Gazeta Si – Reagimet e frikshme të kafshëve shtëpiake janë një nga argumentet më të zakonshme të përdorura për të dekurajuar traditën e fishekzjarrëve të natës së Vitit të Ri.

Kushdo që ka vëzhguar ndonjëherë sjelljen e tyre në këto rrethana, e di se ato janë stresuese. Ata shpesh ikin, duke kërkuar strehim dhe të hutuar për burimin e zhurmave.

Disa qen lehin ose gjëmojnë dhe disa mace tërhiqen dhe bëhen agresive kur pronarët e tyre afrohen duke u përpjekur t’i qetësojnë.

Popullsia e pronarëve të qenve dhe maceve është rritur për vite me radhë, por kjo prirje nuk duket se është paralele me një rënie paralele të popullsisë së përgjithshme.

Në Itali, një nga vendet ku kjo traditë është më e përhapur, fishekzjarrët në natën e Vitit të Ri 2025 plagosën 309 persona: numri më i lartë në dhjetë vjet.

Por problemi i efekteve të tyre te kafshët prek edhe vende të tjera, përfshirë SHBA-të, ku është tradicionale të ndizen fishekzjarrë në Ditën e Pavarësisë, 4 Korrik.

Disa studime dhe kërkime të kohëve të fundit konfirmojnë se zhurma nga shpërthimet e fishekzjarrëve mund të jetë me të vërtetë një burim i rëndësishëm i stresit të sjelljes dhe fiziologjisë për kafshët.

Për një studim të botuar në vitin 2020, një ekip kërkimor nga Shkolla Veterinare e Universitetit të Bernës në Zvicër analizoi pamjet e 36 qenve shtëpiakë të racave dhe moshave të ndryshme, të filmuar nga pronarët e tyre në natën e Vitit të Ri dhe në një natë tjetër, duke ndjekur udhëzimet e studiuesve.

Në natën e Vitit të Ri, disa qen shfaqën shprehje specifike të shoqëruara me stresin dhe frikën, madje edhe tek speciet e tjera të gjitarëve, siç është ulja e veshëve të tyre.

Qen të tjerë lehnin më shumë se zakonisht ose përpiqeshin të fshiheshin, megjithëse frekuenca e këtyre sjelljeve mund të varet edhe nga faktorë individualë, sipas studiuesve.

Zhurma nga fishekzjarrët mund të kalojë 160 decibel dhe të shkaktojë dëmtime të dëgjimit tek njerëzit, madje edhe serioze dhe të përhershme, rreziku i të cilave zakonisht zbutet nga distanca nga burimi i zhurmës.

Megjithatë, e njëjta zhurmë mund të jetë shumë më shqetësuese për kafshët me ndjeshmëri më të zhvilluar të dëgjimit sesa njerëzit, duke përfshirë qentë dhe macet.

Në varësi të distancës nga burimi i zhurmës, disa kafshë mund të vuajnë nga tinitus, humbje të dëgjimit dhe dëmtime të tjera afatgjata, siç raportohet nga Organizata Mbretërore për Parandalimin e Mizorisë ndaj Kafshëve (RSPCA), një nga më të vjetra dhe më të njohura të të drejtave të kafshëve në Britani.

Në vitin 2024, një studim në shkallë të gjerë mbi sjelljen e mbi 3,000 qenve dhe 622 maceve, i kryer në Holandë nga një grup biologësh dhe veterinerësh nga Universiteti i Utrechtit, dokumentoi një neveri të përgjithshme ndaj zhurmës së fishekzjarrëve në të dy speciet, të dëshmuar nga shenja të ndryshme ankthi dhe stresi.

Kur ekspozohen ndaj zhurmës së fishekzjarrëve, jo vetëm në natën e Vitit të Ri, disa kafshë kanë tendencë të ngrijnë, të fshihen ose të ikin, shkruan autorët, por të tjerat gjithashtu humbasin oreksin ose izolohen për një kohë të gjatë.

Duke studiuar zakonet e secilës kafshë, autorët zbuluan gjithashtu një korrelacion midis frikës së qenve nga fishekzjarrët dhe ekspozimit të tyre të hershëm ndaj zhurmës: sa më pak zhurma që dëgjonin si këlyshë qenushësh, aq më shumë prekeshin nga fishekzjarrët si të rritur. Megjithatë, zakoni me zhurmën ishte praktikisht i parëndësishëm për macet.

Shumë konsiderata në lidhje me efektet e dëmshme të zhurmave të forta tek kafshët shtëpiake vlejnë edhe për jetën e egër.

Aftësia e kafshëve për t’u përshtatur me tingujt njerëzorë është e njohur dhe e dokumentuar, por tingujt e papritur dhe të lartë mund të ndryshojnë sjelljet e tyre natyrore, rrahjet e zemrës dhe ritmin e frymëmarrjes, dhe të shkaktojnë reagime frike dhe sjellje të rrezikshme arratisjeje.

Patat e egra, për shembull, nuk janë mësuar të fluturojnë natën (kur fishekzjarrët mund t’i tundojnë të ikin) dhe kanë më shumë gjasa të humbasin ose të lëndohen.

Një studim i kohëve të fundit analizoi gjithashtu efektet e zhurmës së fishekzjarrëve te foka me gëzof të Kepit dhe pulëbardhat e Hartlaub-it, dy specie detare që gjenden pranë Kepit të Qytetit, Afrika e Jugut.

Rezultatet treguan se pulset e fishekzjarrëve mund të përhapen nëpër oqean. Për më tepër, ato udhëtojnë në një diapazon frekuencash që përputhet me vokalizimet e të dy specieve të analizuara dhe ndjeshmërinë e tyre të dëgjimit, duke prishur kështu komunikimin e tyre vokal.

Përveç ndjeshmërisë ndaj kafshëve shtëpiake, vitet e fundit kanë parë gjithashtu një vëmendje në rritje mbi efektet e ekspozimit të foshnjave njerëzore ndaj zhurmave shumë të larta.

Kjo është një temë me interes shkencor, por mungojnë studime të gjera dhe specifike mbi efektet e fishekzjarrëve dhe fishekzjarrëve.

“Fëmijët kanë kanale veshi më të vogla se të rriturit, gjë që intensifikon tingujt me frekuencë të lartë”, shpjegoi pediatria dhe studiuesja amerikane, Sophie J. Balk për revistën “Healthy Children”, bashkëautore e një studimi të vitit 2023 mbi parandalimin e ekspozimit të tepërt ndaj zhurmës tek foshnjat, fëmijët dhe adoleshentët.

“Edhe zhurmat më të zakonshme të përditshme, siç janë trafiku rrugor ose televizioni në sfond, mund të prishin gjumin, të mësuarit dhe cilësinë e jetës”, shtoi Balk.

Si për kafshët shtëpiake, ashtu edhe për foshnjat, një nga rekomandimet e ndara nga ekspertët për të parandaluar reagimet e mundshme ndaj stresit ose frikës, është të përpiqen të shtojnë “zhurmë të bardhë”, lista këngësh ose tinguj të tjerë të njohur, siç është televizori në sfond, në mjedisin e tyre për të maskuar tingullin e fishekzjarrëve.

Rekomandimi është të shmanget volumi i tepërt, pasi edhe ekspozimi i zgjatur ndaj zhurmës së bardhë tepër të lartë mund të jetë i dëmshëm.

Gjithashtu, mund të jetë shumë e dobishme për kafshët shtëpiake që të qëndrojnë në objekte të njohura dhe një vend ku të mund të tërhiqen në rast nevoje, siç është një dollap ose një dhomë e vogël, ndoshta e mobiluar me batanije, rroba, qilima ose pëlhura të tjera, të cilat mund të ndihmojnë në zbutjen pjesërisht të zhurmës.

Përshtati: Gazeta “Si”

The post Çfarë u shkaktojnë fishekzjarrët kafshëve shtëpiake appeared first on Gazeta Si.

Gazeta Si – Rusia akuzon Kievin për një sulm të dyshuar me dronë me rreze të gjatë veprimi ndaj rezidencës së Vladimir Putinit në rajonin e Novgorodit, i njohur si “Rezidenca e Artë”.

Ministri i Jashtëm Sergei Lavrov raportoi se natën e 28-29 dhjetorit, 91 dronë ukrainas u nisën kundër vilës presidenciale dhe u interceptuan nga mbrojtja ruse.

Kryeministri ukrainas, Volodymyr Zelenski e mohoi menjëherë akuzën dhe paralajmëroi se Putini do ta përdorte atë për të vijuar luftën – duke minuar negociatat tashmë të brishta – dhe për të sulmuar Kievin dhe ndërtesat e tij qeveritare.

Njëzet e katër orë më vonë, filloi kërkimi për prova të sulmit dhe u vunë re mospërputhjet e para me narrativën ruse. Më poshtë janë disa nga elementët që kanë dalë në pah:

1. Instituti i Luftës kujton se zakonisht, pas sulmeve ukrainase, mblidhen dhe publikohen prova nga burime të ndryshme ruse për të konfirmuar sulmin dhe për të demonstruar dështimin e tij.

Këto prova përfshijnë pamje të gjeo-lokuara, imazhe të mbeturinave nga dronët e rrëzuar dhe deklarata nga autoritetet lokale dhe rajonale ruse. Deri më tani, nuk është publikuar asnjë provë që mund të mbështesë versionin e Putinit.

2. Instituti i Luftës thekson gjithashtu se tashmë ekzistojnë rrëfime të ndryshme se si ndodhën gjërat. Lavrov shpjegoi se Rusia rrëzoi 91 dronë ukrainas, ndërsa Ministria Ruse e Mbrojtjes pretendon 47, duke dobësuar narrativën e besnikut të Putinit.

3. Gazetat e opozitës gjithashtu kanë filluar punën. Gazeta e përditshme, “Sota”, publikoi një hetim në të cilin banorët e Valdait raportuan se nuk dëgjuan as zhurmë dhe as shpërthime.

