Anëtarësimi në NATO shihet si nevojë urgjente e sigurisë për Kosovën, në një kontekst të rrezikut në rritje nga Rusia dhe tensioneve me Serbinë, por mbetet i kushtëzuar nga zhvillimet gjeopolitike.
Kosova ka avancuar në bashkëpunimin me NATO-n, përmes rritjes së buxhetit të mbrojtjes, pjesëmarrjes në ushtrime si Defender Europe dhe avancimit në Asamblenë Parlamentare të NATO-s.
Ekspertët sugjerojnë integrim gradual dhe ofertë strategjike ndaj aleatëve, veçanërisht SHBA-së.
AnĂ«tarĂ«simi nĂ« NATO Ă«shtĂ« mĂ« shumĂ« se njĂ« dĂ«shirĂ« politike pĂ«r KosovĂ«n â Ă«shtĂ« nevojĂ« urgjente. Ky Ă«shtĂ« pozicioni qĂ« mbajnĂ« jo vetĂ«m autoritetet e vendit, por edhe disa aleatĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m, nĂ« kohĂ«n kur paralajmĂ«rimet pĂ«r rrezikun nĂ« rritje nga Rusia nuk ndalen.
NATO-ja premton se angazhimi i saj për stabilitetin e rajonit do të mbetet i palëkundur, por a mjafton kjo për një vend që ndodhet në vijën e parë të sfidave strategjike?
Qeveria nĂ« detyrĂ« e KosovĂ«s konfirmon se anĂ«tarĂ«simi nĂ« aleancĂ«n ushtarake tĂ« PerĂ«ndimit mbetet synim i RepublikĂ«s, por thekson se rruga drejt kĂ«tij objektivi âvaret edhe nga rrethanat dhe zhvillimet gjeopolitikeâ, shkruan REL.
Zyrtarët nuk i dhanë një përgjigje të drejtpërdrejtë Radios Evropa e Lirë nëse ka plane për një aplikim formal për anëtarësim, por vunë në pah angazhimin e vazhdueshëm të vendit në këtë drejtim.
âGjatĂ« viteve tĂ« fundit i kemi rritur ndjeshĂ«m investimet e dedikuara pĂ«r mbrojtje. NĂ« vitin 2024, Republika e KosovĂ«s, pĂ«rkatĂ«sisht Kuvendi i KosovĂ«s, e ka avancuar statusin e tij nĂ« AsamblenĂ« Parlamentare tĂ« NATO-s nga anĂ«tar vĂ«zhgues nĂ« anĂ«tar tĂ« asociuar. NdĂ«rkaq, tri herĂ«, mĂ« 2021, 2023 dhe 2025, kemi qenĂ« vend pjesĂ«marrĂ«s dhe mikpritĂ«s i ushtrimeve ushtarake Defender Europeâ, tha zĂ«dhĂ«nĂ«si PĂ«rparim Kryeziu pĂ«r Radion Evropa e LirĂ«.
Nga gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor, Shqipëria, Mali i Zi dhe Maqedonia e Veriut janë tashmë anëtare të NATO-s. Bosnje dhe Hercegovina dhe Serbia janë pjesë e Partneritetit për Paqe, ndërsa Kosova mbetet jashtë edhe këtij kuadri bashkëpunimi, për arsye politike.
NĂ« NATO-n 32-anĂ«tarĂ«she janĂ« katĂ«r vende â Greqia, Rumania, Sllovakia dhe Spanja â qĂ« nuk e njohin pavarĂ«sinĂ« e KosovĂ«s, ndĂ«rsa pĂ«r shumicĂ«n e aleatĂ«ve, normalizimi i marrĂ«dhĂ«nieve tĂ« saj me SerbinĂ« mbetet kusht kyç pĂ«r çdo hap pĂ«rpara drejt anĂ«tarĂ«simit.
Serbia, nga perspektiva e Kosovës, përbën rrezikun kryesor të sigurisë, ndërsa Rusia shihet si aktori që e ushqen dhe e shfrytëzon këtë tension për të zgjeruar ndikimin e saj destabilizues në Ballkan.
Ndaj, zgjerimi i NATO-s me Kosovën do të kontribuonte në forcimin e stabilitetit rajonal, sipas presidentes Vjosa Osmani.
