❌

Reading view

There are new articles available, click to refresh the page.
↗

Politico: Kosova shkon drejt kutive të votimit me shpresën për të thyer ngërçin politik

✇Gazeta Si
By: Gisela Troplini

Nga Gazeta ‘SI’ – Kosova mban tĂ« dielĂ«n zgjedhje tĂ« parakohshme parlamentare pas gati njĂ« viti paralizĂ« politike, nĂ« njĂ« votim qĂ« shihet si vendimtar pĂ«r formimin e institucioneve tĂ« reja dhe pĂ«r tĂ« ardhmen e vendit nĂ« procesin e integrimit nĂ« Bashkimin Europian.

Zgjedhjet vijnë pasi votimi i shkurtit prodhoi një fitues të qartë, partinë Vetëvendosje të kryeministrit në detyrë Albin Kurti, e cila mori 42 përqind të votave, por pa arritur shumicën absolute për të formuar qeveri. Përpjekjet e mëvonshme për krijimin e një koalicioni dhe zgjedhjen e kryetarit të Kuvendit dështuan, duke çuar në një ngërç institucional.

Kryeministri nĂ« detyrĂ« Kurti madje ofroi dorĂ«heqjen pĂ«r tĂ« zhbllokuar situatĂ«n, por partitĂ« kryesore opozitare – Lidhja Demokratike e KosovĂ«s (LDK), Partia Demokratike e KosovĂ«s (PDK) dhe Aleanca pĂ«r ArdhmĂ«rinĂ« e KosovĂ«s (AAK) – refuzuan çdo bashkĂ«punim me VetĂ«vendosjen. Si pasojĂ«, presidentja Vjosa Osmani shpalli zgjedhje tĂ« parakohshme nĂ« nĂ«ntor, duke i bĂ«rĂ« kĂ«to zgjedhjet e shtata parlamentare qĂ« nga shpallja e pavarĂ«sisĂ« nĂ« vitin 2008.

PartitĂ« opozitare e kritikojnĂ« Kurtin pĂ«r qasjen e tij populiste dhe pĂ«r pĂ«rkeqĂ«simin e marrĂ«dhĂ«nieve me SHBA-nĂ« dhe Bashkimin Evropian, veçanĂ«risht pĂ«r shkak tĂ« veprimeve nĂ« veriun e KosovĂ«s me shumicĂ« serbe, qĂ« sollĂ«n edhe masa ndĂ«shkuese nga partnerĂ«t perĂ«ndimorĂ«. Sipas Haki Abazit nga AAK-ja, Kurti shihet si njĂ« figurĂ« “toksike dhe fragmentuese”, çka e bĂ«n tĂ« pamundur njĂ« koalicion me tĂ«.

Nga ana tjetër, Vetëvendosje mbron bilancin qeverisës, duke theksuar forcimin e institucioneve demokratike, përmirësimin e treguesve ekonomikë dhe zgjerimin e mbrojtjes sociale. Kandidatja e partisë, Liza Gashi, deklaroi se partia hyn në zgjedhje me mbështetje të gjerë publike dhe një rekord të fortë qeverisës.

Ndërkohë, procesi i integrimit evropian i Kosovës mbetet i bllokuar. Aplikimi për anëtarësim në BE, i dorëzuar në vitin 2022, ende nuk ka avancuar, ndërsa vendi rrezikon të humbasë aksesin në Planin e Rritjes prej 6 miliardë eurosh për Ballkanin Perëndimor nëse nuk formon shpejt një qeveri funksionale.

Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, njoftoi së fundmi heqjen e sanksioneve të vitit 2023 dhe zhbllokimin e mbi 400 milionë eurove ndihmë për Kosovën.

Presidentja Osmani shprehu besimin se zgjedhjet do të përmbushin standardet demokratike dhe do të sjellin formimin e shpejtë të institucioneve. Ndërkohë, presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiç, deklaroi se shpreson në një rezultat të fortë për Listën Serbe, partinë kryesore serbe në Kosovë, për të përfaqësuar interesat e komunitetit serb.

The post Politico: Kosova shkon drejt kutive të votimit me shpresën për të thyer ngërçin politik appeared first on Gazeta Si.

↗

‘Foltorja’ nĂ« Korçë, Berisha: Korrupsioni nĂ« ShqipĂ«ri po shqetĂ«son edhe Uashingtonin

✇Gazeta Si
By: Gisela Troplini

Nga Gazeta ‘SI’ –Kryetari i PartisĂ« Demokratike Sali Berisha ishte sot nĂ« qytetin e Korçës, si pjesĂ« e turit tĂ« “Foltores”.

GjatĂ« fjalĂ«s sĂ« tij, Berisha deklaroi se shqetĂ«simet pĂ«r korrupsionin, kapjen e institucioneve dhe lidhjet e qeverisĂ« me krimin e organizuar tashmĂ« nuk janĂ« vetĂ«m çështje tĂ« brendshme, por sipas tij kanĂ« ndezur ‘sirenat e alarmit’ edhe nĂ« Uashington, duke e cilĂ«suar situatĂ«n nĂ« ShqipĂ«ri si rrezik pĂ«r demokracinĂ« dhe stabilitetin europian.

Berisha vazhdoi me akuzat ndaj qeverisĂ« duke thĂ«nĂ« se Rama dhe Balluku i kanĂ« ditĂ«t e numĂ«ruara, teksa theksoi se nĂ« qeverisjen e PD nuk i bĂ«hej rezistencĂ« ProkurorisĂ« dhe ish-kryeprokurores “armike e betuar” e tij, Ina RamĂ«s, por hiqej imuniteti i deputetit kur kĂ«rkohej.

Më tej Berisha tha se qëllimi i Ramës dhe mazhorancës është të copëtojnë opozitën.

“Ne vijmĂ« nĂ« kĂ«tĂ« 35-vjetor si e vetmja parti pa asnjĂ« tjetĂ«r, nĂ« tĂ« gjitha vendet ish-komuniste, qĂ« jemi gjallĂ«, nĂ« kĂ«mbĂ«, tĂ« fortĂ« dhe tĂ« sigurtĂ« nĂ« fitore. Jemi njĂ« forcĂ« ndaj tĂ« cilĂ«s nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« padrejtĂ« u morĂ«n akte brutale, tĂ« turpshme, nĂ« projektin ShqipĂ«ria pa opozitĂ«, projekt pĂ«r copĂ«timin e saj, me qĂ«llimin ShqipĂ«ria pa opozitĂ«. PĂ«r izolimin mĂ« tĂ« thellĂ« tĂ« forcĂ«s mĂ« properĂ«ndimore nĂ« historinĂ« e kombit, megjithatĂ« ne triumfuam. Ne u ringritĂ«m me kauzat tona, nga izolimi, si feniksi nga hiri u ringritĂ«m”.

Berisha hodhi akuza edhe ndaj Ramës, se ka marrë të gjitha pushtetet.

“Donin tĂ« na shkatĂ«rronin, kauzat tona u sanksionuan me 7 rezoluta. Rama donte tĂ« na zhdukte, si diktaturĂ«, qĂ« ka pĂ«rqendruar tĂ« gjitha pushtetet nĂ« duart e tij”, u shpreh kreu i selisĂ« blu.

The post ‘Foltorja’ nĂ« Korçë, Berisha: Korrupsioni nĂ« ShqipĂ«ri po shqetĂ«son edhe Uashingtonin appeared first on Gazeta Si.

↗

Google zbulon se çfarë fjalësh u kërkuan më shumë në vitin 2025

✇Gazeta Si
By: Gisela Troplini

Teksa viti 2025 po i afrohet fundit, Google ka publikuar përmbledhjen vjetore të kërkimeve më të shpeshta, duke reflektuar ngjarjet, personazhet dhe temat që kanë dominuar interesin publik gjatë vitit në mbarë botën.

Në Shtetet e Bashkuara, lista e kërkimeve kryesohet nga emri i Charlie Kirk, i cili u shndërrua në termin më të kërkuar për shkak të një ngjarjeje tragjike. Themeluesi i organizatës Turning Point USA u vra më 10 shtator gjatë një fjalimi në kampusin e Universitetit Utah Valley, ngjarje që shkaktoi një valë të gjerë kërkimesh dhe la në hije zhvillime të tjera të rëndësishme të vitit.

Pas tij, nĂ« pesĂ«shen e parĂ« tĂ« kĂ«rkimeve renditen filmi i suksesshĂ«m i Netflix “KPop Demon Hunters”, lodra virale prej pelushi Labubu, modeli i ri i Apple, iPhone 17, si dhe ligji i njohur si “One Big Beautiful Bill Act”, i cili hyri nĂ« fuqi nĂ« muajin korrik.

Interes të lartë ngjallën edhe emra dhe tema të tjera, përfshirë kryetarin e sapozgjedhur të bashkisë së Nju Jorkut, Zohran Mamdani, platformën e inteligjencës artificiale DeepSeek, mbylljen e qeverisë amerikane, Kupën e Botës për Klube të FIFA-s dhe tarifat tregtare. Këto kërkime pasqyrojnë një vit të mbushur me tensione politike, zhvillime teknologjike dhe ngjarje sportive me ndikim global.

NĂ« kategorinĂ« e lajmeve, mĂ« tĂ« kĂ«rkuarat ishin Akti “One Big Beautiful Bill”, mbyllja e qeverisĂ« federale dhe vrasja e Charlie Kirk. Po ashtu, interes tĂ« madh patĂ«n temat qĂ« lidhen me tarifat, protestat “No Kings”, zjarret masive nĂ« Los Angeles, zgjedhjen e njĂ« Pape tĂ« ri, publikimin e dokumenteve Epstein, inaugurimin e presidentit tĂ« SHBA-sĂ« dhe uragani shkatĂ«rrues Melissa.

Sa i përket personave më të kërkuar, kryesimin e mban Zohran Mamdani, i ndjekur nga Tyler Robinson dhe muzikanti D4VD. Në listë përfshihen edhe Erika Kirk, Papa i ri Leo XIV, sportisti Shediur Sanders, Caroline Leavitt, Andy Byron dhe prezantuesi i njohur Jimmy Kimmel. Në botën e kinemasë, aktori Pedro Pascal ishte më i kërkuari, përpara emrave si Malachi Burton, Walton Goggins, Pamela Anderson dhe Charlie Sheen.

NĂ« industrinĂ« e filmit, “KPop Demon Hunters” kryesoi kĂ«rkimet, ndĂ«rsa “Sinners” dhe “The Minecraft Movie” patĂ«n gjithashtu interes tĂ« lartĂ«. NĂ« televizion, seriali “The Hunting Wives” dominoi kĂ«rkimet, i ndjekur nga “The White Lotus” dhe “The Pitt”, si dhe nga sezonet e reja tĂ« serialeve shumĂ« tĂ« ndjekura “Squid Game” dhe “Severance”. NĂ« muzikĂ«, D4VD ishte artisti mĂ« i kĂ«rkuar, ndĂ«rsa grupe dhe artistĂ« si KATSEYE, Bad Bunny, Sombr dhe Doechii fituan vĂ«mendje tĂ« konsiderueshme. NĂ« sport, mĂ« i kĂ«rkuari ishte futbollisti amerikan Shediur Sanders, pĂ«rpara boksierit Terence Crawford dhe talentit tĂ« basketbollit Cooper Flagg.

Viti 2025 u shënua edhe nga humbja e disa figurave të njohura publike. Në krye të listës së personave të ndjerë ishte Charlie Kirk, ndërsa kërkime të shumta u bënë edhe për Gene Hackman, Ozzy Osbourne dhe Papa Françeskun. Po ashtu, interes pati për ndarjen nga jeta të Ann Burrell, Diane Keaton, Michelle Trachtenberg, Hulk Hogan, Malcolm-Jamal Warner dhe Val Kilmer.

NjĂ« tjetĂ«r kategori qĂ« tĂ«rhoqi vĂ«mendje ishte ajo e frazave tĂ« pĂ«rdorura nga brezat e rinj, e titulluar “ÇfarĂ« thonĂ« fĂ«mijĂ«t?”. Termat “6-7”, “Sigma”, “41”, “Skibidi” dhe “Ohio” kryesuan kĂ«tĂ« listĂ«, duke treguar se zhargoni digjital vijon tĂ« evoluojĂ« me shpejtĂ«si. PĂ«r krahasim, kĂ«rkimet kryesore tĂ« vitit tĂ« kaluar nĂ« SHBA pĂ«rfshinin zgjedhjet presidenciale, Donald Trump, lojĂ«n “Connections” tĂ« New York Times, New York Yankees dhe zĂ«vendĂ«spresidenten e atĂ«hershme Kamala Harris.

The post Google zbulon se çfarë fjalësh u kërkuan më shumë në vitin 2025 appeared first on Gazeta Si.

↗

Foto/ Dhunohet barbarisht gazetari i rubrikës rozë, familjarët: Rrezikon shikimin!

✇Gazeta Si
By: Gisela Troplini

Nga Gazeta ‘SI’ – NjĂ« ngjarje e rĂ«ndĂ« ka tronditur mbrĂ«mjen e djeshme opinionin publik.

Gazetari i rubrikĂ«s rozĂ«, Elton Tozaj Ă«shtĂ« dhunuar rreth orĂ«s 19:30, nĂ« autostradĂ«n Tiranë–DurrĂ«s, nĂ« rrethana qĂ« ende mbeten shqetĂ«suese dhe tĂ« paqarta.

Sipas informacioneve të bëra publike nga familjarët e tij, gazetari është sulmuar në mënyrë barbare nga disa persona, të cilët, sipas tyre, janë tashmë të identifikuar. Dhuna e ushtruar ndaj Tozajt ka qenë e rëndë, duke i shkaktuar dëmtime serioze fizike.

Familja ka bërë të ditur se Elton Tozaj ndodhet aktualisht në gjendje të rënduar shëndetësore dhe po merr trajtim intensiv mjekësor. Sipas tyre, situata është delikate, pasi gazetari po lufton për të mos humbur shikimin, çka e bën edhe më alarmante këtë ngjarje.

Familjarët shprehen të tronditur nga ajo që ka ndodhur dhe kërkojnë që autorët të vihen sa më parë përpara drejtësisë.

The post Foto/ Dhunohet barbarisht gazetari i rubrikës rozë, familjarët: Rrezikon shikimin! appeared first on Gazeta Si.

↗

Kartolinat
fundi i një tradite?

