15:56 Rusia zvarrit çështjen e avionit të pasagjerëve të Azerbajxhanit
NdĂ«r tĂ« gjitha ngjarjet e rĂ«ndĂ«sishme qĂ« lidhen me rajonin e Kaukazit tĂ« Jugut gjatĂ« vitit tĂ« kaluar, dy prej tyre spikasin nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« veçantĂ«: procesi i paqes midis Azerbajxhanit dhe ArmenisĂ« dhe kriza midis MoskĂ«s dhe BakusĂ« pas rrĂ«zimit tĂ« njĂ« avioni pasagjerĂ«sh tĂ« Azerbajxhanit mbi Grozny. TĂ« dy proceset u zhvilluan nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« qĂ«ndrueshme, secili me dinamikin e saj â procesi i paqes me ArmeninĂ« nĂ« njĂ« trajektore pozitive dhe kriza me MoskĂ«n duke u anuar mĂ« shumĂ« drejt negatives. ĂshtĂ« pikĂ«risht ky i dyti qĂ« meriton njĂ« vĂ«shtrim mĂ« tĂ« afĂ«rt.
KanĂ« kaluar dy muaj e gjysmĂ« nga ai takim, por Moska nuk ka ndĂ«rmarrĂ« asnjĂ« nga hapat e shpallur nga Putini. Siç theksoi Farhad Mammadov, drejtues i QendrĂ«s pĂ«r Studime tĂ« Kaukazit tĂ« Jugut, nĂ« kanalin e tij nĂ« Telegram Mneniye-FM, âpo afrohet pĂ«rvjetori i tragjedisĂ«, kur komisioni qĂ« heton shkaqet e rrĂ«zimit pritet tĂ« pĂ«rfundojĂ« punĂ«n e tij. MegjithatĂ«, sipas deklaratave nga pala kazake, procesi ende vazhdon dhe pala ruse nuk ka pĂ«rfunduar ende pjesĂ«n e saj tĂ« punĂ«s .â
NĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«, shoqĂ«ria azerbajxhanase kishte pritur qĂ« deri nĂ« pĂ«rvjetorin e tragjedisĂ« â mĂ« 25 dhjetor â pala ruse tĂ« kishte pĂ«rmbushur tĂ« paktĂ«n njĂ« pjesĂ« tĂ« angazhimeve tĂ« saj. Edhe nĂ«se hetimi nuk Ă«shtĂ« pĂ«rmbyllur plotĂ«sisht, detajet kryesore tĂ« rrĂ«zimit janĂ« tashmĂ« tĂ« njohura â pikĂ«risht ky fakt i lejoi Putinit tĂ« pranonte shkaqet e tij qĂ« nĂ« tetor. Disa lexues veçanĂ«risht tĂ« vĂ«mendshĂ«m  mund tĂ« pyesin: sot Ă«shtĂ« vetĂ«m 23 dhjetor, pse po shkruhet pĂ«r kĂ«tĂ« çështje kur kanĂ« mbetur ende dy ditĂ« deri nĂ« pĂ«rvjetor? Ndoshta Moska do tĂ« shpallĂ« zbatimin e masave tĂ« premtuara pikĂ«risht mĂ« 25?
Së pari, një pedantizëm i tillë do të ishte i papërshtatshëm në vetvete. Por edhe kjo nuk është pika kryesore. Ajo që ka vërtet rëndësi është fakti se përvjetori i rrëzimit të avionit u parapri nga samiti informal i CIS-it, i mbajtur më 22 dhjetor në Shën Petersburg. Vlen të kujtohet se Presidenti Aliyev ishte nisur për të marrë pjesë në këtë takim tradicional më 25 dhjetor të vitit të kaluar. Megjithatë, sapo mori vesh për tragjedinë e avionit të AZAL-it, ai urdhëroi menjëherë që Fluturimi nr. 1 të  bënte kthim dhe të rikthehej në atdhe, duke zhvilluar një mbledhje emergjente që në aeroport.
KĂ«shtu, nĂ« pĂ«rputhje me protokollin diplomatik, çdo veprim nga pala ruse duhej tĂ« ishte sinkronizuar me samitin informal tĂ« CIS-it. Kjo do tĂ« kishte qenĂ« njĂ« sinjal i fortĂ« i qĂ«llimit tĂ« sinqertĂ« tĂ« Kremlinit pĂ«r tĂ« rivendosur marrĂ«dhĂ«niet dhe pĂ«r tĂ« pritur ngrohtĂ«sisht Ilham Aliyevin nĂ« kryeqytetin verior. MegjithatĂ«, Moska nuk ndĂ«rmori asnjĂ« veprim. Natyrisht, nĂ« kĂ«to rrethana â dhe duke pasur parasysh axhendĂ«n e ngjeshur â Ilham Aliyev nuk mundi tĂ« udhĂ«tonte drejt ShĂ«n Petersburgut. SidoqoftĂ«, sinjali i pakĂ«naqĂ«sisĂ« sĂ« BakusĂ« Ă«shtĂ« i drejtuar ekskluzivisht ndaj MoskĂ«s; ai nuk shtrihet aspak ndaj partnerĂ«ve tĂ« tjerĂ« tĂ« CIS-it, me tĂ« cilĂ«t Azerbajxhani ka pasur zhvillime shumĂ« pozitive nĂ« bashkĂ«punim gjatĂ« vitit tĂ« kaluar.