âPĂ«r ne, tĂ« jemi nĂ« NATO nĂ«nkupton tĂ« jemi tĂ« sigurt. Mendoj se Rusia ka interes afatgjatĂ« pĂ«r ta destabilizuar Ballkanin PerĂ«ndimor, e pĂ«rmes tij gjithĂ« kontinentin evropian. Dhe nuk do tĂ« heqĂ« dorĂ« nga ky synimâ, tha Osmani nĂ« njĂ« intervistĂ« pĂ«r Politico-n.
Për Kosovën, aleanca me SHBA-në mbetet një bosht i pathyeshëm. Pas një takimi me presidetin amerikan, Donald Trump, në shtator, presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, tha se e ka falënderuar atë për, siç u shpreh, angazhimin e palodhshëm për paqe.
Shefi i NATO-s, Mark Rutte, ngriti alarmin më 11 dhjetor, duke paralajmëruar se aleatët e Aleancës janë shënjestra e radhës e Rusisë.
âRusia e ka rikthyer luftĂ«n nĂ« EvropĂ«, dhe Evropa duhet tĂ« jetĂ« e pĂ«rgatiturâ, sipas tij.
Qysh prej nisjes së pushtimit të plotë rus të Ukrainës, para gati katër vjetësh, Kosova ka kërkuar disa herë anëtarësim të përshpejtuar në NATO.
Radio Evropa e LirĂ« pyeti nĂ« kĂ«tĂ« aleancĂ« nĂ«se ka plane pĂ«r tĂ« thelluar angazhimin me KosovĂ«n, pĂ«rtej misionit paqeruajtĂ«s KFOR, apo nĂ«se po shqyrtohen mekanizma qĂ« do tâi ofronin KosovĂ«s garanci mĂ« tĂ« fuqishme sigurie.
NĂ« pĂ«rgjigjen e marrĂ« nga njĂ« zĂ«dhĂ«nĂ«s thuhet vetĂ«m se âBallkani PerĂ«ndimor, nĂ« pĂ«rgjithĂ«si, mbetet lart nĂ« agjendĂ«n e NATO-s. ĂshtĂ« njĂ« rajon me rĂ«ndĂ«si strategjike pĂ«r AleancĂ«n. Angazhimi ynĂ« pĂ«r stabilitetin e tij Ă«shtĂ« i palĂ«kundur dhe ne nuk do tĂ« lejojmĂ« qĂ« tĂ« ketĂ« vakum tĂ« sigurisĂ«â.
Ndërsa pranoi se shtetet autoritare, si Rusia, përpiqen të ndërhyjnë dhe të minojnë demokracitë, zëdhënësi i NATO-s nënvizoi gjithashtu situatën e brishtë të sigurisë në Kosovë, duke e cilësuar dialogun me Serbinë si thelbësor për zgjidhjen e çështjeve të hapura.
NATO-ja u zgjerua pĂ«r herĂ« tĂ« fundit vitin e kaluar me SuedinĂ«. Pushtimi rus i UkrainĂ«s e nxiti atĂ« dhe FinlandĂ«n njĂ« vit mĂ« herĂ«t tâu jepnin fund dekadave tĂ« neutralitetit ushtarak dhe tĂ« kĂ«rkonin siguri kolektive.
KĂ«tĂ« javĂ«, presidenti i UkrainĂ«s, Volodymyr Zelensky, njoftoi se vendi Ă«shtĂ« i gatshĂ«m tĂ« heqĂ« dorĂ« nga aspiratat pĂ«r anĂ«tarĂ«sim nĂ« NATO, nĂ« kĂ«mbim tĂ« garancive tĂ« sigurisĂ«. PavarĂ«sisht kĂ«saj, anĂ«tarĂ«simi i UkrainĂ«s nĂ« aleancĂ« â anĂ«taret e sĂ« cilĂ«s janĂ« tĂ« detyruara ta mbrojnĂ« njĂ«ra-tjetrĂ«n â ka qenĂ« gjithmonĂ« thuajse i pamundur, pĂ«r shkak tĂ« kundĂ«rshtimit tĂ« RusisĂ«.
Ish-zyrtari i lartë i NATO-s, Jamie Shea, thotë se Kosova ndoshta mund të përfitojë nga kjo situatë, sepse NATO-ja nuk dëshiron të krijojë përshtypjen se Rusia ka të drejtë vetoje mbi vendimmarrjen e saj.