Asnjë zhurmë mbrojtjeje ajrore në veprim, të cilat, nëse sulmi do të ishte i vërtetë, sigurisht që duhet të dëgjoheshin.

Shërbimi në gjuhën ruse, i Radio Evropa e Lirë/Radio Liberty (RFE/RL), raportoi se në gusht 2025, Putin rriti numrin e sistemeve të mbrojtjes ajrore në Valdai, nga dy në 12.

4. Sipas disa ekspertëve të intervistuar nga ABC amerikane, rezidencat e Putinit janë ndoshta hapësirat më të mbrojtura në të gjithë Rusinë.

Vila në fjalë mbrohet nga shtatë sisteme anti-dronë Pantsit-S1; afrimi është praktikisht i pamundur dhe ukrainasit e dinë këtë.

Analistët politikë dyshojnë se Zelenski do të kishte vendosur t’i jepte dritën jeshile një sulmi të tillë në një moment kaq të brishtë dhe vendimtar diplomatik. Ata thonë: “Nëse do ta kishin bërë këtë, do të ishte një veprim krejtësisht i gabuar”.

5. Një tjetër e dhënë jo bindëse, është numri i dronëve. Në mënyrë tipike, shpjegojnë ekspertët, sulmet me dronë kryhen në tufa prej disa qindrash: 91 dronë nuk do të kishin kuptim, veçanërisht në një vend të mbrojtur mirë si rezidenca e një presidenti.

Përshtati: Gazeta “Si”

The post A e sulmoi Ukraina vilën e Putinit? Mungesa e provave dhe kontradiktat appeared first on Gazeta Si.

Gazeta Si – Tiger Woods, i cili mbush 50 vjeç sot, ishte një nga lojtarët e golfit më të talentuar dhe më të famshëm të të gjitha kohërave, si një nga sportistët më të përfolur: për karrierën e tij të jashtëzakonshme, jetën e tij private kontraverse, konkurrencën e tij të pazakontë dhe obsesionin e tij për këtë sport.

Jeta e tij është treguar shpesh nga media përmes një narrative shumë të vlerësuar: ajo e “fëmijës mrekulli” që bëhet tepër i fortë, del në pension për shkak të problemeve serioze personale dhe më pas kthehet te fitorja, në një lloj “shpëblimi” përfundimtar.

Në një farë mënyre, jeta e Woods ishte vërtet kështu. Megjithatë, në raste të tjera, kjo narrativë është zgjatur aq shumë, sa është bërë e pamjaftueshme, mashtruese ose edhe problematike.

Tiger Woods, emri i vërtetë i të cilit është Eldrick Tont Woods, ishte me të vërtetë një talent i zhvilluar para kohe.

Ai lindi në vitin 1975 dhe filloi të luante golf vetëm dy vjeç, i inkurajuar nga babai i tij, Earl Woods, një veteran i Luftës së Vietnamit dhe lojtar golfi i apasionuar.

Babai i tij i dha nofkën “Tiger”, i frymëzuar nga nofka e një ushtari vietnamez që takoi gjatë luftës. Tiger Woods ishte aq i mirë saqë përfundoi në televizion dhe kur ishte pesë vjeç, “Golf Digest” (revista kryesore e golfit), botoi një artikull rreth tij.

Me atë fillim, ishte e vështirë të mos kishte pritshmëri të larta. Sidomos, pasi, si në shkollën e mesme, ashtu edhe në kolegj, Woods provoi të ishte një lojtar golfi shumë premtues dhe vendosi rekorde të shumta.

Për të kuptuar shkallën e pritshmërive të vendosura ndaj Woodsit të ri, sapo u bë profesionist, “Nike” nënshkroi me të një kontratë 5-vjeçare prej 40 milionë dollarësh.

Ishte viti 1996 dhe për kompaninë sportive, ishte një rrezik, pasi Woods kishte luajtur shumë pak gara profesionale dhe pa rezultate veçanërisht të mira – një gjë e kuptueshme, duke pasur parasysh se garat e golfit shpesh janë psikologjikisht të vështira, veçanërisht për një të ri pa përvojë.

Por “Nike” kishte të drejtë. Më pak se një vit më vonë, Woods fitoi Masters në Augusta, një nga katër Majors, turnetë më të rëndësishëm në golfin profesional.

Në moshën 21 vjeç, ai u bë fituesi më i ri i garës (është ende) dhe diferenca prej 12 goditjesh me të cilën fitoi, është ende e pakrahasueshme.

Ai ishte gjithashtu lojtari i parë, jo i bardhë që fitoi Masters, një nga turnetë më tradicionalë dhe joshës në golf.

Gazeta amerikane “The New York Times” e përshkroi atë turne si “katër ditët që ndryshuan golfin”. Fitorja e një burri kaq të ri, jo të bardhë, me një emër kaq tërheqës, solli më shumë dukshmëri në sport, si dhe shpresën (më vonë të reduktuar) se golfi do të ishte më gjithëpërfshirës.

Por më shumë sesa golfi, ishte Tiger Woods ai që u bë i njohur përtej këtij sporti. Vetëm pak muaj pas fitores së tij në Masters, P.Diddy – një nga shumë emrat skenik të Sean Combs, atëherë një nga reperët dhe producentët më të famshëm në botë – ia kushtoi atij videon për këngën “Mo Money Mo Problems” (nga reperi Notorious B.I.G., por e publikuar pas vdekjes nga Combs). Në video, P.Diddy luan rolin e një lojtari golfi të quajtur Puffy Woods.

Midis viteve 1997 dhe 2008, Woods shijoi vitet më të mira të karrierës së tij. Ai fitoi 14 Major dhe mbeti numri një në renditjen botërore për një kohë të gjatë.

Ai është vetëm një nga gjashtë lojtarët që kanë fituar çdo Major në karrierën e tyre (domethënë, që kanë përfunduar “Career Grand Slam”) dhe i vetmi që i ka fituar të katërta radhazi.

Ai e bëri këtë midis viteve 2000 dhe 2001 dhe u konsiderua një ngjarje aq unike sa media e quajti atë Tiger Slam.

Sipas atyre që luajtën kundër tij, golfi i Woods ishte i përsosur: ai mund t’i bënte të gjitha (nga goditjet e gjata dhe shpërthyese, te ato të shkurtra dhe precize), ai kishte një etikë pune të jashtëzakonshme dhe, mbi të gjitha, besim të pakrahasueshëm.

Kjo demonstrohet nga fakti, se midis viteve 2002 dhe 2005, Woods humbi vetëm 3 goditje nga 1,543 brenda një metri.

Goditjet ishin vendimtare, ato që duhet të shkojnë në gropë dhe të gabosh kaq pak prej tyre, është vërtet e pazakontë.

Falë historisë së tij personale, stilit të lojës dhe karizmës, Woods u bë një nga sportistët më të famshëm, të respektuar dhe të paguar mirë në botë, por një sërë dëmtimesh, skandalesh dhe aksidentesh i dhanë fund kësaj periudhe suksesi të madh.

Në vitin 2008, ai humbi disa turne për shkak të një dëmtimi në gju dhe në vitin 2009, dolën në dritë aferat e tij të shumta jashtë-martesore, për të cilat kërkoi falje publikisht, përpara se të tërhiqej nga garat për disa muaj.

Pas kthimit të tij, Woods, i cili nuk ishte më idolizuar dhe shpesh i kritikuar nga media, nuk mundi të kthehej në nivelin e tij të mëparshëm dhe nuk fitoi asnjë titull të vetëm Major gjatë nëntë viteve të ardhshme.

Për të lehtësuar dhimbjet e shpinës, ai iu nënshtrua disa operacioneve në shtyllën kurrizore, dhe kur luajti, pati injeksione pas të cilave nuk mund të qëndronte më në këmbë.

Në vitin 2017, ai u arrestua për drejtim të dyshuar të makinës në gjendje të dehur (përfundimisht u zbulua se ai kishte marrë shumë qetësues dhimbjesh) dhe dukej se karriera e tij kishte mbaruar.

Por ai u rikthye përsëri – ende në një nivel të lartë në vitin 2018, duke fituar Augusta Masters në vitin 2019. Kjo fitore e fundit, me të drejtë cilësohet si një nga rikthimet më të jashtëzakonshme në historinë e sportit të golfit.

Edhe me këtë fitore të jashtëzakonshme, dhjetë vitet e Woods pa një trofe (midis viteve 2008 dhe 2019) shpesh janë romantizuar, duke ndjekur një model të zakonshëm në gazetarinë sportive. Brian Phillips i “The Ringer” e përmbledh mirë:

“Presionet e famës ekspozojnë të metat e fshehura në psikikën e gjeniut dhe pikërisht tiparet që e ndihmuan të dilte, tani nxisin rrëshqitjen e tij në Pikën C, turp dhe poshtërim: lidhjet e shumta jashtëmartesore të Tiger-it, shndërrohen në një stuhi mediatike, martesa e tij shembet dhe sporti i tij e braktis, duke çuar në një rënie të gjatë në renditje dhe një njollë skandali që kërcënon të errësojë pjesën tjetër të karrierës së tij. Vetëm kur gjeniu të përqendrohet përsëri në atë që ka vërtet rëndësi, ai mund të ngrihet në lartësitë e pikës D, ndoshta jo aq lart sa pika B, por prapë shumë, shumë mbi pikën C: Tiger i përkushtohet fëmijëve të tij, nuk heq dorë nga golfi, rifiton besimin e tifozëve të tij dhe në fund arrin të ngrihet përsëri duke fituar një tjetër Masters”.

Është një histori “si film” që funksionon mirë në gazetarinë sportive. Kjo është qartësisht e dukshme në Tiger (2021), dokumentarin e vlerësuar të HBO-së për jetën e Woods.

Ndër të tjera, dokumentari rrëfen se si, pas vdekjes së babait të tij në vitin 2006, Woods filloi të stërvitej me dhe si Navy SEAL-s, njësia elitare e Marinës Amerikane.

