❌

Reading view

There are new articles available, click to refresh the page.
↗

TĂ« hedhĂ«sh “faturat” e EuropĂ«s; Potenciali i eksportit tĂ« shĂ«rbimeve tĂ« kontabilitetit

✇Revista Monitor
By: Mira Leka

Shumë shoqëri audituese kanë filluar të ofrojnë shërbime kontabiliteti për sipërmarrje të huaja, kryesisht italiane. Një program i specializuar zhvillimi profesional dhe promovimi ndërkombëtar po vendos themelet që Shqipëria të bëhet ofrues rajonal i shërbimeve kontabël për tregjet e BE-së. Rezultatet e para tregojnë kapacitete të qëndrueshme teknike, interes real nga firmat vendase dhe ndikim të prekshëm ekonomik për eksport. Avantazhet e kompanive shqiptare dhe potenciali i një tregu që mund të ofrojë më shumë të ardhura për kontabilistët

 

Dy nga 18 tĂ« punĂ«suarit e shoqĂ«risĂ« “Public Accounting Service Union and Trust”, nĂ« TiranĂ« janĂ« tĂ« angazhuar gjithĂ« kohĂ«s me ofrimin e shĂ«rbimeve tĂ« kontabilitetit pĂ«r disa shoqĂ«ri italiane. PunĂ«t qĂ« ata kryejnĂ« janĂ« regjistrimi i faturave blerje e shitje, lĂ«vizjeve bankare, si dhe shĂ«rbime tĂ« tjera nĂ« bazĂ« tĂ« kĂ«rkesĂ«s nĂ« bashkĂ«punim me klientĂ«t.

“NĂ«se ke kontaktet e dukura, kĂ«rkesa nga kompanitĂ« italiane Ă«shtĂ« e lartĂ«â€, thotĂ« Ilda Duhanxhiu, partnere audituese nĂ« shoqĂ«rinĂ« “Public Accounting Service Union and Trust”, qĂ« ofron shĂ«rbime auditimi, kontabiliteti, konsulencĂ« tatimore dhe financiare.

Kostot më të lira në Shqipëri janë arsyeja kryesore që tërheq shoqëritë italiane. Për të njëjtën punë si në Itali, fatura në Shqipëri është të paktën 50% më e ulët.

KĂ«saj i shtohet dhe fleksibiliteti i shoqĂ«rive nĂ« ShqipĂ«ri, qĂ« nĂ«se marrin njĂ« punĂ« pĂ«rsipĂ«r e bĂ«jnĂ« brenda afatit tĂ« pĂ«rcaktuar, ndĂ«rsa nĂ« Itali ka kosto shtesĂ« dhe burokraci si paga e 13-tĂ«, lejet pĂ«r sĂ«mundje etj., tĂ« cilat zgjasin kohĂ«n e ofrimit tĂ« punĂ«s. “Stafi punon online, direkt nĂ« sistem, teksa pĂ«rparĂ«si Ă«shtĂ« njohja e gjuhĂ«s dhe eficienca e punĂ«s nĂ« hedhjen e faturave, deri dhe nĂ« analizimin e tyre”, thotĂ« znj. Duhanxhiu.

Arsyeja tjetër e kërkesës nga shoqëritë e huaja lidhet me mungesën e kontabilistëve në Europë. Ky është një profesion që po preferohet gjithnjë e më pak nga të rinjtë, që duan punë pa shumë angari e me fitim të lartë e të shpejtë.

“Public Accounting Service Union and Trust” po synon qĂ« ta zgjerojĂ« mĂ« tej kĂ«tĂ« shĂ«rbim, qĂ« do tĂ« thotĂ« shtim i numrit tĂ« tĂ« punĂ«suarve, si dhe diversifikim i tĂ« ardhurave tĂ« kompanisĂ«.

Por, znj. Duhanxhiu shton se ky shërbim nuk është pa probleme, pasi shoqëritë duhet të jenë shumë të kujdesshme me mbrojtjen e të dhënave dhe si rrjedhojë, gjetja e klientëve kërkon kontakte të besuara.

Edhe rënia e vazhdueshme e euros rrit indirekt kostot, që ndryshe parashikohen në fillim të vitit e ndryshe rezultojnë, kur monedha e përbashkët zhvlerësohet gjatë vitit, siç ka ndodhur rëndom vitet e fundit.

Sotiraq Dhamo, kryetar i Institutit të Kontabilistëve të Miratuar, thotë se ofrimi i shërbimeve të kontabilitetit jashtë vendit, ose eksportimi i tyre, është një mundësi e mirë për zhvillimin e sektorit, kualifikimin e stafeve të punës dhe forcimin e njohurive.

Megjithatë, sipas tij, ky shërbim përballet me sfida të shumta, që lidhet pikë së pari me njohuri të kufizuara në legjislacionin tatimor të vendit të huaj, si dhe përvoja e mangët.

Përmes projekteve të ndryshme, sidomos në tre vitet e fundit, janë zhvilluar programe të reja specializimi për rritjen e kapaciteteve të kontabilistëve në eksportin e shërbimeve.

Një program i specializuar zhvillimi profesional dhe promovimi ndërkombëtar po vendos themelet që Shqipëria të bëhet ofrues rajonal i shërbimeve kontabël për tregjet e BE-së. Rezultatet e para tregojnë kapacitete të qëndrueshme teknike, interes real nga firmat vendase dhe potencial të prekshëm ekonomik për eksport.

Në kuadër të mbështetjes së Qeverisë së Zvicrës përmes SECO dhe asistencës teknike të Bankës Botërore, Shqipëria ka ndërmarrë një seri veprimesh për të pozicionuar profesionin kontabël si një sektor me vlerë të lartë të shtuar dhe të orientuar drejt tregjeve ndërkombëtare.

Sipas informacioneve nga Ministria e Financave, në muajt e fundit, projekti ka prodhuar rezultate të matshme që sinjalizojnë se vendi ka potencial real të konkurrojë në ofrimin e shërbimeve kontabël, financiare dhe të përputhshmërisë për firma në Europë.

 

Modeli operacional i eksportit tĂ« shĂ«rbimeve kontabĂ«l – si funksionon nĂ« praktikĂ«

Eksporti i shërbimeve kontabël zakonisht nis me një ndarje të qartë të shërbimeve që ofrohen. Në fazën e parë, firmat hyjnë në treg përmes shërbimeve më standarde dhe rutinore, të ashtuquajturat shërbime me intensitet transaksional.

KĂ«tu pĂ«rfshihen pĂ«rpunimi i faturave pĂ«r t’u paguar dhe pĂ«r t’u arkĂ«tuar, administrimi i listĂ«-pagesave, rakordimi i llogarive bankare, pĂ«rpunimi i shpenzimeve tĂ« udhĂ«timit, mbajtja e librave kontabĂ«l dhe procedurat mujore ose vjetore tĂ« mbylljes financiare. KĂ«to shĂ«rbime janĂ« zakonisht pika mĂ« e lehtĂ« e hyrjes, pasi kĂ«rkojnĂ« procese tĂ« standardizuara dhe mund tĂ« shkallĂ«zohen relativisht shpejt.

Në një fazë të dytë, firmat kalojnë drejt shërbimeve me vlerë më të lartë të shtuar, që kërkojnë ekspertizë më të avancuar. Këtu përfshihen raportimi menaxherial, buxhetimi dhe parashikimi financiar, mbështetja financiare për projekte, raportimi rregullator dhe i përputhshmërisë, menaxhimi i likuiditetit dhe analizat financiare.

Këto shërbime kërkojnë staf më të kualifikuar, përvojë ndërkombëtare dhe shpesh certifikime profesionale, por edhe gjenerojnë marzhe më të larta dhe marrëdhënie më afatgjata me klientët.

MarrĂ«dhĂ«nia kontraktuale me klientĂ«t e huaj ndĂ«rtohet zakonisht mbi dy dokumente bazĂ«: njĂ« pĂ«rshkrim tĂ« detajuar tĂ« punĂ«s qĂ« do tĂ« kryhet (Statement of Work – SOW) dhe njĂ« marrĂ«veshje pĂ«r nivelin e shĂ«rbimit (Service Level Agreement – SLA).

Dokumenti SOW përcakton qartë proceset që mbulohen, sa shpesh kryhen, çfarë rezultatesh dorëzohen dhe çfarë teknologjish apo sisteme përdoren, si p.sh. sistemet ERP ose harmonizimi i planeve të llogarive.

SLA-ja, nga ana tjetër, vendos tregues të matshëm performance, si koha e përpunimit të faturave, niveli i gabimeve ose koha e reagimit ndaj kërkesave, si dhe penalitete apo mekanizma korrigjimi në rast mosrespektimi. Përvoja ndërkombëtare tregon se kontratat me SLA të qarta rrisin ndjeshëm besueshmërinë e ofertës, pasi ulin rrezikun për blerësin dhe krijojnë transparencë në marrëdhënie.

Përpara lidhjes së kontratës, klientët ndërkombëtarë kryejnë zakonisht një proces verifikimi të thelluar, të njohur si due diligence.

Ky proces përfshin kontrollin e sistemeve të kontrollit të brendshëm, verifikimin e kualifikimeve të stafit, referencat profesionale, kapacitetet ligjore për ofrimin e shërbimit dhe politikat për mbrojtjen e të dhënave dhe sigurinë e informacionit.

Për firmat më të vogla, veçanërisht kur synojnë tregun e BE-së, është thelbësore të demonstrojnë në mënyrë konkrete aftësinë për të ofruar shërbimin.

Kjo bëhet përmes projekteve pilot, provave konceptuale (proof-of-concept), referencave nga kontrata ekzistuese, si dhe dokumentacionit të strukturuar, si manuale procesesh dhe ndarje të qarta të përgjegjësive. Këto elemente janë shpesh vendimtare për të fituar besimin e klientëve ndërkombëtarë dhe për të kaluar nga potenciali teorik në kontrata reale eksporti.

 

ÇfarĂ« modeli mund tĂ« ndjekĂ« ShqipĂ«ria?!

Përvoja e vendeve që kanë arritur të eksportojnë me sukses shërbime kontabël dhe financiare tregon se hyrja në tregjet ndërkombëtare nuk ndodh rastësisht, por përmes modeleve të provuara dhe të ndërtuara gradualisht.

Një nga modelet më të përhapura është ai i Qendrave të Shërbimeve të Përbashkëta ose Qendrave të Shërbimeve Kontabël dhe Financiare, të njohura si SSC ose AFSC. Këto janë struktura që ofrojnë shërbime për disa klientë ose për disa njësi të të njëjtit grup dhe krijojnë avantazhe të forta në shkallëzim, trajnim të përqendruar të stafit dhe eficiencë kostosh.

Në vende si Rumania, krijimi i këtyre qendrave në qytete si Cluj apo Bukuresht ka qenë një shtysë kryesore për zhvillimin e eksporteve të shërbimeve financiare dhe BPO, duke kontribuar në diversifikimin e ekonomisë dhe rritjen e eksporteve të shërbimeve me vlerë të shtuar.

Rumania përfaqëson një nga shembujt më domethënës në rajon. Qytete si Cluj dhe Bukuresht janë shndërruar në qendra rajonale për shërbime financiare dhe BPO falë një kombinimi faktorësh: disponueshmërisë së fuqisë punëtore të kualifikuar në financë dhe IT, kostove konkurruese dhe lidhjeve të forta mes universiteteve dhe industrisë.

Modeli rumun Ă«shtĂ« ndĂ«rtuar mbi qendra tĂ« mĂ«dha SSC, bashkĂ«punim tĂ« strukturuar akademi–biznes dhe partneritete ndĂ«rkombĂ«tare, duke e bĂ«rĂ« atĂ« njĂ« referencĂ« tĂ« vlefshme pĂ«r ShqipĂ«rinĂ«, sidomos nĂ« fazĂ«n fillestare tĂ« zhvillimit tĂ« kĂ«tij sektori.

 

Modeli

Rumania përfaqëson një nga shembujt më domethënës në rajon. Qytete si Cluj dhe Bukuresht janë shndërruar në qendra rajonale për shërbime financiare dhe BPO falë një kombinimi faktorësh: disponueshmërisë së fuqisë punëtore të kualifikuar në financë dhe IT, kostove konkurruese dhe lidhjeve të forta mes universiteteve dhe industrisë.

 

Edhe Polonia dhe vendet baltike kanë ndërtuar me sukses oferta konkurruese në shërbimet financiare, duke kombinuar aftësitë në teknologji informative me njohuritë rregullatore dhe certifikimet profesionale.

Një nga mësimet kryesore nga këto vende është se ndërthurja e kontabilitetit me IT-në, përfshirë afërsinë me zhvillimin e softuerëve dhe automatizimin e proceseve, rrit ndjeshëm konkurrueshmërinë në tregjet ndërkombëtare.

Sipas Ministrisë së Financave, që është e angazhuar në projektin e SECO dhe asistencës teknike të Bankës Botërore, një avantazh specifik për Shqipërinë lidhet me modelin e nearshoring-ut të kombinuar me oferta të specializuara.

Afërsia gjeografike, përputhja e orareve të punës, lidhjet kulturore dhe gjuhësore, si dhe kostot konkurruese e bëjnë Shqipërinë një partner potencialisht tërheqës për tregje si Italia apo Greqia. Tregu ndërkombëtar shpesh favorizon zgjidhje që janë afër, fleksibile dhe më ekonomike sesa alternativat vendase, veçanërisht për shërbime të standardizuara ose të përsëritshme.

Një model tjetër i rëndësishëm është partneriteti me organizatat profesionale të kontabilitetit, të njohura si PAO. Marrëveshjet e bashkëpunimit me organizata të njohura ndërkombëtare, si ACCA, struktura të lidhura me AICPA ose organizata kombëtare homologe në vendet pritëse, rrisin ndjeshëm besueshmërinë e firmave shqiptare dhe lehtësojnë aksesin në rrjete profesionale dhe klientësh.

Ky model, sipas financave, është veçanërisht i rëndësishëm për firmat e vogla dhe të mesme, të cilat nuk kanë kapacitet të hyjnë drejtpërdrejt në kontrata të mëdha ndërkombëtare, por mund të pozicionohen përmes rrjeteve profesionale të konsoliduara.

 

Avantazhi

Një avantazh specifik për Shqipërinë lidhet me modelin e nearshoring-ut të kombinuar me oferta të specializuara. Afërsia gjeografike, përputhja e orareve të punës, lidhjet kulturore dhe gjuhësore, si dhe kostot konkurruese e bëjnë Shqipërinë një partner potencialisht tërheqës për tregje si Italia apo Greqia. Tregu ndërkombëtar shpesh favorizon zgjidhje që janë afër, fleksibile dhe më ekonomike sesa alternativat vendase, veçanërisht për shërbime të standardizuara ose të përsëritshme.

 

Përpara se të hyjnë në tendera apo negociata me klientë të huaj, firmat shqiptare duhet të jenë të përgatitura me dokumentacion të qartë që dëshmon kapacitetin dhe përvojën e tyre.

Kjo përfshin profile profesionale të stafit kyç, raste konkrete pune dhe referenca të verifikueshme.

Po aq e rëndësishme është edhe adresimi i çështjeve të sigurisë së të dhënave, përmes certifikimeve si ISO 27001, ose të paktën planeve të dokumentuara për arritjen e tyre, si dhe përgatitja e marrëveshjeve për përpunimin e të dhënave në përputhje me kërkesat e BE-së.

Nga ana teknologjike, përdorimi i mjeteve për automatizimin e proceseve, përpunimin e faturave dhe bashkëpunimin e sigurt me klientët është tashmë standard. Standardizimi i konfigurimeve kontabël dhe i sistemeve ERP ndihmon në përshpejtimin e integrimit të klientëve të rinj dhe ul kostot e tranzicionit.

Edhe modelet e çmimit luajnë rol të rëndësishëm në konkurrueshmëri, sqarojnë Financat. Në praktikë përdoren modele të ndryshme, nga tarifimi për transaksion, i përshtatshëm për shërbime si përpunimi i faturave, te tarifimi për staf të dedikuar ose modele të kombinuara me bazë fikse dhe komponentë variabël.

Përvoja e tregut tregon se klientët preferojnë gjithnjë e më shumë modele çmimi që lidhen drejtpërdrejt me vëllimin e punës dhe cilësinë e shërbimit të ofruar, duke e bërë transparencën dhe matshmërinë elemente kyç për suksesin afatgjatë.

Në këtë mënyrë, ndërtimi i një modeli të qëndrueshëm eksporti për shërbimet kontabël nuk është vetëm çështje kostoje, por kombinim i strukturës organizative, besueshmërisë profesionale, teknologjisë dhe një pozicionimi të qartë në tregjet ndërkombëtare.

 

Lexoni edhe:

Nga Gjermania në Mbretërinë e Bashkuar, tregjet me të cilat mund të punojnë kontabilistët shqiptarë

 

Sean Sweeney: Si mund ta kthejë Shqipëria kontabilitetin në eksport

 

The post TĂ« hedhĂ«sh “faturat” e EuropĂ«s; Potenciali i eksportit tĂ« shĂ«rbimeve tĂ« kontabilitetit appeared first on Revista Monitor.

↗

Nga Gjermania në Mbretërinë e Bashkuar, tregjet me të cilat mund të punojnë kontabilistët shqiptarë

✇Revista Monitor
By: Mira Leka

Në shumë raste, firmat shqiptare kanë tashmë përvojë reale me klientë ndërkombëtarë, kryesisht në fusha si përputhshmëria ligjore, kontabiliteti bazë, raportimi financiar dhe mbështetja administrative, duke treguar se eksporti i shërbimeve nuk është një ide teorike, por një praktikë që ka nisur të marrë formë.