✇Gazeta Si
By: Liridon Mulaj

Nga Gazeta “SI”-NĂ« njĂ« epokĂ« ku komunikimi digjital dhe rrjetet sociale mundĂ«sojnĂ« lidhje tĂ« menjĂ«hershme gjatĂ« udhĂ«timeve, edhe nĂ« ShqipĂ«ri kartolinat e dĂ«rguara me postĂ« tradicionale vazhdojnĂ« tĂ« ekzistojnĂ«, megjithĂ«se nĂ« mĂ«nyrĂ« gjithnjĂ« e mĂ« tĂ« zbehtĂ«. Edhe pse sot konsiderohen nga shumĂ« si njĂ« relike e sĂ« shkuarĂ«s, kartolinat mbeten njĂ« formĂ« e veçantĂ« dhe domethĂ«nĂ«se komunikimi, qĂ« dikur ka luajtur njĂ« rol tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m edhe nĂ« lidhjet emocionale mes shqiptarĂ«ve.

Sipas të dhënave ndërkombëtare, përdorimi i kartolinave ka rënë ndjeshëm në dekadat e fundit, kryesisht për shkak të përhapjes së mesazheve të menjëhershme dhe rrjeteve sociale. Në Shtetet e Bashkuara, dërgesat e postës së klasit të parë, që përfshijnë letra dhe kartolina, kanë rënë me rreth 50% në 15 vitet e fundit, ndërsa shërbimet postare në disa vende europiane, si Danimarka, kanë nisur të reduktojnë ose të ndërpresin dërgesat tradicionale të letrave. Megjithatë, pavarësisht këtyre zhvillimeve, kartolinat nuk janë zhdukur plotësisht.

EkspertĂ«t e historisĂ« sĂ« turizmit theksojnĂ« se kartolinat u shfaqĂ«n nĂ« mesin e shekullit tĂ« 19-tĂ«, paralelisht me zhvillimin e industrisĂ« sĂ« udhĂ«timeve. Ato shĂ«rbenin si njĂ« mĂ«nyrĂ« e lirĂ« dhe e thjeshtĂ« pĂ«r tĂ« ndarĂ« pĂ«rvojat e udhĂ«timit, duke promovuar njĂ«kohĂ«sisht destinacione tĂ« ndryshme turistike. GjatĂ« fillimit tĂ« shekullit tĂ« 20-tĂ«, kartolinat pĂ«rjetuan njĂ« periudhĂ« kulmore, tĂ« njohur si “Epoka e ArtĂ« e Kartolinave”, kur miliona prej tyre dĂ«rgoheshin çdo vit nĂ« mbarĂ« botĂ«n.

Kartolina përfaqëson në vetvete një format katërkëndësh (ose formë tjetër) letre të trashë, apo kartoni të hollë i prodhuuar për shkrimin e mesazheve relativisht të shkurtra e të shpejta dhe postimin, zakonisht, pa zarf. Kartolina më e vjetër në botë konsiderohet ajo e dërguar shkrimtarit Theodore Hook (1788-1841) nga Fulham në Londër në vitin 1840 dhe është stampuar me një vulë të zezë me vlerë 1 peni. Në SHBA kartolina e parë komerciale u emetua më 1861 nga John P. Charton nga Filadelfia, i cili ia shiti të drejtat për printim Hymen Lipman-it (1817-1893). Këto ishin kartolina pa figura vizuale. 

Edhe sot, shumë udhëtarë nga breza të ndryshëm vazhdojnë të ruajnë këtë traditë. Për ta, kartolina përfaqëson më shumë sesa një mesazh të shkurtër: ajo është një kujtim i prekshëm, një shenjë vëmendjeje dhe një dëshmi se dikush është menduar edhe nga larg. Ndryshe nga komunikimi digjital, kartolina kërkon kohë, përkushtim dhe një zgjedhje të vetëdijshme për të ndarë një moment personal.

Në rrjetet sociale, interesi për kartolinat ka filluar të ringjallet, veçanërisht mes të rinjve. Hashtagë të ndryshëm dhe iniciativa globale për shkëmbimin e kartolinave dëshmojnë se kjo formë komunikimi vazhdon të ketë vlerë emocionale dhe kulturore. Për shumë njerëz, kartolina mbetet një mënyrë më e sinqertë dhe më intime për të komunikuar, krahasuar me mesazhet e shpejta dhe fotografitë e kuruara në internet.

Kartolinat nëShqipëri

NĂ« ShqipĂ«ri, pĂ«rdorimi i kartolinave pĂ«r urime apo edhe si njĂ« kujtim i vlefshĂ«m nga njĂ« udhĂ«tim Ă«shtĂ« zhdukur pothuajse tĂ«rĂ«sisht. Nga njĂ« traditĂ« e gjallĂ« e viteve tĂ« komunizmit, e cila la gjurmĂ«t e saj edhe nĂ« fillimet e viteve ’90, kartolinat dikur pĂ«rbĂ«nin njĂ« nga format mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme tĂ« komunikimit dhe shprehjes sĂ« vĂ«mendjes personale.

Kartolina “PĂ«rurimi i UrĂ«s nĂ« DardhĂ«â€ (1904) Ă«shtĂ« ndĂ«r shembujt mĂ« tĂ« hershĂ«m tĂ« kartolinave fotografike nĂ« ShqipĂ«ri. Ajo dokumenton inaugurimin e njĂ« ure guri, ndĂ«rtuar me iniciativĂ« filantropike nga Kristo Themeli Gajo pĂ«r tĂ« lehtĂ«suar kalimin e lumit nĂ« hyrje tĂ« fshatit. Fotografia, realizuar nga Perikli Kaçauni, tregonte me detaje ura, njerĂ«zit e pranishĂ«m dhe pjesĂ«marrjen masive tĂ« fĂ«mijĂ«ve, duke reflektuar jo vetĂ«m njĂ« moment festiv, por edhe vitalitetin social dhe urban tĂ« DardhĂ«s nĂ« fillim tĂ« shekullit XX.

Kartolina u printua dhe qarkulloi në Korçë, duke përfaqësuar një ndër format e para të kujtesës vizuale të fshatrave shqiptare. Mbishkrimet në gjuhët greke dhe rumune nënvizojnë rol të dhuruesit dhe origjinën e saj ndërkombëtare. Sot, kjo kartolinë konsiderohet një dokument historik dhe kulturor që pasqyron zhvillimin infrastruktural, shoqëror dhe identitar të Dardhës në periudhën e hershme moderne.

Me përhapjen e telefonave celularë dhe më pas të mesazheve të shkurtra, kartolinat nisën të humbnin gradualisht funksionin e tyre praktik, por edhe simbolikën që mbartnin. Komunikimi i menjëhershëm e bëri të panevojshme pritjen, ndërsa kartolina, që kërkonte kohë, përkushtim dhe durim, u zëvendësua nga forma më të shpejta dhe më efikase të shkëmbimit të urimeve dhe kujtimeve.

Disa librari në Tiranë, si edhe dyqane suveniresh, ofrojnë ende kartolina për shitje, me çmime relativisht të përballueshme. Megjithatë, interesi për to vazhdon të mbetet i ulët. Kjo lidhet, ndër të tjera, me faktin se kartolinat në Shqipëri përkojnë me një periudhë të errët të jetës politike dhe shoqërore të vendit, ndaj sot shpesh perceptohen si objekte që i përkasin së shkuarës dhe jo realitetit modern.

Për shumë qytetarë, kartolinat mbeten të lidhura me kujtime të një kohe kur komunikimi ishte i kufizuar dhe dërgimi i tyre ishte një nga format e pakta të lidhjes me botën e jashtme. Kjo ndoshta ka ndikuar që ato të mos kenë të njëjtën vlerë emocionale për brezat e rinj, të rritur në epokën e teknologjisë dhe komunikimit të menjëhershëm.

Ndërkohë, edhe karakteri i kartolinave ka ndryshuar ndjeshëm në krahasim me ato tradicionale. Dikur, kartolinat përbëheshin kryesisht nga imazhe të aktorëve dhe këngëtarëve të njohur të kohës, si figura të kinemasë turke apo yje hollivudianë që ishin shumë në modë, si Leonardo DiCaprio apo Brad Pitt, të cilët zinin pjesën më të madhe të stampimeve. Këto kartolina shërbenin jo vetëm si mjet komunikimi, por edhe si objekte koleksionimi, veçanërisht për të rinjtë.

Sot, kartolinat moderne kanë marrë një tjetër formë. Ato janë kryesisht artizanale, të punuara me dorë, dhe përmbajnë elementë festivë, simbolikë ose mesazhe domethënëse, të përshtatura sipas rastit. Në vend që të shërbejnë si mjet i përditshëm komunikimi, ato konsiderohen më tepër si objekte estetike ose dhurata simbolike.

Në realitetin shqiptar të sotëm, kartolinat po shihen gjithnjë e më shumë si objekte ekzotike, që më shumë se sa përdoren, zgjojnë ndjesinë e nostalgjisë dhe kureshtjes, sidomos te brezi i ri. Ato përfaqësojnë një formë komunikimi të ngadaltë dhe të qëllimshme, në kontrast me ritmin e shpejtë të jetës moderne, duke mbartur një vlerë kulturore dhe emocionale që, ndonëse e zbehur, nuk është zhdukur plotësisht.

MegjithĂ«se pĂ«rballet me sfida, si rritja e kostove postare dhe vĂ«shtirĂ«sia pĂ«r t’i gjetur nĂ« disa destinacione, dĂ«rgimi i kartolinave shihet ende si njĂ« investim nĂ« marrĂ«dhĂ«nie njerĂ«zore. NĂ« njĂ« botĂ« gjithnjĂ« e mĂ« digjitale, kartolina vazhdon tĂ« simbolizojĂ« ngadalĂ«sinĂ«, kujdesin dhe dĂ«shirĂ«n pĂ«r tĂ« ruajtur lidhjet pĂ«rtej distancĂ«s.

The post Kartolinat
fundi i një tradite? appeared first on Gazeta Si.

↗

Arabia Saudite nuk ka ekzekutuar kurrë kaq shumë dënime me vdekje

✇Gazeta Si
By: erion.abule

Gazeta Si – NĂ« vitin 2025, Arabia Saudite kreu 347 ekzekutime, numri mĂ« i lartĂ« qĂ« kur organizatat ndĂ«rkombĂ«tare dhe joqeveritare filluan tĂ« mbanin gjurmĂ«t.

Kjo konfirmon përdorimin gjithnjë e më të shpeshtë të dënimit me vdekje në vend: rekordi i mëparshëm (345) u vendos në vitin 2024.

Shumica dërrmuese e ekzekutimeve ishin për krime të zakonshme të lidhura me drogën, dhe ata që u ekzekutuan përfshinin një gazetar dhe disa disidentë.

OJQ-ja Human Rights Watch (HRW) e pĂ«rshkroi tĂ« dhĂ«nat e tĂ« drejtave tĂ« njeriut nĂ« vend si “katastrofike” dhe sistemin gjyqĂ«sor si tĂ« paaftĂ« pĂ«r tĂ« respektuar parimet themelore tĂ« sundimit tĂ« ligjit dhe standardet ndĂ«rkombĂ«tare tĂ« tĂ« drejtave tĂ« njeriut.

QĂ« kur u bĂ« udhĂ«heqĂ«s “de facto” i ArabisĂ« Saudite nĂ« vitin 2017, Princi i KurorĂ«s Mohammed bin Salman Ă«shtĂ« pĂ«rpjekur ta paraqesĂ« vendin si mĂ« modern dhe tĂ« moderuar, pĂ«r shembull duke inkurajuar pjesĂ«marrjen e grave nĂ« jetĂ«n shoqĂ«rore dhe nĂ« vendin e punĂ«s dhe duke lehtĂ«suar kufizimet e alkoolit.

Në të njëjtën kohë, ai vazhdoi të kontrollonte gjyqësorin në një mënyrë despotike, veçanërisht në lidhje me krimet e lidhura me drogën, dhe shtypi me dhunë çdo lloj mospajtimi.

Shkeljet e të drejtave të njeriut, të denoncuara nga organizata të shumta dhe të rrëfyera në dëshmi të shumta, nuk kanë krijuar probleme të mëdha politike për Bin Salmanin.

Qendra Faisaliah, një nga rrokaqiejt e Riadit

Nëntorin e kaluar, Presidenti i SHBA-ve Donald Trump e priti atë në Shtëpinë e Bardhë me nderime të plota, dhe në përgjithësi, të gjitha vendet perëndimore bëjnë biznes me Arabinë Saudite, e cila është bërë një lojtare e rëndësishme në sektorët e argëtimit dhe sportit: ndër të tjera, asaj iu dha titulli i organizatorit të Kupës së Botës 2034 dhe ditët e fundit ndeshjet e Superkupës së Italisë u luajtën në stadiumet saudite.

Gjatë dekadës së fundit, ajo ka siguruar gjithashtu një rol të rëndësishëm diplomatik, në Lindjen e Mesme dhe më gjerë, duke shfrytëzuar pasurinë e madhe që rrjedh nga rezervat e saj të mëdha të naftës.

Megjithatë, nuk ka pasur përparim në fushën e të drejtave të njeriut dhe garancive për gjykim të drejtë. Vetëm Kina dhe Irani kryejnë më shumë dënime me vdekje në të gjithë botën. Sipas ligjit saudit, çdo ekzekutim duhet të miratohet nga mbreti ose princi i kurorës.

OJQ-ja me seli nĂ« MbretĂ«rinĂ« e Bashkuar, “Reprieve”, rindĂ«rton dhe certifikon ekzekutimet nĂ« ArabinĂ« Saudite, falĂ« kontakteve me familjet e tĂ« dĂ«nuarve, si dhe me tĂ« burgosurit nĂ« pritje tĂ« vdekjes (domethĂ«nĂ«, ata qĂ« presin ekzekutimin).

Sipas tĂ« dhĂ«nave, dy tĂ« tretat e tĂ« dĂ«nuarve u vranĂ« pĂ«r vepra penale “jo-vdekjeprurĂ«se” tĂ« lidhura me drogĂ«n; gjysma ishin tĂ« huaj; 96 morĂ«n dĂ«nimin me vdekje pĂ«r krime qĂ« pĂ«rfshinin vetĂ«m hashash; dhe pesĂ« ishin gra.

Ka disa raste ekstreme, siç është ai i një burri jemenas dhe një gruaje saudite të dënuar për rrëmbim foshnjash dhe kryerje magjie, ose ai i dy adoleshentëve të vrarë për pjesëmarrje në një protestë si të mitur.

