Bashkimi me Eurozonën tregon se si është përmirësuar ekonomia e Bullgarisë në dekadën e fundit. Por trazirat politike dhe zemërimi në rritje i publikut për keqmenaxhimin ekonomik dhe korrupsionin përbëjnë sfidë serioze.
Bullgaria do të prezantojë euron më 1 janar 2026, duke e bërë atë anëtaren e 21-të të Eurozonës. Anëtarësimi në bashkimin monetar përfaqëson një moment të rëndësishëm për vendin e EvropësLindore, i cili u bashkua me Bashkimin Evropian në vitin 2007.
AnĂ«tarĂ«simi i BullgarisĂ« lĂ« vetĂ«m gjashtĂ« nga 27 vendet e BE-sĂ« jashtĂ« zonĂ«s sĂ« euros: SuedinĂ«, PoloninĂ«, RepublikĂ«n Ăeke, HungarinĂ«, RumaninĂ« dhe DanimarkĂ«n.
Euro ânuk Ă«shtĂ« vetĂ«m njĂ« monedhĂ«, por njĂ« zgjedhje strategjikeâ qĂ« forcon pozicionin e BullgarisĂ« nĂ« EvropĂ«, tha Kryeministri bullgar Rosen Zheljazkov nĂ« njĂ« konferencĂ« nĂ« kryeqytetin bullgar Sofje nĂ« nĂ«ntor.
NĂ« tĂ« njĂ«jtin aktivitet, Christine Lagarde, Presidente e BankĂ«s Qendrore Evropiane, tha se futja e eurosâforcon themelet ekonomike tĂ« BullgarisĂ«, ndĂ«rton rezistencĂ«n e saj ndaj goditjeve globale dhe forcon zĂ«rin e saj nĂ« vendimmarrje nĂ« EurozonĂ«â.
Si funksionon ekonomia bullgare?
Monedha kombëtare e Bullgarisë, leva, është e lidhur me euron që nga futja e saj në vitin 1999. Sofja zyrtarisht filloi procesin e bashkimit me zonën euro në vitin 2018, dhe leva u përfshi më pas në Mekanizmin Evropian të Kursit të Këmbimit në korrik 2020.
Komisioni Evropian dhe ministrat e financave të Eurozonës miratuan kandidaturën e Bullgarisë për anëtarësim në këtë zonë në fillim të këtij viti.
Bashkimi me Eurozonën tregon se si është përmirësuar ekonomia bullgare në dekadën e fundit. Treguesit makroekonomikë mbeten të qëndrueshëm dhe inflacioni tani luhatet rreth 2.8%, krahasuar me rreth 13% në vitin 2022.
Perspektivat e rritjes duken gjithashtu pozitive. BE vlerëson se PBB-ja reale e vendit do të rritet me rreth 3% këtë vit, me 2.7% në vitin 2026 dhe 2.1% në vitin 2027.
Bullgaria ende ka âshumĂ« pĂ«r tĂ« kapur ritminâ
âPerformanca makroekonomike e BullgarisĂ« ka qenĂ« e qĂ«ndrueshme nĂ« dekadat e fundit, megjithĂ«se rritja ekonomike nuk ka qenĂ« optimaleâ, tha pĂ«r DW Guntram Wolff, njĂ« ekspert pĂ«r politikĂ«n fiskale tĂ« eurozonĂ«s nĂ« qendrĂ«n kĂ«rkimore ekonomike evropiane Bruegel.
Norbert Beckmann, kreu i zyrĂ«s sĂ« Fondacionit Konrad Adenauer (KAS) nĂ« Bullgari, ndan njĂ« mendim tĂ« ngjashĂ«m. Bullgaria i plotĂ«son tĂ« gjitha kriteret e konvergjencĂ«s pĂ«r tâu bashkuar me EurozonĂ«n, tha ai duke vĂ«nĂ« nĂ« dukje nĂ« veçanti se vendi ka njĂ« nga normat mĂ« tĂ« ulĂ«ta tĂ« borxhit nĂ« EvropĂ«.
âMegjithatĂ«, ekonomia bullgare ende ka shumĂ« pĂ«r tĂ« kapur ritmin nĂ« aspektin e strukturĂ«s dhe performancĂ«s. Niveli i pagave nĂ« Bullgari Ă«shtĂ« gjithashtu vetĂ«m 59% e mesatares sĂ« BE-sĂ«.â
Por ekspertët paralajmërojnë se qeveria bullgare nuk duhet të zbusë rregulloret financiare dhe të mos shpenzojë tepër pas futjes së euros.
âRreziku kryesor Ă«shtĂ« se pas bashkimit me EurozonĂ«n, sistemi politik do ta konsiderojĂ« kufizimin e buxhetit mĂ« pak detyrues dhe se deficitet mund tĂ« rritenâ, tha Wolff. âPor duke pasur parasysh nivelet e ulĂ«ta tĂ« borxhit, nuk mendoj se ky rrezik Ă«shtĂ« i rĂ«ndĂ«sishĂ«mâ, shton ai.
Beckmann theksoi gjithashtu nevojën për të shmangur çrregullimet e tregut.
âĂshtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme qĂ« tĂ« ardhurat tĂ« pasqyrojnĂ« gjithmonĂ« kapacitetin e ekonomisĂ« dhe qĂ« njerĂ«zit tĂ« mos jetojnĂ« pĂ«rtej mundĂ«sive tĂ« tyre. NĂ«se tĂ« ardhurat ndahen nga tregu dhe fryhen artificialisht nga huamarrja, kjo mund tĂ« çojĂ« nĂ« çrregullime, siç e pamĂ« nĂ« Greqiâ, tha ai pĂ«r DW.
Trazirat politike paraqesin rreziqe
Në të njëjtën kohë, paqëndrueshmëria politike përfaqëson një sfidë serioze. Zemërimi dhe frustrimi publik janë të larta për shkak të keqmenaxhimit ekonomik dhe korrupsionit të përhapur gjerësisht.
Bullgaria â njĂ« nga vendet mĂ« tĂ« varfra nĂ« BE â renditet ndĂ«r vendet mĂ« tĂ« korruptuara tĂ« BE, sipas Indeksit tĂ« Perceptimit tĂ« Korrupsionit tĂ« Transparency International. Vendi ballkanik me 6.4 milionĂ« banorĂ« ka mbajtur tashmĂ« shtatĂ« zgjedhje parlamentare qĂ« nga viti 2021 â dhe mund tĂ« pĂ«rballet me zgjedhje tĂ« tjera nĂ« muajt e ardhshĂ«m.
Qeveria e Kryeministrit Zheljazkov dha dorëheqjen më 11 dhjetor mes protestave masive për korrupsionin dhe planet buxhetore të administratës, duke përfshirë taksat më të larta dhe rritjen e kontributeve të sigurimeve shoqërore.
Edhe pse buxheti është tërhequr, zemërimi i popullit vazhdon. Nëse përpjekjet për të formuar një qeveri të re dështojnë, Presidenti do të emërojë një administratë të përkohshme dhe do të thërrasë zgjedhje të parakohshme, të cilat do të jenë të tetat në katër vjet.
Ndërsa nëse votimi nuk arrin të prodhojë një koalicion të realizueshëm, kjo mund të zgjasë trazirat politike dhe të gërryejë besimin e investitorëve.
Ndarjet në publik mbi futjen e euros
Sondazhet tregojnë se bullgarët janë të ndarë mbi futjen e euros. Mbështetësit e monedhës së përbashkët thonë se ajo, ndër të tjera, do të inkurajojë fluksin e investimeve të huaja në vend, do të heqë kostot e kursit të këmbimit dhe do të çojë në një integrim më të madh në tregun e vetëm të BE-së.
Megjithatë, skeptikët kanë frikë nga një rritje e ndjeshme e inflacionit, ndërsa çmimet e mallrave dhe shërbimeve konvertohen nga monedha kombëtare, leva, në euro pas ndryshimit të monedhës. Disa gjithashtu shqetësohen për humbjen e kontrollit të politikës monetare nga Banka Qendrore Evropiane në Frankfurt.
Ndërsa ka shqetësime reale, tha Wolff, ka edhe fushata dezinformimi dhe teori konspiracioni që kanë përkeqësuar ndjenjat anti-euro ndërsa afrohet data e anëtarësimit.
âBullgaria Ă«shtĂ« rregullisht nĂ« shĂ«njestĂ«r tĂ« fushatĂ«s ruse tĂ« dezinformimit dhe Rusia sigurisht qĂ« po pĂ«rpiqet ta bindĂ« vendin tĂ« kthehet nĂ« sferĂ«n e saj tĂ« ndikimitâ, thotĂ« Wolff.
âDuke hyrĂ« nĂ« euro, Bullgaria Ă«shtĂ« mĂ« thellĂ« e ankoruar nĂ« EvropĂ«n PerĂ«ndimore, gjĂ« qĂ« forcon Bashkimin Evropian. Do tĂ« jetĂ« e nevojshme tĂ« forcohen pĂ«rpjekjet pĂ«r tĂ« shtypur luftĂ«n hibride ruse, si dhe tĂ« forcohet lufta kundĂ«r korrupsionitâ, thotĂ« Wolff.
PavarĂ«sisht ndryshimeve tĂ« shpeshta tĂ« qeverisĂ« nĂ« vitet e fundit, tha Beckmann, âpartitĂ« dhe politikanĂ«t nĂ« Bullgari qĂ« duan tĂ« prezantojnĂ« euron dhe tĂ« promovojnĂ« integrimin e vendit me PerĂ«ndimin kanĂ« pasur gjithmonĂ« shumicĂ«n nĂ« parlamentâ.
Ai theksoi se pikĂ«pamjet euroskeptike âkanĂ« qenĂ« gjithmonĂ« pakicĂ« nĂ« Bullgariâ. âNuk mendoj se kjo do tĂ« ndryshojĂ« nĂ« tĂ« ardhmenâ, shton ky ekspert. âPrandaj, nuk ka arsye tĂ« supozohet se pranimi i BullgarisĂ« nĂ« EurozonĂ« mund ta dobĂ«sojĂ« disi euronâ. /DW