 

Një vlerësim i detajuar i 168 profesionistëve dhe subjekteve të sektorit, kontabilistë individualë, firma të vogla dhe të mesme kontabël dhe auditues, nxori në pah një tablo më pozitive sesa perceptimi i zakonshëm për kapacitetet e Shqipërisë në eksportin e shërbimeve të kontabilitetit.

Analiza tregoi se njohuritë teknike të profesionistëve shqiptarë janë solide dhe në përputhje me standardet ndërkombëtare, përfshirë IFRS, ISA dhe IPSAS, çka përbën një bazë të rëndësishme për ofrimin e shërbimeve jashtë vendit.

Analiza u bë në kuadër të një programi të specializuar zhvillimi profesional dhe promovimi ndërkombëtar, që synon që Shqipëria të bëhet ofrues rajonal i shërbimeve kontabël për tregjet e BE-së, një program i mbështetur nga Qeveria e Zvicrës përmes SECO dhe asistencës teknike të Bankës Botërore.

Një avantazh i dukshëm lidhet me njohjen e shumë gjuhëve. Anglishtja dhe italishtja rezultojnë gjuhët më të forta të përdorura nga profesionistët shqiptarë, duke e bërë sektorin veçanërisht të përshtatshëm për tregje si Italia, Mbretëria e Bashkuar dhe Gjermania.

Kjo aftësi gjuhësore, e kombinuar me kosto konkurruese dhe fleksibilitet organizativ, krijon kushte të favorshme për ofrimin e shërbimeve kontabël dhe financiare në distancë.

Nga vlerësimi rezultoi gjithashtu se interesi për ndërkombëtarizim është konkret. Një grup prej 36 subjektesh shprehu gatishmëri të menjëhershme për të eksportuar shërbime, ndërsa 74 të tjera u vlerësuan me potencial të lartë për të hyrë në tregjet e BE-së pas forcimit të kapaciteteve teknologjike dhe organizative.

Në shumë raste, firmat shqiptare kanë tashmë përvojë reale me klientë ndërkombëtarë, kryesisht në fusha si përputhshmëria ligjore, kontabiliteti bazë, raportimi financiar dhe mbështetja administrative, duke treguar se eksporti i shërbimeve nuk është një ide teorike, por një praktikë që ka nisur të marrë formë.

Këto gjetje, sipas financave, konfirmojnë se profesioni kontabël në Shqipëri, ndonëse i fragmentuar dhe i dominuar nga struktura të vogla, mbart disa avantazhe konkurruese thelbësore: cilësi teknike të qëndrueshme, kosto efektive, fleksibilitet operacional dhe stabilitet relativ të stafit.

“Nga pĂ«rvoja ime profesionale, Ă«shtĂ« thelbĂ«sore tĂ« jesh nĂ« gjendje tĂ« demonstrosh kapacitet dhe aftĂ«si konkrete, dhe kjo duhet tĂ« bĂ«het fillimisht nĂ« tregun vendas. Duhet tĂ« jesh nĂ« gjendje tĂ« provosh çfarĂ« bĂ«n.

Vetëm pasi kjo të jetë konsoliduar, duhet ndjekur një qasje e synuar, për shembull duke iu drejtuar institucioneve shumëpalëshe ose korporatave shumëkombëshe që kanë aktivitet në Shqipëri, aty ku ka kuptim që partnerët ndërkombëtarë të bashkëpunojnë me ty.

Prej andej ndërtohet më tej. Kjo ka qenë përvoja ime profesionale: është e mundur dhe, kur krijohen dy apo tre marrëdhënie dhe programe afatgjata, krijohet momentum.

Shpesh Ă«shtĂ« befasuese se sa shpejt pĂ«rshpejtohet rritja”, thotĂ« Sean Sweeney, ekspert irlandez, i angazhuar nĂ« zbatimin e projektit pĂ«r rritjen e kapacitetit tĂ« eksportit tĂ« shĂ«rbimeve tĂ« kontabilitetit nĂ« ShqipĂ«ri.

 

Boshllëqet kryesore: teknologjia, integrimi dhe siguria e të dhënave

Në të njëjtën kohë, vlerësimi evidentoi qartë edhe boshllëqet që duhet të adresohen për një hyrje të qëndrueshme në tregjet europiane.

Mungesat kryesore lidhen me nivelin e digjitalizimit, pĂ«rdorimin e platformave cloud dhe aftĂ«sinĂ« pĂ«r t’u integruar pa pengesa me sistemet e klientĂ«ve tĂ« huaj. Po ashtu, standardet e privatĂ«sisĂ« dhe sigurisĂ« sĂ« tĂ« dhĂ«nave, pĂ«rfshirĂ« pĂ«rputhjen me GDPR dhe certifikime si ISO 27001, mbeten njĂ« sfidĂ« pĂ«r njĂ« pjesĂ« tĂ« konsiderueshme tĂ« firmave.

Një tjetër element kritik është menaxhimi i kapaciteteve dhe i burimeve njerëzore, veçanërisht në kushtet kur kërkesat nga klientët ndërkombëtarë kërkojnë qëndrueshmëri, respektim të afateve dhe cilësi të njëtrajtshme shërbimi.

Marketingu ndërkombëtar dhe ndërtimi i besueshmërisë në tregje të reja janë gjithashtu fusha ku firmat shqiptare kanë nevojë për mbështetje dhe orientim strategjik.

Për të adresuar këto boshllëqe, projekti ndërmori një seri trajnimesh të specializuara, që përfshinë automatizimin e proceseve, analitikën financiare, përdorimin e mjeteve teknologjike, si dhe zhvillimin e aftësive të buta, të tilla si komunikimi me klientë ndërkombëtarë, menaxhimi i projekteve dhe negociatat profesionale.

Qëllimi ishte jo vetëm përmirësimi teknik, por edhe përgatitja e firmave për të operuar sipas standardeve dhe pritshmërive të tregjeve të BE-së.

 

Marketing dhe pozicionim ndërkombëtar: një qasje e strukturuar drejt tregjeve të BE-së

Bazuar në analizën e tregut dhe në kapacitetet ekzistuese, u identifikuan disa tregje prioritare për eksportin e shërbimeve kontabël shqiptare.

Italia shihet si tregu më natyror për shkak të afërsisë gjeografike, lidhjeve gjuhësore dhe kërkesës së lartë për shërbime mbështetëse.

Mbretëria e Bashkuar paraqet një treg të pjekur për outsourcing dhe shërbime të specializuara, ndërsa Gjermania ofron mundësi konkrete për shkak të mungesës së fuqisë punëtore dhe nevojës për shërbime back-office. Edhe Franca po shfaq rritje të kërkesës për shërbime të standardizuara dhe me kosto efektive.

Plani i marketingut parashikon një qasje graduale dhe realiste: forcim të kapaciteteve brenda vendit, ndërtim të rrjeteve të partneritetit në BE, pjesëmarrje të synuar në aktivitete dhe evente ndërkombëtare, si dhe krijimin e një identiteti profesional të unifikuar për shërbimet kontabël shqiptare.

Kjo qasje synon ta pozicionojë Shqipërinë jo si një ofrues të rastësishëm, por si një partner të besueshëm dhe konkurrues në tregjet europiane të shërbimeve profesionale.

 

Lexoni edhe:

TĂ« hedhĂ«sh “faturat” e EuropĂ«s; Potenciali i eksportit tĂ« shĂ«rbimeve tĂ« kontabilitetit

The post Nga Gjermania në Mbretërinë e Bashkuar, tregjet me të cilat mund të punojnë kontabilistët shqiptarë appeared first on Revista Monitor.

↗

Si mund ta kthejë Shqipëria kontabilitetin në eksport

✇Revista Monitor
By: Mira Leka

Intervistë me Sean Sweeney, ekspert irlandez, i angazhuar në rritjen e kapacitetit të eksportit të shërbimeve të kontabilitetit në Shqipëri

 

Eksporti i shërbimeve të kontabilitetit po shfaqet si një nga mundësitë më premtuese për të diversifikuar ekonominë shqiptare dhe për ta orientuar atë drejt aktiviteteve me vlerë të lartë të shtuar.

Me një fuqi punëtore relativisht të re, kosto konkurruese, njohuri të mira të gjuhëve të huaja dhe një profesion kontabël gjithnjë e më të përafruar me standardet ndërkombëtare, Shqipëria ka potencial real për të hyrë në zinxhirët europianë të shërbimeve financiare dhe të raportimit.

Por ky potencial nuk shndërrohet automatikisht në eksport: ai kërkon modele të qarta biznesi, besueshmëri institucionale, prova konkrete kapacitetesh dhe një strategji të mirëfilltë për hyrjen në tregjet e BE-së.

Në këtë intervistë për Monitor, Sean Sweeney, ekspert irlandez me përvojë në ndërtimin e qendrave ndërkombëtare të shërbimeve financiare dhe i angazhuar në projektin për rritjen e kapacitetit të eksportit të shërbimeve të kontabilitetit në Shqipëri, shpjegon se cilat modele funksionojnë më mirë, çfarë mësimesh mund të nxirren nga vendet e Europës Qendrore dhe Lindore dhe cilat janë hapat konkretë që Shqipëria duhet të ndërmarrë për ta kthyer kontabilitetin nga një profesion vendas në një sektor eksportues konkurrues.

 

Bazuar në vlerësimin tuaj, cili model ka më shumë potencial për Shqipërinë për ofrimin e shërbimeve të kontabilitetit jashtë vendit dhe pse?

Sa i përket modelit të biznesit, këto qasje nuk janë domosdoshmërisht përjashtuese.

PĂ«r shembull, teorikisht, mund tĂ« ndĂ«rtohet njĂ« partneritet me njĂ« organizatĂ« profesionale kontabiliteti (Professional Accountancy Organisation – PAO) kyçe nĂ« ShqipĂ«ri, e fokusuar nĂ« trajnime mbi IFRS ose nĂ« pĂ«rgatitjen e pasqyrave financiare sipas IFRS, tĂ« synuara pĂ«r kompani italiane apo praktika kontabiliteti dhe auditimi nĂ« Itali.

Mendoj se, pĂ«r tĂ« nisur, duhet ta riformulojmĂ« pak pyetjen dhe tĂ« pyesim fillimisht: cilat janĂ« kapacitetet tona nĂ« ShqipĂ«ri? ÇfarĂ« dimĂ« tĂ« bĂ«jmĂ«? Ku jemi tĂ« fortĂ« dhe ku jemi mĂ« pak tĂ« fortĂ«? NĂ« cilĂ«t sektorĂ« kemi avantazhe, si p.sh. miniera, bujqĂ«sia, turizmi etj.?

NĂ«se kemi “avantazhe konkurruese unike”, cilat janĂ« ato? Cilat janĂ« tregjet pĂ«r shĂ«rbimet qĂ« ofrojmĂ«? Si mund tĂ« hyjmĂ« nĂ« kĂ«to tregje dhe çfarĂ« na nevojitet pĂ«r t’i aksesuar? Cilat tregje janĂ« mĂ« tĂ« lehta pĂ«r ne?

Nga përvoja ime profesionale, është thelbësore të jesh në gjendje të demonstrosh kapacitet dhe aftësi konkrete, dhe kjo duhet të bëhet fillimisht në tregun vendas. Duhet të jesh në gjendje të provosh çfarë bën.

Vetëm pasi kjo të jetë konsoliduar, duhet ndjekur një qasje e synuar, për shembull duke iu drejtuar institucioneve shumëpalëshe ose korporatave shumëkombëshe që kanë aktivitet në Shqipëri, aty ku ka kuptim që partnerët ndërkombëtarë të bashkëpunojnë me ty.

Prej andej ndërtohet më tej. Kjo ka qenë përvoja ime profesionale: është e mundur dhe, kur krijohen dy apo tre marrëdhënie dhe programe afatgjata, krijohet momentum. Shpesh është befasuese se sa shpejt përshpejtohet rritja.

BesueshmĂ«ria Ă«shtĂ« thelbĂ«sore, dhe kĂ«tu hyn nĂ« lojĂ« roli i PAO-ve, pĂ«rmes njohjes sĂ« tyre nga Federata NdĂ«rkombĂ«tare e KontabilistĂ«ve (International Federation of Accountants – IFAC), pĂ«rputhshmĂ«risĂ« me SMO-tĂ« dhe njohjes ndĂ«rkombĂ«tare.

Kjo krijon besueshmëri dhe lehtëson aksesin në treg në kushte të barabarta. Marrëveshjet e njohjes reciproke midis PAO-ve shqiptare dhe atyre ndërkombëtare ndihmojnë gjithashtu në njohjen e ndërsjellë të kualifikimeve dhe standardeve, me kufizimet e zakonshme që lidhen me legjislacionin kombëtar dhe taksimin.

Qasja e Modelit të Qendrës së Shërbimeve të Përbashkëta për menaxhimin e operacioneve financiare të një kompanie (SSC/Hub) është e dobishme sepse demonstron kapacitet, por duhet të jetë reale, e mbështetur nga struktura, sisteme dhe procese që garantojnë funksionimin operativ.

E kuptoj ndjeshmĂ«rinĂ« qĂ« lidhet me pavarĂ«sinĂ« e PAO-ve, por organizata tĂ« tjera profesionale ndĂ«rkombĂ«tare, si Instituti i Certifikuar i Financave Publike dhe Kontabilitetit (CIPFA – Chartered Institute of Public Finance and Accountancy), kanĂ« arritur tĂ« menaxhojnĂ« çështjet e qeverisjes pĂ«rmes strukturave tĂ« mbajtura ose nĂ« distancĂ« (“arm’s length”), tĂ« cilat mbĂ«shtesin tĂ« ardhurat e nevojshme pĂ«r rritjen dhe ruajtjen e standardeve arsimore dhe tĂ« cilĂ«sisĂ«. Pra, kjo Ă«shtĂ« e mundur.

 

Si krahasohet mjedisi i tregut në Shqipëri me vendet e tjera të Europës Qendrore dhe Lindore që kanë pasur sukses në eksportin e shërbimeve kontabël (p.sh. Rumania, Polonia, vendet baltike)?

Nuk ka dyshim që disa vende të tjera të EQL-së janë më përpara në këtë drejtim. Nga përvoja ime personale, e di se si një kompani shumëkombëshe si Bombardier ka shkëputur disa procese të menaxhimit financiar dhe i ka shpërndarë ato në vende të ndryshme, përfshirë Cluj-in në veriperëndim të Rumanisë.

Duke e marrĂ« Cluj-in si pikĂ« reference, nĂ«nsektorĂ«t dominues tĂ« sektorit privat atje janĂ« ata tĂ« lidhur me flukset globale, si outsourcing dhe offshoring. NĂ« periudhĂ«n 2008–2018, numri i tĂ« punĂ«suarve nĂ« kĂ«ta sektorĂ« u rrit katĂ«rfish.

Një sfidë për Cluj-in në vijim, dhe domethënëse edhe për këtë diskutim, është ndikimi i teknologjive në zhvillim dhe i Inteligjencës Artificiale.

NĂ« njĂ«farĂ« mĂ«nyre, fakti qĂ« ShqipĂ«ria po e nis kĂ«tĂ« rrugĂ«tim tani mund t’i japĂ« asaj disa avantazhe, pasi krijohet mundĂ«sia pĂ«r tĂ« ndĂ«rtuar struktura tĂ« reja tĂ« bazuara nĂ« teknologjitĂ« emergjente, pa varĂ«sinĂ« nga sistemet e vjetra tĂ« integruara nĂ« korporata.

 

Cilët janë faktorët kritikë të suksesit që një model biznesi të funksionojë në Shqipëri?

Faktorët kritikë të suksesit, jo vetëm për Shqipërinë, janë një ofertë shërbimi e qartë, prova konkrete e kapacitetit dhe aftësive, si dhe konsistencë, besueshmëri dhe kontroll i cilësisë së ofrimit të shërbimit.

KĂ«to elemente ndĂ«rtojnĂ« besimin e vazhdueshĂ«m tĂ« klientĂ«ve. DomosdoshmĂ«risht, kjo mbĂ«shtetet nga teknologjia, siguria e tĂ« dhĂ«nave dhe komunikimi i fortĂ«. Biznesi duhet tĂ« ketĂ« edhe njĂ« identitet tĂ« qartĂ« (“personality”), qĂ« u lejon klientĂ«ve ta lidhin atĂ« me perceptime pozitive. Marketingu dhe rritja vijnĂ« vetĂ«m pasi kĂ«to baza tĂ« jenĂ« vendosur.

NĂ« kontekstin e outsourcing-ut ndĂ«rkombĂ«tar, Ă«shtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme tĂ« theksohen aspektet pozitive tĂ« ShqipĂ«risĂ« dhe ndikimi i tyre nĂ« modelin e biznesit: popullsi e re, rĂ«ndĂ«si shoqĂ«rore e arsimit, zhvillimi dhe pjekuria e PAO-ve, pĂ«rparimet nĂ« raportimin financiar tĂ« korporatave dhe reformat nĂ« financat publike, forcĂ« punĂ«tore fleksibile, inovative dhe e orientuar drejt karrierĂ«s, ekspertizĂ« sektoriale, ekonomi e hapur dhe lehtĂ«si lidhjesh. Gjithashtu, ShqipĂ«ria njihet pĂ«r mikpritjen, klimĂ«n e mirĂ« dhe peizazhin e bukur – elemente qĂ« ndihmojnĂ«.