Për Woods, kjo ishte një mënyrë për të përballuar pikëllimin, duke pasur parasysh marrëdhënien e thellë që kishte me të atin dhe admirimin që ndjente për ushtrinë.

Sipas Phillips, duke parë dokumentarin, duket se ishte pikërisht kjo zgjedhje që kontribuoi në dëmtimet dhe dhimbjet e shumta të Woods dhe kështu e shtyu atë në një “seri marrëdhëniesh seksuale mpirëse”.

Thjeshtësime të tilla, megjithatë, janë qartësisht të sforcuara: ato e zvogëlojnë kompleksitetin në diçka më të lehtë për t’u treguar dhe përpiqen ta grupojnë jetën e Woods së bashku me atë të sportistëve të tjerë të mëdhenj: lojtari i basketbollit, Michael Jordan, për shembull, u tërhoq pasi humbi të atin, për t’u rikthyer më pas në parket edhe më i fortë.

Histori të tilla zakonisht përfundojnë duke shpjeguar rënien fizike të Woods përmes rënies së tij të supozuar morale, e cila në disa raste nuk merr shumë parasysh aspektin mediatik të historisë.

Në realitet, ishte ambicia e Woods, stili i lojës dhe obsesioni i tij për të perfeksionuar ato që ishin shkaqet kryesore të dëmtimeve dhe dështimeve të tij.

Kur godiste topin, për shembull, Woods e shtrembëronte shumë shpinën, një përpjekje që, në planin afatgjatë, i shkaktoi dëme.

Duhet thënë gjithashtu se karriera e Woods nuk mbaroi fare me “shpëblim”. Ai nuk është tërhequr ende zyrtarisht nga golfi, por që nga fitorja e tij në Masters në vitin 2019, nuk ka arritur ndonjë gjë të madhe.

Në fakt, ai ishte përsëri në rrezik të tërhiqej: në vitin 2021, pas një aksidenti të rëndë me makinë, rrezikoi t’i amputohej këmba e djathtë.

U rikthye të luante në vitin 2022, por herë pas here dhe pa rezultate të rëndësishme. Ai nuk ka luajtur në një turne profesional që nga korriku i kaluar dhe në vitin 2025, iu nënshtrua dy operacioneve: një në tendinën e Akilit dhe, për herë të shtatë, në shpinë. Aktualisht është e paqartë nëse dhe kur do të kthehet në lojë: as ai vetë nuk e di.

Prshtati: Gazeta “Si”

The post Një jetë si Tiger Woods appeared first on Gazeta Si.

Gazeta Si – Të premten, Izraeli u bë vendi i parë në botë që njohu Republikën e vetëshpallur të Somalilandit, një rajon i Somalisë që kufizohet me Etiopinë në jug, Xhibutin në perëndim dhe Gjirin e Adenit në veri, si një shtet sovran dhe të pavarur.

Ai shpalli në mënyrë të njëanshme pavarësinë nga Somalia në vitin 1991 dhe që atëherë ka funksionuar praktikisht si një shtet autonom: ka një kryeqytet, Hargeisa, një flamur, një monedhë vendase (shilingun e Somalilandit) dhe qeverinë e vet.

Gjatë njëzet viteve të fundit, vendi ka mbajtur disa zgjedhje, të konsideruara demokratike. Nuk është e qartë pse Izraeli ka vendosur ta njohë atë tani, por ka disa hipoteza.

Sipas një raporti nga “Associated Press” marsin e kaluar, qeveritë izraelite dhe amerikane e kishin konsideruar Somalilandin si një vend për të dëbuar me forcë disa nga banorët palestinezë të Rripit të Gazës (diçka që të tre qeveritë e kanë mohuar gjithmonë zyrtarisht).

Një mundësi tjetër është se Izraeli duket i interesuar në Somaliland për shkak të aksesit të saj në Gjirin e Adenit, një shtrirje deti që përshkohet nga një nga rrugët kryesore tregtare në botë, por gjithashtu shumë e rrezikshme për shkak të sulmeve të shumta ndaj anijeve nga Huthët, një grup politik dhe ushtarak jemenas i aleatëve me Iranin dhe një armik i Izraelit.

Cilado qoftë arsyeja, njohja e Izraelit është një sukses për Somalilandin dhe presidentin e saj, Abdirahman Mohamed Abdullahi, i zgjedhur në fund të vitit 2024, i cili e ka bërë njohjen ndërkombëtare një përparësi të mandatit të tij.

Gjatë tridhjetë viteve të fundit, mungesa e njohjes ka penguar zhvillimin ekonomik të Somalilandit, duke përfshirë edhe pengimin e tij për të aksesuar kredi nga Banka Botërore dhe Fondi Monetar Ndërkombëtar.

Kjo, pjesërisht, është arsyeja pse ai mbetet një nga vendet më të varfra në botë, pavarësisht se kushtet e jetesës janë më të mira se ato në Somali, ku veprojnë disa grupe të armatosura dhe qeveria e së cilës është më e paqëndrueshme dhe represive se ajo e Somalilandit (megjithëse qeveria është akuzuar gjithashtu nga “Amnesty International” për vrasjen pa dallim të civilëve në goditjen e saj ndaj grupeve të armatosura lokale).

Për dekada të tëra, Somalia dhe Somalilandi ishin koloni të Italisë dhe Mbretërisë së Bashkuar, përkatësisht, në shekullin e kaluar. Në vitin 1960, pas fitimit të pavarësisë, ato u bashkuan për të krijuar Republikën Somaleze.

Megjithatë, banorët e rajonit të Somalilandit menjëherë u ndjenë të margjinalizuar nga qeveria e re. Në vitet 1980, kjo pakënaqësi dhe shtypja e mospajtimit nga autoritetet qendrore çuan në një rebelim të armatosur, të cilin ushtria somaleze e kundërshtoi me masakra të gjera të civilëve.

Somalilandi shpalli përsëri pavarësinë në vitin 1991, kur qeveria e diktatorit të Somalisë, Gjeneral Mohammed Siad Barre, u rrëzua.

Megjithatë, që atëherë, si qeveritë somaleze, ashtu edhe Bashkimi Afrikan (organizata që bashkon vendet afrikane), kanë kundërshtuar vazhdimisht pavarësinë e rajonit dhe vendet e tjera nuk e kanë njohur atë, kryesisht nga frika e legjitimimit të pretendimeve separatiste diku tjetër në botë.

Për këtë arsye, vendimi i Izraelit është kritikuar nga shumë vende afrikane dhe nga Bashkimi Evropian, si dhe natyrisht, nga Somalia.

Sot, Somalilandi ka afërsisht 4 milionë banorë dhe një prodhim të brendshëm bruto prej 2 miliardë dollarësh në vit, kryesisht i nxjerrë nga eksporti i bagëtive dhe produkteve të tjera shtazore në Xhibuti, Etiopi, Arabi Saudite dhe Oman.

Ajo përballet me probleme të ndryshme sociale, duke përfshirë papunësinë e lartë, veçanërisht tek të rinjtë, varfërinë e përhapur dhe pabarazinë.

Në nivel ndërkombëtar, ai mban marrëdhënie me Tajvanin dhe ka kërkuar prej kohësh marrëveshje tregtare me Shtetet e Bashkuara, duke shfrytëzuar aksesin në Gjirin e Adenit.

Në prill, zyrtarët e Somalilandit i thanë “New York Times” se donin të jepnin me qira një pjesë të portit të Berberës, porti kryesor i rajonit, dhe një pistë ajrore për Shtetet e Bashkuara në këmbim të njohjes ndërkombëtare të shumëpritur.

Deri tani (dhe madje edhe në ditët pas njohjes së Izraelit), qeveria amerikane ka mohuar vazhdimisht qëllimin e saj për të njohur Somalilandin, pavarësisht se kjo mundësi është mbështetur nga disa politikanë republikanë gjatë vitit të kaluar.

Një vend që ka lëvizur në këtë drejtim është Etiopia, e cila në janar 2024 nënshkroi një memorandum mirëkuptimi që i siguron Etiopisë akses ushtarak dhe tregtar në afërsisht 20 kilometra të vijës bregdetare të Somalilandit dhe kështu në Oqeanin Indian, për pesëdhjetë vjet.

Ajo gjithashtu përcakton që Somalilandi të marrë njohjen e Etiopisë si shtet sovran dhe një pjesëmarrje në linjën ajrore kombëtare etiopiane.

Etiopia nuk ka akses në tokë dhe i paguan Xhibutit 1.5 miliardë dollarë në vit për të përdorur portin e kryeqytetit të saj, i cili trajton më shumë se 95% të trafikut tregtar të vendit.

Kryeministri i saj, Abiy Ahmed, e konsideron aksesin në det një çështje “ekzistenciale” për Etiopinë, si dhe një çështje ekonomike.

Memorandumi nuk është detyrues dhe ka më pak fuqi sesa një marrëveshje formale. Megjithatë, ai ka shkaktuar kritika të ashpra nga Somalia, me të cilën Etiopia ka pasur marrëdhënie shumë të tensionuara që atëherë.

Emiratet e Bashkuara Arabe gjithashtu kanë interesa të rëndësishme në Somaliland, ndërsa Turqia, rivalja e Izraelit, ka lidhje të ngushta me Somalinë (për shembull, ka një bazë ushtarake dhe një ambasadë në vend) dhe për këtë arsye është kundër pavarësisë së Somalilandit.

Përshtati: Gazeta “Si”

The post Çfarë vendi është Somalilandi dhe pse e njohu Izraeli? appeared first on Gazeta Si.

Gazeta Si – Prokuroria e Shkodrës sekuestruar një sërë pasurish në pronësi të shtetasit Brigeno Binoshaj dhe familjarëve të tij, pasi dyshohet se këto pasuri nuk justifikohen me të ardhura të ligjshme.

