Bonus deri në 36,5 mijë euro për një ushtar/ Industria e rekrutimit që po ushqen luftën ruse
Nga Federico Fubini – Corriere della Sera
Vladimir Putin shpesh e krahason agresionin ndaj Ukrainës me “Luftën e Madhe Patriotike” kundër Rajhut të Tretë. Por ndoshta as ai nuk i ka menduar deri në fund pasojat.
Pas 20 ditësh, lufta ndaj Ukrainës e nisur më 24 shkurt 2022 do të ketë zgjatur për Rusinë më shumë se Lufta e Dytë Botërore.
Atëherë “Ushtria e Kuqe”, në 1 mijë e 418 ditë, e zmbrapsi dhe e vuri në ikje Wehrmacht-in, pastaj vazhdoi deri sa pushtoi Evropën qendrore-lindore. 80 vite më vonë, ushtria e Moskës është e bllokuar në disa dhjetëra kilometra katrorë të Donbasit kundër forcave pesë herë më të vogla dhe nuk arrin të konsolidojë kontrollin mbi qendra të vogla të shkatërruara si Pokrovsk dhe Kupiansk.
Konflikti tashmë ka zgjatur aq shumë, sa po formëson mbi vete strukturat e ekonomisë dhe shoqërisë ruse. Lindin përfitime të reja për disa, ndërsa të tjerë dorëzohen në akte të vetëdëmtimit që kujtojnë precedentë fatalë në historinë sovjetike.
Në janar 1969, një student 20-vjeçar nga Praga, Jan Palach, i vuri flakën vetes në sheshin Shën Venceslau si akt denoncimi ndaj pushtimit të Ushtrisë së Kuqe disa muaj më parë.
55 vite më vonë, Vladimir Arsenyev, një sipërmarrës rus aktiv në kompleksin ushtarako-industrial, u lye me benzinë dhe u vetëflijua në Sheshin e Kuq përballë Kremlinit në të njëjtën mënyrë.
Ndërkohë, ka nga ata që nxjerrin zanate të reja nga lufta: për shembull një turmë ndërmjetësish që pasurohen duke i siguruar ushtrisë vullnetarë të gatshëm të firmosin kontrata për të luftuar në Ukrainë.
Rasti i Vladimir Arsenyev e bën atë një përjashtim vetëm për tentativën, të dështuar, për t’i marrë jetën vetes. Jo për kushtet që e çuan në atë akt: sot dhjetëra sipërmarrës rusë të industrisë së luftës janë në burg ose në gjyq për mosarritjen e ritmit të çmendur të dorëzimit të materialit ushtarak të imponuar nga qeveria.
Në rastin e Arsenyev, një shkencëtar 75-vjeçar, kontrata e Ministrisë së Mbrojtjes parashikonte prodhimin e pajisjeve të komunikimit të integruara në helmetat e ekuipazheve të tankeve.
Kompania që ai drejton, Instituti Qendror i Kërkimeve Shkencore Volna, duhej të dhjetëfishonte prodhimin nga pesë mijë në pesëdhjetë mijë copë në vit për të furnizuar një filial të gjigantit të industrisë ushtarake Rostec. Ky filial mban të njëjtin emër me “shoqatën industriale të kërkimit”, Luch (që përkthehet “rreze drite, rreze lazeri”), e cila para rënies së Murit të Berlinit mblidhte informacione për llogari të KGB-së në Gjermaninë Lindore. Kjo përputhje emrash nuk duket rastësi dhe thotë diçka për strukturën e pushtetit rus që sot udhëheq agresionin ndaj Ukrainës.
Drejtori aktual ekzekutiv i Rostec-it, Sergey Chemezov, punoi për Luch-in e KGB-së në Republikën Demokratike Gjermane në vitet ’80. Ishte atëherë që Chemezov njohu kolegun dhe bashkëmoshatarin e tij Vladimir Putin, dhe ky që nga ajo kohë e ka dashur gjithmonë pranë në detyrat më delikate: në administratën presidenciale të Boris Yeltsin në vitet ’90, pastaj në krye të aparatit ushtarako-industrial kur Putini konsolidoi pushtetin e tij në Kremlin në shekullin e ri.
Pikërisht me njerëz të tillë që u përplas sipërmarrësi dhe shkencëtari Arsenyev me porosinë e tij për radiotransmetuesit e tankeve.
Historia e tij është rindërtuar, për herë të parë, në një shërbim të Reuters. Dorëzimet e Volna për Luch-in, të nisura në vitin 2022, filluan të pësonin vonesa për shkak të disa problemeve të ekonomisë ruse në këto vite lufte.
Me miliona njerëz të përfshirë në përpjekjen luftarake dhe në industrinë ushtarako-industriale, të paktën 650 mijë burra të arratisur jashtë vendit, plus mbi një milion të vrarë e të plagosur në Ukrainë, në ekonominë e formësuar nga Putini mungesa e fuqisë punëtore është tashmë kronike.
Ekonomistët e pavarur Alexander Koryandr dhe Alexandra Prokopenko vlerësojnë se sot kërkesa për punë (përfshirë punësimin aktual) është më e lartë se oferta me disa qindra mijëra njësi.
Për më tepër, sanksionet ngadalësojnë dhe e bëjnë më të shtrenjtë furnizimin me komponentë. Kjo kontribuon në recesionin e rreth tre të katërtave të sektorëve industrialë, sidomos në prodhimet civile, ndërsa edhe prodhimi i armëve, municioneve dhe produkteve metalike të gatshme ngec.