 

Cilat lloje shërbimesh (intensive në transaksione apo intensive në njohuri) janë më të realizueshme për firmat shqiptare në afat të shkurtër?

NĂ« praktikĂ«, fillon me atĂ« qĂ« klientĂ«t tĂ« kĂ«rkojnĂ« tĂ« bĂ«sh – kjo nuk Ă«shtĂ« njĂ« pĂ«rgjigje cinike. Thjesht ndodh qĂ« ndonjĂ«herĂ« duhet tĂ« reagosh dhe tĂ« marrĂ«sh pĂ«rsipĂ«r punĂ« qĂ« nuk i kishe parashikuar, gjĂ« qĂ« kĂ«rkon guxim dhe marrje risku.

Mund tĂ« jetĂ« analizĂ« forensike financiare, due diligence apo punĂ« mbi IFRS 16. Mendoj se Ă«shtĂ« mirĂ« tĂ« mos thuhet “jo”.

Duke thënë këtë, shërbimet intensive në transaksione janë të përshtatshme për fillim, për sa kohë që janë relativisht afatgjata dhe i lejojnë biznesit të ndërtojë masë kritike dhe rrugë karriere organike për stafin.

 

Cilat tregje të BE-së paraqesin kërkesën më të fortë dhe barrierat më të ulëta të hyrjes për ofruesit shqiptarë të shërbimeve kontabël?

Faktorët natyrorë si gjuha dhe afërsia gjeografike janë të rëndësishëm. Afërsia fizike me Italinë dhe Greqinë ka peshë. Ka gjithashtu marrëdhënie historike të forta me Gjermaninë, për shkak të migrimit për punë apo studime.

Por kjo Ă«shtĂ« shumĂ«dimensionale: marrĂ«dhĂ«niet midis PAO-ve shqiptare dhe atyre tĂ« vendeve tĂ« BE-sĂ«, marrĂ«dhĂ«niet me kompani qĂ« kanĂ« seli nĂ« vende tĂ« caktuara, marrĂ«dhĂ«niet me Komisionin Europian nĂ« Bruksel – tĂ« gjitha janĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme.

Po aq e rëndësishme është oferta që zhvillohet në Shqipëri dhe mënyra se si ajo promovohet, në aspekt të kapacitetit, kostos dhe shërbimit ndaj klientit.

Një pjesë e këtij procesi do të jetë hartimi i një plani fleksibël dhe jo të kufizuar ndaj vendeve specifike të BE-së, Mbretërisë së Bashkuar apo Zvicrës. A do të ketë një qendër të posaçme të shërbimeve financiare ndërkombëtare, siç nisi Irlanda dikur?

 

Si ndikon afërsia (avantazhi i nearshoring) në konkurrueshmërinë e Shqipërisë, veçanërisht ndaj Italisë dhe Gjermanisë?

Psikologjikisht ndihmon, por klientët ndërkombëtarë do të jenë pragmatikë. Ata do të fokusohen te siguria e të dhënave, saktësia e lartë, siguria në dorëzim, prova konkrete të kapacitetit dhe, sigurisht, komunikimi i fortë dhe aftësitë gjuhësore në gjuhët e tyre.

 

Cilat kompetenca dhe certifikime (IFRS, ISA, ISO 27001, përputhshmëria me GDPR) janë më kritike për hyrjen në treg?

TĂ« gjitha janĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme, por do tĂ« theksoja veçanĂ«risht rĂ«ndĂ«sinĂ« ndĂ«rkombĂ«tare tĂ« sigurisĂ« sĂ« tĂ« dhĂ«nave, GDPR dhe ISO 27001. KlientĂ«t e ardhshĂ«m do t’i testojnĂ« seriozisht kĂ«to aspekte dhe do tĂ« presin kryerjen e DPIA-ve tĂ« forta (Data Protection Impact Assessments).

 

ÇfarĂ« boshllĂ«qesh ekzistojnĂ« nĂ« fuqinĂ« punĂ«tore kontabĂ«l nĂ« ShqipĂ«ri dhe si mund tĂ« adresohen ato nĂ« mĂ«nyrĂ« efikase?

Mendoj se çështja kryesore lidhet me kapacitetin fillestar dhe numrin e madh të organizatave shumë të vogla në sektor.

Kur fillova ta shqyrtoja këtë çështje në Shqipëri, mendova se mund të nevojitej një qasje inovative, duke kombinuar kapacitetin dhe aftësitë në një model Hub nën kujdesin e një PAO-je, por sigurisht mund të ketë edhe modele të tjera.

 

Cili është përfitimi potencial ekonomik për Shqipërinë nga një model i suksesshëm i eksportit të shërbimeve kontabël (punësim, të ardhura, mbajtje talentesh)?

Po e them me një fjalë, ndikimi është shumë i madh:

Në jetën time profesionale, Qendra Ndërkombëtare e Shërbimeve Financiare në Irlandë ka qenë transformuese për ndërtimin e kapaciteteve dhe ekspertizës bazë në shërbimet financiare.

Një studim i vitit 2015 identifikoi 400 kompani, me mbi 35,000 të punësuar, që administronin më shumë se 3.2 trilionë euro fonde, duke gjeneruar rreth 2 miliardë euro taksa dhe 2.3 miliardë euro paga dhe shpërblime.

 

Lexoni edhe:

TĂ« hedhĂ«sh “faturat” e EuropĂ«s; Potenciali i eksportit tĂ« shĂ«rbimeve tĂ« kontabilitetit

 

The post Si mund ta kthejë Shqipëria kontabilitetin në eksport appeared first on Revista Monitor.

↗

Frenimi i mikrofinancës, pas shtrëngimit nga Banka e Shqipërisë

✇Revista Monitor
By: Mira Leka

Në fillim të këtij viti, hyri në fuqi paketa e Bankës së Shqipërisë, që synonte të mbronte konsumatorët, kryesisht në raport me produktet e mikrofinancës. Në fund të vitit të parë të aplikimit të këtyre masave, përfaqësuesit e institucioneve të sektorit shprehen se, megjithëse huadhënia ka vazhduar rritjen, masat e reja kanë dhënë ndikim të dukshëm në uljen e shkallës së miratimit të kredive dhe në uljen e përfitueshmërisë së aktorëve të tregut.

 

Ersuin Shehu

Në fillim të 2025-s, nisi aplikimi i asaj që u quajt paketa e mbrojtjes konsumatore të publikut, veçanërisht në raport me produktet e mikrofinancës.

Banka e Shqipërisë miratoi disa masa që synonin të forconin kriteret e kreditimit nga institucionet mikrofinanciare, të shtonin transparencën e këtyre produkteve, por njëkohësisht edhe uli çmimin maksimal të lejuar të huave të vogla konsumatore.

Rregullorja vendosi një vlerë tavan të kësteve të kredisë në raport me të ardhurat mujore neto të huamarrësve. Vlera e raportit të shërbimit të borxhit për kreditë e dhëna nga mikrofinanca nuk duhet të tejkalojë kufirin prej 60%. Gjithashtu, një institucion financiar jobankë nuk lejohet të japë në të njëjtën kohë më shumë se dy kredi konsumatore për të njëjtin huamarrës.

Rregullat e vendosura përcaktojnë se institucioni financiar, përpara se të lidhë një kontratë kredie dhe gjatë procesit të monitorimit të kredisë në kohëzgjatjen e saj, duhet të vlerësojë aftësinë paguese dhe profilin e rrezikut të kredimarrësit, bazuar në të dhëna të mjaftueshme, të sakta dhe të përditësuara.

Institucioni financiar duhet të sigurojë të dhëna dhe informacione të nevojshme të ofruara nga vetë kredimarrësi dhe nga burime të tjera të arsyeshme të brendshme ose të jashtme të subjektit, që mund të ndikojnë aftësinë paguese të kredimarrësit, në veçanti qëndrueshmërinë e të ardhurave, historikun e pagesave, probabilitetin e ndryshimit të të ardhurave (rritjen ose rënien), si dhe të gjitha detyrimet e tjera financiare.

Në veçanti, subjekti duhet të kryejë verifikime të arsyeshme dhe të ndërmarrë hapa të nevojshëm për të verifikuar informacionin në lidhje me burimin e aftësisë paguese, në rastet e

kredimarrësve që janë të vetëpunësuar ose kanë të ardhura sezonale ose të ardhura të

tjera të parregullta. Huadhënësi duhet gjithashtu të shmangë nxitjen e vështirësive të panevojshme financiare dhe të krijimit të situatës së mbiborxhit të kredimarrësit.

Banka e Shqipërisë vendosi edhe uljen e normës maksimale efektive të interesit (NEI maksimal) për kreditë konsumatore më të vogla se 200 mijë lekë. Ky tregues ndërtohet si mesatare e normës efektive të interesit për secilin produkt dhe interval, e shtuar me një të tretën.

Sipas ndryshimeve tĂ« miratuara nga Banka e ShqipĂ«risĂ« nĂ« rregulloren “PĂ«r kredinĂ« konsumatore dhe kredinĂ« hipotekore”, norma maksimale e interesit (NEI maksimal) pĂ«r kreditĂ« konsumatore deri nĂ« vlerĂ«n e 200 mijĂ« lekĂ«ve do tĂ« jetĂ« sa mesatarja e thjeshtĂ« e normĂ«s efektive tĂ« interesit pĂ«r kredinĂ« e dhĂ«nĂ«, pa u shtuar me njĂ« tĂ« tretĂ«n.

Pjesë e ndryshimeve në rregullore ishte edhe shtimi i detyrimit për kryerjen e pagesës nga ana e konsumatorit të komisioneve të aplikuara nga subjektet në momentin e dhënies së kredisë konsumatore, duke mos lejuar shpërndarjen e këtyre kostove gjatë jetëgjatësisë së kredisë.

Për kreditë e institucioneve financiare jobanka ishte tipike aplikimi i komisioneve shumë të larta të administrimit apo disbursimit të kredisë. Në shumicën e rasteve, madje, efektin kryesor në interesin efektiv të kredisë nuk e jep interesi nominal, por pikërisht komisionet e aplikuara.

 

AMA: Rregullat e reja kanë ngadalësuar kreditimin

Brunilda Isaj, sekretare e shoqatĂ«s “Mikrofinanca Shqiptare”, shprehet pĂ«r “Monitor” se paketa e re rregullatore e BankĂ«s sĂ« ShqipĂ«risĂ« ka ushtruar ndikim tĂ« dukshĂ«m dhe shumĂ«planĂ«sh nĂ« funksionimin e institucioneve mikrofinanciare.

Sipas saj, një nga efektet kryesore pozitive është përforcimi i standardeve të menaxhimit të rrezikut. Rregullorja kërkon analiza më të detajuara të aftësisë paguese, verifikim më rigoroz të burimeve të të ardhurave dhe dokumentim më të strukturuar. Këto kërkesa, ndonëse rrisin kompleksitetin operativ, synojnë të krijojnë një treg më të disiplinuar, të reduktojnë ekspozimet e panevojshme dhe të forcojnë mbrojtjen e klientëve më vulnerabël nga mbingarkesa me borxh.

“MegjithatĂ«, ky pĂ«rmirĂ«sim i standardeve ka ardhur me njĂ« kosto tĂ« lartĂ« operative. Institucionet qĂ« shĂ«rbejnĂ« klientĂ« me tĂ« ardhura informale ose tĂ« vĂ«shtira pĂ«r t’u dokumentuar po hasin sfida tĂ« shtuara.

Procesi i kreditimit është zgjeruar jo vetëm në kohë, por edhe në volum pune: kërkohen më shumë takime, verifikime shtesë, dhe materiale dokumentare që klientët në zonat rurale ose segmente të ulëta të të ardhurave shpesh nuk i disponojnë.

PĂ«r pasojĂ«, Ă«shtĂ« shtuar pakĂ«naqĂ«sia e klientĂ«ve dhe rritur perceptimi se marrja e njĂ« kredie Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« mĂ« e komplikuar se mĂ« parĂ«â€, thotĂ« znj. Isaj.

Sipas saj, ndikimi i rregullave të reja në ngadalësimin e kreditimit dhe ngushtimin e bazës së klientëve është i prekshëm dhe i matshëm.

Ajo thekson se, ndërsa pjesa më e madhe e kërkesave të reja synon një funksionim më të shëndetshëm të tregut, disa prej tyre kanë rezultuar më kufizuese sesa pritej.

Në veçanti, detyrimet për dokumentimin formal të të ardhurave, analizën e detajuar të shpenzimeve familjare dhe procedurat e reja të verifikimit kanë bërë që një grup i rëndësishëm klientësh tradicionalë të sektorit të mos plotësojnë më kriteret.

“Kjo ka prodhuar dy efekte kryesore: ulje tĂ« numrit tĂ« aplikimeve tĂ« kualifikuara pĂ«r kredi dhe rritje tĂ« rrezikut tĂ« rikthimit tĂ« klientĂ«ve drejt huamarrjes informale, e cila Ă«shtĂ« mĂ« e shtrenjtĂ« dhe mĂ« pak e sigurt. Si rezultat, volumi i kreditimit ka rĂ«nĂ« nĂ« nivele qĂ« nuk janĂ« tipike pĂ«r kĂ«tĂ« industri, e cila historikisht Ă«shtĂ« karakterizuar nga rritje e shpejtĂ« dhe qarkullim i lartĂ«â€, – thotĂ« ajo.

Edhe Akan Ajdini, drejtor i pĂ«rgjithshĂ«m i IuteCredit, thotĂ« pĂ«r “Monitor” se masat rregullatore tĂ« BankĂ«s sĂ« ShqipĂ«risĂ« kanĂ« dhĂ«nĂ« ndikim nĂ« shkallĂ«n e miratimit tĂ« kredive nga institucionet e mikrofinancĂ«s.

“Paketa e re rregullatore na ka ndikuar nĂ« normĂ«n e miratimit tĂ« kredive. Sot miratohen mĂ« pak kredi nga totali i aplikimeve. Ne vlerĂ«sojmĂ« se ky tregues ka rĂ«nĂ« me afĂ«rsisht 20% krahasuar me vitin e kaluar, para miratimit tĂ« paketĂ«s rregullatore tĂ« BankĂ«s sĂ« ShqipĂ«risĂ«. VlerĂ«sojmĂ« se aktualisht shkalla e miratimit tĂ« kredive Ă«shtĂ« nĂ« nivelin 52-53%.

Megjithatë, norma e aprovimit ndryshon në varësi të segmentit të produktit. Nëse promovojmë kredinë me këste në dyqane, që ka një klientelë më cilësore, aty norma e aprovimit është më e lartë, aty norma e aplikimit mund të jetë edhe më e lartë se 70%.

Nëse flasim për kredinë në para cash, në popullsinë e gjerë, që mund të ketë të ardhura më të ulëta dhe kredi të tjera, shkalla e miratimit është më e ulët.

Në veçanti, te moshat e reja, rreziku vlerësohet më i lartë dhe shkalla e miratimit të kredive është më e ulët. Kredia në cash në përgjithësi ka më shumë rrezik se kredia për blerjen e produkteve.

Ndikim ka dhënë sigurisht edhe kufizimi për në numrin e kredive deri në dy, që për mendimin tonë është një kufizim i pakuptimtë, sepse kjo është një gjë që rregullohet nga raporti DSTI (i borxhit ndaj të ardhurave).

Gjithsesi, duhet tĂ« sqarojmĂ« se shumĂ« pak klientĂ« kanĂ« kredi paralele. VetĂ«m 5% e klientĂ«ve tanĂ« kanĂ« mĂ« shumĂ« se njĂ« kredi”, thotĂ« z. Ajdini.

 

 

Masat e reja kanë ulur përfitueshmërinë

Analizat e Shoqatës Mikrofinanca Shqiptare tregojnë se përfitueshmëria e institucioneve mikrofinanciare është goditur në dy drejtime kryesore.

Së pari, kostot operative janë rritur për shkak të nevojës për më shumë staf të përputhshmërisë, investime në trajnime, sisteme raportimi dhe teknologji mbështetëse. Implementimi i kërkesave të reja kërkon kohë dhe burime, të cilat ndikojnë drejtpërdrejt në strukturën e shpenzimeve.

Së dyti, ulja e volumit të kredive ka çuar në reduktimin e të ardhurave nga interesat, burimi kryesor i fitimit për këtë sektor. Kombinuar me rritjen e kostove, marzhet e fitimit janë ngushtuar.

Megjithatë, znj. Isaj shprehet se në horizontin afatgjatë priten efekte pozitive.

“NĂ«se rregulloret e reja arrijnĂ« tĂ« pĂ«rmirĂ«sojnĂ« cilĂ«sinĂ« e portofolit, tĂ« reduktojnĂ« normĂ«n e kredive me probleme (NPL) dhe tĂ« forcojnĂ« disiplinĂ«n e kreditimit, 12–24 muajt e ardhshĂ«m mund tĂ« shĂ«nojnĂ« stabilizim gradual tĂ« pĂ«rfitueshmĂ«risĂ« dhe njĂ« ulje tĂ« rrezikut operacional”, thotĂ« znj. Isaj.

Sipas saj, ndryshimet rregullatore po detyrojnë institucionet mikrofinanciare të riformulojnë qasjen e tyre strategjike.

“Fokusi Ă«shtĂ« zhvendosur qartĂ« nga rritja e volumit tĂ« kredive drejt cilĂ«sisĂ« sĂ« portofolit dhe menaxhimit tĂ« kujdesshĂ«m tĂ« riskut. Segmentet e klientĂ«ve po rivlerĂ«sohen: institucionet po pĂ«rqendrohen mĂ« shumĂ« te klientĂ«t me tĂ« ardhura tĂ« qĂ«ndrueshme ose me histori mĂ« tĂ« mirĂ« pagese, duke ulur ekspozimin ndaj segmenteve mĂ« tĂ« paformalizuara.