Sipas hetimeve, Brigeno Binoshaj është dënuar më parë nga autoritetet franceze për veprën penale të trafikimit të lëndëve narkotike.

Pas verifikimeve të kryera, organi i akuzës ka konstatuar se ai dhe familjarët e tij zotërojnë pasuri dhe të ardhura në shpërpjesëtim me nivelin e të ardhurave të deklaruara nga veprimtari të ligjshme, të cilat nuk arrijnë të justifikojnë burimin e tyre.

Në kuadër të këtij procedimi, janë sekuestruar disa automjete dhe mjete motorike, konkretisht një “Mercedes Benz” modeli S600L, një “Volksëagen Golf” 2.0 TDI, një “Lancia Y”, si dhe tre motoçikleta të markave “Piaggio”, “Yamaha MT09” dhe “Yamaha YP250R”.

Po ashtu, janë bllokuar të gjitha llogaritë bankare në emër të Binoshajt dhe familjarëve të tij. Hetimet vijojnë për verifikimin e plotë të pasurive dhe burimeve të tyre. 

The post Shkodër, sekuestrohen pasuritë e të dënuarit për drogë në Francë appeared first on Gazeta Si.

Gazeta Si – Donald Trump konfirmoi të hënën se Shtetet e Bashkuara kishin shkatërruar një port të përdorur nga anijet e akuzuara për përfshirje në trafikun e drogës në Venezuelë, një sulm i mundshëm i parë tokësor që nga fillimi i fushatës ushtarake amerikane kundër trafikut të drogës në Amerikën Latine.

SHBA-të kanë ushtruar presion të madh mbi Karakasin për muaj të tërë, duke u përpjekur të detyrojnë dorëheqjen e presidentit Nicolás Maduro, të cilin Uashingtoni e akuzon për udhëheqjen e një rrjeti të gjerë trafikimi droge.

Ata kanë kryer sulme të shumta ndaj anijeve që u përkisnin trafikantëve të dyshuar, duke vrarë më shumë se 100 persona në Karaibe dhe Paqësor.

Sulmi i fundit u krye të hënën në Paqësorin lindor kundër një anijeje të përfshirë në “operacione trafikimi droge”, sipas ushtrisë.

Deri më tani, administrata amerikane nuk ka ofruar asnjë provë që vërteton se anijet e synuara transportonin në të vërtetë drogë. Për disa javë, Donald Trump ka kërcënuar të sulmojë kartelet e drogës në tokë në Amerikën Latine, por ende nuk është konfirmuar asnjë sulm.

“Pati një shpërthim të madh në zonën e portit ku ngarkohen anijet e drogës. (…) Pra, ne goditëm të gjitha anijet dhe tani po e godasim zonën, (…) dhe ajo është zhdukur”, tha presidenti amerikan të hënën nga rezidenca e tij në Mar-a-Lago, ku po priste kryeministrin izraelit, Benjamin Netanyahu.

Ai nuk e zbuloi vendndodhjen e sulmit, duke deklaruar thjesht se ndodhi “në breg”.

Ai gjithashtu refuzoi të thoshte nëse operacioni u krye nga ushtria apo CIA.

Presidenti republikan u pyet nga gazetarët pasi la të kuptohej për një sulm të tillë në një intervistë të transmetuar të premten.

Në një intervistë radiofonike me miliarderin John Catsimatidis, një nga mbështetësit e tij, Donald Trump pretendoi se Shtetet e Bashkuara kishin goditur një “objekt të madh” që dyshohet se përdoret për të ndërtuar anije për trafik droge.

“Dy netë më parë, ne e shkatërruam atë. Kështu që i goditëm fort”, tha ai.

Kur u kontaktua nga agjencia “France Presse”, as Pentagoni dhe as Shtëpia e Bardhë nuk i konfirmuan këto deklarata.

Nga ana e saj, qeveria venezueliane nuk ka lëshuar një deklaratë zyrtare mbi sulmin.

Nicolás Maduro mohon akuzat amerikane dhe pretendon se Shtetet e Bashkuara po përpiqen ta rrëzojnë atë për të sekuestruar naftën venezueliane, burimin kryesor të vendit.

The post Dronët amerikanë sulmojnë një anije me drogë në një port të Venezuelës appeared first on Gazeta Si.

Gazeta Si – Një zjarr i përmasave të konsiderueshme ka përfshirë  në orët e para të mëngjesit një njësi shërbimi në fshatin Xhyrë, në krah të aksit nacional Librazhd-Përrenjas.

Sipas njoftimit të MZSH Librazhd, shërbimet zjarrfikëse u njoftuan rreth orës 03:29 dhe ndërhynë menjëherë në vendngjarje.

Në operacion morën pjesë dy automjete zjarrfikëse dhe 10 efektivë, të cilët bënë të mundur shuarjen e flakëve dhe parandalimin e përhapjes së zjarrit.

Si pasojë, u dogj plotësisht një kioskë në pronësi të Skënder Gegës nga fshati Xhyrë i Njësisë Administrative Hotolisht i Bashkisë Librazhd, si dhe dy automjete të parkuara pranë saj.

Ndërkohë, u shpëtuan nga flakët dy kioska të tjera në afërsi dhe një automjet tjetër i parkuar pranë vatrës së zjarrit.

Burime nga zjarrfikësit, bëjnë me dije se shkaku i zjarrit mbetet për t’u përcaktuar, por ka dyshime të forta edhe për një zjarrvënie të qëllimshëm.

Mes automjeteve të djegura është edhe një automjet me targa greke, në pronësi të një emigranti të kthyer në vendlindje për festat e fundvitit.

Fatmirësisht, nga ngjarja nuk raportohet për persona të lënduar. Policia ka nisur hetimet për zbardhjen e plotë të rrethanave të ngjarjes.

The post Zjarri shkrumbon një kioskë dhe dy makina në Librazhd, dyshohet i qëllimshëm appeared first on Gazeta Si.

Gazeta Si – Ministri i Jashtëm rus, Sergei Lavrov, pretendoi se Ukraina ka shënjestruar një nga rezidencat e presidentit rus, Vladimir Putin, dhe tha se Moska do të hakmerret si dhe do ta rishqyrtojë qëndrimin e saj në negociatat për t’i dhënë fund pushtimit të saj të Ukrainës.

Presidenti ukrainas, Volodymyr Zelensky, e cilësoi si “gënjeshtër” pretendimin se Kievi ka shënjestruar rezidencën në rajonin e Novgorodit, në veriperëndim të Moskës.

Ai theksoi se Rusia po përpiqet të minojë bisedimet SHBA–Ukrainë për luftën dhe po “përgatit terrenin për të kryer sulme, me shumë gjasë ndaj kryeqytetit [ukrainas] dhe ndërtesave qeveritare”.

Ky pretendim i Rusisë erdhi një ditë pasi Zelensky dhe presidenti amerikan, Donald Trump, thanë se kishte përparim në takimin e tyre në Floridë, duke theksuar se një marrëveshje e paqes për t’i dhënë fund luftës gati katërvjeçare është “më afërt se kurrë”. Moska ka sinjalizuar se nuk është e gatshme të bëjë lëshime të mëdha.

Përmes një deklarate të publikuar në Telegram më 29 dhjetor, Lavrov pretendoi se Ukraina përdori 91 dronë në atë që ai e quajti “sulm terrorist”, por shtoi se të gjithë u rrëzuan dhe nuk ka pasur raportime për dëme. Lavrov tha se Rusia do të përgjigjet për këtë sulm dhe ka përzgjedhur “kohën” për sulmet hakmarrëse.

Ai tha se, meqë Qeveria e Ukrainës, të cilën e quajti “regjim kriminal i Kievit”, i është kthyer “një politike të terrorizmit shtetëror” dhe se “pozicioni negociues” i Rusisë do të rishqyrtohet, duke mos dhënë detaje të tjera.

Zyrtarët rusë kanë përdorur edhe më herët gjuhë të ngjashme për të përshkruar qeverinë ukrainase, dhe Putini ka pohuar vazhdimisht se Zelensky nuk është një udhëheqës legjitim sepse në Ukrainë nuk janë mbajtur zgjedhjet që ishin paraparë më 2024.

Zgjedhjet në Ukrainë janë të ndaluara gjatë kohës së gjendjes së luftës, që është në fuqi që nga nisja e pushtimit të Ukrainës nga Rusia në shkurt të vitit 2022.

Lavrov nuk e përmendi emrin e rezidencës, por vendndodhja në rajonin e Novgorodit sugjeronte se bëhet fjalë për një kompleks të mbrojtur në Valdai, një qytezë buzë liqenit, dhe për shkak të pyjeve përreth, Putin e ka favorizuar këtë rezidencë sesa rezidencat e tjera shtetërore që nga nisja e luftës, sipas një hulumtimi të kryer më herët gjatë këtij viti nga Systema, hetuese ruse e Radios Evropa e Lirë.

Përmes një deklarate, Zelensky e quajti pretendimin e Lavrovit “një tjetër gënjeshtër të Federatës Ruse”, duke shtuar se “është e qartë se për [Rusinë], nëse nuk ka skandal mes nesh dhe Shteteve të Bashkuara dhe në vend të kësaj ka përparim, kjo është një dështim për ta. Sepse ata nuk duan që kjo luftë të përfundojë. Ata mund të detyrohen ta përfundojnë vetëm përmes presionit”.

Disa orë para pretendimit të Lavrovit, Zelensky tha se SHBA-ja i ka ofruar vendit të tij garanci “të forta” sigurie për 15 vjet, si pjesë e një marrëveshjeje për përfundimin e luftës me Rusinë./REL/ 

The post Rusia akuzon Ukrainën për sulm me dronë ndaj rezidencës së Putinit. Kievi e mohon appeared first on Gazeta Si.

Gazeta Si – Pas pesë ditësh pa ujë të pijshëm, defekti në tubacionin kryesor të furnizimit në Vlorë është riparuar pas mesnatës së kësaj të marte.