DĂ«nimet pĂ«r “terrorizĂ«m” janĂ« tĂ« shumta dhe pĂ«rkufizimi pĂ«rdoret pĂ«r tĂ« pĂ«rfshirĂ« pak nga gjithçka: çdo formĂ« mospajtimi, edhe nĂ«se shprehet nĂ« mĂ«nyrĂ« paqĂ«sore ose thjesht nĂ« mediat sociale, mund tĂ« çojĂ« nĂ« arrestim, torturĂ« dhe dĂ«nime me vdekje. Shpesh, nĂ« gjyqe, rrĂ«fimet e nxjerra nĂ«n torturĂ« janĂ« prova e vetme e pĂ«rdorur pĂ«r tĂ« pĂ«rcaktuar dĂ«nimin.

Saudi Crown Prince executes Saudi journalist who criticised his policies on Twitter. Turki al-Jasser had been tweeting under a pseudonym. Bin Salman hired two spies at X to find out who was behind the account. They informed him it was Turki. Turki was executed today.

Ű„Ù†Ű§ لله  pic.twitter.com/0D6oRqzPQ3

— Sami Hamdi ŰłŰ§Ù…ÙŠ Ű§Ù„Ù‡Ű§ŰŽÙ…ÙŠ Ű§Ù„Ű­Ű§Ù…ŰŻÙŠ (@SALHACHIMI) June 14, 2025

NĂ« qershor, Turki al-Jasser. Ai ishte shkrimtar, gazetar dhe bloger. Ai shkroi fillimisht pĂ«r gazetĂ«n “Al-Taqreer”, e cila u mbyll nga autoritetet nĂ« vitin 2015, dhe mĂ« pas pĂ«r profilin nĂ« Twitter (tani X) “Kashkool”, pĂ«rmes tĂ« cilit denoncoi korrupsionin dhe shkeljet e tĂ« drejtave tĂ« njeriut nga familja nĂ« pushtet.

Në disa mënyra, ekzekutimi i al-Jasser ishte i ngjashëm me shumë të tjerë: familja nuk u njoftua paraprakisht për ekzekutimin e afërt dhe nuk e mori trupin më pas.

Autoritetet as nuk zbulojnë se si ekzekutohet dënimi, por pothuajse gjithmonë kryhet duke prerë kokën me shpatë nga një ekzekutor, dhe në raste të tjera me pushkatim.

Dëshmitë e mbledhura nga Reprieve raportojnë se pothuajse çdo ditë, një listë me emrat e njerëzve që do të vriten atë ditë u lexohet të burgosurve që presin ekzekutimin.

Të burgosurit e listuar më pas hiqen nga qelitë e tyre dhe çohen diku tjetër. Procedura krijon një klimë terrori dhe stresi të madh të përditshëm, i cili mund të zgjasë me vite.

Jeed Basyouni, drejtori i Reprieve pĂ«r Lindjen e Mesme dhe AfrikĂ«n e Veriut, i tha BBC-sĂ«: “Duket sikur nuk ka rĂ«ndĂ«si pĂ«r ta se kĂ« ekzekutojnĂ«, por pĂ«rkundrazi t’i dĂ«rgojnĂ« mesazh shoqĂ«risĂ« se ekziston njĂ« politikĂ« zero tolerance pĂ«r çfarĂ«do çështjeje qĂ« diskutojnĂ«, qofshin protesta, liri shprehjeje apo drogĂ«.” Basyouni thotĂ« gjithashtu se Arabia Saudite aktualisht gĂ«zon “mosndĂ«shkim total” ndĂ«rkombĂ«tarisht.

PĂ«rshtati: Gazeta “Si”

The post Arabia Saudite nuk ka ekzekutuar kurrë kaq shumë dënime me vdekje appeared first on Gazeta Si.

↗

E reja përplas për vdekje 69-vjeçarin me biçikletë në Durrës

✇Gazeta Si
By: Gisela Troplini

Nga Gazeta ‘SI’ – NjĂ« aksident tragjik ka ndodhur paraditen e kĂ«saj tĂ« shtune, mĂ« 27 dhjetor, nĂ« qytetin e DurrĂ«sit, ku si pasojĂ« ka humbur jetĂ«n njĂ« 69-vjeçar.

Ngjarja ka ndodhur nĂ« aksin rrugor Katund Sukth–FllakĂ«, ku njĂ« 29-vjeçare dyshohet se ka humbur kontrollin mbi drejtimin  e automjetit dhe pĂ«r pasojĂ«, ka pĂ«rplasur 69 vjeçarin R. B., i cili po lĂ«vizte me biçikletĂ«.

Ai është dërguar në spital, ku fatkeqësisht më pas ka ndërruar jetë.

ShĂ«rbimet e PolicisĂ« Rrugore kanĂ« njoftuar se pas aksidentit, arrestuan nĂ« flagrancĂ« drejtuesen e mjetit me inicialet Xh. Ç., 29 vjeçe, banuese nĂ« DurrĂ«s.

The post E reja përplas për vdekje 69-vjeçarin me biçikletë në Durrës appeared first on Gazeta Si.

↗

Rrudhat si ‘shenja nderi’: Si ta pĂ«rqafojmĂ« njĂ« fytyrĂ« tĂ« plakur

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Ashtu si organet tona të tjera, lëkura jonë fillon të plaket që nga momenti që lindim. Në një botë të fiksuar pas rinisë, ja se si mund të kujdeseni për lëkurën tuaj ndërsa përqafoni një fytyrë që po plaket.

Në malin Olimp, diku rreth viteve 800-900 para Krishtit, perëndive dhe perëndeshave të Greqisë së Lashtë u shërbehej nektar i ëmbël nga Hebe, perëndesha e rinisë së pavdekshme.

NjĂ« grua e re e bukur, Hebe ishte simboli i tĂ« qenit nĂ« “kulmin e jetĂ«s”. Homologu i saj, Gerasi, perĂ«ndia ose shpirti i pleqĂ«risĂ«, pĂ«rshkruhej si njĂ« burrĂ« i rraskapitur dhe i rrudhur, shpesh i mbĂ«shtetur nĂ« njĂ« bastun. NĂ« vend tĂ« bukurisĂ«, ai pĂ«rfaqĂ«sonte rĂ«nien biologjike dhe frikĂ«n nga vdekja. SĂ« bashku, Hebe dhe Gerasi janĂ« vetĂ«m njĂ« nga shumĂ« pĂ«rfaqĂ«simet e plakjes nĂ« kulturĂ«n dhe historinĂ« tonĂ« qĂ« shĂ«rbejne pĂ«r tĂ« na kujtuar se askush nuk mund t’i shpĂ«tojĂ« kalimit tĂ« kohĂ«s.

Obsesioni i njerĂ«zimit me rininĂ« Ă«shtĂ« intensifikuar vetĂ«m qĂ« nga Greqia e LashtĂ«. LĂ«kura jonĂ«, njĂ« ekosistem i gjallĂ«, Ă«shtĂ« nĂ« qendĂ«r tĂ« kĂ«saj – jo vetĂ«m qĂ« Ă«shtĂ« organi mĂ« i madh nĂ« trup, por Ă«shtĂ« edhe i dukshĂ«m – ose siç e tha njĂ« grup studiuesish nĂ« FrancĂ«, “social”. NĂ« fakt, nĂ« studimin e tyre tĂ« 1,300 njerĂ«zve nĂ« 54 vende dhe pesĂ« grupmosha sociologjike, 85% e pjesĂ«marrĂ«sve menduan se lĂ«kura e tyre pasqyronte personalitetin e tyre, duke sugjeruar se Ă«shtĂ« e lidhur me ndjenjĂ«n e vetvetes.

Ashtu si organet tona tĂ« tjera, lĂ«kura plaket qĂ« nga momenti qĂ« lindim – kĂ«shtu qĂ« lufta pĂ«r ta mbajtur atĂ« tĂ« duket e butĂ« si e njĂ« foshnje Ă«shtĂ« e kushtueshme. QĂ« nga viti 2024, madhĂ«sia e tregut global tĂ« produkteve kundĂ«r plakjes u vlerĂ«sua nĂ« afĂ«rsisht 52 miliardĂ« dollarĂ« nĂ« 2024 dhe pritet tĂ« arrijĂ« 80 miliardĂ« dollarĂ« deri nĂ« vitin 2030. Por pse pĂ«rpiqemi t’i rezistojmĂ« njĂ« fytyre qĂ« plaket dhe si mund ta pĂ«rqafojmĂ« atĂ«?

Si ndryshon lëkura jonë ndërsa plakemi

Lëkura jonë është e pabesueshme. Edhe pse është vetëm disa milimetra e trashë, ajo përbën rreth 15% të peshës totale të trupit tonë.

“LĂ«kura Ă«shtĂ« njĂ« organ shumĂ« i rĂ«ndĂ«sishĂ«m qĂ« e marrim si tĂ« mirĂ«qenĂ«, edhe pse Ă«shtĂ« organi qĂ« e veshim nga jashtĂ«â€, thotĂ« George Murphy, profesor nĂ« Harvard.

“LĂ«kura na mbron, Ă«shtĂ« ndĂ«rfaqja kryesore me mjedisin e jashtĂ«m, i cili shpesh Ă«shtĂ« armiqĂ«sor”.

Lëkura jonë vepron si një barrierë nga mikrobet, infeksionet dhe traumat fizike, ose cdo gjë tjetër që mund të na dëmtojë, si rrezet UV nga dielli.

Ajo gjithashtu rregullon temperaturën e trupit tonë dhe prodhon hormone dhe vitamina.

“BĂ«n kaq shumĂ« gjĂ«ra tĂ« ndryshme qĂ« janĂ« absolutisht kritike pĂ«r jetĂ«n. NĂ«se humbni pjesĂ«n mĂ« tĂ« madhe tĂ« lĂ«kurĂ«s suaj, zakonisht Ă«shtĂ« fatale”, thotĂ« Murphy.

Lëkura jonë plaket si në mënyrë të brendshme (plakje e pashmangshme kronologjike) ashtu edhe në mënyrë të jashtme (për shkak të mjedisit tonë të jashtëm). Në të dyja rastet, nivelet e kolagjenit (një proteinë në trup e rëndësishme për strukturën e lëkurës) ulen dhe enët tona të gjakut bëhen më të brishta.

“Ajo qĂ« ndodh me lĂ«kurĂ«n tonĂ« kur plakemi Ă«shtĂ« se ajo humbet shumĂ« nga pĂ«rbĂ«rĂ«sit strukturorĂ« dhe funksionalĂ« qĂ« janĂ« krijuar pĂ«r tĂ« na mbrojtur”, thotĂ« Murphy.

Me kalimin e kohĂ«s, qelizat tona staminale fillojnĂ« tĂ« rigjenerohen me njĂ« ritĂ«m mĂ« tĂ« ngadaltĂ«, gjĂ« qĂ« ndikon nĂ« funksionimin e secilĂ«s prej tre shtresave tĂ« lĂ«kurĂ«s – epidermĂ«s (shtresa e jashtme), dermĂ«s (shtresa e mesme) dhe nĂ«nlĂ«kurĂ«s (e bĂ«rĂ« nga dhjami dhe indi lidhĂ«s). NĂ« thelb, lĂ«kura jonĂ« hollohet, thahet dhe humbet elasticitetin. Kjo shpjegon pse si tĂ« rritur tĂ« moshuar, lĂ«kura jonĂ« Ă«shtĂ« mĂ« pak e aftĂ« tĂ« na mbrojĂ« – pĂ«r shembull, plagĂ«t zgjasin mĂ« shumĂ« pĂ«r t’u shĂ«ruar.

Sigurisht, disa ndryshime janĂ« tĂ« dukshme – si njolla tĂ« errĂ«ta, lĂ«kurĂ« e lirshme dhe rrudha. Rrudhat, ose palosjet nĂ« lĂ«kurĂ« mund tĂ« shfaqen pĂ«r njĂ« sĂ«rĂ« arsyesh: dĂ«mtimi nga dielli, pirja e duhanit dhe sigurisht, plakja natyrale – me lĂ«kurĂ«n tonĂ« qĂ« humbet elasticitetin, disa rrudha bĂ«hen statike, qĂ« do tĂ« thotĂ« se janĂ« gjithmonĂ« aty. Mund tĂ« shihni qĂ« struktura e fytyrĂ«s suaj ndryshon me moshĂ«n. Balli mund tĂ« duket mĂ« i madh ndĂ«rsa vija e flokĂ«ve tĂ«rhiqet, buzĂ«t bĂ«hen mĂ« tĂ« holla dhe maja e hundĂ«s mund tĂ« ulet ndĂ«rsa indi lidhĂ«s qĂ« mbĂ«shtet kĂ«rcin nazal dobĂ«sohet. Nofullat, copat mishtore tĂ« lĂ«kurĂ«s, varen rreth faqeve dhe mjekrĂ«s ndĂ«rsa vija e nofullĂ«s sonĂ« humbet pĂ«rkufizimin.

Përqafimi i një fytyre që plaket është sfiduese

Nuk Ă«shtĂ« çudi qĂ« ndĂ«rsa lĂ«kura dhe fytyrat tona plaken, kjo mund tĂ« na ndikojĂ« psikologjikisht. Dhe fjalĂ« qĂ« tingĂ«llojnĂ« tĂ« pakĂ«ndshme si “rrudhat” nuk ndihmojnĂ«.

Mënyra se si e përpunojmë një fytyrë që plaket mund të ndryshojë midis kulturave, etnive dhe gjinive. Në përgjithësi, nuk ka aq shumë kërkime mbi imazhin e trupit përmes këndvështrimit të plakjes tek të rriturit e moshës së mesme ose më të vjetër, thotë Beth Daniels, drejtoreshë e Qendrës për Kërkime të Pamjes në Universitetin e Anglisë Perëndimore. Hulumtimet e kufizuara që janë bërë gjithashtu nuk kanë diversitet dhe kanë tendencë të përqendrohen tek europianët e bardhë, thotë ajo.