âNATO-ja Ă«shtĂ« krenuar gjithmonĂ« me autonominĂ« e vendimeve tĂ« saj. Dhe, nĂ«se pĂ«r momentin i duhet tĂ« heqĂ« dorĂ« nga anĂ«tarĂ«simi i UkrainĂ«s, ajo mund tĂ« dĂ«shirojĂ« ta kompensojĂ« kĂ«tĂ« duke u zgjeruar drejt dy vendeve kandidate nĂ« Ballkanin PerĂ«ndimor â Bosnje dhe HercegovinĂ«s dhe KosovĂ«s â pĂ«r tĂ« treguar se dyert e AleancĂ«s mbeten tĂ« hapuraâ, thotĂ« Shea pĂ«r programin Expose tĂ« Radios Evropa e LirĂ«.
Neni 10 i Traktatit të NATO-s përcakton kushtet e zgjerimit, duke theksuar se anëtarësimi u ofrohet të gjitha shteteve evropiane që ndajnë vlerat e Aleancës dhe kanë kapacitetin të kontribuojnë në sigurinë e Atlantikut të Veriut.
Shansi i Kosovës për NATO mes luftës në Evropë
Ish-ministri i Mbrojtjes i Shqipërisë, Fatmir Mediu, i cili ka marrë pjesë në negociatat për anëtarësimin e vendit të tij në NATO, argumenton se Kosova ka përparuar në aspektin ushtarak, por vë në pah pengesat në funksionimin e brendshëm të shtetit. Për pjesën më të madhe të këtij viti, Kosova ka qenë me qeveri në detyrë dhe pa kuvend funksional.
Mediu nënvizon rëndësinë e unitetit politik, duke përmendur edhe përvojën e Shqipërisë, ku pushteti dhe opozita kanë pasur qëndrim të përbashkët gjatë procesit të anëtarësimit.
âPa kĂ«tĂ«, Ă«shtĂ« e pamundur tĂ« avancohet nĂ« NATO. NATO-ja nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m njĂ« dĂ«shirĂ«. ĂshtĂ« njĂ« proces i angazhimeve politike, institucionale, juridike, i luftĂ«s kundĂ«r krimit, kundĂ«r korrupsionit⊠Kjo Ă«shtĂ« paketa politike. E, pastaj, vjen reforma nĂ« forca tĂ« armatosura, ku Kosova nuk ka ecur me hapa tĂ« ngadaltĂ«, por me hapa pozitivĂ«â, thotĂ« Mediu pĂ«r ExposenĂ«.
Sipas Mediut, integrimi i KosovĂ«s nĂ« NATO nuk vjen vetĂ«m duke u pozicionuar kundĂ«r SerbisĂ« apo RusisĂ« â ai kĂ«rkon ofertĂ« konkrete strategjike ndaj aleatĂ«ve, veçanĂ«risht SHBA-sĂ«.
Marrëdhëniet me SHBA-në, thotë ai, nuk mund të merren si të mirëqena; duhet të jetë e qartë se çfarë ofron Kosova dhe faktori shqiptar në rajon në këmbim.
Ai sheh zgjidhje në integrim gradual de facto: bashkëpunim ushtarak rajonal dhe kapacitete të përbashkëta operative.
âKjo do tĂ« ishte njĂ« platformĂ« shumĂ« pozitive pĂ«r ta pĂ«rshpejtuar procesin. NĂ«se Kosova do tĂ« pĂ«rfshihej me vendet tjera tĂ« NATO-s nĂ« rajonin e Ballkanit, nĂ« krijimin e niveleve tĂ« pĂ«rbashkĂ«ta operacionale, qĂ« kanĂ« tĂ« bĂ«jnĂ« me forca tĂ« gatshme pĂ«r tĂ« vepruar, me vĂ«zhgimin e hapĂ«sirĂ«s ajrore, detare, tokĂ«sore etj., Kosova, de facto, do tĂ« ishte e kyçur nĂ« njĂ« marrĂ«dhĂ«nie me NATO-nâ, thotĂ« Mediu.
Në të njëjtën linjë, Shea thotë se Kosova duhet ta thellojë bashkëpunimin me Shqipërinë dhe Kroacinë, me të cilat tashmë ka partneritet në fushën e mbrojtjes, për të demonstruar kontributin e saj në stabilitetin rajonal.
Paralelisht, sipas tij, vendi duhet tâi avancojĂ« reformat e brendshme dhe angazhimin diplomatik.