Gjithashtu, roli i edukimit financiar po merr rëndësi të re. Institucionet po investojnë në programe që synojnë rritjen e aftësive të klientëve për të menaxhuar financat personale dhe për të kuptuar më mirë procesin e kreditimit.

Disa po eksplorojnë partneritete me kompani fintech për të integruar instrumente analitike më të avancuara dhe për të ulur kostot e pajtueshmërisë.

NĂ« tĂ«rĂ«si, rregulloret kanĂ« funksionuar si katalizator pĂ«r njĂ« transformim mĂ« konservator, mĂ« tĂ« matur dhe mĂ« tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m, duke orientuar industrinĂ« drejt njĂ« modeli mĂ« tĂ« fortĂ« dhe mĂ« tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m nĂ« afatgjatĂ«â€, – thotĂ« ajo.

Akan Ajdini, drejtor i përgjithshëm i Iute Credit, thotë se masat e vendosura nga Banka e Shqipërisë i kanë ndikuar institucionet e mikrofinancës në kuptimin e fitimit të munguar. Sipas tij, volumet e kreditimit krahasuar me vitin e kaluar janë 20% më të larta, por rritja do të kishte qenë më e madhe, në mungesë të masave të Bankës së Shqipërisë.

“Ne kemi vazhduar tĂ« rritemi, por do tĂ« rriteshim mĂ« shumĂ«, nĂ«se nuk do tĂ« kishim kĂ«to kufizime. Por, fitimet janĂ« mĂ« tĂ« ulĂ«ta krahasuar me vitin e kaluar, pĂ«r shkak tĂ« uljes sĂ« normave tĂ« interesit. Aktualisht, marzhet tona tĂ« fitimit kanĂ« rĂ«nĂ« nĂ« rreth 16%.

NĂ« tĂ«rĂ«si, aktiviteti ynĂ« Ă«shtĂ« pozitiv, sepse kĂ«rkesa Ă«shtĂ« nĂ« rritje dhe vazhdojmĂ« tĂ« japim kredi. Por, po fitojmĂ« mĂ« pak, ose tĂ« paktĂ«n kemi marzhe mĂ« tĂ« ulĂ«ta, sepse fitimet nĂ« vlerĂ« absolute lidhen edhe me volumet e kreditimit”, thotĂ« ai.

 

ËshtĂ« ndikuar edhe shpejtĂ«sia e kredidhĂ«nies

Shoqata Mikrofinanca Shqiptare vlerëson se rregulloret e reja kanë ndikuar edhe në shpejtësinë e procesit të kreditimit, megjithëse në mënyrë indirekte.

Znj. Isaj thekson se rregulloret e reja fillimisht e ngadalësojnë procesin e kreditimit për shkak të shtimit të hapave dhe kërkesave dokumentare. Por, nga ana tjetër, ajo shprehet se ato po nxisin një valë të re investimesh në digjitalizim.

“Institucionet mikrofinanciare po e kuptojnĂ« se mĂ«nyra e vetme pĂ«r tĂ« pĂ«rmbushur kĂ«rkesat rregullatore pa rritur koston nĂ« mĂ«nyrĂ« disproporcionale Ă«shtĂ« automatizimi i procedurave kyçe — nga identifikimi i klientit (KYC), te vlerĂ«simi i riskut, mbledhja e tĂ« dhĂ«nave dhe raportimi nĂ« kohĂ« reale.

Paradoksalisht, rregulloret e kanĂ« bĂ«rĂ« procesin mĂ« tĂ« ndĂ«rlikuar, por pikĂ«risht kjo po nxit modernizimin teknologjik tĂ« sektorit. NĂ« afatin mesatar, kjo pritet tĂ« sjellĂ« rritje tĂ« efikasitetit, ulje tĂ« kohĂ«s sĂ« pĂ«rpunimit dhe pĂ«rmirĂ«sim tĂ« eksperiencĂ«s sĂ« klientit”, shprehet ajo.

Z. Ajdini nga IuteCredit shprehet se në tërësi, rregulloret nuk e kanë prekur tendencën e digjitalizimit të mikrofinacës konsumatore.

Sipas tij, 98% e kontratave të kredisë në Iute firmosen me firmë elektronike, çka tregon se procesi i huadhënies është pothuajse tërësisht i digjitalizuar. Megjithatë, ai e vë theksin te mungesa e aksesit në bazat publike të të dhënave, që, sipas tij, do ta shpejtonte procesin dhe do të përmirësonte administrimin e rrezikut të kredisë.

“PĂ«r sa i takon anĂ«s operacionale, pengesa kryesore Ă«shtĂ« mungesa e aksesit nĂ« regjistrat e e-Albania. Kjo do tĂ« na mundĂ«sonte qĂ«, me miratimin e klientit, tĂ« mund ta gjeneronim vetĂ« dokumentacionin e nevojshĂ«m. Kjo do tĂ« shpejtonte procesin e kredidhĂ«nies.

MeqĂ« ka njĂ« fokus tĂ« madh tĂ« qeverisĂ« te digjitalizimi, ajo qĂ« do tĂ« ndihmonte do tĂ« ishte pikĂ«risht hapja pĂ«r institucionet financiare e bazave tĂ« tĂ« dhĂ«nave publike. Kjo do tĂ« ulte madje edhe rrezikun e kredisĂ«â€, thotĂ« z. Ajdini.

 

Statistikat e BSH tregojnë ngadalësim të fortë të kredisë nga institucionet jobanka

Statistikat e Bankës së Shqipërisë tregojnë se kreditimi i dhënë nga institucionet financiare jobanka ka pësuar ngadalësim të ndjeshëm në gjysmën e parë të vitit. Të dhënat e Bankës së Shqipërisë tregojnë se vlera e portofolit të kredisë të dhënë nga këto institucione arriti në 62.7 miliardë lekë, në rritje me vetëm 1.9% që nga fillimi i vitit dhe 2.6% krahasuar me një vit më parë.

Rritja e portofolit të kredisë ka pësuar ngadalësim të ndjeshëm, po të kemi parasysh se në fund të vitit 2024, rritja kishte qenë dyshifrore, në nivelin 10.3%.

Vlera e portofolit të kredisë të përfshirë në këtë statistikë përfshin huatë e dhëna nga të gjitha institucionet financiare jodepozituese, që nënkupton se nga klasifikimi përjashtohen bankat dhe shoqëritë e kursim-kreditit.

Klasifikimi përfshin të gjitha institucionet e tjera financiare të licencuara nga Banka e Shqipërisë dhe Autoriteti i Mbikëqyrjes Financiare.

Megjithatë, mes tyre vetëm institucionet financiare jobanka të huadhënies dhe mikrokredisë kanë si objekt aktiviteti kreditimin, ndaj në pjesën dërrmuese vlerësohet se ky portofol u takon atyre dhe mund të përdoret si një tregues i përafërt i ecurisë së kreditimit nga mikrofinanca.

Megjithatë, ky portofol nuk përfshin vetëm huadhënien konsumatore, por edhe huanë e dhënë për subjektet e biznesit.

Nga ana tjetër, është fakt se rritja e vrullshme e mikrokredisë konsumatore në vitet e fundit ka qenë shtysa kryesore në zgjerimin e portofolit të kredisë së institucioneve financiare jobanka.

Ndaj, ngadalësimi i rritjes së portofolit në gjysmën e parë të këtij viti mund të interpretohet, të paktën pjesërisht, si efekt i masave shtrënguese të Bankës së Shqipërisë.

 

Burimi: Banka e Shqipërisë

 

 

The post Frenimi i mikrofinancës, pas shtrëngimit nga Banka e Shqipërisë appeared first on Revista Monitor.

↗

Shpenzimet e bankave për personelin, në rritje për të pestin vit radhazi

✇Revista Monitor
By: Mira Leka

Shpenzimet e sektorit bankar për personelin po rriten për të pestin vit radhazi.

Sipas të dhënave nga Banka e Shqipërisë, shpenzimet për personelin gjatë 9-mujorit 2025 arritën në më shumë se 14.4 miliardë lekë, në rritje me 12% krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit 2024 dhe në nivelin më të lartë regjistruar ndonjëherë për këtë periudhë të vitit.

Të dhënat e Shoqatës Shqiptare të Bankave treguan se në fund të muajit shtator bankat raportuan 7 445 të punësuar, në rritje me 5% krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë.

Shtimi i numrit të punësuarve duket se ka ndikuar në rritjen e shpenzimeve të personelit, por megjithatë efektin më të madh po vazhdon ta japë rritja e pagave.

Sipas të dhënave të INSTAT, për tremujorin II 2025, paga mesatare bruto në sektorin financiar arriti nivelin rekord prej afërsisht 175 mijë lekësh në muaj, në rritje vjetore me 5.3%.

Procesi i konsolidimit të sektorit bankar, deri në vitin 2019, solli përkohësisht edhe një rënie të shpenzimeve të personelit. Por, në vitet pas pandemisë, ky zë i shpenzimeve i është kthyer rritjes me ritme të përshpejtuara dhe ka arritur nivelet më të larta historike.

Sektori bankar dhe financiar është përballur me trysni në rritje nga tregu i punës, sidomos në pozicionet e nivelit të ulët dhe të mesëm, duke i detyruar këto institucione të rishikojnë në rritje pagat.

Rritja e pagave sidoqoftë është mbështetur edhe nga performanca pozitive e sektorit dhe rritja e fitimeve të vitet e fundit. Bankat po vazhdojnë të shfrytëzojnë efektin e rritjes së normave të interesit, por megjithatë ky efekt gradualisht po zbehet dhe rritja e të ardhurave neto nga interesat është frenuar këtë vit.

Këta faktorë kanë sjellë edhe një ulje të fitimit. Fitimi neto i sektorit bankar për 9-mujorin 2025 arriti vlerën e 26.2 miliardë lekëve, në rënie me 6% krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë.

Në vitet e fundit, ekonomia shqiptare është përballur me rritje të ndjeshme të kostos së punës, të shkaktuar kryesisht nga tendencat negative demografike, emigracioni i të rinjve dhe konkurrenca nga tregjet e huaja në tërheqjen e forcës së specializuar të punës.

Në raportin e politikës monetare për tremujorin e katërt të vitit, Banka e Shqipërisë vlerëson se presionet e brendshme inflacioniste janë forcuar, në pasqyrim të zgjerimit të aktivitetit ekonomik, kushteve të shtrënguara në tregun e punës, si dhe rritjes së çmimit të qirave. / E.Shehu

 

Burimi: Banka e Shqipërisë

 

The post Shpenzimet e bankave për personelin, në rritje për të pestin vit radhazi appeared first on Revista Monitor.

↗

Të mësuarit si dikur, provimet me shkrim dore dhe me gojë po rikthehen

✇Revista Monitor
By: Mira Leka

IA po përshpejton kundër-reagimin ndaj teknologjisë në klasat amerikane, shkruan The Economist

 

Rreth 150 vjet pĂ«rpara se Apple tĂ« shiste iPad-e pĂ«r shkollat, nĂ« vitin 1857, njĂ« profesor i Harvardit me origjinĂ« greke, Evangelinus Apostolides Sophocles, protestoi duke djegur publikisht “blue books”, broshura tĂ« reja provimesh me laps e letĂ«r, qĂ« po zĂ«vendĂ«sonin provimet me gojĂ«. Ai nuk ia doli t’i ndalonte.

Këto broshura u bënë makthi i brezave të studentëve amerikanë, derisa testet kaluan në kompjuter.

Tani, megjithatĂ«, “blue book” po rikthehet: shitjet e tyre janĂ« mĂ« shumĂ« se dyfishuar nga 2022 nĂ« 2024, sipas kompanisĂ« sĂ« tĂ« dhĂ«nave Circana. Edhe provimet me gojĂ« duket se janĂ« nĂ« prag rikthimi.

Nga shkolla e mesme deri në universitet, mësuesit po përpiqen të mbrohen nga teknologjia në klasë, e cila mundëson kopjimin dhe ushqen shpërqendrimin. Laura Lomas, profesore letërsie në Universitetin Rutgers, tani u kërkon studentëve të shkojnë të shohin një shfaqje teatri, fundi i së cilës ndryshon çdo natë, në mënyrë që ajo të kuptojë nëse kanë qenë realisht aty.

Ajo jep detyra me prezantime me gojĂ«, nĂ« vend tĂ« PowerPoint-eve mĂ« tĂ« “prekshme” nga pĂ«rdorimi i InteligjencĂ«s Artificiale (IA), dhe nuk lejon pushime nĂ« tualet gjatĂ« provimeve me “blue book”, qĂ« studentĂ«t tĂ« mos kenĂ« mundĂ«si tĂ« hedhin njĂ« sy te telefonat.

Sara Brock, mĂ«suese anglishteje nĂ« njĂ« shkollĂ« tĂ« mesme nĂ« Port Uashington, Nju Jork, u kĂ«rkon nxĂ«nĂ«sve tĂ« shkruajnĂ« ushtrimet me dorĂ« nĂ« klasĂ«. Justin Reich, drejtor i MIT Teaching Systems Lab, thotĂ« se shkolla e mesme e sĂ« bijĂ«s ka “hequr dorĂ« thuajse krejtĂ«sisht nga detyrat e shtĂ«pisĂ«, pĂ«rveç matematikĂ«s”. NxĂ«nĂ«sve u thuhet thjesht tĂ« lexojnĂ«.

 

 

Ky fenomen pritet të përhapet më tej. Në një sondazh të vitit 2023 nga Intelligent, një organizatë kërkimore, 66% e mësuesve të shkollave të mesme dhe kolegjeve thanë se po ndryshonin detyrat për shkak të ChatGPT; nga ata që po ndryshonin, 76% kërkonin ose planifikonin të kërkonin detyra të shkruara me dorë. Dhe 87% thanë se kërkonin ose planifikonin të shtonin një komponent prezantimi me gojë.

Një sondazh tjetër po atë vit nga EdWeek Research Centre gjeti se 43% e mësuesve mendojnë se nxënësit duhet të zgjidhin problemet e matematikës në klasë duke përdorur laps dhe letër, për të treguar se nuk po përdorin IA.

Dhe në një program pilot të Universitetit të Stanfordit, persona mbikëqyrës patrullojnë sallat e provimeve për të monitoruar testet.

Lufta pro dhe kundër teknologjisë në klasat amerikane po zhvillohet edhe në vende të tjera të pasura, vëren Isabel Dans Álvarez de Sotomayor, studiuese e arsimit në Universitetin e Santiago de Compostela në Spanjë.

Ndërsa vendet më të varfra nxitojnë të digjitalizohen, vendet më të pasura po kufizojnë përdorimin e teknologjisë në klasë, edhe teksa investojnë në infrastrukturë gjithnjë e më të avancuar digjitale.

Pasi fillimisht e përqafuan plotësisht teknologjinë, në vitin 2023 Suedia ndaloi përdorimin e mjeteve digjitale për fëmijët e vegjël dhe tani u jep përparësi teksteve fizike, shkrimit me dorë dhe leximit. Shkollat në Danimarkë dhe Finlandë janë në të njëjtën linjë.

Arsyeja nuk është vetëm ChatGPT dhe mundësia masive për kopje që ajo krijon. Mësuesit janë të shqetësuar edhe për shpërqendrimin masiv.

Në vitin 2025, 56% e mësuesve thanë se laptopët, tabletët ose kompjuterët janë një burim i madh i humbjes së vëmendjes, sipas një sondazhi tjetër të EdWeek Research Centre.

 

 

NĂ« Bowdoin College, njĂ« kolegj privat i arteve liberale nĂ« Maine, dekania thotĂ« se “shumĂ« pedagogĂ« e kishin shpallur klasĂ«n e tyre njĂ« hapĂ«sirĂ« pa pajisje” edhe pĂ«rpara “pĂ«rhapjes sĂ« fundit tĂ« IA”.

Kopja nuk Ă«shtĂ« gjĂ« e re, nĂ« njĂ« studim para dhjetĂ« vitesh, 87% e nxĂ«nĂ«sve tĂ« shkollave tĂ« mesme pranuan se kishin kopjuar tĂ« paktĂ«n njĂ« herĂ« muajin e mĂ«parshĂ«m, dhe studiuesit zbuluan se kjo pĂ«rqindje nĂ« fakt ka rĂ«nĂ« qĂ« atĂ«herĂ«, por “shkalla e kopjimit Ă«shtĂ« ndryshe, dukshĂ«m mĂ« e madhe” qĂ« kur u shfaq IA e avancuar, thotĂ« Reich i MIT.

“Kemi njĂ« mori intervistash me fĂ«mijĂ« qĂ« thonĂ« gjĂ«ra si: ‘NĂ« vitin e fundit tĂ« shkollĂ«s sĂ« mesme nuk bĂ«ra asnjĂ« detyrĂ« shtĂ«pie. Çdo detyrĂ« e bĂ«ra me IA.’” Universitetet nuk janĂ« mĂ« mirĂ«, thotĂ« Lomas. “NjĂ« student madje citoi njĂ« punim timin qĂ« IA e kishte sajuar nga hiçi.”

Studime rigoroze kanĂ« treguar se teknologjia nĂ« klasĂ« mund t’i ndihmojĂ« nxĂ«nĂ«sit tĂ« mĂ«sojnĂ« algjebĂ«r, por provat pĂ«r pĂ«rmirĂ«sim tĂ« rezultateve nĂ« fusha tĂ« tjera janĂ« tĂ« pakta.