MegjithatĂ«, njĂ« gjĂ« qĂ« dimĂ« Ă«shtĂ« se, ndĂ«rsa tĂ« moshuarit nĂ« pĂ«rgjithĂ«si janĂ« mĂ« tĂ« prirur tĂ« pranojnĂ« trupat e tyre ndĂ«rsa plaken, pĂ«rvojat mashkullore dhe femĂ«rore tĂ« imazhit tĂ« trupit janĂ« tĂ« ndryshme, zakonisht sepse standardet e bukurisĂ« femĂ«rore janĂ« mĂ« tĂ« lidhura fort me rininĂ«, veçanĂ«risht nĂ« shoqĂ«ritĂ« perĂ«ndimore. Kjo nganjĂ«herĂ« Ă«shtĂ« referuar si “standardi i dyfishtĂ« i plakjes”, ku gratĂ« pĂ«rballen me njĂ« presion mĂ« tĂ« madh pĂ«r tĂ« vazhduar tĂ« duken tĂ« reja me kalimin e moshĂ«s.

NĂ« njĂ« studim cilĂ«sor mbi mĂ«nyrĂ«n se si burrat dhe gratĂ« i perceptojnĂ« trupat e tyre pĂ«rmes kĂ«ndvĂ«shtrimit tĂ« plakjes, pĂ«r shembull, burrat u pĂ«rqendruan nĂ« “funksionalitetin” e trupave tĂ« tyre, ndĂ«rsa gratĂ« u pĂ«rqendruan nĂ« “shfaqje” – dhe besonin se plakja ka njĂ« ndikim negativ nĂ« atraktivitetin e tyre.

“NjĂ« presion i ndryshĂ«m vjen me mbivlerĂ«simin e tĂ« rinjve”, thotĂ« Daniels. “Kur shohim idealet kulturore tĂ« bukurisĂ«, ato kanĂ« tendencĂ« tĂ« pasqyrojnĂ« trupa dhe fytyra tĂ« reja. NdĂ«rsa plakemi, largohemi mĂ« shumĂ« nga kjo.”

Carolyn Karoll, psikoterapiste e specializuar nĂ« trajtimin e shqetĂ«simeve tĂ« imazhit tĂ« trupit dhe çrregullimeve tĂ« tĂ« ngrĂ«nit, ndihmon klientĂ«t qĂ« kanĂ« vĂ«shtirĂ«si tĂ« pranojnĂ« trupat e tyre tĂ« plakur. “Idealet e bukurisĂ« janĂ« tĂ« ndĂ«rtuara shoqĂ«risht. Lajmi i mirĂ« Ă«shtĂ« se, pĂ«r shkak se janĂ« tĂ« ndĂ«rtuara shoqĂ«risht, ato nuk janĂ« tĂ« vĂ«rteta. Dhe kjo do tĂ« thotĂ« qĂ« ne mund t’i kundĂ«rshtojmĂ« ato dhe tĂ« ndĂ«rtojmĂ« rrĂ«fimet tona.”

Disa studime kanĂ« treguar se ndĂ«rsa gratĂ« plaken, ato fillojnĂ« tĂ« kujdesen mĂ« pak pĂ«r pamjen e tyre – me disa qĂ« i etiketojnĂ« rrudhat e fytyrĂ«s si “medalje nderi”. MegjithatĂ«, hulumtimet tregojnĂ« gjithashtu se gratĂ« janĂ« tĂ« prirura t’i nĂ«nshtrohen ndĂ«rhyrjeve tĂ« bukurisĂ« dhe anti-plakjes, siç janĂ« procedurat kozmetike e dhe jo-kirurgjikale pĂ«r tĂ« luftuar plakjen, dĂ«shirĂ«n pĂ«r tĂ« tĂ«rhequr ose mbajtur njĂ« partner dhe pĂ«r tĂ« mvajtur punĂ«n.

“Mendoj se Ă«shtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme tĂ« theksohet se individĂ«t nuk janĂ« fajtorĂ« qĂ« ndiejnĂ« atĂ« presion kundĂ«r-plakjes, sepse Ă«shtĂ« real”, thotĂ« Daniels.

“Dhe mund tĂ« ndĂ«rhyjĂ«, pĂ«r shembull, edhe nĂ« vendin e punĂ«s, ku punonjĂ«sit mĂ« tĂ« vjetĂ«r mund tĂ« diskriminohen pĂ«r shkak tĂ« flokĂ«ve tĂ« thinjur dhe rrudhave, dhe supozimit se janĂ« mĂ« tĂ« vjetĂ«r dhe mĂ« pak tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m.”

Kjo nuk do të thotë që disa burra nuk e ndiejnë atë presion gjithashtu. Disa studime kanë treguar se imazhi i trupit mashkullor bëhet gjithashtu më negativ me moshën. Në SHBA, gjatë vitit 2024, 7% e të gjithë pacientëve të kirurgjisë plastike ishin meshkuj, dhe në Mbretërinë e Bashkuar më shumë burra po i drejtohen procedurave kozmetike si lifting i fytyrës dhe qafës, të cilat shtrëngojnë dhe ngrenë lëkurën. Në fakt, lifting i fytyrës po bëhet gjithnjë e më popullor si për burrat ashtu edhe për gratë në Mbretërinë e Bashkuar dhe SHBA, me të rinjtë që gjithashtu i drejtohen kësaj procedure.

Injeksionet anti-rrudhĂ« si Botox janĂ« gjithashtu tĂ« zakonshme. Shoqata Amerikane e KirurgĂ«ve PlastikĂ« regjistroi pothuajse 10 milionĂ« procedura injeksioni neuromodulator (njĂ« ilaç i injektueshĂ«m si Botox qĂ« relakson nervat) nĂ« vitin 2024, nĂ« tĂ« gjithĂ« SHBA-nĂ«. 94 pĂ«r qind e kĂ«tyre procedurave u kryen te gratĂ«. NĂ«se injektojmĂ« Botox nĂ« lĂ«kurĂ«n tonĂ«, thotĂ« Murphy, mund tĂ« na shfaqen mĂ« pak rrudha sepse po paralizojmĂ« disa nerva, “por kĂ«to nuk janĂ« ilaçe tĂ« pĂ«rhershme fiziologjike qĂ« trajtojnĂ« qafĂ«n e biologjisĂ« themelore tĂ« asaj qĂ« po shkakton plakjen e lĂ«kurĂ«s. ËshtĂ« pak a shumĂ« vendosja e njĂ« fashĂ« mbi tĂ«â€. MegjithatĂ«, ai thotĂ« se “njerĂ«zit do tĂ« marrin pĂ«rfitime afatshkurtra nga kĂ«to qasje”.

Si mund të ndihmojë kujdesi për lëkurën tuaj

Ka mënyra se si mund të kujdeseni për lëkurën tuaj, të cilat nga ana tjetër mund të ndihmojnë në procesin e plakjes së saj.

“Problemi Ă«shtĂ« se, padyshim, njerĂ«zit e shohin lĂ«kurĂ«n jo si njĂ« organ funksional, por si njĂ« organ kozmetik qĂ« e veshim nga jashtĂ«â€, thotĂ« Murphy, duke theksuar se duhet tĂ« tregojmĂ« vlerĂ«sim tĂ« madh pĂ«r lĂ«kurĂ«n tonĂ« dhe gjithçka qĂ« ajo bĂ«n pĂ«r shĂ«ndetin tonĂ« tĂ« pĂ«rgjithshĂ«m.

KĂ«shillat kryesore pĂ«r tĂ« mbrojtur lĂ«kurĂ«n janĂ« tĂ« shmangni ekspozimin e tepĂ«rt nĂ« diell, ta mbani lĂ«kurĂ«n tĂ« lagĂ«sht, tĂ« hidratuar dhe tĂ« pastĂ«r, si dhe tĂ« keni njĂ« dietĂ« tĂ« mirĂ«. Konsumimi i njĂ« game tĂ« gjerĂ« ushqimesh tĂ« pasura me vitamina dhe qĂ« pĂ«rmbajnĂ« yndyrna esenciale si acidet yndyrore omega mund t’i sjellĂ« dobi lĂ«kurĂ«s suaj ndĂ«rsa plaket.

Miranda Farage, dermatotoksikologe klinike, shkencĂ«tare qĂ« studion se si substancat toksike ndikojnĂ« nĂ« lĂ«kurĂ«, thotĂ« se ndĂ«rsa nuk mund tĂ« bĂ«jmĂ« asgjĂ« pĂ«r gjenetikĂ«n, zgjedhjet tona tĂ« stilit tĂ« jetesĂ«s – tĂ« ushqyerit, ushtrimet, por edhe menaxhimi i stresit – tĂ« gjitha ndikojnĂ« nĂ« shĂ«ndetin e lĂ«kurĂ«s sonĂ« dhe nga ana tjetĂ«r nĂ« mirĂ«qenien tonĂ«. Mbajtja e lidhjeve shoqĂ«rore si miqĂ«sitĂ« pĂ«r tĂ« zvogĂ«luar izolimin shoqĂ«ror mund tĂ« ndihmojĂ« gjithashtu nĂ« pĂ«rqafimin e njĂ« fytyre qĂ« po plaket, thotĂ« ajo.

MĂ«nyra se si secili prej nesh pĂ«rshtatet psikosocialisht me plakjen varet nga personalitetet tona tĂ« pĂ«rcaktuara gjenetikisht, si dhe nga ndikimet tona tĂ« hershme zhvillimore dhe pĂ«rvojat e mĂ«vonshme tĂ« jetĂ«s. Pra, ajo qĂ« Ă«shtĂ« gjithashtu e rĂ«ndĂ«sishme, thotĂ« Farage, Ă«shtĂ« “edukimi i njerĂ«zve pĂ«r tĂ« pĂ«rqafuar ndryshimin dhe pĂ«r tĂ« qĂ«ndruar elastikĂ«â€, thotĂ« ajo. “Çdo fazĂ« e jetĂ«s Ă«shtĂ« njĂ« fazĂ« e bukur nĂ«se ecĂ«n me tĂ«.”

Si shoqĂ«ri, shton ajo, qĂ«ndrimet tona ndaj fytyrave qĂ« po plaken dhe plakjes nĂ« pĂ«rgjithĂ«si duhet tĂ« ndryshojnĂ«. “Nuk mund ta mbajmĂ« kĂ«tĂ« presion”.

MegjithatĂ«, disa gjĂ«ra janĂ« mĂ« tĂ« lehta pĂ«r t’u thĂ«nĂ« sesa pĂ«r t’u bĂ«rĂ« dhe nĂ«se e gjeni veten duke menduar negativisht pĂ«r fytyrĂ«n tuaj tĂ« plakur, Karoll ka edhe disa kĂ«shilla praktike.

SĂ« pari, zbutja e dialogut tuaj tĂ« brendshĂ«m Ă«shtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme, thotĂ« ajo. NĂ« vend qĂ« tĂ« gjykoni reflektimin tuaj, jini kuriozĂ« dhe objektivĂ« – dhe mos e shikoni fytyrĂ«n tuaj tĂ« plakur si diçka qĂ« duhet rregulluar.

“TĂ« merrni kĂ«tĂ« qĂ«ndrim tĂ« vetĂ«-dhembshurisĂ«, ose edhe thjesht tĂ« thoni se çfarĂ« po ndodh,” thotĂ« ajo. “TĂ« thoni gjĂ«ra tĂ« tilla si, ‘Po e vĂ«rej qĂ« fytyra ime po ndryshon, dhe kjo Ă«shtĂ« pjesĂ« e tĂ« qenit gjallë’  Kjo zvogĂ«lon kritikat, por duhet ta bĂ«ni vazhdimisht, kĂ«shtu qĂ« tĂ« bĂ«het mĂ« e zakonshme.”

Burimi: BBC. PĂ«rshtati: Gazeta Si.

The post Rrudhat si ‘shenja nderi’: Si ta pĂ«rqafojmĂ« njĂ« fytyrĂ« tĂ« plakur appeared first on Gazeta Si.

↗

Çmimi i energjisĂ« pĂ«r familjarĂ«t nuk ndryshon nĂ« 2026-n

✇Gazeta Si
By: Gisela Troplini

Nga Gazeta ‘SI’ – Çmimi i energjisĂ« elektrike do tĂ« mbetet i pandryshuar edhe pĂ«r vitin 2026.

Në mbledhjen e fundit, Enti Rregullator i Energjisë vendosi të vazhdojë deri më 31 dhjetor 2026 zbatimin e vendimit të marrë në janar për uljen e çmimit të energjisë. Kështu, konsumatorët familjarë që përdorin deri në 700 kilovator energji në muaj do të vazhdojnë të paguajnë 8.5 lekë për kilovat, ndërsa ata që tejkalojnë këtë konsum mujor do të paguajnë 9.5 lekë për kilovat për gjithë sasinë e energjisë së përdorur.

Sipas njoftimit të ERE-së, vendimi u mor pasi Shoqëria e Furnizimit të Shërbimit Universal tregoi në pasqyrat financiare se, pavarësisht uljes së çmimit që filloi të aplikohet nga shkurti i këtij viti, të ardhurat e saj kanë mbuluar kostot operative dhe kanë lejuar funksionimin normal të shoqërisë. Pritet që kjo situatë të vazhdojë edhe gjatë vitit 2026.

Sipas llogarive, ky reduktim në çmim i kursen familjeve shqiptare deri në 100 euro në vit.

Gjithashtu, ERE vendosi të mbajë të pandryshuar edhe çmimin e energjisë elektrike për karikimin e automjeteve elektrike në stacionet e karikimit, të vendosura në tetor të këtij viti.

The post Çmimi i energjisĂ« pĂ«r familjarĂ«t nuk ndryshon nĂ« 2026-n appeared first on Gazeta Si.

↗

Kreu ndĂ«rhyrje tek ‘Ura e VashĂ«s’ dhe ndĂ«rtoi pa leje njĂ« objekt pranĂ« saj, arrestohet 44-vjeçari nĂ« Klos

✇Gazeta Si
By: Gisela Troplini

Nga Gazeta ‘SI’ – NjĂ« 44-vjeçar u arrestua nĂ« flagrancĂ« nga policia nĂ« Klos pasi kreu ndĂ«rhyrje nĂ« monumentin e kulturĂ«s Ura e VashĂ«s, pranĂ« tĂ« cilit ndĂ«rtoi edhe njĂ« ndĂ«rtim pa leje njĂ« objekt ngjitur me urĂ«n.

Objekti u zbulua nga kontrollet e policisë për parandalimin e krimeve mjedisore. 44-vjeçari është në akuzë për 2 vepra penale, shkatërrim i veprave kulturore dhe ndërtim i paligjshëm.

Ura e VashĂ«s, me mbi 300 vjet histori, ndodhet nĂ« fshatin Fshat tĂ« Klosit, me njĂ« hark karakteristik, monument kulture qĂ« nĂ« vitet ’80.