Rregullimi i tubit u përfundua rreth orës 4:00 të mëngjesit, moment kur nisi edhe furnizimi i depove të qytetit.

Aktualisht, një pjesë e qytetit të Vlorës po furnizohet me ujë, konkretisht zona e Lungomares, ndërsa zonat e tjera pritet të marrin furnizim gradualisht gjatë orëve në vijim.

Megjithatë, furnizimi nuk po realizohet me kapacitet të plotë, pasi pajisja e re e montuar po i nënshtrohet fazës së testimit për të garantuar funksionimin e sigurt dhe të qëndrueshëm të sistemit.

Nga 3 fasheta të sjella nga Turqia, për riparimin e çarjes së tubacionit kryesor në qytetin bregdetar, do të përdoret vetëm 1, ndërsa 2 të tjerat do të ruhen në raste të tilla emergjence.

Mungesa e ujit të pijshëm në rubinete shkaktoi reagimin e qytetarëve që protestuan përpara bashkisë për disa orë, duke kërkuar takim me drejtuesit për zgjidhjen e këtij problemi.

Drejtori i Agjencisë Kombëtare të Ujësjellës-Kanalizimeve (AKUK), Flauers Shoshi, sqaroi se ndërprerja e furnizimit me ujë të pijshëm erdhi si rezultat i shkarjes së dheut dhe depërtimit të ujit në linjën e vjetër.

Ndërsa kryetarja e Bashkisë së Vlorës, Brunilda Mersini, e cilësoi këtë avari si një fatkeqësi natyrore, dhe se ujësjellësi nuk është në varësi të institucionit që ajo drejton.

The post Rikthehet pjesërisht pas 5 ditësh uji në Vlorë, riparohet defekti i tubacionit appeared first on Gazeta Si.

Gazeta Si – Në më pak se dy muaj pas miratimit në Kuvend, ligji për Barazinë Gjinore është dërguar në Gjykatën Kushtetuese, ku kërkohet shfuqizimi i tij si i papajtueshëm me Kushtetutën.

Kërkesa është bërë nga tre organizata joqeveritare, Koalicioni Shqiptar Pro Familjes dhe Jetës, dega e shoqatës “Diaspora për Shqipërinë e Lirë” dhe Forumi Musliman i Shqipërisë.

Në kërkesën e tyre kërkohet edhe pezullimi i menjëhershëm i ligjit.

Ligji për Barazinë Gjinore u miratua më 6 nëntor me 77 vota pro të mazhorancës ndërkohë që 37 deputetë të opozitës votuan kundër. Në lidhje me këtë çështje ka pasur debate të forta edhe në opinionin publik.

Në lidhje me këtë çështje, pati një reagim edhe nga Komisionerja e Komisionit Europian, Marta Kos, e cila tha se barazia gjinore dhe mosdiskriminimi janë pjesë integrale e ligjit të BE-së dhe ajo nuk është kërkesë private e ambasadorit të BE në vendin tonë, Silvio Gonzato.

“Çdo sulm ndaj tij është i papranueshëm”, tha ajo, duke iu referuar deklaratave të kreut të PD, Sali Berisha.

The post Ligji për Barazinë Gjinore shkon në Gjykatën Kushtetuese për shfuqizim appeared first on Gazeta Si.

Gazeta Si – Në Foltoren e kësaj të hëne para kryeministrisë, Sali Berisha paralajmëroi se edhe viti 2026 do të nisë me protesta.

Kreu i demokratëve, në fjalën e tij godinës së qeverisë, tha se opozita është më e fuqishme se kurrë aktualisht dhe se shqiptarët duan largimin e Ramës nga pushteti.

“Mbyllim sot protestën tonë për të filluar vitin po me protesta. Kudo që shkoj gjej një vendosmëri absolute për t’u ndarë me këtë të keqe sa më shpejt. Shqiptarët presin me padurim largimin e kësaj bande nga pushteti. Ju garantoj se opozita është sot më e fuqishme se kurrë”, tha Berisha.

Ai mori si shembull Kosovën dhe zgjedhjet e fundit që u zhvilluan duke theksuar se është krenari për çdo shqiptar.

“Krenari e madhe, por edhe shpresë. Një shtet që shpall pavarësinë pak vite më parë, një shtet ku shqiptarët njëlloj si në Shqipëri janë shumicë, por një shtet që ecën me hapa gjigande drejt BE-së. Një shtet që studiuesit kanë gjetur se është vetëm 16 vite larg të qeverisjes së standardeve europiane. Kosova zhvillon zgjedhje, Kosova çdo krizë e zgjidh në përputhje me ligjin. Kryeministri i Kosovës nuk mban koordinator krimi”, tha ai duke akuzuar nga ana tjetër kreun e qeverisë shqiptare, Edi Rama.

Berisha hodhi gjithashtu akuza të rënda ndaj qeverisë për lidhje me krimin, teksa tha se Ergys Agasi, i akuzuar për pengmarrje nga SPAK, rrahu me grushta ish-ministrin Ulsi Manja, duke i thënë sipas tij, se e kishte porosi nga ‘Kapoja’.

Sa i përket protestës së qytetarëve të Vlorës për ujin, Berisha e konsideroi një “ndëshkim qeveritar” dhe shtoi se ndodh në të gjithë Shqipërinë.

The post Foltorja e PD para kryeministrisë, Berisha: Viti 2026 fillon po me protesta appeared first on Gazeta Si.

Gazeta Si – Duke filluar nga 1 janari 2026, shumica e ndërtesave të reja banesore dhe tregtare në Poloni (përfshirë ndërtesat e apartamenteve, garazhet nëntokësore të parkimit dhe stacionet e metrosë) do të duhet të kenë strehimore emergjente ose hapësira që mund të shndërrohen në strehimore.

Kjo ishte vendosur tashmë në një ligj të miratuar në fund të vitit 2024 dhe është një nga disa mënyra se si qeveria pro-evropiane e Donald Tusk po kërkon të rrisë mbrojtjen për civilët në rast të një fatkeqësie natyrore ose lufte.

Polonia është në kufirin lindor të Bashkimit Evropian dhe është ndër vendet më të ekspozuara ndaj një sulmi të mundshëm nga Rusia dhe aleati i saj Bjellorusia.

Që nga fillimi i luftës në Ukrainë, qeveria ka thënë se synon të ketë ushtrinë më të madhe në Evropë, me më shumë se 500,000 ushtarë dhe ka rritur shpenzimet ushtarake në 5 përqind të PBB-së (Polonia është tashmë një nga vendet e NATO-s me shpenzimet më të larta të mbrojtjes në raport me PBB-në).

Megjithatë, vendi po mbetet prapa në mbrojtjen dhe mbrojtjen e civilëve. Për shembull, shumica e strehimoreve nga sulmet ajrore janë ndërtuar dekada më parë.

Shumë prej tyre janë shumë të vjetra dhe mund të akomodojnë vetëm një pjesë të vogël të popullsisë: 1.4 milion njerëz nga një total prej gati 38, sipas një raporti nga Gjykata e Auditorëve në fillim të vitit 2024.

Qeveria pretendon se Polonia ka strehimore të mjaftueshme emergjente, të tilla si parkingje nëntokësore ose stacione metroje, për të akomoduar deri në 48 milion njerëz.

Në të njëjtën kohë, ajo ka miratuar masa të ndryshme për të rritur numrin e strehimoreve aktuale, duke u frymëzuar nga politikat e zbatuara nga vendet e Evropës Veriore si Finlanda, e cila gjithmonë ka qenë e përgatitur për agresion të mundshëm nga Rusia (me të cilën ndan një kufi mbi një mijë kilometra të gjatë).

Për krahasim, Finlanda aktualisht ka më pak se 6 milionë banorë dhe afërsisht 50,000 strehimore, kryesisht private. Polonia ka afërsisht 1,000 strehimore, për një popullsi shumë më të madhe.

Në buxhetin e saj të vitit 2025, qeveria polake ndau 3.8 miliardë euro për përmirësimin e sistemit të mbrojtjes civile, duke përfshirë afërsisht 560 milionë euro për ndërtimin dhe rinovimin e strehimoreve kundër sulmeve ajrore.

Gjithashtu, e bëri më të lehtë ndërtimin e strehimoreve në shtëpi private, ndër të tjera duke siguruar që ata që vendosin ta bëjnë këtë nuk kanë nevojë të marrin një leje specifike, por thjesht të njoftojnë autoritetet.

Disa qytete tashmë po lëvizin në këtë drejtim. Kryetari i Bashkisë së Varshavës, Rafał Trzaskowski, njoftoi një projekt për të pajisur sistemin e metrosë së qytetit për të shërbyer si strehë për 100,000 njerëz, të pajisur me shtretër kampingu, batanije dhe ujë të pijshëm.

Në dhjetor, qeveria lançoi gjithashtu një aplikacion, Gdzie się ukryć (ose “Ku të strehoheni”), i cili në rast emergjence u lejon përdoruesve të gjejnë vendet më të afërta të sigurta për banorët dhe mënyrën më të shpejtë për t’i arritur ata.

Administrata e Białystok, në Poloninë verilindore dhe pranë kufirit me Bjellorusinë, ka njoftuar gjithashtu qëllimin e saj për të ndërtuar 16 strehimore të reja pranë shkollave.

Në muajt e fundit, disa ngjarje kanë rritur ndjenjat e pasigurisë dhe frikën nga sulmet e mundshme ruse në Poloni.

Në nëntor, shpërthimet dëmtuan shinat e një linje hekurudhore të përdorur për të transportuar ndihma nga Polonia në Ukrainë.

Sipas qeverisë, sulmi u krye nga dy qytetarë ukrainas që bashkëpunonin me Rusinë. Për më tepër, ka pasur disa raste të dronëve rusë që kanë hyrë në territorin polak: më i dukshmi ndodhi në shtator, kur 19 dronë hynë në Poloni, disa prej të cilëve u rrëzuan.