Në të kundërt, përfitimet që ofron shkrimi me dorë për proceset njohëse po merr sërish vëmendje dhe respekt, edhe përtej shkencave humane.

Një mësues i shkencave kompjuterike në Hunter College High School në Nju Jork, së fundmi, riktheu shkrimin me dorë për detyrat e programimit, sepse ndihmon si në mbajtjen mend të informacionit, ashtu edhe në zhvillimin e mendimit kritik.

Por jo të gjithë që duan të rikthehen te metodat e vjetra, mund ta bëjnë këtë. Prindërit shpesh nuk mund të heqin dorë lehtësisht nga platformat e teknologjisë arsimore.

Dhe Derek Vaillant, profesor historie nĂ« Universitetin e Miçiganit, thotĂ« se edhe pse ekziston njĂ« konsensus se mĂ«suesit duhet tĂ« “kthehen te bazat” duke i dhĂ«nĂ« pĂ«rparĂ«si provimeve me laps e letĂ«r, universitetet publike tĂ« mĂ«dha nuk po ofrojnĂ« burime tĂ« mjaftueshme pĂ«r kĂ«tĂ« sfidĂ«, duke mos punĂ«suar mjaftueshĂ«m asistentĂ« mĂ«simorĂ«. AdministratorĂ«t, thotĂ« ai, “po flasin me dy gjuhĂ«.”

Mes prindërve, janë më të pasurit dhe më të arsimuarit ata që duan më pak teknologji në klasë, thotë Anne Maheux nga Universiteti i Karolinës së Veriut në Chapel Hill, e cila studion përdorimin e teknologjisë nga adoleshentët.

Një raport i Pew Research Centre në dhjetor 2024 gjeti se 58% e adoleshentëve hispanikë dhe 53% e adoleshentëve me ngjyrë raportuan se ishin pothuajse gjatë gjithë kohës në internet, krahasuar me 37% të adoleshentëve të bardhë. Hendeku digjital, vëren ajo, është përmbysur.

KĂ«to ndryshime kĂ«rkojnĂ« tĂ« rimendohet qĂ«llimi i kohĂ«s sĂ« kaluar nĂ« klasĂ«. NĂ« Hunter, njĂ« mĂ«sues i anglishtes pĂ«r klasĂ«n e 11-tĂ« caktoi pesĂ« detyra letrare pĂ«r t’u shkruar me dorĂ«, secila duke zĂ«nĂ« tĂ« gjithĂ« orĂ«n.

Në të kaluarën, kjo nuk do të konsiderohej përdorim i mirë i kohës dhe përpjekjes së mësuesit, thotë Reich.

Por sot, “ndoshta gjĂ«ja mĂ« e mirĂ« qĂ« mund tĂ« bĂ«jmĂ« nĂ« klasĂ« Ă«shtĂ« t’u japim tĂ« rinjve dhuratĂ«n e kohĂ«s sĂ« qetĂ«, pa shpĂ«rqendrime”.

The post Të mësuarit si dikur, provimet me shkrim dore dhe me gojë po rikthehen appeared first on Revista Monitor.

↗

Gjysmë bosh apo gjysmë plot

✇Revista Monitor
By: Mira Leka

Edhe pse tĂ« rinjtĂ« po pinĂ« mĂ« pak, industria e alkoolit vazhdon tĂ« zgjerohet. ËshtĂ« ende herĂ«t pĂ«r tĂ« shpallur fundin e pirjes sĂ« alkoolit, shkruan The Economist

 

Pubi Lucky Saint në qendër të Londrës duket si çdo lokal tjetër. Fuçitë e mëdha prej druri shërbejnë si tavolina. Banakierët hedhin birra në gota. Por ky nuk është një lokal i zakonshëm. Edhe pse alkooli është në menu, rreth 15% e shitjeve përbëhen nga Lucky Saint, marka e birrës pa alkool e vetë lokalit.

VizitorĂ«t e tjerĂ« pinĂ« me qejf kokteje dhe verĂ« pa alkool. “Disa vite mĂ« parĂ« njerĂ«zit bĂ«nin ‘pushim nga alkooli’ (dry January) vetĂ«m nĂ« janar”, thotĂ« Nate Roberts, njĂ« nga menaxherĂ«t, “por tani e praktikojnĂ« gjatĂ« gjithĂ« vitit”.

PĂ«r industrinĂ« e pijeve, kĂ«to duken si kohĂ« tĂ« vĂ«shtira. PolitikĂ«bĂ«rĂ«sit nĂ« SHBA, Britani dhe vende tĂ« tjera po pĂ«rhapin idenĂ« se “nuk ka nivel tĂ« sigurt” konsumimi tĂ« alkoolit. KonsumatorĂ«t shqetĂ«sohen se pijet alkoolike janĂ« tĂ« dĂ«mshme si pĂ«r shĂ«ndetin ashtu edhe pĂ«r xhepin, veçanĂ«risht tĂ« rinjtĂ«, tĂ« cilĂ«t pinĂ« mĂ« pak se brezat e mĂ«parshĂ«m.

Nuk Ă«shtĂ« pĂ«r t’u habitur qĂ« investitorĂ«t flasin pĂ«r “kohĂ«n e duhanit”: sipas raporteve tĂ« raportit çmim/fitim, tre nga prodhuesit mĂ« tĂ« mĂ«dhenj tĂ« pijeve alkoolike, Diageo, Pernod Ricard dhe RĂ©my Cointreau, vlerĂ«sohen mĂ« pak se kompania British American Tobacco. Lista e shqetĂ«simeve Ă«shtĂ« e gjatĂ«, por gota Ă«shtĂ« mĂ« plot nga sa duket.

Le të fillojmë me shqetësimet në rritje për shëndetin. Vitin e kaluar, Organizata Botërore e Shëndetësisë e përfshiu alkoolin në të njëjtën kategori me duhanin, lëndët djegëse fosile dhe ushqimet ultra të përpunuara si ndër shkaqet kryesore të sëmundjeve jo të transmetueshme në Europë.

Më pas, Zyra e Kirurgut të Përgjithshëm të SHBA-së publikoi një udhëzim zyrtar, duke theksuar lidhjet midis konsumit të alkoolit dhe kancerit.

Konsumatorët duket se po e marrin seriozisht: në një sondazh të fundit të Gallup mes të rriturve amerikanë, vetëm 54% e të anketuarve thanë se pinin alkool, përqindja më e ulët që kompania ka regjistruar në pothuajse 90 vjet. Shumica mendonin se edhe një ose dy gota në ditë janë të dëmshme për shëndetin.

Faktorët ekonomikë gjithashtu kanë ndikuar në rënien e dy tregjeve më të mëdha të alkoolit. Në Kinën me rritje të ngadaltë, njerëzit po shpenzojnë më pak për gjithçka, nga çantat e shtrenjta deri te netët jashtë.

NĂ« AmerikĂ«, tarifat e vendosura nga presidenti Donald Trump e kanĂ« bĂ«rĂ« konjakun dhe birrĂ«n Guinness mĂ« tĂ« shtrenjta pĂ«r import. Diageo (qĂ« prodhon Guinness) vlerĂ«son se tarifat e reja do t’i kushtojnĂ« rreth 200 milionĂ« dollarĂ« nĂ« vit dhe ka hequr dorĂ« nga objektivi i saj pĂ«r rritjen e shitjeve, pjesĂ«risht pĂ«r shkak tĂ« pasigurisĂ« mbi politikat tregtare.

Konkurrenti më i vogël, Rémy Cointreau, pret një ndikim prej 30 milionë eurosh nga kombinimi i tarifave të reja dhe masave antidumping të Kinës.

 

 

Të dhënat e firmës kërkimore IWSR tregojnë se vëllimi i konsumit të alkoolit në nivel global ka rënë që nga periudha e pandemisë, kur shumë njerëz pinin për të kaluar kohën (shih grafikun 1). Konsumi i birrës ka mbetur pothuajse i pandryshuar për pesë vjet; ai i verës dhe i pijeve të forta ka shënuar rënie.

MegjithatĂ«, industria Ă«shtĂ« larg “tharjes”. Shpenzimet pĂ«r pije alkoolike kanĂ« vazhduar tĂ« rriten. Çmimet janĂ« rritur mĂ« ngadalĂ« se inflacioni i pĂ«rgjithshĂ«m, por njerĂ«zit po zhvendosen drejt pijeve mĂ« tĂ« shtrenjta.

Sipas IWSR, këtë vit pritet të shpenzohen rreth 1.2 trilionë dollarë për pije alkoolike. Dhe megjithëse konsumatorët në Perëndim janë më të përmbajtur, ata në tregjet në zhvillim po bëhen më të etur. Disa analistë tashmë e shohin këtë si një mundësi blerjeje për aksionet e kompanive të alkoolit.

 

 

Supozimi se prirja drejt maturisë në SHBA dhe Perëndim do të përhapet në gjithë botën duket i dyshimtë. Vlerësimet e Deutsche Bank sugjerojnë se konsumimi i alkoolit po rritet në disa tregje në zhvillim, përfshirë Indinë, Afrikën e Jugut dhe Brazilin (shih grafikun 2).

Këto janë vende me popullsi të mëdha dhe klasa të mesme gjithnjë e më të pasura. Trevor Stirling nga Bernstein, një ndërmjetës financiar, thotë se në kompanitë e mëdha të birrës si AB InBev dhe Carlsberg, tregjet në zhvillim kontribuuan me mbi 65% të fitimeve operative në vitin financiar të fundit. Në vitin 2025, çmimi i aksioneve të AB InBev është rritur me 11%, ndërsa ai i Carlsberg, me 16%.

Në Perëndim, industria është shqetësuar se të rinjtë po pinë më pak se brezat e mëparshëm. Por, sipas Marcel Marcondes, drejtor i marketingut në AB InBev, kjo ishte një pasojë afatshkurtër e pandemisë, e cila e bëri të vështirë shoqërimin, si dhe e tregut të dobët të punës, që i la të rinjtë pa para.

NĂ« njĂ« sondazh tĂ« IWSR, pĂ«rqindja e anĂ«tarĂ«ve tĂ« brezit Z, mbi moshĂ«n ligjore pĂ«r tĂ« pirĂ«, qĂ« thanĂ« se kishin konsumuar alkool gjatĂ« gjashtĂ« muajve tĂ« fundit, u rrit nĂ« 73% nĂ« mars, nga 66% dy vjet mĂ« parĂ«. Marcondes beson se ky brez “po rritet pak mĂ« vonĂ« se prindĂ«rit e tyre, mosha 25 Ă«shtĂ« si 21 dikur, kur tĂ« rinjtĂ« fillonin tĂ« pinin”, shton ai.

Në vend që të heqin dorë krejtësisht nga alkooli, njerëzit po pinë ndryshe. Koktejet e gatshme po shiten me shpejtësi në supermarket. Analiza e Deutsche Bank tregon se konsumi për person i pijeve të forta ka rënë në shumicën e tregjeve gjatë pesë viteve të fundit, por për pijet e gatshme (që kombinojnë alkool me pije të ëmbla) po ndodh e kundërta.

Julian BraithĂ«aite, drejtues i International Alliance for Responsible Drinking, njĂ« organizatĂ« jofitimprurĂ«se e financuar nga industria, beson se disa njerĂ«z “po pinĂ« mĂ« pak, por mĂ« mirĂ«â€. Mendoni pĂ«r hipsterĂ«t e rinj qĂ« shijojnĂ« birra artizanale ose verĂ« natyrale.

Ka edhe fitime nga ata që nuk pinë fare. Markat e mëdha kanë investuar fort në versionet pa alkool: Heineken 0.0 sponsorizon garat e Formula 1, ndërsa Guinness 0.0 mbështet turneun e Six Nations në ragbi.

Sipas parashikimeve të firmës kërkimore Euromonitor, shitjet globale të birrës pa alkool dhe me përmbajtje të ulët alkooli do të arrijnë në 28.6 miliardë dollarë këtë vit, më shumë se 11% më tepër se në 2024. Dhe në Lucky Saint në Londër, klientët paguajnë 6.70 paund për një gotë birrë pa alkool, gati po aq sa për versionin tradicional.

 

The post Gjysmë bosh apo gjysmë plot appeared first on Revista Monitor.

↗

BE-ja do të humbasë konkurrueshmërinë nëse ul standardet rregullatore

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Teresa Ribera thotë se konkurrueshmëria e Europës varet nga rezistenca ndaj thirrjeve për të dobësuar rregullat

Europa duhet ta mbrojĂ« mĂ« fuqishĂ«m sistemin e saj rregullator pĂ«r tĂ« mbetur konkurruese nĂ« nivel global, ka thĂ«nĂ« shefja e konkurrencĂ«s sĂ« BE-sĂ«, duke bĂ«rĂ« thirrje qĂ« t’i rezistohet presionit nga Donald Trump dhe nga ata qĂ« lobojnĂ« pĂ«r ndryshime brenda vendit.

Teresa Ribera, numri dy i Komisionit Europian, tha se BE-ja Ă«shtĂ« e destinuar ta humbasĂ« njĂ« “garĂ« drejt fundit”, ndĂ«rsa mbrojti mbikĂ«qyrjen e fortĂ« tĂ« Brukselit mbi ekonominĂ« europiane.

Komentet e saj, si figura kryesore socialiste në organin ekzekutiv të BE-së, vijnë në një kohë kur udhëheqja e qendrës së djathtë të bllokut po përpiqet të qetësojë si Uashingtonin ashtu edhe industrialistët europianë me një zjarrvënie masive të rregulloreve.

“Nuk Ă«shtĂ« rastĂ«si qĂ« agjenda e gjelbĂ«r dhe ajo dixhitale janĂ« nĂ«n kĂ«rcĂ«nim. Ato janĂ« shtytĂ«sit kryesorĂ« tĂ« konkurrueshmĂ«risĂ«â€, tha zĂ«vendĂ«spresidentja ekzekutive e Komisionit.

Ribera tha se BE-ja duhet të mbështesë rregullat dixhitale dhe standardeve të gjelbra, ndërkohë që thellon tregun e vetëm, për të siguruar që blloku të mbetet konkurrues në një garë ekonomike globale.

Duke iu referuar administratës amerikane, Ribera tha se BE-ja duhet të dëgjojë, por kurrë të mos përkulet përballë kërkesave nga Uashingtoni për të hequr dorë nga ligjet mbi zinxhirët e qëndrueshëm të furnizimit, shpyllëzimin dhe rregullimin e mediave sociale. Administrata Trump ka kërcënuar me tarifa dhe penalitete ndaj kompanive europiane nëse kërkesat e saj nuk plotësohen.

“NĂ«se humbasim identitetin tonĂ«, vlerat tona, besimin e njerĂ«zve tanĂ«, nuk do tĂ« jemi nĂ« gjendje tĂ« negociojmĂ« asgjĂ« apo tĂ« ndĂ«rmjetĂ«sojmĂ« asgjĂ«â€, tha ajo, pa e pĂ«rmendur drejtpĂ«rdrejt presidentin amerikan.

Europa duhet tĂ« jetĂ« mĂ« efektive vitin e ardhshĂ«m pĂ«r tĂ« siguruar “konkurrueshmĂ«rinĂ«, sigurinĂ«, vlerat qĂ« janĂ« thellĂ«sisht gjaku i kĂ«tij mandati”, tha Ribera.

E emëruar në dhjetor 2024, ish-zëvendëskryeministrja e Spanjës e ka pozicionuar veten si një mbrojtëse e vendosur e librit të rregullave dixhitale dhe rregulloreve të gjelbra të BE-së, edhe pse shefja e saj, Ursula von der Leyen, ka lëvizur për të shfuqizuar disa rregulla që ajo vetë i kishte mbështetur më parë.

“Ka pasur momente kur kemi pasur nevojĂ«, kur unĂ« kam pasur nevojĂ«, tĂ« ngrihem dhe tĂ« them: mĂ« vjen keq, por ne nuk do ta zhbĂ«jmĂ« rregullimin tonĂ« vetĂ«m sepse nuk ju pĂ«lqen”, tha Ribera.

Muajt e fundit, Ribera dhe kolegët e saj në Komision kanë forcuar zbatimin e rregullave dixhitale.

Brukseli ka hapur hetime mbi dominimin e Amazon dhe Microsoft në sektorin e teknologjisë cloud, ka nisur hetime mbi modelet e inteligjencës artificiale të Google dhe WhatsApp të Metas, si dhe ka vendosur një gjobë prej 120 milionë eurosh ndaj X të Elon Musk për shkelje të rregullave të transparencës dixhitale.

Ribera tha se BE-ja duhet të vazhdojë të pozicionohet si përcaktuese globale e standardeve, pavarësisht presionit të jashtëm.

“Si europianĂ«, ne e dimĂ« se pĂ«rmes rregullimit krijojmĂ« kĂ«to standarde tĂ« larta. Dhe nuk ka asnjĂ« aktor tĂ« vetĂ«m biznesi nĂ« EuropĂ« qĂ« tĂ« mos e kuptojĂ« apo ta mohojĂ« faktin se pĂ«rmes kĂ«tyre standardeve tĂ« larta ata mund tĂ« pĂ«rmirĂ«sojnĂ« pozicionin e tyre konkurrues.”

Komentet e saj vijnë në një kohë kur disa socialistë europianë po alarmohen gjithnjë e më shumë se agjenda e thjeshtimit e von der Leyen rrezikon të shkojë shumë larg, mes reagimit kundër agjendës klimatike të BE-së dhe presionit nga SHBA-ja.