Njoftimi

“NĂ« vijim tĂ« punĂ«s dhe kontrolleve tĂ« territorit pĂ«r parandalimin, evidentimin dhe goditjen e krimeve mjedisore, specialistĂ«t pĂ«r Hetimin e Krimeve tĂ« Komisariatit tĂ« PolicisĂ« Mat arrestuan nĂ« flagrancĂ« shtetasin M. S., 44 vjeç, banues nĂ« fshatin Fshat, Klos. Ky shtetas dyshohet pĂ«r kryerjen e veprave penale “ShkatĂ«rrimi i veprave kulturore” dhe “NdĂ«rtimi i paligjshĂ«m”, pasi u kap nĂ« flagrancĂ« duke ndĂ«rtuar njĂ« objekt pa u pajisur me lejen pĂ«rkatĂ«se, si dhe duke kryer ndĂ«rhyrje dhe punime tĂ« paligjshme nĂ« monumentin e kulturĂ«s “Ura e VashĂ«s”. Monitorimi i territorit pĂ«r goditjen e paligjshmĂ«rive vijon”, njoftoi Policia.

The post Kreu ndĂ«rhyrje tek ‘Ura e VashĂ«s’ dhe ndĂ«rtoi pa leje njĂ« objekt pranĂ« saj, arrestohet 44-vjeçari nĂ« Klos appeared first on Gazeta Si.

↗

6 parashikime për kriptomonedhat në 2026

✇Gazeta Si
By: Gisela Troplini

Megjithëse viti përfundoi pa ndonjë kulmim dramatik, 2025 shënoi një pikë kthimi për industrinë e kriptomonedhave.

I nxitur nga premtimi i Presidentit Donald Trump pĂ«r ta bĂ«rĂ« Shtetet e Bashkuara “kryeqytetin e kriptos nĂ« botĂ«â€, Bitcoin u rrit mbi 65% gjatĂ« 12 muajve pas zgjedhjeve tĂ« 2024.

Së fundmi, shqetësimet për një mundësi flluske në tregun e aksioneve kanë bërë që investitorët të zvogëlojnë rrezikun. Bitcoin ka humbur më shumë se 1/4 e vlerës së tij në vetëm dy muaj, duke u tregtuar 13% më poshtë që nga fillimi i vitit. Por, ndryshe nga tregjet e mëparshme, këtë herë mbijetesa e industrisë nuk është në rrezik. Pas më shumë se një dekade ciklesh të rritjes dhe rënies, skandalesh dhe goditjesh rregullatore, kripto po lë vendet periferike dhe po kalon në një fazë të re: integrim institucional.

“Me njĂ« mjedis rregullator tĂ« ngrohtĂ« dhe mikpritĂ«s, zbutjen masive tĂ« rregullave ekzistuese dhe njĂ« gatishmĂ«ri tĂ« dukshme pĂ«r tĂ« falur kĂ«do pĂ«r çdo krim financiar, Ă«shtĂ« njĂ« kohĂ« e shkĂ«lqyer tĂ« jesh ose inovator ose mashtrues,” thotĂ« Dave Nadig, president dhe drejtor i kĂ«rkimeve nĂ« ETF.com.

ÇfarĂ« pritet pĂ«r kriptomonedhat nĂ« 2026, sipas analistĂ«ve

Pritet “qartĂ«si”

Kryekomisari për kripto në Shtëpinë e Bardhë, David Sacks, njoftoi në një postim javën e kaluar se Senati do të votojë për Ligjin CLARITY (Digital Asset Market Clarity Act) deri në janar 2026, pas miratimit me mbështetje dy-partiake në Dhomën e Përfaqësuesve në korrik.

Ligji CLARITY do tĂ« krijojĂ« njĂ« kornizĂ« pĂ«r rregullimin e aseteve digjitale, duke nxjerrĂ« industrinĂ« “nga errĂ«sira dhe duke e futur nĂ« ekonominĂ« e rregulluar,” shkroi fondi i kriptos i Andreessen HoroĂ«itz nĂ« korrik. “Ky qartĂ«sim ligjor do tĂ« hapĂ« derĂ«n pĂ«r gjeneratĂ«n e ardhshme tĂ« infrastrukturĂ«s sĂ« decentralizuar, mjeteve financiare dhe aplikacioneve tĂ« zotĂ«rimit nga pĂ«rdoruesit,” shtoi ai.

TĂ« njĂ«jtĂ«n muaj, Consumer Reports paralajmĂ«roi se Ligji CLARITY “prioritizon sigurinĂ« rregullatore pĂ«r industrinĂ« e kriptos nĂ« kurriz tĂ« mbrojtjes sĂ« konsumatorĂ«ve.” Drejtori i avokatisĂ« sĂ« grupit, Chuck Bell, paralajmĂ«roi se ligjshmĂ«ria mund tĂ« zvogĂ«lojĂ« aftĂ«sinĂ« e Komisionit tĂ« Sigurimeve dhe Tregjeve (SEC) pĂ«r “tĂ« mbrojtur investitorĂ«t dhe pĂ«r tĂ« ruajtur integritetin e tregut.”

ThelbĂ«sore, projektligji do tĂ« ndajĂ« dhe pĂ«rcaktojĂ« mbikĂ«qyrjen midis SEC dhe Komisionit pĂ«r Tregjet e TĂ« Ardhurave tĂ« Mallrave. Kjo do t’u lejojĂ« rregullatorĂ«ve tĂ« japin udhĂ«zime se si shĂ«rbimet financiare mund tĂ« angazhohen me kripto, thotĂ« Ric Edelman, themelues i Digital Assets Council of Financial Professionals.

“TĂ« gjitha kĂ«to hapin rrugĂ«n pĂ«r angazhim shumĂ« mĂ« tĂ« madh nga investitorĂ«t institucionalĂ« dhe firmat kryesore tĂ« Wall Street pĂ«r tĂ« alokuar fonde nĂ« kripto,” thotĂ« ai.

Qarkullimi i Stablecoin mund të trefishohet

Stablecoin (monedhat digjitale që mbështeten në valutë) pritet të kalojë 1 trilion dollarë në qarkullim deri në 2026, më shumë se trefishi i tregut aktual, sipas një parashikimi javën e kaluar nga emetuesi i ETF-ve të kriptos 21Shares.

Miratuar në korrik, Ligji GENIUS (Guiding and Establishing National Innovation for U.S. Stablecoins) është korniza e parë rregullatore për stablecoin-et e pagesave. Deri në korrik 2026, pritet që rregullatorët të njoftojnë rregulloret e tyre për zbatimin e ligjit, gjë që pritet të përshpejtojë adoptimin institucional nga bankat, fintech-et dhe rrjetet e pagesave, me kompani si JPMorgan, PayPal, Visa dhe Mastercard që tashmë përdorin stablecoin.

“Duke kuptuar se lufta kundĂ«r stablecoin Ă«shtĂ« si tĂ« luftosh internetin, vitin e ardhshĂ«m njĂ« grup bankash do tĂ« fillojĂ« t’i adoptojĂ« ato, qoftĂ« duke i mbajtur nĂ« bankĂ« ose duke lançuar tĂ« vetat,” thotĂ« Austin Campbell, themelues i Zero KnoĂ«ledge Consulting dhe profesor pĂ«r asete digjitale nĂ« NYU Stern.

“Agimi i epokĂ«s institucionale”

Bitcoin historikisht lĂ«viz nĂ« cikle katĂ«rvjeçare, pĂ«r shkak tĂ« ngjarjes sĂ« quajtur halving qĂ« ndodh çdo katĂ«r vjet, e cila ul furnizimin e ri tĂ« monedhave me 50%. Mençuria konvencionale parashikon se Bitcoin do tĂ« ketĂ« arritur kulmin nĂ« tetor, duke krijuar njĂ« “dimĂ«r kriptosh” nĂ« 2026.

Megjithatë, me investitorët institucionalë që tani përbëjnë pjesë më të madhe të tregut, ky cikël po bëhet një tregues më pak i besueshëm i çmimeve. Në 2025, korrelacioni midis Bitcoin dhe indeksit teknologjik NASDAQ 100 është më shumë se dyfishuar. Korrelacioni matet nga -1 deri 1, ku vlerat mbi zero tregojnë korrelacion pozitiv. Mesatarja e këtij viti ishte 0.52, nga 0.23 në 2024.

Menaxheri i aseteve kripto Grayscale parashikon se 2026 do tĂ« shĂ«nojĂ« fundin e ciklit katĂ«rvjeçar, duke hapur rrugĂ«n pĂ«r “agimin e epokĂ«s institucionale.” Me fjalĂ« tĂ« tjera, trajektoria e tregut do tĂ« kalojĂ« nga zgjerimi i shpejtĂ« i nxitur nga investitorĂ«t retail nĂ« njĂ« kanal mĂ« tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m dhe nĂ« rritje, i drejtuar nga ristrukturimi institucional.

Që nga fillimi në 2024, blerjet e Bitcoin nga ETF-të amerikane të kriptos kanë dyfishuar emetimin e ri të Bitcoin. Menaxheri më i madh i aseteve në botë, BlackRock, e renditi të mërkurën iShares Bitcoin Trust ETF (IBIT) midis tre temave kryesore të investimeve për 2025, duke tërhequr rreth 25 miliardë dollarë flukse neto këtë vit.

Ndërsa më shumë furnizim kalon në ETF, thesaret korporative, zyrat familjare dhe fondet e lidhura me sovranët, Bitcoin ndalon së u tregtuari si aset retail, sepse këta mbajtës nuk tregtojnë sipas momentit apo tregimeve afatshkurtra, thotë Cory Klippsten, CEO i Sëan.com.

“Historia mĂ« e madhe nĂ« 2026 nuk Ă«shtĂ« ku tregtohet Bitcoin; Ă«shtĂ« qĂ« njĂ« pjesĂ« gjithnjĂ« e mĂ« e madhe e furnizimit thjesht ndalon lĂ«vizjen, dhe tregu po pĂ«rshtatet me kĂ«tĂ«,” thotĂ« Klippsten.

Bast mbi “praktikisht gjithçka”

Tregjet e parashikimeve, miq apo armiq, janë një nga segmentet që po rriten më shpejt në kripto. Mbështetësit thonë se ato grumbullojnë informacion më efikas se sondazhet, ndërsa kritikët argumentojnë se e kthejnë botën në kazino. Me afërsi të zgjedhjeve të mesme në SHBA, ato pritet të tërheqin tregtarë, gazetarë dhe operativë politikë.

Polymarket, tregu mĂ« i madh i parashikimeve nĂ« botĂ«, tashmĂ« afrohet me 1 miliard dollarĂ« volum javore, por analisti i Galaxy Research, Ëill OĂ«ens, parashikon se kjo shifĂ«r do tĂ« kalojĂ« 1.5 miliardĂ« dollarĂ« vitin e ardhshĂ«m, “ndĂ«rsa shtresat e reja tĂ« efikasitetit tĂ« kapitalit thellojnĂ« likuiditetin dhe fluksi i urdhĂ«rave i drejtuar nga AI rrit frekuencĂ«n e tregtimit.” BitĂ«ise gjithashtu parashikon qĂ« interesimi i hapur nĂ« Polymarket do tĂ« arrijĂ« nivel rekord, duke kaluar nivelet e zgjedhjeve tĂ« 2024.

Heqja e disa pengesave rregullatore po rrit gjithashtu optimizmin. Fillimisht këtë muaj, Polymarket njoftoi se është përsëri në dispozicion në SHBA, pas një pauze katërvjeçare. Për më tepër, Coinbase po padit shtetet Michigan, Illinois dhe Connecticut, duke kërkuar që gjykatat të konfirmojnë se shtetet nuk mund të ndërhyjnë në juridiksionin ekskluziv të CFTC mbi tregjet e parashikimeve, tha kompania për Bloomberg. Gjithashtu, në maj, rregullatori hoqi një apel për një vendim gjykate që lejon platformën Kalshi të listojë kontrata investimi që përdoruesit amerikanë mund të përdorin për të bastuar mbi rezultatet e zgjedhjeve.

“Duke pasur kĂ«tĂ« mjedis masivisht deregulues, dyshoj se tregjet e parashikimeve do tĂ« dalin jashtĂ« kontrollit nĂ« 2026 duke u afruar zgjedhjeve,” thotĂ« Nadig. “Praktikisht gjithçka do tĂ« jetĂ« e ligjshme pĂ«r tĂ« bastuar pĂ«rmes njĂ« tregu parashikimesh, nga kush fiton njĂ« primare tĂ« kontestuar deri te sa herĂ« teshtin Sekretari i Thesarit Scott Bessent,” shton ai.

Tregjet e kriptos mbeten “emocionale”

Megjithëse ka konsensus se kripto do të vazhdojë të shkojë mainstream vitin e ardhshëm, analistët janë të ndarë për mënyrën se si kjo do të reflektohet në çmimet e Bitcoin, me tregjet e opsioneve që aktualisht japin probabilitet të barabartë për 50.000 ose 250.000 dollarë deri në fund të vitit 2026.

Mes optimistĂ«ve: Edelman parashikon njĂ« rritje prej 50% deri 100% pĂ«r shkak tĂ« “rritjes masive tĂ« angazhimit tĂ« kĂ«shilltarĂ«ve,” ndĂ«rsa Grayscale parashikon njĂ« rekord tĂ« ri pĂ«r Bitcoin nĂ« gjysmĂ«n e parĂ« tĂ« 2026, sipas njĂ« raporti tĂ« fundit.

“NjĂ« arkitekturĂ« mĂ« e plotĂ« rregullatore nĂ« ekonomitĂ« kryesore po thellon integrimin e blockchain-ve publike me financĂ«n tradicionale dhe po nxit flukse kapitale afatgjata nĂ« treg,” shkruajnĂ« analistĂ«t e Grayscale.

Analistja e Galaxy Research, Alex Thorn, vĂ«ren se njĂ« rekord i ri Ă«shtĂ« “ende i mundshĂ«m,” por thotĂ« se 2026 Ă«shtĂ« “shumĂ« kaotik pĂ«r t’u parashikuar,” me “rrezik nĂ« rĂ«nie nĂ« afat tĂ« shkurtĂ«r.” MegjithatĂ«, ajo shton se “perspektiva optimiste (pĂ«r periudha mĂ« tĂ« gjata) vetĂ«m sa po forcohet,” duke parashikuar se aseti do tĂ« arrijĂ« 250,000 dollarĂ« nĂ« 2027.