Përshtati: gazeta “Si”

The post Polonia po përpiqet të ndërtojë strehimore kundër sulmeve ajrore appeared first on Gazeta Si.

Gazeta Si – Ish-Presidenti i Republikës dhe kryetari i Partisë së Lirisë, Ilir Meta, i cili ndodhet në paraburgim në IEVP “Jordan Misja” që nga 23 tetori 2024, ka depozituar një kallëzim penal pranë SPAK-ut ndaj Drejtorit të Përgjithshëm të Burgjeve, Klevis Qosen.

Ai e akuzon për veprën penale të “shpërdorimit të detyrës” (neni 248 i Kodit Penal) dhe çdo vepër tjetër që mund të dalë nga hetimi.

Sipas kallëzimit të detajuar, Meta pretendon se prej më shumë se 14 muajsh i janë mohuar të drejtat themelore si i paraburgosur.

Në shkresën dërguar Prokurorisë së Posaçme, thuhet se Qose ka shpërdoruar detyrën në disa raste, me veprimet apo mosveprimet e tij, duke i cënuar të drejtat dhe liritë Ilir Metës.

Për të provuar faktin penal, Meta bashkëngjitur kërkesës ka dërguar edhe rekomandimin e Avokatit të Popullit, për trajtimin e personave që ndodhen në paraburgim.

Prej 21 tetorit 2024, Meta vijon të qëndrojë në qelitë e paraburgimit, pas akuzave të ngritura nga SPAK ndaj tij për korrupsion dhe shpërdorim detyre.

The post Meta padit në SPAK kreun e Përgjithshëm të Burgjeve për shkelje të të drejtave në qeli appeared first on Gazeta Si.

Gazeta Si – Kryeministri Edi Rama u ka kërkuar falje qytetarëve të Vlorës, të cilët po protestojnë, pasi prej pesë ditësh janë pa furnizim me ujë për shkak të një defekti të rëndë në tubacionin kryesor.

Në një postim në “X”, Rama shpjegon se problemi është shkaktuar nga pjesë hidraulike të instaluara në vitet 2009-2010, jashtë standardeve, të cilat nuk kanë duruar presionin e ujit.​

Ai publikoi pamje nga transportimi i pajisjeve të reja hidraulike të nisura nga Stambolli, që pritet të mbërrijnë sot për riparimin përfundimtar.

Drejt aeroportit të Stambollit për të ardhur sot brenda ditës, pjesët e reja hidraulike për riparimin e difektit të rëndë në ujësjellësin e Vlorës, ku në vitin 2009-2010 janë instaluar pjesë hidraulike jashtë standarteve, që nuk e kanë mbajtur dot më presionin e ujit dhe për… pic.twitter.com/VRgGrRbOKF

— Edi Rama (@ediramaal) December 29, 2025

“Drejt aeroportit të Stambollit për të ardhur sot brenda ditës, pjesët e reja hidraulike për riparimin e defektit të rëndë në ujësjellësin e Vlorës”, shkruan Rama.

Kryeministri falënderon punëtorët e ujësjellësit nën drejtimin e Flauers Shoshit dhe kërkon ndjesë nga vlonjatët: “Vlonjatëve të mi u them ndjesë për tërë këtë peripeci të pamerituar dhe siç thoshin gjyshet tona, plasi më në fund edhe syri i keq pas tërë këtyre viteve të mira për Vlorën”.

“Drejt aeroportit të Stambollit për të ardhur sot brenda ditës, pjesët e reja hidraulike për riparimin e defektit të rëndë në ujësjellësin e Vlorës, ku në vitin 2009-2010 janë instaluar pjesë hidraulike jashtë standardeve, që nuk e kanë mbajtur dot më presionin e ujit dhe për pasojë tubacioni ka shpërthyer, – shkruan Rama. – Respekt për punën e palodhur të punëtorëve të ujësjellësit Vlorë, që nën drejtimin e drejtorit të përgjithshëm të Agjencisë Kombëtare të Ujësjellës-Kanalizimeve, inxhinierit të njohur Flauers Shoshi, i cili prej disa ditësh e netësh gjendet në krye të operacionit të vështirë, po bëjnë të pamundurën për ta mbyllur këtë plagë të hapur në trupin e Vlorës prej një mine të vjetër nga një kohë e zezë për Vlorën

Vlonjatëve të mi u them ndjesë për tërë këtë peripeci të pamerituar dhe siç thoshin gjyshet tona plasi më në fund edhe syri i keq pas tërë këtyre viteve të mira për Vlorën, e ja që kush i do të keqen Vlorës, veç të keqen do i marrë”, thuhet në reagimin e Edi Ramës.

The post Protesta për ujin, Rama u kërkon falje vlonjatëve: Pajisjet po vijnë nga Stambolli appeared first on Gazeta Si.

Gazeta Si – Drejtori i Përgjithshëm i Policisë së Shtetit, Ilir Proda, ka firmosur mesditën e kësaj të hëne shkarkimin nga detyra të katër zyrtarëve të lartë për performancë të dobët.

Mes tyre, janë Drejtori i DVP Lezhë, Altin Mena dhe zv.drejtori për Rendin, Kryekomisar Taulant Gjoka.

Në vend të Menës, Proda ka komanduar Kujtim Gjokën, zv.drejtorin aktual për Hetimin e Krimit në DVP Lezhë.

Po me të njëjtin motivacion u shkarkuan Shefi i Komisariatit Dibër, Mariglen Duçi dhe shefi i Komisariatit Kamëz, Besmir Dervishi.

Kjo valë shkarkimesh vjen në një moment kur policia po përballet me sfida të mëdha në rend dhe siguri publike.

The post Ilir Proda shkarkon 4 zyrtarë policie për performancë të dobët appeared first on Gazeta Si.

Gazeta Si – Shtetet e Bashkuara të Amerikës, kanë njoftuar se do t’i japin Kombeve të Bashkuara 2 miliardë dollarë për programet e tyre humanitare në vitin 2026.

Ky është një kontribut i rëndësishëm, duke i mbajtur Shtetet e Bashkuara si donatori më i madh në botë për organizatën, por është dukshëm më i ulët se kontributet e mëparshme, të cilat arritën deri në 17 miliardë dollarë në vit (nga të cilat rreth gjysma ishin kontribute vullnetare, ndërsa pjesa tjetër korrespondonte me kuotën e kërkuar, e cila ndryshon nga vendi në vend).

Vendimi është në përputhje me politikën e administratës Donald Trump për të ulur në mënyrë drastike fondet e SHBA-ve për projektet ndërkombëtare humanitare, me pasoja të prekshme për miliona njerëz.

Që nga janari i vitit 2025, qeveria ka çmontuar USAID-in, agjencinë federale që ka ofruar ndihmë humanitare dhe asistencë zhvillimi për dhjetëra vende anembanë botës për dekada, dhe ka ulur kontributet e saj për organizata të shumta, përfshirë Komitetin Ndërkombëtar të Kryqit të Kuq, i cili njoftoi në nëntor se do të zvogëlonte stafin e tij me 15 përqind.

Në thelb të tij është bindja se Kombet e Bashkuara i shpenzojnë fondet e tyre në mënyrë të papërgjegjshme, duke punuar kundër interesave të SHBA-së dhe duke promovuar ideologji radikale.

Procesi i shpërndarjes do të jetë gjithashtu i ndryshëm: fondet e ndara më parë për agjencitë individuale tani do t’i dorëzohen tërësisht Zyrës së Kombeve të Bashkuara për Koordinimin e Çështjeve Humanitare (OCHA), e cila do t’i shpërndajë ato.

Në një deklaratë, Departamenti i Shtetit i SHBA-ve, shkroi se “marrëveshja kërkon që Kombet e Bashkuara të konsolidojnë funksionet humanitare për të zvogëluar kostot burokratike, dyfishimin e panevojshëm dhe paragjykimet ideologjike” dhe se “agjencitë individuale të OKB-së do të duhet të përshtaten, të zvogëlohen ose të zhduken”.

Fillimisht, OCHA do të jetë në gjendje të shpërndajë fonde vetëm për projekte që përfshijnë 17 vende: lista përfshin Bangladeshin, Kongon, Haitin, Sirinë dhe Ukrainën, por nuk përfshin Afganistanin ose Palestinën, të cilat, sipas zyrtarëve, do të jenë në gjendje të përdorin paratë nga plani i Trump për Rripin e Gazës, i cili, megjithatë, aktualisht është i bllokuar.

The post SHBA zvogëlon ndjeshëm fondet për OKB për qëllime humanitare appeared first on Gazeta Si.

Gazeta Si – Një shpërthim i dyshuar me tritol i ka marrë jetën Hysni Ymerit, 55 vjeç, mëngjesin e kësaj të hëne në hyrjen e pallatit ku ai banonte në lagjen “Manush Alimani” në Shkodër. Hetimet vijojnë, pasi ekspertët dyshohet se kanë gjetur prova që përforcojnë dyshimet për një akt të qëllimshëm.

Ngjarja ka ndodhur në rrethana të paqarta rreth orës 10:10, ndërsa autoritetet japin shpjegime të ndryshme për shkakun e shpërthimit.

Policia njoftoi fillimisht se dyshohet që shpërthimi ka ndodhur në panelin e matësave të energjisë elektrike. Nga ana tjetër, Operatori i Shpërndarjes së Energjisë Elektrike (OSHEE), ka përjashtuar këtë mundësi.

Në një deklaratë zyrtare, OSHEE thekson se, sipas informacioneve paraprake, shpërthimi nuk ka ndodhur për shkak të boksit të matësave të energjisë në pallat.

“Në lidhje me ngjarjen në Shkodër, sipas informacioneve paraprake, informojmë se shpërthimi nuk ka ndodhur për shkak të boksit të matësave në pallat”, – thotë njoftimi i OSHEE.