NdĂ«rsa pranoi argumentet pĂ«r thjeshtimin e rregullave ekzistuese, Ribera tha se blloku duhet “t’u qĂ«ndrojĂ« besnik vlerave tona” dhe tĂ« jetĂ« i qĂ«ndrueshĂ«m.

Komisioni po zhvillon “diskutime tĂ« vazhdueshme se si mund tĂ« pĂ«rmirĂ«sojmĂ« metodat e punĂ«s”, tha Ribera, duke shtuar se mendonte se nevojitej mĂ« shumĂ« kohĂ« pĂ«r tĂ« vlerĂ«suar siç duhet nismĂ«n e thjeshtimit tĂ« bllokut.

Ribera gjithashtu kundĂ«rshtoi thirrjet nga industria pĂ«r tĂ« lehtĂ«suar kontrollin e bashkimeve si pjesĂ« e njĂ« strategjie industriale qĂ« synon ndĂ«rtimin e “kampionĂ«ve europianĂ«â€, veçanĂ«risht nĂ« sektorĂ« si telekomunikacioni dhe bankat.

Komisioni, zbatuesi i rregullave antitrust tĂ« bllokut, aktualisht po pĂ«rditĂ«son udhĂ«zimet e tij pĂ«r bashkimet e kompanive. Procesi Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« edhe mĂ« i ngarkuar politikisht pasi von der Leyen nĂ« shtator i bĂ«ri thirrje publikisht RiberĂ«s tĂ« pĂ«rshpejtojĂ« punĂ«n, njĂ« deklaratĂ« qĂ« Ribera tha se e kishte “habitur”.

Ajo theksoi se udhĂ«zimet do t’u ofrojnĂ« kompanive mĂ« shumĂ« qartĂ«si dhe do tĂ« marrin mĂ« shumĂ« parasysh inovacionin e ardhshĂ«m. Por rregullat nuk do tĂ« lehtĂ«sohen thjesht pĂ«r t’u dhĂ«nĂ« kompanive njĂ« kalim tĂ« lirĂ«, tha Ribera. “NĂ«se ka dikush qĂ« e pret kĂ«tĂ«, do tĂ« zhgĂ«njehet”, shtoi ajo. / FT

 

The post BE-ja do të humbasë konkurrueshmërinë nëse ul standardet rregullatore appeared first on Revista Monitor.

↗

Hyjnë në fuqi çmimet e reja të referencës për zhdoganimin e mjeteve të përdorura rritje deri në 25%

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Rriten me 25% çmimet e referencës që përdoren nga doganat për zhdoganimin e automjeteve të përdorura për kategorinë  e autoveturave, kamionët, kamionçinat dhe furgonët.

Çmimet e referencĂ«s pĂ«rdoren pĂ«r zhdoganimin e automjeteve tĂ« pĂ«rdorura me vit prodhimi mĂ« tĂ« hershĂ«m se viti i fundit i publikuar nĂ« buletinet zyrtare tĂ« çmimeve qĂ« pĂ«rdorin Doganat si: “Quattroroute”, “Tuttotrasporti”, “Schwackeliste” etj., qĂ« pasqyrojnĂ« çmimet e shitjes nĂ« tregjet europiane.

Rritja parashikohet nĂ« udhĂ«zimin e ri tĂ« MinistrisĂ« sĂ« Financave, “PĂ«r disa shtesa dhe ndryshime nĂ« udhĂ«zimin nr. 3, datĂ« 23.1.2018, “PĂ«r vlerĂ«simin e mallrave pĂ«r qĂ«llime doganore’”, i cili ka hyrĂ« nĂ« fuqi pas botimit nĂ« Fletoren Zyrtare.

Sipas udhëzimit për automjetet me cilindratë nga 1400 deri në 1900 cc, pragu minimal i zhdoganimit rritet nga 200 mijë lekë në 250 mijë lekë, duke shënuar një rritje prej 25%.

Për automjetet me cilindratë nga 1900 deri në 2500 cc, vlera e referencës rritet nga 325 mijë lekë në 406 mijë lekë, ose rreth 25% më shumë.

Për automjetet me cilindratë nga 2500 deri në 3000 cc, çmimi minimal i zhdoganimit rritet nga 400 mijë lekë në 500 mijë lekë, me një rritje prej 25%.

Për automjetet me cilindratë nga 3000 deri në 4500 cc, pragu minimal rritet nga 500 mijë lekë në 625 mijë lekë, që përfaqëson një rritje prej 25%.

Ndërsa për automjetet me cilindratë mbi 4500 cc, vlera minimale e referencës mbetet e pandryshuar, në nivelin 1 milion lekë.

Rritja 25% është miratuar edhe për ccmimet e referencëss [ër kategoriën e mjeteve si kamionncinë, furgonë dhe kamionë.

Për kamionçinat dhe furgonët me kapacitet deri në 1.5 tonë, vlera minimale e referencës për zhdoganim rritet nga 400 mijë lekë në 500 mijë lekë, ose 25% më shumë.

Për mjetet me kapacitet nga 1.5 deri në 3.5 tonë, pragu minimal i zhdoganimit rritet nga 600 mijë lekë në 750 mijë lekë, duke shënuar një rritje prej 25%.

Për kamionët me kapacitet nga 3.5 deri në 10 tonë, vlera minimale e referencës rritet nga 850 mijë lekë në 1.062.500 lekë, ose rreth 25% më shumë.

Për kamionët me kapacitet nga 10 deri në 15 tonë, çmimi minimal i zhdoganimit rritet nga 1 milion lekë në 1.250.000 lekë, me një rritje prej 25%.

Për kamionët me kapacitet mbi 15 tonë, pragu minimal rritet nga 1.2 milion lekë në 1.5 milion lekë, duke reflektuar gjithashtu një rritje prej 25%.

 

 

Ishte

UDHËZIM Nr. 3, datĂ« 23.1.2018 PËR VLERËSIMIN E MALLRAVE PËR QËLLIME DOGANORE

17.1 PĂ«r zhdoganimin e automjeteve, nĂ« rastet kur nuk pranohet transaksioni dhe nuk Ă«shtĂ« i mundur pĂ«rdorimi i metodave tĂ« tjera, vlerĂ«simi bazohet nĂ« publikimet e buletineve “Quattroroute”, “Tuttotrasporti”, “Schwackeliste” etj., qĂ« pasqyrojnĂ« çmimet e shitjes nĂ« tregjet europiane.

17.2 Vlera e njĂ« autoveture gjendet nĂ« tabelĂ«n “Quattroroute”, duke u nisur nga marka, modeli dhe viti i prodhimit.

Në këtë rast, vlera e automjetit nuk duhet të jetë më e ulët se 80% e çmimit që gjendet në tabelë.

17.3 Kur për autoveturën që vlerësohet nuk gjendet të dhëna në buletin, vlerësimi bazohet duke u nisur nga modeli dhe cilindrata më e afërt. Në këtë rast, vlera nuk duhet të jetë më e ulët se 80% e çmimit që jepet në buletin.

17.4 Vlera pĂ«r kamionçina, furgona dhe kamionĂ« gjendet nĂ« publikimet e revistĂ«s “Tuttotrasporti”, duke u nisur nga marka, modeli dhe viti i prodhimit. NĂ« kĂ«tĂ« rast, vlera doganore nuk duhet tĂ« jetĂ« mĂ« e ulĂ«t se 80% e çmimit tĂ« gjendur nĂ« tabelĂ«.

Vlerësimi i automjeteve me vit prodhimi para vitit të fundit të publikuar në buletin, nuk mund të llogaritet më pak se çmimet e pasqyruara si më poshtë vijon:

 PĂ«r autoveturat a) Deri 1400 cc jo mĂ« pak se Çmimet 130.000 lekĂ« b) Mbi 1400-1900 cc jo mĂ« pak se 200.000 lekĂ« c) Mbi 1900-2500 cc jo mĂ« pak se 325.000 lekĂ« d) Mbi 2500-3000 cc jo mĂ« pak se 400.000 lekĂ« e) Mbi 3000-4500 cc jo mĂ« pak se 500.000 lekĂ« f) Mbi 4500 cc jo mĂ« pak se 1,000,000 lekĂ«.

Kamionçina, furgona dhe kamionĂ« a) Deri nĂ« 1.5 tonĂ« jo mĂ« pak se b) Nga 1.5 tonĂ« deri nĂ« 3.5 tonĂ« jo mĂ« pak se c) Nga 3.5 tonĂ« deri nĂ« 10 tonĂ« jo mĂ« pak se d) Nga 10 tonĂ« deri nĂ« 15 tonĂ« jo mĂ« pak se e) Mbi 15 tonĂ« jo mĂ« pak se 800.000 lekĂ« Çmimet 400.000 lekĂ« 600.000 lekĂ« 850.000 lekĂ« 1.000.000 lekĂ« 1.200.000 lekĂ«

 

BĂ«het

UdhĂ«zimi Nr. 26, datĂ« 17.12.2025 PËR DISA SHTESA DHE NDRYSHIME NË UDHËZIMIN NR. 3, DATË 23.1.2018, “PËR VLERËSIMIN E MALLRAVE PËR QËLLIME DOGANORE”

  1. NĂ« pikĂ«n 17, shtohet nĂ«npika 17.5 me pĂ«rmbajtje si mĂ« poshtĂ«: “17.5 VlerĂ«simi i automjeteve me vit prodhimi para vitit tĂ« fundit tĂ« publikuar nĂ« kĂ«to buletine dhe site nuk mund tĂ« llogaritet mĂ« pak se çmimet e pasqyruara, si mĂ« poshtĂ« vijon:

Për autoveturat çmimet janë: a) deri në 1400 cc jo më pak se 162 500 lekë; b) mbi 1400-1900 cc jo më pak se 250 000 lekë; c) mbi 1900-2500 cc jo më pak se 406 000 lekë; d) mbi 2500-3000 cc jo më pak se 500 000 lekë; e) mbi 3000-4500 cc jo më pak se 625 000 lekë; f) mbi 4500 cc jo më pak se 1 000 000 lekë.

PĂ«r kamionçina, furgona dhe kamionĂ«, sipas kapacitetit mbajtĂ«s çmimet janĂ«: a) deri nĂ« 1.5 tonĂ« jo mĂ« pak se 500 000 lekĂ«; b) nga 1.5 tonĂ« deri nĂ« 3.5 tonĂ« jo mĂ« pak se 750 000 lekĂ«; c) nga 3.5 tonĂ« deri nĂ« 10 tonĂ« jo mĂ« pak se 1 062 500 lekĂ«; d) nga 10 tonĂ« deri nĂ« 15 tonĂ« jo mĂ« pak se 1 250 000 lekĂ«; e) mbi 15 tonĂ« jo mĂ« pak se 1 500 000 lekĂ«.”. 9. Pika 18, hiqet.

Ky udhëzim hyn në fuqi pas botimit në Fletoren Zyrtare.

The post Hyjnë në fuqi çmimet e reja të referencës për zhdoganimin e mjeteve të përdorura rritje deri në 25% appeared first on Revista Monitor.

↗

Shitjet e pasurive të paluajtshme në Kroaci bien ndjeshëm ndërsa çmimet e larta largojnë blerësit

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Tregu i pasurive të paluajtshme në Kroaci po përjeton një ngadalësim të theksuar këtë vit, me rënien e vazhdueshme të shitjeve në kushtet e çmimeve që mbeten të larta, paralajmëruan ekspertët në Forumin e 40-të të Biznesit të Pasurive të Paluajtshme.

Sipas Dhomës Kroate të Ekonomisë (HGK), transaksionet kanë rënë në të gjithë vendin, ndërsa blerësit e huaj, dikur një forcë dominuese në tregjet bregdetare, janë dukshëm më pak aktivë se më parë, raporton HINA.

Dubravko Ranilović, president i ShoqatĂ«s sĂ« Pasurive tĂ« Paluajtshme nĂ« HGK, tha se shitjet kanĂ« rĂ«nĂ« pĂ«r tre vite radhazi, me njĂ« rĂ«nie prej 15% tĂ« transaksioneve nĂ« nivel kombĂ«tar gjatĂ« gjysmĂ«s sĂ« parĂ« tĂ« vitit 2025. NĂ« qarqet bregdetare, ku blerĂ«sit e huaj dominojnĂ«, rĂ«nia Ă«shtĂ« edhe mĂ« e madhe, mbi 20%.

“ËshtĂ« e qartĂ« se kushtet globale dhe vendase nuk janĂ« tĂ« favorshme. Çmimet, sidomos pĂ«r pronat e pĂ«rdorura, thjesht kanĂ« shkuar shumĂ« larg”, – tha Ranilović, duke shtuar se shumĂ« listime kanĂ« mbetur tĂ« pashitura pĂ«r mĂ« shumĂ« se njĂ« vit.

NdĂ«rsa projektet e reja po shiten ende relativisht mirĂ«, Ranilović vuri nĂ« dukje njĂ« ngadalĂ«sim edhe aty, pasi zhvilluesit vazhdojnĂ« tĂ« shtyjnĂ« çmimet lart. Ai pret qĂ« çmimet e pasurive tĂ« paluajtshme tĂ« duhet tĂ« korrigjohen vitin e ardhshĂ«m, megjithĂ«se paralajmĂ«ron se tregu lĂ«viz ngadalĂ« dhe rregullimet mund tĂ« marrin kohĂ«. BlerĂ«sit e huaj, veçanĂ«risht nga Gjermania, janĂ« tĂ«rhequr, megjithĂ«se inflacioni vazhdon tĂ« nxisĂ« disa rezidentĂ« tĂ« investojnĂ« nĂ« pasuri tĂ« paluajtshme pĂ«r tĂ« mbrojtur kursimet. Ranilović u bĂ«ri thirrje blerĂ«sve tĂ« verifikojnĂ« agjentĂ«t e tyre, duke vĂ«nĂ« nĂ« dukje praninĂ« e “ndĂ«rmjetĂ«sve tĂ« papĂ«rgjegjshĂ«m” nĂ« treg.

NĂ« DalmacinĂ« qendrore, agjencitĂ« raportojnĂ« njĂ« treg ende aktiv, por nĂ« ftohje. Jasminka BiliĆĄkov nga BiliĆĄkov Nekretnine tha se kĂ«rkesa po zhvendoset, pasi shumĂ« pronarĂ« nĂ« Split zgjedhin qiratĂ« afatshkurtra turistike nĂ« vend tĂ« shitjes; megjithatĂ«, ndryshimet ligjore mund t’i shtyjnĂ« sĂ« shpejti drejt dhĂ«nies me qira afatgjatĂ«. Ajo gjithashtu konfirmoi njĂ« rĂ«nie tĂ« interesit tĂ« huaj, megjithĂ«se blerĂ«sit nga Polonia, Republika Çeke, Sllovakia dhe Ukraina mbeten tĂ« fortĂ«, ndĂ«rsa kĂ«rkesa gjermane ka rĂ«nĂ« ndjeshĂ«m. Vilat pĂ«r pĂ«rdorim personal mbeten zgjedhja kryesore pĂ«r klientĂ«t ndĂ«rkombĂ«tarĂ«.

Zagrebi pĂ«rballet me njĂ« sfidĂ« tĂ« ndryshme: njĂ« mungesĂ« tĂ« theksuar tĂ« zhvillimeve tĂ« reja. Lana Mihaljinac KneĆŸević, nga Zagreb West, tha se stoku i qytetit me prona tĂ« pĂ«rdorura Ă«shtĂ« absorbuar kryesisht, ndĂ«rsa shumĂ« njĂ«si tĂ« mbetura kanĂ« çmime shumĂ« tĂ« larta ose janĂ« me cilĂ«si tĂ« ulĂ«t. Ajo theksoi se shitĂ«sit duhet tĂ« “rishikojnĂ« pritshmĂ«ritĂ« e tyre” nĂ«se duan tĂ« mbajnĂ« tregun aktiv. Zagrebi regjistroi njĂ« rĂ«nie prej mĂ« shumĂ« se 20% tĂ« shitjeve kĂ«tĂ« vit, me çmimet mesatare tĂ« realizuara aktualisht nga 2,800 deri nĂ« 2,900 euro pĂ«r metĂ«r katror, nĂ« varĂ«si tĂ« zonĂ«s.

Analistët e tregut presin ftohje të mëtejshme, me shumë prej tyre që parashikojnë një rënie graduale të çmimeve të pronave të përdorura në vitin 2026, ndërsa kërkesa vazhdon të dobësohet.

Inflacioni në Kroaci rritet në 3.8% në nëntor, i dyti më i larti në Eurozonë

Çmimet e konsumit nĂ« Kroaci u rritĂ«n me 3.8% nĂ« nĂ«ntor krahasuar me tĂ« njĂ«jtin muaj tĂ« vitit tĂ« kaluar, sipas tĂ« dhĂ«nave paraprake tĂ« publikuara nga Zyra Kroate e Statistikave (DZS). Ky nivel paraqet njĂ« rritje tĂ« lehtĂ« krahasuar me tetorin, kur inflacioni vjetor ishte 3.6%, duke e vendosur KroacinĂ« ndĂ«r vendet e EurozonĂ«s me rritjen mĂ« tĂ« shpejtĂ« tĂ« çmimeve. TĂ« dhĂ«nat e Eurostat konfirmojnĂ« se Kroacia regjistroi normĂ«n e dytĂ« mĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« inflacionit nĂ« EurozonĂ« muajin e kaluar.