Megjithatë, disa argumentojnë se turma e investitorëve institucionalë nuk ndryshon një të vërtetë universale për tregjet e kriptos: ato ushqehen nga emocionet.

“Trump kaloi nga antagonisti nĂ« entuziastin kryesor tĂ« kĂ«saj industrie. Kjo e rriti Bitcoin nĂ« njĂ«pikĂ« qĂ« u bĂ« tepĂ«r i shtrenjtĂ«. PĂ«r mua, 2024 ishte maksimumi, 2025 Ă«shtĂ« pasiguria, dhe 2026, mendoj, do tĂ« jetĂ« njĂ« treg bjerrĂ«s ekstrem,” thotĂ« Mike McGlone, Strateg i LartĂ« i Mallrave nĂ« Bloomberg Intelligence. “ShumĂ« tregtarĂ« dhe investitorĂ« janĂ« thjesht tepĂ«r emocionalĂ«,” shton ai, duke theksuar se shumica e 37 milionĂ« kriptomonedhave janĂ« “spekulative” dhe duhet tĂ« “pastrohen” pĂ«r tĂ« stabilizuar tregun.

NdĂ«rsa shmang njĂ« parashikim tĂ« çmimit, Nadig e pĂ«rforcon kĂ«tĂ« mendim: “Bitcoin do tĂ« tregtohet, ashtu si ka bĂ«rĂ« qĂ« ditĂ«n e parĂ«, si njĂ« mall psikologjik. Ajo do tĂ« vlejĂ« dhe gjithmonĂ« ka vlejtur vetĂ«m sa dikush tjetĂ«r Ă«shtĂ« i gatshĂ«m tĂ« paguajĂ« pĂ«r tĂ«.”

The post 6 parashikime për kriptomonedhat në 2026 appeared first on Gazeta Si.

↗

Tregu i makinave bĂ«n ‘indietro’. Europa i rikthehet mjeteve me naftĂ« e benzinĂ«

✇Gazeta Si
By: Gisela Troplini

Makinat me lĂ«ndĂ« djegĂ«se po i mbijetojnĂ« politikave qĂ« vendosĂ«n “vdekjen” e tyre.

Prova pĂ«r kĂ«tĂ« Ă«shtĂ« vendimi i fundit i Bashkimit Europian qĂ« deklaroi se do tĂ« tĂ«rhiqej nga zotimi se deri nĂ« 2035-n do tĂ« zhdukte makinat me naftĂ« apo benzinĂ« dhe do tĂ« kishte vetĂ«m elektrike (EV). Njoftimi erdhi njĂ« ditĂ« pasi gjigandi i makinave Ford tha se ka hequr dorĂ« nga prodhimi i makinave elektrike, njĂ«soj si shumĂ« prodhues tĂ« tjerĂ« qĂ« po i lĂ«nĂ« nĂ« plan dytĂ«sor “strategjitĂ« e mbrojtjes sĂ« klimĂ«s”.

Këto zhvillime tregojnë se tranzicioni energjetik është shumë më i alrgët nga se e kishim menduar dhe se makinat ndotëse do të vazhdojnë të dominojnë rrugët e Europës dhe Amerikës për të paktën edhe disa dekada. Kjo po ashtu thellon edhe kontrasttin midis Perëndimit dhe Kinës, që ka zhvilluar një treg të mjeteve elektrike, me mbështetjen e shtetit.

NĂ« SHBA, ku presidenti Donald Trump i quan makinat elektrike si “mashtrim”, ShtĂ«pia e BardhĂ« ka ndĂ«rprerĂ« ndihmat ekonomike pĂ«r ata qĂ« donin tĂ« blinin makina elektrike. Po ashtu njoftoi se do tĂ« zbusĂ« kriteret pĂ«r mjetet dhe kamionĂ«t, qĂ« ishin vendosur mĂ« herĂ«t nĂ« kuadĂ«r tĂ« mbrojtjes klimatike.

ZyrtarĂ«t europianĂ« thonĂ« se favorizojnĂ« njĂ« tĂ« ardhme kryesisht elektrike, dhe shumĂ« vende ende kanĂ« incentiva pĂ«r automjetet elektrike. Por Brukseli Ă«shtĂ« pĂ«rballur me presion tĂ« madh nga prodhuesit e automjeteve tĂ« kontinentit pĂ«r tĂ« zbutur ndalimin e planifikuar pĂ«r vitin 2035. Prodhuesit e “vjetĂ«r” tĂ« makinave, me fuqinĂ« punĂ«tore tĂ« madhe dhe fabrikat e ndĂ«rtuara pĂ«r motorĂ« me djegie tĂ« brendshme, kanĂ« pasur vĂ«shtirĂ«si tĂ« konkurrojnĂ« me EV-tĂ« kineze, qĂ« janĂ« me kosto tĂ« ulĂ«t dhe cilĂ«si tĂ« lartĂ«.

Propozimi i rishikuar do t’i detyrojĂ« prodhuesit tĂ« arrijnĂ« reduktimin e 90% tĂ« emetimeve tĂ« flotĂ«s krahasuar me nivelin e vitit 2021. Kjo do tĂ« thotĂ« se shumica e automjeteve do tĂ« jenĂ« plotĂ«sisht elektrike. Por gjithashtu lejon hapĂ«sirĂ« pĂ«r hibride duke pĂ«rfshirĂ« ato me opsion plug-in dhe automjete me karburant.

Ferdinand Dudenhöffer, drejtori i QendrĂ«s pĂ«r KĂ«rkimin Automobilistik nĂ« Bochum, Gjermani, tha se sheh industrinĂ« globale tĂ« ndahen nĂ« tre pjesĂ« – njĂ« nĂ« Shtetet e Bashkuara, plotĂ«sisht mbĂ«shtetĂ«se e makinave me benzinĂ« e naftĂ«; njĂ« nĂ« KinĂ«, e fokusuar tĂ«rĂ«sisht nĂ« EV; dhe njĂ« tjetĂ«r nĂ« EuropĂ«, ku politikat tani janĂ« tĂ« paqarta. Ai tha se prodhuesit kinezĂ« do tĂ« pĂ«rfitojnĂ« mĂ« sĂ« shumti nga kjo dinamikĂ«, sepse tregu kinez tejkalon atĂ« amerikan dhe europian dhe duket se do tĂ« vazhdojĂ« tĂ« rritet dhe tĂ« elektrifikohet.

Tregjet amerikane dhe europiane kanë pasur vështirësi të shkëputen nga automjetet me djeguie sepse motorët me djegie të brendshme kanë marzh më të lartë fitimi. Por kjo strategji i vendos ata në një pozicion të vështirë afatgjatë.

“NĂ« tĂ« ardhmen, Kina do tĂ« vendosĂ« rregullat e industrisĂ« automobilistike,” tha Dudenhöffer.

Me njĂ« leje pĂ«r tĂ« vazhduar prodhimin e makinave me benzinĂ«, ai tha se prodhuesit perĂ«ndimorĂ« “fitonin njĂ« pĂ«rfitim afatshkurtĂ«r. Por nĂ« plan afatgjatĂ«, ata humbasin shumĂ«. Avantazhet e prodhuesve kinezĂ« do tĂ« rriten gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ«.”

Ford, nĂ« njoftimin e saj, tha se po kĂ«rkonte “mundĂ«si me kthim mĂ« tĂ« lartĂ«â€ duke zgjeruar opsionet me benzinĂ« dhe hibride. Ajo tha se do tĂ« prodhojĂ« njĂ« kamion me benzinĂ« nĂ« njĂ« fabrikĂ« nĂ« Tennessee, ndĂ«rsa pezullon prodhimin e EV-sĂ« kryesore, F-150 Lightning.

Prodhues të tjerë si Volvo dhe Porsche gjithashtu kanë tërhequr planet më ambicioze për EV. Më herët këtë vit, Stellantis, që përfshin markat Jeep dhe Fiat, ka ndryshuar drejtimin duke u larguar nga planet për të qenë plotësisht elektrik në Europë deri në 2030.

Ndalimi i automjeteve me benzinĂ« e naftĂ« ishte njĂ« komponent kryesor i planit tĂ« EuropĂ«s pĂ«r klimĂ«n, i prezantuar katĂ«r vite mĂ« parĂ«, ndĂ«rsa zyrtarĂ«t e quajtĂ«n njĂ« “detyrĂ« tĂ« brezave” pĂ«r tĂ« shpĂ«tuar planetin. NĂ« atĂ« kohĂ«, udhĂ«heqĂ«sit e BE-sĂ« thanĂ« se kishin vendosur industrinĂ« e makinave tĂ« kontinentit qĂ« pĂ«rbĂ«n 7% tĂ« PBB-sĂ« sĂ« EuropĂ«s nĂ« krye tĂ« inovacionit duke krijuar njĂ« objektiv tĂ« qartĂ« pĂ«r tĂ« ardhmen.

Por prodhuesit e mëdhenj të makinave, përfshirë Mercedes-Benz, Volkswagen dhe BMW, kanë parë vlerat e tyre të tregut të bien ndjeshëm. Në një gabim strategjik, EV-të që ata prodhuan zakonisht ishin të segmentit të lartë, jo për masën. Ndërkohë, udhëheqësit në Gjermani dhe Itali përshkruan objektivin e vitit 2035 si një rrezik për vendet e punës europiane.

“NjĂ« kufizim kaq i rreptĂ« nĂ« 2035 nuk do tĂ« ndodhĂ«, nĂ«se Ă«shtĂ« pĂ«r mua,” tha kancelari gjerman Friedrich Merz./Washington Post – Gazetasi.al

The post Tregu i makinave bĂ«n ‘indietro’. Europa i rikthehet mjeteve me naftĂ« e benzinĂ« appeared first on Gazeta Si.

↗

83% e mjeteve të reja që regjistrohen në Shqipëri janë të përdorura

✇Gazeta Si
By: Gisela Troplini

Nga Gazeta ‘SI’ – Sipas tĂ« dhĂ«nave tĂ« DrejtorisĂ« sĂ« PĂ«rgjithshme tĂ« ShĂ«rbimeve tĂ« Transportit Rrugor (DPSHTRR), nga janari deri nĂ« nĂ«ntor tĂ« kĂ«tij viti shqiptarĂ«t kanĂ« regjistruar gjithsej 5.312 mjete elektrike, duke shĂ«nuar njĂ« rritje vjetore prej rreth 70%. MegjithatĂ«, pavarĂ«sisht kĂ«tij ritmi tĂ« lartĂ« rritjeje, pesha e mjeteve elektrike nĂ« flotĂ«n e re mbetet ende e ulĂ«t, pasi ato pĂ«rbĂ«jnĂ« vetĂ«m rreth 6% tĂ« regjistrimeve tĂ« reja.

Tregu i mjeteve elektrike në Shqipëri dominohet nga marka kineze, BYD me mbi 2.800 mjete elektrike aktive në qarkullim, duke u pozicionuar ndjeshëm përpara konkurrencës. Në vend të dytë renditet Volkswagen, por me një diferencë të konsiderueshme, me vetëm 982 mjete elektrike aktive.

Në total, gjatë 11 muajve të parë të vitit, në Shqipëri janë regjistruar mbi 89 mijë mjete të reja. Pjesa dërrmuese e tyre janë mjete me naftë, rreth 53.5 mijë njësi, ndërsa struktura e tregut vijon të dominohet nga automjetet e përdorura. Sipas shifrave zyrtare, rreth 83% e mjeteve të regjistruara janë të përdorura, kryesisht të importuara nga tregjet e Bashkimit Europian.

Sa i përket markave, Volkswagen kryeson listën e regjistrimeve totale me rreth 17 mijë mjete të reja, i ndjekur nga Mercedes-Benz me rreth 12.6 mijë mjete. Kjo pasqyron një treg që mbetet i orientuar drejt automjeteve tradicionale me karburant fosil, pavarësisht përpjekjeve për diversifikim.

Edhe pse vitet e fundit kanĂ« pasur nisma nga qeveria pĂ«r ta orientuar ShqipĂ«rinĂ« drejt njĂ« transporti mĂ« tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m dhe “tĂ« gjelbĂ«r”, nĂ« praktikĂ« transformimi ka qenĂ« i ngadaltĂ«. Aktualisht, mjetet elektrike pĂ«rdoren kryesisht nga kompanitĂ« e taksive, ndĂ«rsa adoptimi nga familjarĂ«t mbetet i kufizuar, pĂ«r shkak tĂ« kostove fillestare, mungesĂ«s sĂ« infrastrukturĂ«s sĂ« karikimit dhe pasigurisĂ« mbi kostot afatgjata.

Situata është komplikuar edhe më tej pas vendimit të fundit të Entit Rregullator të Energjisë (ERE), i cili dyfishoi çmimin e energjisë për karikimin e mjeteve elektrike, nga 11 në 22 lekë për kilovat-orë. Ky vendim u kundërshtua nga shoqatat e taksive, të cilat kërkuan pezullimin e tij, por pa sukses. Kritikat janë përqendruar në faktin se rritja e kostos së karikimit bie në kundërshtim me politikat e deklaruara për nxitjen e përdorimit të mjeteve elektrike. Qeveria ka paralajmëruar plane për ndërtimin e kullave të karikimit me çmime preferenciale për familjarët, si një përpjekje për të nxitur përdorimin individual të mjeteve elektrike.

Nga ana tjetĂ«r njĂ« vendim i qeverisĂ« pritet tĂ« ndikojĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ« nĂ« tregun e mjeteve nĂ« vend. Pak ditĂ« mĂ« parĂ« u vendos rritja e cmimeve pĂ«r zhdoganimin e mjeteve, me tarifa tavan pĂ«Ă«r tĂ« shmangur nĂ«ndeklarimet dhe evazionin. Po ashtu, kjo lĂ«vizje pritet tĂ« sjellĂ« rritje cmimesh edhe pĂ«r blerĂ«sit, duke cuar nĂ« njĂ« “korrigjim” tĂ« tregut, qĂ« vitet e fundit pĂ«rjetoi njĂ« turbo.

The post 83% e mjeteve të reja që regjistrohen në Shqipëri janë të përdorura appeared first on Gazeta Si.

