartimin e politikave më të informuara.

Rezultatet tregojnë gjithashtu se zgjerimi i shërbimeve për emigrantët, përfshirë ato para nisjes, mund të përmirësojë ndjeshëm rezultatet e tyre, duke pasur parasysh lidhjen e fortë me mundësi më të mira punësimi jashtë vendit dhe pas kthimit në Shqipëri.

Po ashtu, përshtatja e paketave të shërbimeve sipas karakteristikave të emigrantëve rezulton thelbësore, për shkak të diversitetit të madh të nevojave dhe përvojave migratore.

 

Lexo lajmin

Emigrantët kthehen, por Shqipëria nuk i mban

The post Banka Botërore: Si ta bëjmë më të lehtë kthimin dhe qëndrimin appeared first on Revista Monitor.

❌
❌