Në bazë mujore, çmimet u rritën me 0.6% nga tetori në nëntor, duke vijuar trendin e rritjes së qëndrueshme të kostove të konsumit. Edhe pse inflacioni mbetet nën nivelet e arritura gjatë vitit 2022 dhe fillimit të vitit 2023, kjo rritje vjen pas disa muajsh luhatjesh, me norma vjetore prej 4.2% në shtator dhe 4.1% si në korrik ashtu edhe në gusht.

Ekonomistët vërejnë se rritja e nëntorit pasqyron presionet e vazhdueshme në sektorët e shërbimeve dhe ushqimeve, si dhe lëvizjet sezonale të çmimeve.

 

The post Shitjet e pasurive të paluajtshme në Kroaci bien ndjeshëm ndërsa çmimet e larta largojnë blerësit appeared first on Revista Monitor.

↗

Fitimi i shoqërive administruese të fondeve të investimit po i kthehet rritjes pas tre vitesh

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Fitimi i shoqërive administruese të fondeve të pensionit dhe investimit po i kthehet rritjes në 2025, pas tre vitesh radhazi në rënie.

Sipas të dhënave nga Autoriteti i Mbikëqyrjes Financiare (AMF), për 9-mujorin e vitit 2025 të pesta shoqëritë administruese të fondeve arritën një rezultat të përbashkët në vlerën e 85.8 milionë lekëve, në rritje me 41.6% krahasuar me njëjtën periudhë të një viti më parë.

Sidoqoftë, fitimet e këtij aktiviteti ngelet në vlera shumë të vogla krahasuar me segmentet e tjera të sektorit financiar, duke reflektuar kryesisht përmasat e vogla dhe shkallën e ulët të zhvillimit të tregjeve të investimit.

Rritja e fitimeve për 2025 është përcaktuar kryesisht nga rritja e të ardhurave të shoqërive nga burimi kryesor, tarifat e administrimit të fondeve. Të ardhurat nga administrimi i fondeve arritën vlerën e 684 milionë lekëve, në rritje me 23% krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë.

Rritja e të ardhurave nga administrimi i fondeve është i lidhur direkt me zgjerimin e aktiveve totale të tregut. Sipas të dhënave zyrtare nga AMF, në fund të shtatorit 2025 aktivet neto të këtyre fondeve arritën vlerën e 68.1 miliardë lekëve, në rritje me 22% krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë.

Ndikimin kryesor në ecurinë e fitimit të tregut vazhdon ta japë shoqëria më e madhe administruese, Raiffeisen Invest. Për 9-mujorin 2025 ajo arriti një fitim neto prej 50.6 milionë lekësh, në rritje me 44% krahasuar me një vit më parë.

Rezultati i Raiffeisen Invest është përcaktues në ecurinë e përgjithshme të tregut, duke qenë se kjo kompani administron pjesën dërrmuese të aseteve të fondeve të investimit dhe pensionit.

Raiffeisen Invest administron fondet e investimit Raiffeisen Prestigj, Raiffeisen Vizion, Raiffeisen Invest, Raiffeisen Mix dhe fondin e pensioneve Raiffeisen Pension. Ato përbëjnë më shumë se 90% të aseteve totale të tregjeve, çka i jep Raiffeisen Invest dominim edhe në strukturën e të ardhurave dhe të fitimeve.

Fitimin e dytë më të lartë në vlerë për 9-mujorin 2025 e arriti Credins Invest, me 17.7 milionë lekë, në rritje me 40% krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit 2024. Credins Invest administron fondin e pensioneve Credins Pension, fondin e investimeve Credins Premium dhe fondet e investimeve alternative Sea Land Investment Fund dhe Green View Alternative Investment Fund.

Shoqëria administruese Sigal Uniqa Invest ka pësuar rënie të fitimit neto në 10.6 milionë lekë, 13.8% më pak krahasuar me një vit më parë. Sigal Uniqa Invest administron fondet e pensionit Sigal dhe Sigal Pro, si edhe fondin e investimit Sigal Invest.

Shoqëria Albsig Invest, e mbylli 9-mujorin me një fitim prej 5.6 milionë lekësh, ndërsa një vit më parë kishte raportuar një humbje të vogël prej 0.1 milionë lekësh. Deri në fund të 9-mujorit, Albsig Invest administronte fondin e investimeve Albsig Standard dhe fondet e pensioneve Albsig Pension dhe Albsig Smart Pension.

Kompania ABI Invest e mbylli 9-mujorin 2025 me fitim në vlerën e 1.9 milionë lekëve, në përmirësim nga rezultati me humbje prej 1.5 milionë lekësh që kishte raportuar në të njëjtën periudhë të vitit 2024. Kjo shoqëri administron tre fonde investimi, ABI EIA, ABI FLEX EUR dhe ABI FLEX USD.

Kompania administruese WVP Fund Management Tirana, është e vetmja që ka raportuar një rezultat me humbje, në vlerën e 0.6 milionë lekëve, përkundrejt një fitimi në vlerën e

2.2 milionë lekëve, të raportuar një vit më parë. WVP Fund Management Tirana administron dy fondet e investimit, WVP Top Invest dhe WVP Global.

Burimi: AMF

The post Fitimi i shoqërive administruese të fondeve të investimit po i kthehet rritjes pas tre vitesh appeared first on Revista Monitor.

↗

Pse janĂ« kaq tĂ« shtrenjta shtĂ«pitĂ«? ËshtĂ« politikĂ« e qĂ«llimshme qeveritare

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi

NĂ« njĂ« konferencĂ« pĂ«r shtyp nĂ« ZyrĂ«n Ovale javĂ«n e kaluar, Donald Trump deklaroi se dĂ«shiron qĂ« çmimet e banesave tĂ« mbeten tĂ« larta. Edhe pse mĂ« parĂ« ka folur pĂ«r shpalljen e njĂ« “gjendjeje emergjente” pĂ«r çmimet historikisht tĂ« larta tĂ« banesave, Trump sqaroi se nuk dĂ«shiron t’i ulĂ« ndjeshĂ«m kĂ«to çmime, sepse pĂ«r shumĂ« pronarĂ« aktualĂ« shtĂ«pia pĂ«rbĂ«n pjesĂ«n kryesore tĂ« pasurisĂ« sĂ« tyre. “ËshtĂ« njĂ« pjesĂ« e madhe e vlerĂ«s sĂ« tyre neto,” tha ai, duke iu referuar kryesisht pronarĂ«ve mĂ« tĂ« moshuar.

Trump pranoi se ruajtja e çmimeve tĂ« larta bie ndesh me politikat qĂ« do ta bĂ«nin strehimin mĂ« tĂ« pĂ«rballueshĂ«m pĂ«r blerĂ«sit e rinj, por nuk shpjegoi se si synon t’i pajtojĂ« kĂ«to dy objektiva tĂ« kundĂ«rta. NjĂ« gjĂ« Ă«shtĂ« e sigurt: çdo “zgjidhje” do tĂ« pĂ«rfshijĂ« mĂ« shumĂ« subvencione shtetĂ«rore dhe ndĂ«rhyrje federale, jo mĂ« shumĂ« treg tĂ« lirĂ«, sepse njĂ« hap real drejt tregut do tĂ« sillte rĂ«nie tĂ« fortĂ« tĂ« çmimeve.

Rënia e çmimeve do të ishte pozitive për miliona amerikanë, veçanërisht për blerësit për herë të parë dhe familjet e reja. Por politikisht, ulja e çmimeve është e papranueshme për ata që tashmë zotërojnë prona dhe përfitojnë nga çmimet e larta. Trump thjesht po thotë hapur atë që zakonisht nuk thuhet: mbajtja e çmimeve të larta të banesave është politikë e qëllimshme, jo pasojë e paqëllimshme.

Prej dekadash, politika federale amerikane ka nxitur kërkesën për banesa. Institucione si Fannie Mae dhe Freddie Mac u krijuan për të blerë kredi hipotekore, ndërsa programet e garantuara nga shteti (FHA, VA etj.) rritën më tej kërkesën. Subvencionimi i kërkesës, në mënyrë të pashmangshme, rrit çmimet.

Edhe pse burokratët pretendojnë se këto politika rrisin pronësinë e banesave, normat e pronësisë sot janë pothuajse të njëjta me ato të 45 viteve më parë, ndërsa çmimet janë rritur ndjeshëm dhe përballueshmëria është në nivele historikisht të ulëta.

NjĂ« rol kyç ka luajtur edhe politika monetare. Normat e ulĂ«ta tĂ« interesit, tĂ« nxitura nga banka qendrore, kanĂ« shtyrĂ« çmimet e banesave lart pa rritur pronĂ«sinĂ«. Pagesat mujore mbeten tĂ« pĂ«rballueshme falĂ« interesave tĂ« ulĂ«ta, edhe kur çmimet rriten. PĂ«r mĂ« tepĂ«r, zhvlerĂ«simi i monedhĂ«s i shtyn investitorĂ«t drejt aseteve “tĂ« forta” si pasuritĂ« e paluajtshme, duke rritur mĂ« tej çmimet.

Që nga viti 2008, banka qendrore ka blerë triliona dollarë letra me vlerë të mbështetura nga hipotekat, me qëllim të qartë që çmimet e banesave të mos bien ndjeshëm. Kjo ka shërbyer si një formë ndihme për bankat dhe institucionet financiare.

Industria e pasurive tĂ« paluajtshme ka lobuar vazhdimisht pĂ«r norma mĂ« tĂ« ulĂ«ta interesi dhe pĂ«r ndalimin e shitjes sĂ« kĂ«tyre aktiveve nga banka qendrore. Fitimet e larta nga çmimet nĂ« rritje kanĂ« krijuar rezistencĂ« tĂ« fortĂ« ndaj çdo politike qĂ« do t’i ulte ato. KĂ«saj i shtohen edhe votuesit mbi 55 vjeç, qĂ« pĂ«rbĂ«jnĂ« shumicĂ«n e blerĂ«sve tĂ« banesave dhe kanĂ« peshĂ« tĂ« madhe elektorale.

Nëse politika federale do ta kishte vërtet për qëllim përballueshmërinë, ajo mund të hiqte dorë nga këto programe dhe ndërhyrje. Kjo do të sillte rënie të menjëhershme të çmimeve dhe do ta kthente tregun e banesave në një model më realist. Por shumë prej atyre që përfitojnë nga sistemi aktual janë të vendosur të bëjnë të mundur që kjo të mos ndodhë kurrë. / Mises Institute

The post Pse janĂ« kaq tĂ« shtrenjta shtĂ«pitĂ«? ËshtĂ« politikĂ« e qĂ«llimshme qeveritare appeared first on Revista Monitor.

↗

Anketimi, bankingu i hapur si “angari” pĂ«r tĂ« qenĂ« nĂ« pĂ«rputhje me rregullat

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Sektori financiar në vend e sheh ende bankingun e hapur si detyrim ligjor dhe jo si një platformë të mirëfilltë inovacioni.

Sipas një anketimi të bërë nga ekspertë të Korporatës Financiare Ndërkombëtare (IFC, pjesë e Bankës Botërore), të zhvilluar me 13 banka dhe institucione financiare, rezultoi se pak prej këtyre institucioneve zhvillojnë aktualisht shërbime me vlerë të shtuar, të bazuar në bankingun e hapur.

Vetëm 27% e institucioneve të anketuara kanë zhvilluar API (ndërfaqe të programimit të aplikacioneve) përtej kërkesave minimale rregullatore të Bankës së Shqipërisë dhe direktivës PSD 2.

Anketimi evidentoi gjithashtu problematika të lidhur me kontrollin dhe auditimin e pavarur.

Auditimet e jashtme të sigurisë së IT-së të kuadrit të bankingut të hapur janë të rralla. Shumica e vlerësimeve të sigurisë kryhen vetëm brenda kompanisë.

Dy prej bankave nuk kanë një kuadër të bankingut të hapur të dokumentuar dhe specifik për përputhshmërinë, të ndara nga politikat e përgjithshme.

Bankingu i hapur nuk është i integruar në mënyrë sistematike në planet e auditimit të brendshëm ose ciklet e vlerësimit të riskut.

Ekspertët e IFC rekomandojnë që bankat të zhvendosen nga konceptimi i përputhshmërisë me PSD2 drejt konceptit të bankingut të hapur si produkt, me API të zgjeruara dhe tregues performance të qartë dhe të monitoruar.

Gjithashtu, rekomandohet që bankat të shohin me përparësi formalizimin e kornizave të bankingut të hapur, duke përfshirë politikat, miratimet e bordit, fushëveprimi i auditimit të brendshëm dhe llogaridhënia e qartë.

Bankingu i hapur ishte njĂ« nga risitĂ« mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme tĂ« ligjit tĂ« ri “PĂ«r shĂ«rbimet e pagesave”,

që ka hyrë në fuqi qysh në janar 2021, mbështetetur mbi parimet kryesore të Direktivës së Dytë të Bashkimit Europian për pagesat (PSD 2) dhe synon të sjellë më shumë konkurrencë në këtë treg, duke krijuar më shumë hapësira për institucionet financiare të pagesave.

Open banking duhet t’i mundĂ«sojĂ« çdo individi apo subjekti me njĂ« llogari pagese ta pĂ«rdorĂ« atĂ« pĂ«r tĂ« kryer shĂ«rbime pagesash tĂ« ofruara nga institucione tĂ« tjera financiare.

Bankat duhet të japin akses me aprovimin e titullarit të llogarisë dhe vetëm për qëllime të transaksioneve të pagesave. Ky koncept është i lidhur kryesisht me dy shërbime të reja, atë të inicimit të shërbimit të pagesës dhe të informimit mbi llogaritë.

Bankingu i hapur krijon hapësirë për më shumë konkurrencë në tregun e shërbimeve të pagesave, veçanërisht për institucionet financiare fintech. Megjithatë, deri më sot vetëm dy prej këtyre institucioneve janë licencuar nga Banka e Shqipërisë për shërbimet e bazuara në bankingun e hapur. Shërbimet e open banking janë bërë operacionale gjatë vitit 2025, por ende në një shkallë të kufizuar. / E.Shehu

The post Anketimi, bankingu i hapur si “angari” pĂ«r tĂ« qenĂ« nĂ« pĂ«rputhje me rregullat appeared first on Revista Monitor.

↗

Ekuilibri punë-jetë në epokën dixhitale

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi

Në Japoni, debati mbi ekuilibrin mes punës dhe jetës personale ka marrë përmasa të reja.

Fjala e vitit lidhet me njĂ« interpretim e kĂ«ngĂ«s sĂ« Rihannas “Work”, pasi kryeministrja e parĂ« grua e vendit, Sanae Takaichi, deklaroi se do tĂ« “braktiste idenĂ« e ekuilibrit punĂ«-jetĂ«â€ pas zgjedhjes sĂ« saj nĂ« krye tĂ« PartisĂ« Liberale Demokratike.

Mesazhi “punĂ«, punĂ«, punĂ«â€ ndezi polemika tĂ« forta, sidomos pĂ«r brezat qĂ« sapo hyjnĂ« nĂ« tregun e punĂ«s.

NĂ« njĂ« ekonomi gjithnjĂ« e mĂ« tĂ« fragmentuar nga gig economy (ekonomia e punĂ«ve “me porosi”, ku pagesa bĂ«het pĂ«r detyrĂ« ose projekt, jo pĂ«r njĂ« vend pune tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m), presionet po rriten.

Në SHBA, zgjedhja e Zohran Mamdanit si kryebashkiak i Nju Jorkut u mbështet fuqishëm nga të rinjtë, të cilët pyesin: çfarë kuptimi ka të sakrifikosh për paga të ulëta dhe stres të lartë, kur inteligjenca artificiale po rrezikon vendet e punës dhe kursimi për shtëpi apo pension duket i paarritshëm?

Të dhënat e anketave e konfirmojnë këtë zhvendosje: 43% e Gen Z thonë se kanë lënë një punë sepse nuk përputhej me jetën e tyre personale, krahasuar me 28% të baby boomers.

Për të rinjtë, fleksibiliteti, kuptimi i punës dhe mirëqenia kanë peshë po aq sa paga.

Kjo ngre pyetje thelbësore: çfarë është një ekuilibër i mirë punë-jetë?

A është normale që njerëzit të mos e përkufizojnë më veten nga profesioni?

Në një epokë ndryshimesh të shpejta dhe pabarazish në rritje, pritshmëritë për karrierën po riformësohen.

Përfundimisht, debati nuk është thjesht për oraret apo produktivitetin, por për mënyrën si duam të jetojmë.

Ekuilibri punë-jetë në epokën dixhitale nuk ka një formulë të vetme; ai po negociohet çdo ditë mes teknologjisë, tregut të punës dhe vlerave të brezave të rinj. / France24, Shqip.al

The post Ekuilibri punë-jetë në epokën dixhitale appeared first on Revista Monitor.

↗

Politika tatimore do të mbetet e pandryshuar deri më 2029

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Qeveria shqiptare i ka pohuar Fondit Monetar Ndërkombëtar se nuk do të ndryshojë politikën tatimore deri në vitin 2029. Lajmi u dha në dokumentin e rezultateve të rishikimit të fundit të marrëveshjes me Shqipërinë.

“Autoritetet mbeten tĂ« pĂ«rkushtuara pĂ«r tĂ« ruajtur njĂ« bilanc primar jo negativ dhe pĂ«r tĂ« ulur borxhin publik. Ato presin rritje shtesĂ« tĂ« tĂ« ardhurave rreth 1 pĂ«r qind tĂ« PBB-sĂ« gjatĂ« dy viteve tĂ« ardhshme nga zbatimi i StrategjisĂ« Afatmesme tĂ« tĂ« Ardhurave (MTRS), duke theksuar se politika tatimore do tĂ« mbetet kryesisht e pandryshuar deri nĂ« vitin 2029” , njoftoi FMN.