↗

Chelsea vs Aston Villa, për titull dhe zonën Champions

✇Gazeta Si
By: ermal.toti

Nga Gazeta Si – Chelsea synon t’i godasĂ« ambiciet e Aston Villa-s pĂ«r titullin nĂ« Premier League, kur skuadrat tĂ« pĂ«rballen sot nĂ« mbrĂ«mje nĂ« “Stamford Bridge”.

Vetëm një vend i ndan në klasifikim por skuadra nga West Midlands ka 7 pikë më shumë se vendasit.

Unai Emery ka orkestruar njĂ« tjetĂ«r seri mbresĂ«lĂ«nĂ«se, pasi fitorja e 10-tĂ« rradhazi u sigurua pas suksesit 2–1 ndaj Manchester United fundjavĂ«n e kaluar, çka do tĂ« thotĂ« se “Villans” janĂ« vetĂ«m 3 pikĂ« larg kryesuesve tĂ« Arsenal.

Pas njĂ« serie zhgĂ«njyese nĂ« “Premier League”, Chelsea nuk Ă«shtĂ« realisht nĂ« garĂ«n pĂ«r titull. BlutĂ« kanĂ« arritur vetĂ«m 1 fitore nĂ« 5 ndeshjet e fundit.

NjĂ« paraqitje e dobĂ«t nĂ« pjesĂ«n e parĂ« nĂ« barazimin 2–2 me Newcastle United fundjavĂ«n e kaluar u pasua nga njĂ« pjesĂ« e dytĂ« shumĂ« e mirĂ«, duke theksuar mungesĂ«n e vazhdimĂ«sisĂ« brenda ndeshjeve, pĂ«r tĂ« mos pĂ«rmendur atĂ« nga java nĂ« javĂ«.

“BlutĂ«â€ e dinĂ« se nuk mund tĂ« lejojnĂ« rĂ«nie niveli nĂ« asnjĂ« moment pĂ«rballĂ« Villa-s, e cila ka shmangur humbjen nĂ« 3 nga 4 vizitat e fundit nĂ« “Stamford Bridge”.

Nëse të dyja skuadrat luajnë në potencialin e tyre maksimal, sfida do të jetë një spektakël i vërtetë futbolli.

Statistikat kryesore
‱ Sipas superkompjuterit tĂ« Opta-s, Chelsea ka 42.7% shanse pĂ«r tĂ« mposhtur Aston Villa-n nĂ« ndeshjen e parĂ« pas Krishtlindjes.

‱ BlutĂ« kanĂ« humbur 2 nga 3 ndeshjet e fundit nĂ« shtĂ«pi nĂ« Premier League kundĂ«r Aston Villa-s.

‱ Morgan Rogers ka qenĂ« i pĂ«rfshirĂ« drejtpĂ«rdrejt nĂ« mĂ« shumĂ« gola nĂ« Premier League se çdo lojtar tjetĂ«r anglez gjatĂ« 17 javĂ«ve tĂ« para tĂ« sezonit (10 gola & asist).

PĂ«rballjet direkte
‱ TĂ« dyja skuadrat fituan ndeshjet e tyre nĂ« shtĂ«pi nĂ« pĂ«rballjet direkte tĂ« Premier League sezonin e kaluar. Fitorja 3-0 e Chelsea-t nĂ« Stamford Bridge erdhi falĂ« golave tĂ« Nicolas Jackson, FernĂĄndez dhe Palmer.

‱ MegjithatĂ«, Villa ishte e pamposhtur nĂ« 4 udhĂ«time rradhazi nĂ« tĂ« gjitha garat para asaj humbjeje. Edhe Chelsea kishte qenĂ« e pamposhtur nĂ« 4 ndeshje rradhazi nĂ« “Villa Park” para sezonit tĂ« kaluar. Ky duel rrallĂ«herĂ« ka favorizuar ekipin vendas kohĂ«t e fundit.

‱ ÇelĂ«si Ă«shtĂ« Unai Emery. Aston Villa ka fituar 3 nga 5 ndeshjet e Premier League kundĂ«r Chelsea-t nĂ«n drejtimin e tij (vetĂ«m njĂ« humbje), po aq fitore sa kishte nĂ« 20 ndeshjet e mĂ«parshme kundĂ«r Bluve para ardhjes sĂ« spanjollit (nga tĂ« cilat 14 ishin humbje).

Chelsea: Robert Sånchez, Malo Gusto, Wesley Fofana, Trevoh Chalobah, Marc Cucurella, Reece James, Moisés Caicedo, Pedro Neto, Cole Palmer, Alejandro Garnacho, João Pedro.
Trainer: Enzo Maresca

Aston Villa: Emiliano Martínez, Matty Cash, Victor Lindelöf, Ezri Konsa, Ian Maatsen, Amadou Onana, Boubacar Kamara, John McGinn, Youri Tielemans, Morgan Rogers, Ollie Watkins.
Trainer: Unai Emery

The post Chelsea vs Aston Villa, për titull dhe zonën Champions appeared first on Gazeta Si.

↗

Gripi gjatĂ« festave: simptomat, kurat dhe ç’duhet bĂ«rĂ« nĂ«se nuk gjeni mjekun e familjes

✇Gazeta Si
By: erion.abule

Gazeta Si – ÇfarĂ« duhet tĂ« bĂ«ni nĂ«se ju kap njĂ« grip “i keq” ose Covid dhe nuk mund ta gjeni mjekun tuaj tĂ« familjes gjatĂ« festave?

Kur është vërtet e nevojshme të shkoni në urgjencë? Cilat janë simptomat e gripit të vitit 2025?

Si mund ta mbroni veten pĂ«r tĂ« shmangur infeksionin? A ka ende kohĂ« pĂ«r t’u vaksinuar? Ja çfarĂ« duhet tĂ« dini.

Një variant i ri, më i rrezikshëm?

Kulmi i gripit, i pritur pas festave, nuk është arritur ende, falë rritjes së grumbullimeve dhe shoqërimit gjatë periudhës së Krishtlindjeve.

NĂ« kĂ«tĂ« fazĂ« tĂ« sezonit tĂ« gripit, “nĂ«nvarianti K” Ă«shtĂ« qartĂ«sisht i pĂ«rhapur brenda “variantit 2a.3a.1” mĂ« tĂ« gjerĂ«, siç Ă«shtĂ« vĂ«nĂ« re nga ekspertĂ«t mjekĂ«sorĂ«, tĂ« cilĂ«t specifikojnĂ«: “TĂ« dhĂ«nat epidemiologjike tĂ« disponueshme deri mĂ« sot, tregojnĂ« se nuk Ă«shtĂ« vĂ«rejtur asnjĂ« rritje nĂ« ashpĂ«rsinĂ« e manifestimeve klinike”.

Shmangni antibiotikët pa këshillën e mjekut

Gripi fillon me temperaturë të lartë, dhimbje muskujsh dhe lodhje, si dhe simptoma të frymëmarrjes (ngjirje zëri, kollë, hundë të bllokuara ose me rrjedhje).

Zakonisht zgjat pesë ditë. Në shumicën e rasteve, sëmundja zhduket brenda këtij afati kohor, por është më mirë të pushoni, të qëndroni ngrohtë dhe të qëndroni të hidratuar duke pirë shumë lëngje.

Ata që nuk kanë ndonjë problem të rëndësishëm shëndetësor mund ta trajtojnë veten me ilaçe tradicionale, të njohura mirë pa recetë, siç janë antipiretikët për temperaturën; nëse keni ftohje, mund të përdorni një nebulizator ose vazokonstriktorë nazalë (pika ose sprej) për të përmirësuar frymëmarrjen; nëse keni dhimbje fyti, mund të merrni anti-inflamatorë; nëse keni kollë, shurupet mund të zvogëlojnë simptomat.

ËshtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme tĂ« mbani mend se antibiotikĂ«t nuk duhet tĂ« merren pĂ«rveç nĂ«se pĂ«rshkruhen nga mjeku juaj i familjes, i cili duhet tĂ« konsultohet gjithmonĂ«.

Nëse nuk e gjeni mjekun tuaj të familjes

Nëse gripi nuk zhduket, duhet të kontaktoni gjithmonë mjekun tuaj të familjes. Por çfarë duhet të bëni nëse keni ethe, kollë dhe ftohje gjatë këtyre festave dhe nuk mund ta gjeni mjekun tuaj?

Mbani mend se mjeku juaj i familjes Ă«shtĂ« i disponueshĂ«m gjatĂ« ditĂ«ve tĂ« javĂ«s nga ora 8:00 e mĂ«ngjesit deri nĂ« orĂ«n 8:00 tĂ« mbrĂ«mjes; megjithatĂ«, gjatĂ« ditĂ«ve tĂ« javĂ«s natĂ«n – nga ora 8:00 e mbrĂ«mjes deri nĂ« orĂ«n 8:00 tĂ« mĂ«ngjesit – dhe gjatĂ« festave, nĂ«se keni probleme shĂ«ndetĂ«sore pĂ«r shkak tĂ« gripit ose COVID-19, ose sĂ«mundjeve tĂ« tjera, ose nĂ«se papritmas ndiheni keq, duhet tĂ« telefononi shĂ«rbimin e urgjencĂ«s mjekĂ«sore me numrin e telefonit 127.

Duhet tĂ« kujtoni urgjenca duhet tĂ« pĂ«rdoret vetĂ«m nĂ« raste emergjente.  MegjithatĂ«, nĂ«se personi qĂ« sĂ«muret me grip tĂ« rĂ«ndĂ« Ă«shtĂ« i moshuar ose i dobĂ«t pĂ«r shkak tĂ« sĂ«mundjeve tĂ« tjera para-ekzistuese, ose, nĂ« pĂ«rgjithĂ«si, dikush ka probleleme tĂ« frymĂ«marrjes – domethĂ«nĂ«, nuk mund tĂ« marrĂ« frymĂ« – dhe as njĂ« mjek familjeje dhe as njĂ« shĂ«rbim mjekĂ«sor urgjence nuk janĂ« nĂ« dispozicion, ai duhet tĂ« shkojĂ« nĂ« DhomĂ«n e UrgjencĂ«s.

Parandalimi, këshilla për të gjithë

Disa masa paraprake të thjeshta mund të ndihmojnë në parandalimin e infeksionit, të tilla si:

-larja e duarve rregullisht dhe shpesh,

-mbajtja e maskës në vende të mbushura me njerëz dhe nëse keni ftohje,

-kollitja ose teshtitja në bërryl.

Edhe në tavolinë, gjatë darkës së Krishtlindjeve, nëse jeni gati të kolliteni ose teshtini, është mirë ta bëni këtë në bërryl dhe pastaj të lani duart.

Nëse është e mundur, veçanërisht kur keni të bëni me njerëz të prekshëm, është mirë të ngriheni nga tavolina dhe të shkoni të kolliteni ose teshtini në një dhomë tjetër, pastaj të lani duart.

NĂ«se dyshoni se keni Covid (simptomat mĂ« tĂ« zakonshme janĂ«: faringodinia (dhimbje fyti me ngjirje tĂ« mundshme tĂ« zĂ«rit, bllokim nazal, dobĂ«si dhe dhimbje muskujsh, dhimbje koke), rekomandohet tĂ« testoheni para drekĂ«s sĂ« Krishtlindjeve nĂ«se hasni anĂ«tarĂ« tĂ« familjes qĂ« janĂ« “tĂ« prekshĂ«m” pĂ«r shkak tĂ« moshĂ«s ose sĂ«mundjeve tĂ« mĂ«parshme.

Ashtu si me të gjitha sëmundjet e frymëmarrjes, nëse keni simptoma të frymëmarrjes si kollë dhe ethe, është mirë të qëndroni në shtëpi për trajtim dhe të shmangni infektimin e njerëzve në rrezik të sëmundjeve serioze, siç janë të moshuarit, pacientët me kancer dhe individët me imunitet të kompromentuar.

Ekzistojnë vaksina kundër gripit (dhe Covid-19), që mund të parandalojnë format e rënda të sëmundjes.

Ende ka kohĂ« pĂ«r t’u vaksinuar duke pasur parasysh kulmin qĂ« pritet nĂ« ditĂ«t nĂ« vijim dhe Ă«shtĂ« mĂ« mirĂ« ta bĂ«ni kĂ«tĂ« tani: mund tĂ« duhen deri nĂ« disa javĂ« qĂ« mbrojtja e vaksinĂ«s tĂ« fillojĂ« tĂ« veprojĂ«.

The post Gripi gjatĂ« festave: simptomat, kurat dhe ç’duhet bĂ«rĂ« nĂ«se nuk gjeni mjekun e familjes appeared first on Gazeta Si.

↗

Lasgush Poradeci. Poeti i Gjuhës Shqipe

✇Gazeta Si
By: Liridon Mulaj

Gazeta “SI”-NĂ« 27 dhjetor tĂ« vitit 1899, nĂ« qytetin e bukur tĂ« Pogradecit lindi Llazar Gusho, i njohur mĂ« vonĂ« me pseudonimin letrar Lasgush Poradeci. Ai u shndĂ«rrua nĂ« njĂ« nga figurat mĂ« tĂ« shquara tĂ« letĂ«rsisĂ« shqipe, poet, shkrimtar e pĂ«rkthyes, qĂ« la gjurmĂ« tĂ« pashlyeshme nĂ« poezinĂ« dhe prozĂ«n shqiptare. Pseudonimi i tij vjen nga njĂ« shkurtim i emrit tĂ« tij: “La-S-Gush” nga Llazar Sotir Gusho, ndĂ«rsa mbiemri “Poradeci” lidhet me vendlindjen e tij.

Lasgush Poradeci botoi dy pĂ«rmbledhje poetike qĂ« u bĂ«nĂ« referencĂ« nĂ« poezinĂ« shqiptare: “Vallja e yjeve” (1933) dhe “Ylli i zemrĂ«s” (1937). TĂ« dyja u botuan nĂ« Bukuresht tĂ« RumanisĂ«, vĂ«llimi i parĂ« me ndihmĂ«n e mĂ«rgatĂ«s shqiptare nĂ« KonstancĂ« dhe vĂ«llimi i dytĂ« falĂ« mbĂ«shtetjes sĂ« Mitrush Kutelit. PĂ«rmbledhja e dytĂ« pĂ«rmban edhe vargje tĂ« pĂ«rpunuara nga vĂ«llimi i parĂ«, duke ruajtur melodinĂ« dhe hollĂ«sinĂ« e veçantĂ« tĂ« vargut poetik shqip.