Të gjitha këto probleme rënduan edhe mbi ndërmarrjen e Arsenyev, por pushteti në Rusi nuk pranon justifikime. Dmitry Medvedev, që përfaqëson Putinin në një organ koordinues mes ushtrisë dhe kompanive të quajtur “Këshilli ushtarako-industrial”, në mars 2023 u lexoi sipërmarrësve një telegram të Josif Stalinit që datonte nga Lufta e Dytë Botërore: prodhuesit që do t’u dorëzonin me vonesë armë ushtrisë, pohonte diktatori atëherë, do të “shtrydheshin si kriminelë”.
Që nga 2017, vonesa në dorëzimet ushtarake “për kërkim të fitimit personal” në Rusi është krim i dënueshëm me 10 vjet burg; por nga 2023 refuzimi për të firmosur një kontratë furnizimi për ushtrinë ose vonesat në dorëzime janë të ndjekshme penalisht edhe pa “kërkim të fitimit personal” nga i akuzuari. Këto mekanizma ndëshkues u vunë në lëvizje kundër Arsenyev.
Rostec rishikoi kontratat me kompaninë e tij, duke ulur pagesat dhe duke e çuar Volna-n në prag të falimentimit. Atëherë Arsenyev i vuri flakën vetes disa hapa larg mauzoleumit të Vladimir Leninit, në Sheshin e Kuq.
Dhe rasti i tij nuk është i izoluar. Sipas Reuters, sot në Rusi të paktën 34 sipërmarrës dhe menaxherë të zinxhirit ushtarako-industrial janë në burg: të dënuar ose nën gjyq për “dëmtim” kontratash, porosish dhe dorëzimesh ushtarake që nga fillimi i luftës totale ndaj Ukrainës në 2022.
Ndërkohë, ka nga ata që në luftë kanë gjetur burime të reja fitimi. Faqja ruse e gazetarisë së pavarur Vazhnye Istorii (“Histori të rëndësishme”) raporton për një zanat të ri të lindur në këto vite: ndërmjetësi ose rekrutuesi i burrave për ushtrinë, që për çdo “vullnetar” të ri të destinuar për thertoren e Ukrainës mund të fitojë deri në ekuivalentin e 6 mijë e 100 eurove (ose edhe më shumë në rastet e shpeshta të mashtrimeve ndaj rekrutëve).
Modeli i rekrutimit për luftën synon të shmangë mobilizimet, nga të cilat Putini ka frikë për shkak të papëlqyeshmërisë së tyre. Ushtarët formalisht janë gjithmonë vullnetarë që firmosin një kontratë me ushtrinë, me një bonus hyrës që në disa rajone mund të arrijë deri në 36 mijë e 500 euro dhe një pagë mujore deri në 2 mijë e 200 euro.
Në rastin e rekrutëve të rajonit të Moskës, në disa raste parashikohet edhe fshirja e borxheve personale deri në dhjetë milionë rubla (107 mijë euro). Shumat që mund të ndahen janë pra të konsiderueshme dhe ushqejnë një ekonomi të tërë rreth firmosjes së kontratave.
Faqet ruse të shpalljeve si Avito janë plot me oferta për pozicione si “rekrutues për Operacionin ushtarak special” të publikuara nga agjenci të specializuara. Këta rekrutues mund të punojnë personalisht ose thjesht online, duke u përpjekur të kapin në rrjetet sociale kandidatë të mundshëm për luftën me premtime shpesh të rreme. Reklamohen vende pune si “kuzhinier” ose “shofer kamioni” apo si punonjës i një kompanie furnizimi të ushtrisë në prapavijë. Oferta është gjithmonë mbi bazën e kontratave vjetore, duke lënë të kuptohet se pas dymbëdhjetë muajsh vullnetarët mund të kthehen në shtëpi. Natyrisht, kjo është krejtësisht e rreme.
Pothuajse kurrë agjencitë dhe ndërmjetësit nuk shpjegojnë se kthimi në shtëpi nuk është i parashikuar: pas vitit të parë rinovimi i kontratave është automatik, pa mundësi dorëheqjeje, ndërsa komandanti i njësisë ku caktohesh ka pushtet absolut të dërgojë “kuzhinierët” ose “shoferët e kamionëve” në vijën e parë (siç ndodh rregullisht). Ndërkohë, ndërmjetësit marrin pjesë të bonuseve që u jepen rekrutëve në momentin e firmosjes.
Ata vetë pastaj ndajnë shpërblimin me agjencinë që i ka rekrutuar për të shfrytëzuar rrjetin në kërkim të viktimave.
Dhe meqë Rusia duhet të zëvendësojë çdo muaj rreth 30 mijë të vrarë dhe të plagosur në luftë, tashmë kanë rënë të gjitha barrierat: ndërmjetësit kanë të drejtë të shtyjnë edhe alkoolistët, të varurit nga droga, persona të prekur nga viruse si HIV, hepatiti ose sifilisi të firmosin kontratat.
Shpesh dërgojnë në ushtri burra të sëmurë mbi pesëdhjetë vjeç, të paaftë të ecin njëqind metra me çantën e ushtrisë.
Pas samitit të Anchorage mes Putinit dhe Donald Trump dhe me shkrirjen e marrëdhënieve ruso-amerikane, tani ndërmjetësit përdorin shpesh edhe një argument tjetër: i ftojnë rekrutët e mundshëm të nxitojnë të firmosin dhe të marrin bonusin, sepse një marrëveshje do të ishte “afër” dhe mund të mos ketë më raste të tjera. Ata u lënë të kuptohet se rekrutët mund të dërgohen në shtëpi para se të mbërrijnë në front, sepse, thonë, ditët e betejës po shkojnë drejt fundit. Pak rëndësi ka që ushtria e Putinit është e bllokuar mes rrënojave të Donbasit tashmë për më shumë kohë sesa iu desh Stalinit për të krijuar një perandori në Evropë.