Por sipas burimeve paraprake, Gazetasi.al mëson se dyshohet për një shpërthim me tritol. Deri më tani, dyshimet janë se shpërthimi i fuqishëm me lëndë plasëse mund të ketë qenë një atentat i planifikuar, por ende nuk ka informacione se kush mund të ketë qenë shënjestër.

Njësia anti-eksploziv e nisur nga Tirana do të caktojë dhe llojin e lëndës plasëse nëse rezulton zyrtarisht e tillë.

Sa i takon viktimës, burimet policore shprehen se është person pa precedent penal, por nëse do të rezultojë një atentat me lëndë shpërthyese, atëherë një pistë është edhe e kaluara e vëllait të viktimës, i cili dyshohet se ka qenë i implikuar në një ngjarje kriminale në vitin 1995, por që kishte fituar pafajësinë.

Por, deri në zbardhjen e plotë të kësaj ngjarje, janë në verifikim disa pista nga grupi hetimor.

The post ‘Atentat’ me tritol 55-vjeçarit në Shkodër? Policia dhe OSHEE me qëndrime të ndryshme appeared first on Gazeta Si.

Gazeta Si – Kreu i Gjykatës së Lartë, Sokol Sadushi, ka qenë kritik për mënyrën si po zbatohet Reforma në Drejtësi.

Gjatë konferencës për shtyp të fundvitit, ai ka bërë bilancin e çështjeve të trajtuara nga institucioni që drejton, ndërsa foli për sfidat e sistemit gjyqësor në vend, duke ngritur si problematikë numrin e ulët të gjyqtarëve e prokurorëve në Shkollën e Magjistraturës.

“Unë nuk mund të shprehem pozitivisht për çdo gjë që po ndodh. Unë do ta mbroj atë që kemi hartuar, por mund të jem kritik ndaj mënyrës si po zbatohet reforma në drejtësi, – tha Sadushi. – Kam qenë i kujdesshëm, por edhe kritik, për arsyet se sistemi nuk po funksionin siç duhet. Nuk ka një planifikim të qartë nga organet e drejtësisë se ku do të shkohet. Unë e kam ngritur problematikën e numrit të gjyqtarëve dhe prokurorëve që duhet të jenë pjesë e Shkollës së Magjistraturës”.

Sipas tij, “është e papranueshme dhe unë kam qenë kritik ndaj KLP dhe KLGJ, që në numrin e planifikuar të kuotave vitin e kaluar, nga 40 kaloi në 20 dhe këtë vit e kaloi në 10 gjyqtarë dhe prokurorë. Kjo tregon për një mungesë vizioni në planifikimin e çështjeve“, deklaroi Sadushi.

Sipas tij, reforma duhet të zbatohet me sa më pak dëme, por pavarësisht kritikave u shpreh optimist se reforma po ecën.

“Unë do të përpiqem të jem realist në kritikat e mia, por kam detyrë të ngre zërin në emrin tim, por edhe asaj që përfaqësoj që kjo reformë duhet të zbatohet me sa më pak dëme. Unë jam optimist për mënyrën si po zbatohet. Pavarësisht kritikave, reforma po ecën. Një gjë është e rëndësishme, që kjo reformë po funksionon”, – tha ai.

Ai tha se një gjyqtar nuk bën asnjë ditë pushimi dhe se është e padrejtë që t’i kërkohet llogari për kohën kur e përfundon çështjen pasi mund të ketë 1 mijë të tilla për të shqyrtuar.

“Mungesa e gjyqtarëve është problemi themelor i sistemit të drejtësisë. Aktualisht janë 307 gjyqtarë efektivë në detyrë, përballë 417 të parashikuar nga struktura organizative, çka do të thotë se sistemi funksionon me vetëm 73.6% të kapacitetit të tij, ose me 110 gjyqtarë më pak. Kjo situatë bëhet edhe më shqetësuese nëse merret parasysh se deri në vitin 2028 nga Shkolla e Magjistraturës parashikohet të dalin jo më shumë se 67 gjyqtarë të rinj”, theksoi Sadushi.

Sadushi theksoi se, pavarësisht kushteve të vështira, Gjykata e Lartë ka arritur të ulë stokun e dosjeve me 61% gjatë pesë viteve të fundit, duke dhënë gjithsej 39.269 vendime dhe duke e reduktuar stokun në 14.081 çështje.

Vetëm gjatë vitit 2025 janë dhënë 6.876 vendime, me një normë likuidimi prej 273%, shifra që sipas tij përfaqëson një stërmundim profesional dhe jo një normalitet institucional.

The post Bilanci për 2025-ën, Sokol Sadushi kritikon Reformën në Drejtësi: Nuk po zbatohet siç duhet appeared first on Gazeta Si.

Gazeta Si – Zgjedhjet e parakohshme parlamentare – të cilave u paraprinë përplasjet disamuajshe ndërmjet partive politike, bllokadat institucionale dhe fjalori polarizues – përfunduan me një fitore bindëse të Lëvizjes Vetëvendosje (LVV).

Njohësit e zhvillimeve politike vlerësojnë për Radion Evropa e Lirë (REL) se zgjedhjet e 28 dhjetorit ia sollën partisë së kryeministrit në detyrë, Albin Kurti, një fitore “spektakolare”, të cilën ajo e arriti kryesisht falë “dobësive” të partive opozitare.

LVV-ja i fitoi 49.30 për qind të votave, pa llogaritur votat me kusht dhe ato të diasporës, sipas rezultateve preliminare të Komisionit Qendror të Zgjedhjeve (KQZ).

“Kjo është një fitore spektakolare e Lëvizjes Vetëvendosje, të cilën ia ka dhuruar opozita me mungesën totale të ideve se si të ballafaqohen me popullizmin e fuqishëm të Kurtit”, thekson analisti Artan Muhaxhiri për REL-in. Të dhënat preliminare të KQZ-së tregojnë se partitë opozitare ngelën shumë mbrapa.

Partia Demokratike e Kosovës (PDK) i fitoi 21.01 për qind të votave, Lidhja Demokratike e Kosovës (LDK)13.59 për qind, ndërkaq Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës (AAK) 5.68 për qind.

Nisma Socialdemokrate, me vetëm 1.72 për qind të votave nuk ka arritur ta kalojë pragun zgjedhor.

Lista Serbe, partia më e madhe e serbëve të Kosovës, i fitoi 4.74 për qind të votave.

Fitoren e LVV-së, politologu Dritëro Arifi e sheh si rezultat të disa faktorëve të ndërlidhur – “propagandës së fuqishme” që ka kjo parti, si dhe dobësive të partive opozitare, të cilat nuk kanë arritur të jenë mjaftueshëm aktive dhe të prezantojnë ekspertizë.

“Më e rëndësishmja është se qytetarët e kanë vërejtur mungesën e lidershipit te partitë opozitare, si dhe të një personi që do të mund ta ndryshonte gjendjen”, thekson Arifi për REL-in.

Bazuar në rezultatet preliminare, LVV-ja pritet t’i ketë 56 ulëse në Kuvendin e Kosovës, PDK-ja 23 ulëse, LDK-ja 15 ulëse dhe AAK-ja 6 ulëse.

Lista Serbe pretendon se i ka fituar të gjitha dhjetë ulëset e rezervuara për komunitetin serb në Kuvend, por mbetet ende në pikëpyetje nëse partia tjetër serbe, Partia Për Liri, Drejtësi dhe Mbijetesë e Nenad Rashiçit, do ta fitojë një ulëse.

Lëvizja Vetëvendosje po shkon në drejtim të përsërisë ose tejkalojë rezultatin e zgjedhjeve të vitit 2021, kur kishte fituar 50.28 për qind të votave.

Asokohe ajo e krijoi shumicën parlamentare pa koalicion me partitë e tjera shqiptare, por vetëm me deputetë nga pakicat joserbe, të cilat i kanë 10 ulëse të garantuara në Kuvend, gjithashtu.

Lideri i LVV-së, Albin Kurti, pas shpalljes së rezultateve preliminare nga KQZ-ja, tha se “sa më parë që certifikohen rezultatet e zgjedhjeve, aq më shpejt do të krijohen institucionet”.

Ai i ka ftuar partitë e tjera që të bashkëpunojnë për marrëveshjet ndërkombëtare, duke thënë se ky hap do të jetë test për bashkëpunimin e mundshëm të mëtejmë, përfshirë edhe çështjen e zgjedhjes së presidentit të vendit në pranverë.

“Natyrisht që duhet ta bisedojmë me opozitën këtë çështje. Por, paraprakisht duhet të diskutojmë për marrëveshjet ndërkombëtare”, tha Kurti.

Kreu i PDK-së, Bedri Hamza nuk ka reaguar pas përmbylljes së procesit të votimit.

Ndërkaq, lideri i LDK-së, Lumir Abdixhiku, e ka uruar fituesin e zgjedhjeve, duke thënë se “Kosova ka nevojë për demokraci funksionale”.

Ai e mori përgjegjësinë për rezultatin e dobët të partisë së tij, duke mos e përjashtuar as mundësinë e dorëheqjes së tij.

Lideri i AAK-së, Ramush Haradinaj, menjëherë pas mbylljes së votimeve u shpreh i kënaqur me rezultatin e partisë së tij.

Kryetari i Listës Serbe, Zllatan Ellek, pas publikimit të rezultateve preliminare nga KQZ-ja, tha se ka fituar mbi 90 për qind të votave të komunitetit serb dhe “të gjitha dhjetë mandatet” e deputetëve të rezervuara për këtë komunitet.

Megjithatë, ai theksoi se për rezultatin final, Lista Serbe pret vlerësimin e Komisionit Qendror të Zgjedhjeve.

Fjalori “i zbutur” i Kurtit dhe sfidat e së ardhmes

Fjalimi i Kurtit, kur e shpalli fitoren pas publikimit të rezultateve preliminare nga KQZ-ja, ishte “mjaft i kujdesshëm dhe i matur”, në raport me partitë tjera shqiptare, vlerësojnë vëzhguesit e zhvillimeve zgjedhore.