âMendoj se, sĂ« pari, duhet tĂ« kemi njĂ« marrĂ«dhĂ«nie mĂ« tĂ« mirĂ« pune mes QeverisĂ« sĂ« Albin Kurtit dhe Shteteve tĂ« Bashkuara dhe fuqive kryesore evropiane. TĂ« flasim hapur, kĂ«to marrĂ«dhĂ«nie nuk kanĂ« qenĂ« tĂ« lehta gjatĂ« viteve tĂ« fundit, dhe Kurti Ă«shtĂ« pĂ«rballuar me kritika tĂ« drejtpĂ«rdrejta nga SHBA-ja dhe disa aleatĂ« evropianĂ«. Gjendja e brendshme nĂ« KosovĂ«, me bllokadat nĂ« Parlament, dĂ«shtimin pĂ«r tĂ« zgjedhur kryetar, dhe fakti qĂ« tani kemi sĂ«rish zgjedhje mĂ« 28 dhjetor, ka ndikuar gjithashtu qĂ« jostabiliteti politik tĂ« mos shkojĂ« nĂ« favor tĂ« KosovĂ«sâ, thotĂ« Shea.
Ai shton se anĂ«tarĂ«simi i KosovĂ«s nĂ« NATO do tĂ« sillte kryesisht pĂ«rfitime politike, pasi KFOR-i e mbron vendin me vite tashmĂ«. AnĂ«tarĂ«simi do tâi siguronte njohje tĂ« plotĂ«, vend nĂ« tryezĂ«n e NATO-s, kredibilitet ndĂ«rkombĂ«tar dhe rol mĂ« tĂ« fuqishĂ«m nĂ« sigurinĂ« rajonale dhe evropiane.
Megjithatë, Shea paralajmëron se çdo reduktim apo ripozicionim i forcave amerikane në Evropë do ta detyronte kontinentin të merrte më shumë përgjegjësi për mbrojtjen konvencionale, përfshirë edhe Kosovën.
Këtë vjeshtë, SHBA-ja ka njoftuar për një reduktim të forcave rotative amerikane në Rumani. Radio Evropa e Lirë ka pyetur Departamentin amerikan të Mbrojtjes më 31 tetor dhe më 16 dhjetor nëse këto ndryshime do të kenë ndonjë ndikim në pozicionimin ushtarak të SHBA-së në Ballkanin Perëndimor, por nuk ka marrë përgjigje.
NĂ« fillim tĂ« kĂ«tij muaji, nĂ« Komitetin pĂ«r PolitikĂ« tĂ« Jashtme tĂ« DhomĂ«s sĂ« PĂ«rfaqĂ«suesve tĂ« SHBA-sĂ« u diskutua pĂ«r situatĂ«n nĂ« Ballkanin PerĂ«ndimor, ku pĂ«rfaqĂ«suesi republikan, Keith Self, e pĂ«rshkroi rajonin si njĂ« âshkrepĂ«seâ dhe theksoi se udhĂ«heqja e SHBA-sĂ« duhet tĂ« ketĂ« njĂ« ndikim tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m nĂ« ruajtjen e stabilitetit atje.
âVendet e NATO-s nĂ« Ballkan duhet tĂ« punojnĂ« sĂ« bashku pĂ«r tĂ« ndĂ«rtuar mbrojtje ushtarake dhe politike. Kosova Ă«shtĂ« veçanĂ«risht e ekspozuar pa anĂ«tarĂ«sim nĂ« NATO â proces qĂ« mbetet i bllokuar pĂ«r shkak tĂ« refuzimit tĂ« SpanjĂ«s, GreqisĂ«, RumanisĂ« dhe SllovakisĂ« pĂ«r ta njohur pavarĂ«sinĂ« e sajâ, tha Self.
Edhe pse konteksti gjeopolitik ka ndryshuar ndjeshëm, vendet mosnjohëse nuk kanë lëvizur, por ngjashëm as Kosova nuk ka bërë ndonjë hap të madh, përveçse nga një cikël i rregullt zgjedhor në fillim të vitit në një tjetër të parakohshëm tani në fund.
E, nga këndvështrimi i sigurisë, ky ritëm mund të shihet si një shembull i kuptimit të vonuar të urgjencës strategjike.
Sinjali â aty ku e vĂ«rteta flet para lajmit!
/GazetaSinjali/
The post Si mund ta shfrytĂ«zojĂ« Kosova momentin gjeopolitik pĂ«r tâu afruar me NATO-n? appeared first on Sinjali.
Login