PĂ«rveç poezisĂ«, Lasgushi shkroi tregime dhe shkrime nĂ« prozĂ«, tĂ« cilat u botuan nĂ« tĂ« pĂ«rkohshmet e viteve ’30-’40, si “PĂ«rpjekja shqiptare”, e redaktuar nga Branko Merxhani, si dhe nĂ« revistat Drita dhe NĂ«ntori. Shkrimet e tij shpesh kishin pĂ«rballĂ« censurĂ«n e kohĂ«s, por talenti dhe mjeshtĂ«ria e tij letrare i siguruan hapĂ«sira tĂ« shquara nĂ« kulturĂ«n shqiptare.

Autori la pas mĂ« shumĂ« se 100 poezi, duke pĂ«rfshirĂ« edhe poezi dashurie. Ai ishte adhurues i fjalĂ«ve arkaike dhe shprehjeve filozofike popullore, por gjithashtu eksperimentonte me fjalĂ«t e reja dhe mĂ«nyrat e reja tĂ« tĂ« shprehurit. Mitrush Kuteli e pĂ«rshkroi atĂ« si “poetin e vetĂ«m shqiptar qĂ« mendoi, foli dhe shkruajti vetĂ«m nĂ« gjuhĂ«n shqipe.”

Mes veprave tĂ« njohura poetike tĂ« Lasgushit janĂ«: “Eskursioni teologjik i Sokratit”, “Mbi ta”, “Kamadeva”, si dhe baladat pĂ«r Muharrem dhe Reshit Çollakun. PĂ«rveç krijimeve origjinale, ai pĂ«rktheu disa nga kryeveprat e letĂ«rsisĂ« botĂ«rore, pĂ«rfshirĂ«: “Eugjen Onjegin” tĂ« Pushkinit, lirikat e Lermontovit, Poemat e Hajnes, Majakovskit, GĂ«tes dhe Hajnes, si dhe poezi tĂ« Homerit, Byronit, Shekspirit dhe poetĂ«ve tĂ« tjerĂ« tĂ« njohur.

NĂ« nder tĂ« kontributit tĂ« tij tĂ« madh, nĂ« 100-vjetorin e lindjes, mĂ« 27 dhjetor 1999, kryetari i RepublikĂ«s, Rexhep Mejdani, i akordoi titullin “Nderi i Kombit”, ndĂ«rsa qyteti i tij i lindjes, Pogradeci, e shpalli “Qytetar nderi”. Sot, Pallati i KulturĂ«s nĂ« Pogradec mban emrin e tij, duke e bĂ«rĂ« tĂ« paharrueshĂ«m trashĂ«giminĂ« letrare tĂ« kĂ«tij poeti tĂ« madh.

Lasgush Poradeci mbetet zëri i gjuhës shqipe, melodik, filozofik dhe i përjetshëm.

The post Lasgush Poradeci. Poeti i Gjuhës Shqipe appeared first on Gazeta Si.

↗

‘Lojtari i Ndeshjes’ nĂ« Bundesliga

✇Gazeta Si
By: ermal.toti

Nga Gazeta Si – QĂ« nga fillimi i sezonit 2025/26, pĂ«rdoruesit e aplikacionit zyrtar tĂ« BundesligĂ«s kanĂ« votuar pĂ«r Lojtarin e Ndeshjes nĂ« fund tĂ« çdo takimi – por cilĂ«t lojtarĂ« e kanĂ« fituar kĂ«tĂ« çmim mĂ« shpesh deri tani? I sjellim ata mĂ« poshtë 

6
Harry Kane (Bayern Munich)

3
Karim Adeyemi (Borussia Dortmund)
Fisnik Asllani (Hoffenheim)
Jonathan Burkardt (Eintracht Frankfurt)
Ritsu Dƍan (Eintracht Frankfurt)
SaĂŻd El Mala (Cologne)
Alejandro Grimaldo (Bayer Leverkusen)
Serhou Guirassy (Borussia Dortmund)
Daniel Heuer Fernandes (Hamburg)
Manuel SchwÀbe (Cologne)
Deniz Undav (VfB Stuttgart)

2
Nadiem Amiri (Mainz)
Ilyas Ansah (Union Berlin)
Mio Backhaus (Werder Bremen)
Johan Bakayoko (RB Leipzig)
Christoph Baumgartner (RB Leipzig)
Julian Brandt (Borussia Dortmund)
Wouter Burger (Hoffenheim)
Ermin Demirović (VfB Stuttgart)
Luis DĂ­az (Bayern Munich)
Yan Diomande (RB Leipzig)
Danilho Doekhi (Union Berlin)
Rani Khedira (Union Berlin)
Andrej Kramarić (Hoffenheim)
Jamie Leweling (VfB Stuttgart)
Samuel Mbangula (Werder Bremen)
Assan Ouédraogo (RB Leipzig)
Michael Olise (Bayern Munich)
Patrik Schick (Bayer Leverkusen)
Haris Tabaković (Borussia Mönchengladbach)
Luka Vuơković (Hamburg)

The post ‘Lojtari i Ndeshjes’ nĂ« Bundesliga appeared first on Gazeta Si.

↗

Projektligji i SHBA-së për Shqipërinë dhe Ballkanin: Të nxjerrim lidera të rinj dhe të luftojmë korrupsionin!

✇Gazeta Si
By: Gisela Troplini

Nga Gazeta ‘SI’ – Kongresi i Shteteve tĂ« Bashkuara ka prezantuar njĂ« projektligj tĂ« ri tĂ« quajtur “Western Balkans Democracy and Prosperity Act”, i cili synon forcimin e demokracisĂ«, rritjen e tregtisĂ« dhe investimeve, si edhe zgjerimin e mbĂ«shtetjes politike amerikane pĂ«r vendet e Ballkanit PerĂ«ndimor.

Projektligji është depozituar më 10 shtator 2025 në Dhomën e Përfaqësuesve dhe përfshin Shqipërinë, Kosovën, Bosnjë-Hercegovinën, Malin e Zi, Maqedoninë e Veriut, Serbinë dhe Kroacinë, duke e cilësuar rajonin si strategjik për paqen, stabilitetin dhe sigurinë e Europës.

Dokumenti parashikon forcimin e demokracisë dhe luftën kundër korrupsionit përmes mbështetjes për sistemin e drejtësisë, transparencën në prokurimet publike dhe mbrojtjen e mediave të pavarura. Një tjetër objektiv kryesor është rritja e tregtisë dhe investimeve amerikane në rajon, veçanërisht në sektorë si energjia e pastër, infrastruktura, bujqësia, teknologjia dhe bizneset e vogla.

Projektligji synon gjithashtu uljen e varësisë nga energjia ruse duke nxitur diversifikimin energjetik dhe zhvillimin e burimeve të rinovueshme, si edhe parashikon kodifikimin e sanksioneve amerikane ndaj individëve dhe subjekteve që minojnë stabilitetin, demokracinë dhe sundimin e ligjit në Ballkanin Perëndimor.

Në fokus është edhe ndikimi destabilizues rus dhe kinez, për të cilin kërkohen raporte të detyrueshme mbi fushatat e dezinformimit, ndërhyrjet politike dhe kërcënimet kibernetike. Projektligji parashikon mbështetje për sigurinë kibernetike dhe mbrojtjen e infrastrukturës digjitale në vendet e rajonit, si edhe zgjerimin e programeve arsimore dhe shkëmbimeve ndërkombëtare, përfshirë universitetet, Peace Corps dhe nisma për të rinjtë.

NjĂ« element i veçantĂ« Ă«shtĂ« krijimi i programit “Young Balkan Leaders Initiative”, i cili synon zhvillimin e liderĂ«ve tĂ« rinj tĂ« moshĂ«s 18 deri nĂ« 35 vjeç nĂ« fushat e biznesit, teknologjisĂ«, qeverisjes dhe gazetarisĂ«. Po ashtu, projektligji riafirmon mbĂ«shtetjen e Shteteve tĂ« Bashkuara pĂ«r integrimin euroatlantik dhe anĂ«tarĂ«simin nĂ« Bashkimin Europian dhe NATO tĂ« vendeve qĂ« pĂ«rmbushin kriteret.

Edhe pse projektligji nuk përmend raste apo emra konkretë për Shqipërinë, vendi përfshihet qartësisht në analizën dhe politikat amerikane për Ballkanin Perëndimor. Kongresi amerikan e identifikon korrupsionin, veçanërisht në nivelet e larta politike, si pengesën kryesore për zhvillimin demokratik dhe ekonomik të rajonit.

The post Projektligji i SHBA-së për Shqipërinë dhe Ballkanin: Të nxjerrim lidera të rinj dhe të luftojmë korrupsionin! appeared first on Gazeta Si.

↗

Zgjedhjet në Kosovë, sot voton Diaspora

✇Gazeta Si
By: Gisela Troplini

Nga Gazeta ‘SI’ – Prej orĂ«s 7:00 tĂ« mĂ«ngjesit e deri nĂ« orĂ«n 19:00 tĂ« mbrĂ«mjes, sipas kohĂ«s lokale nĂ« pĂ«rfaqĂ«sitĂ« e ndryshme diplomatike, diaspora po voton pĂ«r zgjedhjet e parakohshme parlamentare.

Votimi në përfaqësi diplomatike ishte mundësuar për herë të parë në zgjedhjet parlamentare të 9 shkurtit të këtij viti, ndërsa më herët kishte qenë i mundur vetëm votimi përmes postës.

Procesi i votimit po zhvillohet në 40 vendvotime, që u përkasin 16 ambasadave dhe 13 konsullatave të Kosovës në 18 shtete të huaja.

KĂ«tu bĂ«jnĂ« pjesĂ« gjashtĂ« vendvotime nĂ« Gjermani, tri nĂ« ZvicĂ«r, dy nĂ« SHBA, dy nĂ« Kanada, dy nĂ« Itali, dy nĂ« FrancĂ«, dhe nga njĂ« nĂ« MbretĂ«rinĂ« e Bashkuar, BelgjikĂ«, Suedi, Austri, Norvegji, Slloveni, DanimarkĂ«, Turqi, Kroaci, HolandĂ«, Hungari dhe Çeki.

Në zgjedhjet e fundit parlamentare, Lëvizja Vetëvendosje (LVV) doli dukshëm e para nga votat në përfaqësi diplomatike.

Por, gjithsej 42 për qind e votave të fituara nga LVV-ja në ato zgjedhje ishin të pamjaftueshme që kjo parti, e cila ka qenë në pushtet e vetme që nga viti 2021, të qeverisë sërish vetë.

Dhe, pas shumë muajve me Kuvend të bllokuar e dështimit të dy mandatarëve për kryeministër për të siguruar vota të mjaftueshme për formimin e një qeverie të re, 28 dhjetori u vendos si data e zgjedhjeve të parakohshme.

Për të votuar në përfaqësi diplomatike janë regjistruar gjithsej 19.187 votues, nga gjithsej mbi dy milionë qytetarët me të drejtë vote në këto zgjedhje.

Gjithsej numri i diasporës që është regjistruar për të votuar në këto zgjedhje, përfshirë përmes votimit me postë është pak mbi 77 mijë.

Komisioni Qendror i Zgjedhjeve ka bërë të ditur se për votim do të vlejnë dokumentet identifikuese me afat të skaduar.

Por, askush që është regjistruar për të votuar nga diaspora nuk do të mund të votojë fizikisht në Kosovë të nesërmen, më 28 dhjetor, pasi që emrat e tyre janë tërhequr nga listat votuese në vend.

The post Zgjedhjet në Kosovë, sot voton Diaspora appeared first on Gazeta Si.

↗

Trump dhe Zelensky do të takohen këtë të dielë në Florida

✇Gazeta Si
By: Gisela Troplini

Nga Gazeta ‘SI’ – Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky ka thĂ«nĂ« se do tĂ« takohet me homologun e tij amerikan Donald Trump nĂ« Florida tĂ« dielĂ«n, ndĂ«rsa vazhdojnĂ« bisedimet pĂ«r t’i dhĂ«nĂ« fund luftĂ«s nĂ« shkallĂ« tĂ« plotĂ« tĂ« RusisĂ«.

Zelensky tha se donte tĂ« pĂ«rqendrohej nĂ« njĂ« plan paqeje tĂ« ndĂ«rmjetĂ«suar nga SHBA-ja dhe propozime tĂ« ndara pĂ«r garancitĂ« e sigurisĂ« sĂ« SHBA-sĂ«. Por njĂ« zyrtar i lartĂ« rus tha se plani ishte “rrĂ«njĂ«sisht i ndryshĂ«m” nga ai qĂ« Rusia po negocionte me SHBA-nĂ«.

Kremlini nuk ka komentuar ofertën e Zelensky-t për të tërhequr trupat nga rajoni lindor i Donbasit të Ukrainës, nëse edhe Rusia tërhiqet

Gjatë natës, të paktën pesë persona u plagosën në kryeqytet, Kiev, në një valë të re sulmesh ajrore ruse, tha kryebashkiaku. Një person tjetër u plagos në rajonin e Kievit.

Majori i Kievit, Vitaliy Klitschko, tha se forcat e mbrojtjes ajrore të Ukrainës po e zmbrapsnin sulmin, me dëshmitarë okularë që raportuan shpërthime në qytet.

Sulmi rus vazhdoi të shtunën në mëngjes, me forcat ajrore të Ukrainës që paralajmëruan se një kërcënim me dronë dhe raketa është në fuqi për të gjithë vendin.

Rusia nisi një pushtim në shkallë të plotë të Ukrainës në shkurt të vitit 2022.

Presidenti i Ukrainës u takua për herë të fundit me Presidentin Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë në tetor.

Ukraina Ă«shtĂ« pĂ«rpjekur tĂ« sigurojĂ« garanci nga SHBA-tĂ« si pjesĂ« e njĂ« marrĂ«veshjeje paqeje, dhe Zelensky ka sugjeruar qĂ« njĂ« “zonĂ« e lirĂ« ekonomike” e demilitarizuar Ă«shtĂ« njĂ« mundĂ«si e mundshme pĂ«r zonat e Donbasit qĂ« Rusia nuk ka arritur t’i marrĂ« me forcĂ«.

TĂ« premten, Zelensky u tha gazetarĂ«ve se plani 20-pikĂ«sh ishte 90% i pĂ«rfunduar: “Detyra jonĂ« Ă«shtĂ« tĂ« sigurohemi qĂ« gjithçka Ă«shtĂ« 100% gati.”

The post Trump dhe Zelensky do të takohen këtë të dielë në Florida appeared first on Gazeta Si.

❌