Por, sipas tyre, sfidat të cilat e presin shumicën e re parlamentare, por edhe qeverinë e re, përfshirë edhe zgjedhjen e presidentit të vendit në pranverën e vitit 2026, nuk i lënë vend “arrogancës të Kurtit”, të cilën ai e kishte shfaqur ndaj kundërshtarëve politikë pas zgjedhjeve parlamentare të vitit 2021 dhe atyre të 9 shkurtit 2025.

“Nuk jemi mësuar ta shohim Kurtin në këtë mënyrë. Por, kjo është gjë pozitive. Mirëpo, nga këndvështrimi im, gjuha e trupit e tradhtonte. Normalisht që gjuha ishte e fituesit, por nuk e kishte entuziazmin e fituesit”, thekson politologu Arifi për REL-in.

Ai, por edhe analisti Muhaxhiri, besojnë se Kurti, i cili pritet të jetë për herë të tretë kryeministër, mund ta krijojë qeverinë e re vetëm me partinë e tij dhe me pakicat joserbe.

Një koalicion me një parti tjetër shqiptare, do të ishte rezultat i dëshirueshëm për Kurtin, vlerësojnë ata.

Megjithatë, Muhaxhiri vlerëson se hendeku i krijuar ndër vite ndërmjet LVV-së dhe PDK-së, frika e LDK-së se mund të humbë edhe më shumë elektorat në rast të një marrëveshjeje me LVV-në, e bëjnë të pamundur një koalicion të LVV-së me dy partitë më të mëdha opozitare, por edhe ndonjë mbështetje të këtyre partive si opozitë.

“Do të jetë shumë vështirë që [Kurti] t’i bindë PDK-në dhe LDK-në që të qëndrojnë në sallë, për të arritur kuorumin prej 80 deputetësh për zgjedhjen e presidentit ose presidentes. LDK-ja dhe PDK-ja konsiderojnë që presidentja [Vjosa] Osmani, me shumë veprime të saj, i ka ndihmuar LVV-së”, theksoi Muhaxhiri për REL-in.

Ai shtoi se refuzimi i bashkëpunimit ndërmjet partive politike për zgjedhjen e presidentit, mund ta çojë sërish vendin në zgjedhje, qysh në pranverë kur Osmanit t’i mbarojë mandati në prill.

Politologu Arifi shpreh mendimin se në rast se Lëvizja Vetëvendosje e tejkalon rezultatin e vitit 2021, Kurti do ta shqyrtojë nëse nevojë edhe për një mandat të presidentes Osmani, apo synon të propozojë një kandidat tjetër.

Sipas tij, kornizat që përcaktohen për partitë politike opozitare shqiptare, në bazë të numrave të ulëseve të fituara në Kuvend, nuk u mundësojnë hapësirë të madhe për manovrim më rastin e zgjedhjes së presidentit në mandatin e ardhshëm.

“Opozita do ta bëjë një kuazi-pragmatizëm, në këtë rast të detyruar, që të qëndrojë në sallë, sepse alternativa tjetër janë zgjedhjet e parakohshme, në të cilat, nëse opozita del si problematike, atëherë zoti Kurti mund të fitojë 60-70 për qind të votave totale”, thekson Arifi për REL-in.

Zgjedhjet e parakohshme parlamentare të 28 dhjetorit, janë rezultat i mospajtimeve dhe përplasjeve ndërmjet partive politike, të cilat pas zgjedhjeve të 9 shkurtit, nuk arritën ta konstituimin Kuvendin deri më 10 tetor.

Kurti më pas nuk arriti t’i marrë votat e mjaftueshme në Kuvend për formimin e qeverisë. Qeverinë nuk arriti ta formojë as i mandatuari i dytë, Glauk Konjufca, po ashtu nga LVV-ja, gjë që detyroi presidenten Osmani të shpallë zgjedhjet e parakohshme parlamentare.

Teksa Kurti synon të formojë qeverinë e re, KQZ-ja ende ka punë deri në shpalljen e rezultateve përfundimtare, pasi duhen numëruar votat për deputetë, ato nga diaspora, votat me kusht, si dhe të personave me nevoja të veçanta.

Të gjitha këto hapa kanë edhe afate për ankesa, të cilët mund të jenë arsye për të marrë disa javë deri te formimi i ekzekutivit të ri. /REL/

The post Si erdhi LVV-ja deri te fitorja ‘spektakolare’? appeared first on Gazeta Si.

Gazeta Si – Drafti i planit të paqes që Volodymyr Zelenski solli në Florida për t’ia prezantuar Donald Trump është përshkruar nga Kievi si “përpjekja më e mirë për t’i dhënë fund luftës me Rusinë”.

20 pikat e shpallura javën e kaluar pas negociatave me SHBA-në përbëjnë një plan që është “90% gati”, por vetë Zelenski duhej të pranonte se ka ende çështje të pazgjidhura.

1 – Për cilat pika bien dakord Kievi dhe Uashingtoni?

Trump ka rënë dakord për nevojën për të ofruar garanci sigurie për të parandaluar që Rusia të pushtojë përsëri Ukrainën.

Këto garanci, përveç një mekanizmi të ngjashëm me Nenin 5 të NATO-s, përfshijnë, në propozimin e Zelensky-t, një ushtri në kohë paqeje prej 800,000 ushtarësh të financuar nga partnerët perëndimorë, si dhe pranimin e Ukrainës në Bashkimin Evropian.

Kievi do të donte që marrëveshja të përfshinte një datë specifike për pranimin në Bashkim, për ta bërë atë një garanci të fortë dhe konkrete.

Megjithatë, duke pasur parasysh kompleksitetin e negociatave të pranimit dhe kundërshtimin e disa shteteve anëtare, nuk është e sigurt që Brukseli do të bjerë dakord të vendosë një afat me shkrim.

2 – Kush duhet të garantojë sigurinë e Ukrainës?

Garancitë do të përfshijnë një marrëveshje dypalëshe sigurie me Shtetet e Bashkuara, të miratuar nga Kongresi, si dhe mbështetje ushtarake evropiane për mbrojtjen ajrore, tokësore dhe detare të Ukrainës.

Disa vende evropiane kanë shprehur gatishmërinë e tyre për të vendosur forca në Ukrainë si pjesë e kësaj pakete, megjithëse Rusia ka kundërshtuar vazhdimisht një prani të tillë trupash.

Ukraina dhe Shtetet e Bashkuara kanë rënë dakord gjithashtu për një sërë dispozitash për të parandaluar rifillimin e armiqësive, siç është një mekanizëm për të monitoruar vijën e kontaktit.

Drafti i planit përfshin gjithashtu një angazhim për lirimin e të gjithë të burgosurve të luftës dhe civilëve të ndaluar, si dhe për të mbajtur zgjedhje në Ukrainë sa më shpejt të jetë e mundur pas nënshkrimit të marrëveshjes së paqes.

3 – Pse Donbasi mbetet çështja më e vështirë?

Fati i territorit të kontrolluar nga Ukraina në rajonin lindor të Donetskut mbetet çështja më komplekse. Një propozim i mëparshëm ruso-amerikan kërkonte tërheqjen e forcave ukrainase nga zonat e Donetskut që aktualisht janë nën kontrollin e tyre dhe krijimin e një zone neutrale të çmilitarizuar.

Kievi e hodhi poshtë këtë mundësi, duke deklaruar se nuk mund të lëshonte në mënyrë të njëanshme territore të papushtuara nga Rusia.

Kompromisi i përshkruar nga Zelensky bazohet në idenë e krijimit të një zone të çmilitarizuar në Donetsk, por e shtrin atë jo vetëm në zonat e liruara nga forcat ukrainase, por edhe në ato të kontrolluara nga Rusia, nga të cilat Ushtria do të tërhiqej. Një zonë tampon, e drejtuar nga forcat ndërkombëtare, do të ndante palët brenda zonës së çmilitarizuar.

4 – Pse është centrali bërthamor Zaporizhia, tani nën kontrollin rus, një pikë kaq e ndjeshme?

Është objekti më i madh bërthamor në Evropë. Kievi thotë se i nevojitet për rindërtimin pas luftës. Trump kishte propozuar që Uashingtoni, Kievi dhe Moska të ndajnë kontrollin dhe fitimet.

Megjithatë, Zelensky shpjegoi se nuk mund ta ndante menaxhimin me Moskën. Në vend të kësaj, ai sugjeroi një kompromis sipas të cilit centrali do të funksiononte si një sipërmarrje e përbashkët midis Kievit dhe Uashingtonit, me Shtetet e Bashkuara që do të lejoheshin të ndanin fitimet sipas dëshirës.

Kjo zgjidhje do t’i lejonte Uashingtonit të arrinte një marrëveshje të veçantë me Moskën për këtë çështje.

5 – Cili është qëndrimi i Moskës?

Të shtunën në mbrëmje, disa orë para zbarkimit të Zelensky në Florida, Putin deklaroi se “njerëzit e zgjuar” në Perëndim po i kërkojnë Ukrainës të “pranojë kushte të mira për t’i dhënë fund konfliktit” dhe të ofrojë “kushte të mira bazë” për sigurinë dhe rimëkëmbjen ekonomike afatgjatë të Ukrainës.

“Nëse autoritetet e Kievit nuk duan ta zgjidhin çështjen në mënyrë paqësore”, paralajmëroi ai, Rusia do t’i arrijë qëllimet e saj “me mjete të armatosura”. Dhe sipas deklaratave të bëra ditët e fundit për biznesmenët rusë, ai përsëriti se një nga prioritetet e tij është kontrolli i plotë i Donetskut, një tokë që është porta hyrëse për në Evropë.

Burimi: “Corriere della Sera”

The post Plani i paqes me 20 pika i Zelenskit, roli i Moskës dhe pse termocentrali i Zaporizhias është një pikë e vështirë? appeared first on Gazeta Si.