âA e di dikush vĂ«rtet se çfarĂ« Ă«shtĂ« Somalilandi?â â i tha presidenti amerikan Donald Trump gazetĂ«s New York Post gjatĂ« fundjavĂ«s, pasi Izraeli u bĂ« shteti i parĂ« nĂ« botĂ« qĂ« njohu republikĂ«n e vetĂ«shpallur nĂ« AfrikĂ«n Lindore.
Trump tha se Shtetet e Bashkuara nuk do ta ndjekin kĂ«tĂ« hap dhe se Uashingtoni duhet ta âstudiojĂ«â çështjen, nĂ« njĂ« kohĂ« kur njĂ« numĂ«r gjithnjĂ« e mĂ« i madh shtetesh po e refuzojnĂ« vendimin e Izraelit. MĂ« shumĂ« se 20 shtete, kryesisht nga Lindja e Mesme dhe Afrika, e cilĂ«suan njohjen si njĂ« âmasĂ« tĂ« paprecedentĂ«â qĂ« mund tĂ« minojĂ« paqen dhe sigurinĂ« nĂ« Bririn e AfrikĂ«s dhe nĂ« Detin e Kuq, me pasoja serioze pĂ«r paqen ndĂ«rkombĂ«tare.
Departamenti Amerikan i Shtetit tha se vazhdon ta njohĂ« integritetin territorial tĂ« SomalisĂ«, âi cili pĂ«rfshin edhe territorin e Somalilanditâ. Mbeti e paqartĂ« pse Izraeli e bĂ«ri kĂ«tĂ« deklaratĂ« tĂ« premten ose nĂ«se priste diçka nĂ« kĂ«mbim, ndĂ«rsa raportimet mĂ« herĂ«t gjatĂ« kĂ«tij viti sugjeronin se Somaliland po shqyrtohej si njĂ« destinacion i mundshĂ«m pĂ«r palestinezĂ«t e zhvendosur nga Gaza.
Somaliland ndodhet pranë Xhibutit, i cili strehon baza ushtarake të Shteteve të Bashkuara, Kinës, Francës dhe disa vendeve të tjera. Ai është gjithashtu i pozicionuar në mënyrë strategjike në Gjirin e Adenit, përballë Jemenit dhe zonave të kontrolluara nga lëvizja Houthi e mbështetur nga Irani.
Pra, çfarë dimë për Somalilandin?
Somalilandi është një shtet i vogël dhe i largët, pa njohje ndërkombëtare, i cili gjatë vitit të fundit është shndërruar në arenë të një përplasjeje rajonale shpërthyese, të mbushur me interesa gjeopolitike.
Kjo republikë e vetëshpallur, një territor i sunduar nga klani mysliman Issaq, u shkëput nga shteti amë, Somalia, në vitin 1991 dhe shpalli pavarësinë pa garanci ndërkombëtare. Që prej asaj kohe, ka tentuar të sigurojë njohje nga shtete të ndryshme, ndërsa njëkohësisht është përforcuar kundër kërcënimeve rajonale, kryesisht nga Somalia, e cila synon të rimarrë kontrollin e territorit. E drejta ndërkombëtare e njeh Somalilandin vetëm si një distrikt autonom brenda Somalisë dhe deri në vitin 2024, asnjë shtet nuk e kishte njohur si vend të pavarur, përveç Tajvanit, vetë një shtet i panjohur ndërkombëtarisht.
Kjo ka pasoja të mëdha ekonomike. Somalilandi nuk mund të marrë pjesë në tregtinë ndërkombëtare dhe nuk mund të përfitojë ndihma financiare nga organizata si Banka Botërore dhe Fondi Monetar Ndërkombëtar, duke u detyruar të funksionojë si një ekonomi autarkike. Për këtë arsye, një sektor që lulëzon në territor është pirateria detare.