Ne e pĂ«rmendĂ«m qĂ«llimisht procesin e paqes midis BakusĂ« dhe Jerevanit nĂ« fillim tĂ« kĂ«tij shkrimi. Nuk kĂ«rkohet analizĂ« e thellĂ« pĂ«r tĂ« parĂ« se ekziston njĂ« lidhje e prekshme midis kĂ«tyre dy ngjarjeve â zgjidhjes me Jerevanin dhe krizĂ«s me MoskĂ«n, ose mĂ« saktĂ«, vonesĂ«s sĂ« RusisĂ« pĂ«r tĂ« ndĂ«rmarrĂ« hapat e nevojshĂ«m pĂ«r tĂ« pranuar pĂ«rgjegjĂ«sinĂ« e saj.
Duke zgjidhur kundërshtitë që lidhen me konfliktin armen-azerbajxhanas, Moska rrezikon të humbasë një instrument kyç të menaxhimit të konflikteve në rajon. Armenia, tashmë e çliruar nga barra e çështjes së Karabakut, po e afirmon gjithnjë e më shumë pavarësinë e saj nga ish-suzerani. Nëse procesi i normalizimit arrin përfundimin e tij logjik, Turqia nuk do të perceptohet më nga Armenia si një kërcënim ekzistencial. Të gjitha këto zhvillime të pritshme mund të përmbysin më shumë se dy shekuj prani ruse në Kaukazin e Jugut.
Ndërkohë, Moska nuk ka hequr dorë nga shpresa për të rifituar ndikimin mbi Jerevanin duke mbështetur lëvizje të ndryshme opozitare të lidhura me Kishën Armene përpara zgjedhjeve të verës së ardhshme në Armeni. Megjithatë, dinamika që po shpaloset tregon se partia në pushtet po i përballon me sukses këto presione.
MegjithatĂ«, Ă«shtĂ« ende herĂ«t pĂ«r tĂ« folur pĂ«r humbjen e Kaukazit tĂ« Jugut nga Rusia. NĂ«se Moska arrin tĂ« sjellĂ« njerĂ«zit e saj nĂ« pushtet nĂ« Jerevan, Armenia ka shumĂ« gjasa tĂ« mbetet njĂ« rrugĂ« pa krye nĂ« rajon. Por pĂ«r momentin, hezitimi i MoskĂ«s pĂ«r tĂ« pĂ«rmbyllur siç duhet çështjen e avionit tĂ« rrĂ«zuar azerbajxhanas sugjeron pasiguri pĂ«r suksesin e asaj qĂ« quhet operacioni âRiktheni ArmeninĂ«â. Kremlini i kushton njĂ« rĂ«ndĂ«si tĂ« tepruar simbolikĂ«s. NdĂ«shkimi i pĂ«rgjegjĂ«sve pĂ«r rrĂ«zimin e avionit dhe mĂ« pas humbja e Kaukazit tĂ« Jugut do tĂ« dukej, nĂ« sytĂ« e tij, si njĂ« dobĂ«si e dyfishtĂ«. Duket se nga dy pĂ«rfundimet e mundshme, ai Ă«shtĂ« i gatshĂ«m tĂ« pranojĂ« vetĂ«m njĂ«rin â ose ndoshta asnjĂ«rin.

PerandoritĂ« e dikurshme kanĂ« veçoritĂ« e tyre. Azerbajxhani, megjithatĂ«, duhet tĂ« jetĂ« i pĂ«rgatitur qĂ« marrĂ«dhĂ«niet me MoskĂ«n tĂ« shkrijnĂ« ngadalĂ«, derisa Kremlini tĂ« ndĂ«rmarrĂ« hapat e premtuar â pavarĂ«sisht klimĂ«s gjeopolitike pĂ«rreth. Baku pret veprime pozitive nga Moska nĂ« kĂ«tĂ« drejtim, por nĂ« mungesĂ« tĂ« tyre Ă«shtĂ« i gatshĂ«m tĂ« mbrojĂ« pozicionin e tij tĂ« ligjshĂ«m pĂ«rmes mekanizmave ndĂ«rkombĂ«tarĂ«. NdĂ«rkohĂ«, duket pak e mundshme qĂ« nĂ« tĂ« ardhmen e afĂ«rt tĂ« priten vizita tĂ« nivelit tĂ« lartĂ« nĂ« Rusi. /Kb






