Kërkesa për pavarësinë e Somalilandit e ka origjinën në epokën koloniale të Afrikës. Në fund të shekullit XIX, Britania dhe Italia morën kontrollin mbi hapësirën somaleze, duke krijuar Somalilandin Britanik, që përkon me Somalilandin e sotëm, si protektorat. Gjatë Luftës së Dytë Botërore, forcat britanike pushtuan Somalilandin Italian, atëherë pjesë e Italisë fashiste të Musolinit, duke bashkuar dy territoret në një shtet të vetëm që funksiononte si njësi politike brenda Perandorisë Britanike.
Në vitin 1960, Somalilandi i Bashkuar fitoi pavarësinë dhe u krijua Republika e Somalisë. Rënia e qeverisë qendrore në vitin 1991 dhe lufta e përgjakshme civile çuan në shkëputjen e territorit të Somalilandit nga shteti amë. Ndryshe nga Somalia, e cila për dekada është përballur me luftëra civile shkatërruese dhe për një periudhë është sunduar nga milici islamiste, kryesisht Al-Shabaab, Somaliland, me rreth 6.2 milionë banorë, ka arritur të ruajë një stabilitet relativ politik.
âKandidat idealâ pĂ«r bashkĂ«punim me Izraelin
NjĂ« raport i vitit 2024 nga instituti izraelit i studimeve strategjike Institute for National Security Studies tha se âSomaliland mund tĂ« shĂ«rbejĂ« si njĂ« bazĂ« e avancuar pĂ«r njĂ« sĂ«rĂ« misionesh: mbledhje inteligjence dhe monitorim tĂ« Houthis dhe ndĂ«rtimit tĂ« kapaciteteve tĂ« tyre ushtarake; mbĂ«shtetje logjistike pĂ«r qeverinĂ« e njohur ndĂ«rkombĂ«tarisht tĂ« Jemenit nĂ« luftĂ«n e saj kundĂ«r Houthis; dhe operacione tĂ« drejtpĂ«rdrejta, nga veprime sulmuese deri te ndalimi i sulmeve Houthi nĂ« det ose me UAV [dronĂ«]â.
Raporti shtonte se âSomaliland mund tĂ« bĂ«het njĂ« shtyllĂ« kyçe e pĂ«rpjekjeve tĂ« Izraelit pĂ«r tâu pĂ«rballur me kĂ«rcĂ«nimin Houthiâ. QĂ« nga shpĂ«rthimi i luftĂ«s nĂ« Gaza pas sulmit tĂ« Hamasit mĂ« 7 tetor, Houthis kanĂ« lĂ«shuar qindra raketa dhe dronĂ« drejt Izraelit dhe kanĂ« shĂ«njestruar anije nĂ« Detin e Kuq, duke nxitur sulme ajrore izraelite nĂ« Jemen dhe vrasjen e figurave tĂ« larta Houthi. KĂ«to zhvillime kanĂ« rritur ndjeshĂ«m rĂ«ndĂ«sinĂ« strategjike tĂ« ujĂ«rave pranĂ« bregdetit tĂ« Somalilandit.
Raporti e cilĂ«son Somalilandin si âkandidat ideal pĂ«r bashkĂ«punimâ nĂ« njĂ« fushatĂ« tĂ« ardhshme kundĂ«r Houthis, duke theksuar se ai mund tâi ofrojĂ« Izraelit âqasje tĂ« mundshme nĂ« njĂ« arenĂ« operacionale pranĂ« zonĂ«s sĂ« konfliktitâ. Burimi shton gjithashtu se, pĂ«rtej bashkĂ«punimit tĂ« sigurisĂ«, lidhjet me Somalilandin kanĂ« edhe vlerĂ« ekonomike dhe reputacioni pĂ«r sigurinĂ« kombĂ«tare tĂ« Izraelit, duke pĂ«rmendur mineralet qĂ« ndodhen nĂ« territor dhe interesin e Izraelit pĂ«r tĂ« ndĂ«rtuar marrĂ«dhĂ«nie me popullsi myslimane nĂ« rajon.
Destinacion për palestinezët e zhvendosur nga Gaza?
Në mars, Associated Press raportoi se zyrtarë izraelitë thanë se SHBA-të dhe Izraeli kishin kontaktuar zyrtarë në tre qeveri të Afrikës Lindore, përfshirë Somalilandin, për të diskutuar përdorimin e territoreve të tyre si destinacione të mundshme për palestinezët e zhvendosur nga Rripi i Gazës.
Zyrtarë amerikanë dhe izraelitë konfirmuan kontaktet me Somalinë dhe Somalilandin, ndërsa amerikanët konfirmuan edhe Sudanin. Ata thanë se ishte e paqartë sa përparim ishte bërë apo në çfarë niveli ishin zhvilluar diskutimet. Zyrtarë nga Somalia dhe Somaliland i thanë AP-së se nuk ishin në dijeni të kontakteve të tilla.
Interesi MAGA
Iniciativa politike amerikane e lidhur me MAGA-n, Project 2025, e publikuar nga Fondacioni konservator Heritage nĂ« vitin 2022 dhe e parĂ« gjerĂ«sisht si njĂ« plan pĂ«r mandatin e dytĂ« tĂ« Trumpit, i bĂ«ri thirrje SHBA-sĂ« tĂ« njohĂ« Somalilandin âsi njĂ« mbrojtje ndaj pĂ«rkeqĂ«simit tĂ« pozitĂ«s amerikane nĂ« Xhibutiâ dhe si njĂ« mjet pĂ«r tĂ« kundĂ«rshtuar âaktivitetin keqdashĂ«s kinezâ nĂ« AfrikĂ«.
Në gusht të vitit të kaluar, senatori amerikan Ted Cruz i kërkoi Trumpit me një letër që të njohë Somalilandin, duke theksuar rolin e tij në përballjen me Kinën dhe interesat e sigurisë kombëtare të SHBA-ve.
Interesi i Emirateve të Bashkuara Arabe
NĂ« tetor 2024, faqja pro Katarit, Middle East Monitor raportoi se Izraeli i ishte afruar nĂ« mĂ«nyrĂ« sekrete Somalilandit, i vendosur pĂ«rballĂ« qytetit jemenas Aden, me njĂ« propozim qĂ« do tâu shĂ«rbente tĂ« dyja palĂ«ve: Izraeli do tĂ« ngrinte njĂ« bazĂ« ushtarake nĂ« Somaliland pĂ«r tĂ« sulmuar dhe frenuar objektiva Houthi, nĂ« kĂ«mbim tĂ« njohjes zyrtare tĂ« vendit dhe investimeve financiare.
Sipas raportit, i cili bazohet nĂ« burime diplomatike, Emiratet e Bashkuara Arabe po ndĂ«rmjetĂ«sojnĂ« mes dy palĂ«ve dhe jo vetĂ«m qĂ« kanĂ« bindur Somalilandin tĂ« lejojĂ« ndĂ«rtimin e bazĂ«s, por do ta financojnĂ« atĂ«. UAE, nĂ«nshkruese e MarrĂ«veshjeve tĂ« Abrahamit tĂ« vitit 2020 me Izraelin, ka interes tĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ« nĂ« kĂ«tĂ« marrĂ«veshje, pasi Houthis janĂ« shndĂ«rruar nĂ« njĂ« kĂ«rcĂ«nim sigurie edhe pĂ«r ta, dhe forcat izraelite nĂ« Somaliland do tâi ndihmonin nĂ« luftĂ«n kundĂ«r tyre.
Në vitet e fundit, Somaliland i ka lejuar Emiratet të përdorin portin e Berberës dhe aeroportin e tij si bazë për aktivitetet ushtarake në Jemen, në këmbim të një investimi prej 440 milionë dollarësh nga UAE në portin e Berberës, sipas mediave të huaja.
Ndërmjetësimi i Emirateve vjen pas bashkëpunimit të tyre ushtarak me Izraelin, pasi të dy vendet raportohet se kanë krijuar një bazë të përbashkët ushtarako-inteligjente në arkipelagun Socotra, një nga ishujt më të largët dhe ekologjikisht më të pasur në botë, i vendosur në Gjirin e Adenit pranë Jemenit.
Analizë nga media Haaretz
Login