Qeveria shqiptare planifikon të rrisë të ardhurat nëpërmjet masave për forcimin e administrimit të të ardhurave,  përfshirë përfundimin e kadastrës fiskale, reduktimin e përdorimit të parasë fizike dhe shfrytëzimin e inteligjencës artificiale, si mjete kyçe

Borxhit publik ra në 54.5% të PBB-së. Autoritetet shqiptare pritet të ruajnë një bilanc primar jo negativ deri në vitin 2030, me borxhin publik që zbret nën 50% të PBB-së.

Megjithatë, presionet fiskale në rritje nga shpenzimet sociale dhe ato për mbrojtjen mund të gërryejnë përfitimet e arritura së fundmi, analizon FMN.

Për të ruajtur stabilitetin fiskal, Fondi rekomandon masa që përfshijnë thjeshtimin e përjashtimeve dhe lehtësive tatimore, një reformë gjithëpërfshirëse të taksës mbi pronën, si dhe forcimin e administrimit të të ardhurave përmes përmirësimeve në teknologjinë e informacionit dhe përdorimit të të dhënave.

NĂ« rekomandimet pĂ«r paqen fiskale fondi lĂ«shoi kritika tĂ« ashpra pĂ«r qeverinĂ«. “MarrĂ«veshja e ashtuquajtur “Paqja Fiskale” mund tĂ« minojĂ« pĂ«rparimet e fundit nĂ« pĂ«rmbushjen e detyrimeve tatimore. Vijimi i investimeve publike dhe i reformave pĂ«r menaxhimin e rreziqeve fiskale mbetet thelbĂ«sor pĂ«r tĂ« forcuar besueshmĂ«rinĂ« fiskale” thuhet nĂ« dokumentin e FMN-sĂ«.

FMN: “Paqja Fiskale” minon progresin nĂ« administrimin fiskal

Fondi thekson se racionalizimi i strukturĂ«s tatimore dhe reduktimi i pĂ«rjashtimeve do tĂ« rrisnin eficiencĂ«n dhe do tĂ« zgjeronin bazĂ«n tatimore. “Duhet tĂ« fillojnĂ« pĂ«rpjekjet pĂ«r thjeshtimin e regjimit tatimor pĂ«r profesionistĂ«t e vetĂ«punĂ«suar, nĂ« paralel me heqjen e normĂ«s zero tĂ« tatimit mbi tĂ« ardhurat pĂ«r bizneset e vogla. Gjithashtu, duhet tĂ« pĂ«rfundojĂ« nĂ« kohĂ« puna pĂ«rgatitore pĂ«r miratimin e njĂ« ligji tĂ« ri pĂ«r tatimin mbi pronĂ«n” sugjeron FMN.

Në vitin 2025, ministria e Financave përfundoi një rishikim gjithëpërfshirës dhe vlerësim financiar të shpenzimeve tatimore, për të mbështetur racionalizimin e përjashtimeve dhe të normave të reduktuara. Puna përgatitore për një ligj të ri për tatimin mbi pronën ka bërë progres.

 

The post Politika tatimore do të mbetet e pandryshuar deri më 2029 appeared first on Revista Monitor.

↗

Energjia si faktor politik

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Opinion nga Laert Dogjani

 

Dhjetorin e shkuar Kosova u përfshi nga një krizë e madhe energjitike. Kriza paraqiti një numër problemesh dhe dobësish të cilat duhen zgjidhur sa më parë. Konkretisht, akti terrorist në Kanalin Iber Lepenc (KIL) me 29 nëntor 2024 vuri në dukje faktin se termocentralet në Kosovë kanë rezerva tëpër të vogla të ujit për ftohje. Vetëm dy orë ujë rezervë për Tec Kosova B. Kosova është vendi që ka më pak ujë se çdo shtet në Evropë. Një rezervuar shtesë që do të ndërtohej dhe operohej me ndihmë të Bankës Boterore pas shumë vitesh vonesë tanimë raportohet se është në shfrytëzim[i]. Megjithatë, sulmi terrorist i ne KIL tregoi se duhen muaj për të ndrequr dëmtime të atij lloji e si rrjedhoje duhen rezerva më të mëdha për sigurinë energjitike. Uji dhe energjia janë sektorë strategjikë të sigurisë shtetërorë në çdo vend, edhe më shumë në Kosovë. Kjo temë mbi krizën e madhe për ujë në Kosovë, përfshirë propozimin e porositur nga Presidenti Trump për Ujmanin është cak i një analize tjetër në të cilën do të paraqes zgjidhje afatgjatë e të përhershme.

Kthehemi te kriza energjitike 2024, lëshimi i dytë që u shfaq ishte njerëzor. Fushata për shfrytëzimin e fondeve nga BE për subvencionim të paisjeve efiçiente për ngrohje[ii] u përdor masivisht për blerje të kondicionerëve në krahasim me opsione të tjera për financim, bie fjala izolim të banesave e shtëpive. Moti më i butë viteve të fundit dhe përparimi i teknologjisë inverter dhe pompa të nxehtësisë bën të mundur ngrohjen në mënyrë më të mirë dhe kosto të ulët për ambjentin dhe xhepin nëpërmjet përdorimit të kondicionerëve. Por të gjitha 5 thirrjet për zëvendësim me mjete ngrohjeje me efiçensë energjie nuk parashikonin në kushtet e tyre dorëzimin e paisjeve të vjetra. Kjo shkaktoi një rritje prej rreth 200MW konsum/ngarkesë shtesë në rrjet (~40mijë përfitues x 5MWp). Siç analizoj në këtë postim[iii], ky 200MW konsum ekstra nuk ishte e mundur as të prodhohej dhe as të importohej. Ky elektrifikim i ngrohjes dhe kërkesë shtesë për konsum vuri në vështirësi KOSTT & KEDS të cilët u gjendën të papërgatitur për këto nivele të transmetimit dhe që u pasuan me investime përmirësuese si në në Ferizaj e Prizren. Ndërkohe që shkruaj me 22 dhjetor, në orarin 17:00-18:00 prodhimi ne Kosovë është në maksimum 850MW[iv] (përmirësimet në Tec-e prunë 50MW shtesë në krahasim me vjet). Importi është 402MW nga Shqipëria, 444MW nga Mali i Zi prej të cilave 260MW tranzit drejt MV dhe SR. Kështu jemi shumë pranë konsumit maksimal që u vërejt gjatë krizës vjet prej ~1500MW[v][vi] i cili me siguri do të arrihet me uljen e temperaturave nën 0 prej datës 27 dhjetor.

Problemi i tretë ka të bëjë pikërisht me mosrealizimin e ndërtimit të burimeve të reja gjeneruese sipas planit. Strategjia e Energjisë e Kosovës 2022-2031[vii] nuk parashikon ndërtim të kapaciteteve shtesë të prodhimit të rrymës nga thëngjilli por ndërtime në energji të rinovueshme të cilat nuk janë realizuar plotësisht[viii]. Vetëm në dhjetor 2025 u organizua një proçes ankandi për 100MW energji elektrike nga era, po ashtu nga dielli, si dhe pak më herët ka filluar puna për një sistem të depozitimit të rrymës në bateri (BESS)[ix] por kjo e fundit në mungesë të gjenerimit të energjisë nga burime të rinovueshme rrezikon të mbushet me energji nga termocentralet cka do te ishte groteske si memet e Teslave që ngarkohen nga gjeneratorë nafte.

Problemi i katërt që doli në pah nga kriza energjitike e vitit 2024 ishte supozimi në Strategjinë e Energjisë se Kosova do të mund të importojë energji pa problem për shkak të lidhjeve tepër të mira transmetuese me vendet fqinje. Kosova vërtet është e mirë ndërlidhur me vendet fqinje por vetëm sivjet Kosova paraqiti para Sekretariatit të Komunitetit të Energjisë faktin se një pjesë e madhe e kapacitetit ndërlidhës me Serbinë mbahet e bllokuar nga transmetuesi serb EMS[x]. Mbetet të shihet nëse ankesa do të marrë zgjidhje pasiqë është paraqitur edhe më herët por pa rezultat.[xi] Pamundësia për të importuar rrymë nga rajoni shtohet sidomos në rast të thatësirave gjatë vjeshtës dhe muajit dhjetor në Shqipëri. Ky ishte rasti në 2024. Siç analizova më herët të gjitha vendet e rajonit ishin importuese në dhjetor 2024[xii]. Edhe nëse do të paguante çfarëdo çmimi Kosova nuk do të mund të gjente rrymë për të blerë. Do të duhej të importonte në Hungari ose përtej, gjithmonë në varësi të hapësirave të lira në linjat e transmetimit.

Problemi i pestë është strukturor. Konsumi në Kosovë (dhe Shqipëri) dominohet nga konsumi familjar dhe jo nga ai industrial çka është rasti në vende të tjera. Ky lloj konsumi shkakton kërkesë tepër të lartë në periudha festive siç është fundi i vitit. Kështu 19-31 dhjetor 2024 një numër i madh mërgimtarësh gjendeshin në Kosovë duke rritur tejmase konsumin. Këta të fundit, tanimë të mësuar me shtëpi të ngrohta njëtrajtësisht në diasporë, me siguri kanë shfaqur konsum më dorëlëshuar çka është jashtë sjelljes normale për banorët vendas të cilët kategorizohen si të varfër energjitikisht respektivisht 35% në Kosovë dhe 38% në Shqipëri.[xiii] Fatmirësisht, në periudha festive dhe fundjavë, çmimet e energjise elektrike në import janë më të ulëta në vende të tjera duke qenë se atje konsumi është në masë më të madhe industrial e ndërmarrjet janë pushim.

Termocentrali Kosova C u kontestua[xiv] dikur nga një numër i madh i aktorëve dhe politikës në Kosovë dhe jashtë saj. Nëse do të ishte miratuar ndërtimi i tij në 2019 tanimë do të ishte në operim. Një nga kontestimet kryesore kishte të bënte me çmimin prej 80eur/MWh me të cilin do të mund të gjenerohej rryma nga Kosova C. Prej atëherë, kosto mesatare e importit të energjisë nga Kosova sipas ERO ka qenë 120Eur/MWh ne 2021, 268Eur/MWh ne 2022, 106 dhe 181 ne 2023 dhe 2024. Lufta në Ukrainë, rëndësia kombëtare e sigurisë energjitike për Kosovën kërkon një rivlerësim të të gjithë burimeve të mundshme të energjisë. Aq më tepër që shumë vende evropiane do të vazhdojnë të përdorin qymyr përtej vitit 2050. Edhe arsyet politike të atyre vendimeve nuk qëndrojnë më. Mbështetësit e mëdhenj të Kosovës në Partinë e Gjelbër Gjermane (Baerbock) tanimë nuk janë në pushtet. Më kryesorja, BE tanimë po pezullon disa aspekte të Direktivës për Energjinë e Rinovueshme çka do të mundësonte rishikimin konstruktiv të Strategjisë së Energjisë së Kosovës. Gjithashtu, depërtimi i gazit Azer në Maqedoninë e V. mund të lehtësojë leverdisshmërinë dhe shpejtësinë e përdorimit të këtij burimi në Kosovë. Sigurisht, edhe progresi në ndërtimin e burimeve RES është i mirëpritur megjithë mangësitë deri më tani.

Shqipëria dhe Kosova janë bashkuar për sa i përket sektorit elektro-energjitik, një projekt i udhëhequr nga USAID. Kështu që mbarëvajtja e sistemeve energjitike ndikon dhe është në interes të të dy vëndeve. Paramendimi i saktë për këtë bashkim bazohet të përputhja e Teceve me thëngjill të Kosovës dhe prodhimit nga Hidrocentralet e Shqipërisë. Por siç argumentuam, mungesa e reshjeve të shiut gjatë vjeshtës dhe në dhjetor pamundëson përfitime nga ky bashkim. Përmirësimi i këtij problemi mund të zgjidhet vetëm nga rritja e kapaciteteve të gjenerimit nga thëngjilli në Kosovë, duke shtuar gjenerimin nga era në Kosovë dhe Shqipëri, duke vleresuar mundësinë e përdorimit të gazit në Kosovë dhe përshpejtuar përdorimin në Shqipëri. Prodhimi nga panelet fotovoltaike patjetër ka peshën e tij, por prodhimi prej tyre në muajt mars-tetor në orarin 8-17 tanimë po i afrohet maturimit dhe gjendet pranë ngarkesës minimale Kosovë-Shqipëri prej rreth 700MW. Në Shqipëri pranë kufirit me Kosovën po ndërtohen kapacitete gjeneruese nga era prej 600MW por me gjasë edhe këto nuk do të mjaftojnë për sigurinë energjitike dhe për transformimin e Shqipërisë dhe Kosovës në vende eksportuese neto.

NĂ« pĂ«rfundim, kĂ«tĂ« analizĂ« nuk e botova vjet me qĂ«llim tĂ« mos ndikimit nĂ« zgjedhjet e shkurtt 2025. Po e botoj kĂ«tĂ« herĂ« pĂ«rpara zgjedhjeve pĂ«r tre arsye. E para, siguria energjitike Ă«shtĂ« siguri kombĂ«tare qĂ« duhet vleresuar si e tillĂ« pĂ«rpara çdo konkurence politike. E dyta, me qĂ«llim qĂ« tĂ« merren masa dhe populli i KosovĂ«s dhe mĂ«rgimtarĂ«t tĂ« mund tĂ« kalojnĂ« mirĂ« pranĂ« familjeve tĂ« tyre. E treta, me gjasĂ«, votuesit nĂ« KosovĂ« nuk ndikohen shumĂ« nga kriza afatshkurta sado tĂ« rĂ«nda tĂ« jenĂ« ato. Kujtesa e luftĂ«s sĂ« tmerrshme Ă«shtĂ« tepĂ«r e gjallĂ« pĂ«r tĂ« demoralizuar elektoratin e atjeshĂ«m ndaj problemeve tĂ« tilla afatshkurta si mungesa e rrrymĂ«s “qoftĂ« edhe pĂ«r disa ditĂ«â€. NdĂ«rkohĂ« qĂ« shkruaj nĂ« KosovĂ« kanĂ« filluar ndĂ«rprerjet e energjisĂ« “pĂ«r shkak tĂ« riparimeve”. Si gjithmonĂ«, me siguri edhe kĂ«tĂ« herĂ« proçesi elektoral nĂ« KosovĂ« do tĂ« jetĂ« shembullor dhe kampion i demokracisĂ« nĂ« rajon. Tani mbetet qĂ« edhe nĂ« lami tĂ« tjera performanca tĂ« jetĂ« e tillĂ«.

 

[i] https://documents1.worldbank.org/curated/en/099093024181033220/pdf/P133829106138c07d197e715a0e43b553ce.pdf

[ii] https://me.rks-gov.net/wp-content/uploads/2024/09/Thirrje-publike-Investimi-ne-pajisje-ngrohese-eficiente-2-elektoruar-12.09.2024.pdf

[iii] https://www.linkedin.com/posts/activity-7303762543175491584-pGy8?utm_source=share&utm_medium=member_desktop&rcm=ACoAAAJPZ5wB3EBmN2TTlAb5pDL6QRp_Gdd2hWg

[iv] https://transparency.entsoe.eu/generation/actual/perUnit?appState=%7B%22sa%22%3A%5B%22BZN%7C10Y1001C–00100H%22%5D%2C%22st%22%3A%22BZN%22%2C%22mm%22%3Atrue%2C%22ma%22%3Afalse%2C%22sp%22%3A%22HALF%22%2C%22dt%22%3A%22TABLE%22%2C%22df%22%3A%222025-12-22%22%2C%22tz%22%3A%22CET%22%7D

[v] https://www.koha.net/en/arberi/kostt-kerkon-nga-qytetaret-te-ulet-konsumi-paralajmeron-reduktime-te-kontrolluara-dhe-te-perkohshme?utm_

[vi] https://ero-ks.org/zrre/sites/default/files/Publikimet/Raportet%20Vjetor/Raporti%20vjetor%202024_ZRRE.pdf?utm

[vii] https://me.rks-gov.net/wp-content/uploads/2023/04/Shqip-Strategjia-e-Energjise-e-Republikes-se-Kosoves-2022-2031.pdf?utm_

[viii] https://telegrafi.com/en/the-energy-strategy-plans-to-produce-500-mw-from-renewable-energy-within-three-years/?utm

[ix] https://balkangreenenergynews.com/kosovo-outlines-energy-transition-until-2031-in-strategic-document/?utm_

[x] https://www.koha.net/en/arberi/keshilli-i-ministrave-i-komunitetit-te-energjise-i-kerkon-serbise-zhbllokimin-e-linjave-interkonektive-me-kosoven?utm_

[xi] https://www.ndfr.nl/content/CELEX-52025PC0698-ENG?utm_

[xii] https://www.linkedin.com/posts/activity-7303762543175491584-pGy8?utm_source=share&utm_medium=member_desktop&rcm=ACoAAAJPZ5wB3EBmN2TTlAb5pDL6QRp_Gdd2hWg

[xiii] https://indep.info/wp-content/uploads/2024/11/Energy-Poverty.pdf

[xiv] https://bankwatch.org/bw_in_media/kosova-e-re-power-purchase-agreement-challenged-at-energy-community?utm_source

The post Energjia si faktor politik appeared first on Revista Monitor.

↗

FMN: Emigrimi i lartë, mungesë besimi te perspektiva ekonomike

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Nëse integrimi në BE do të ndodhë pa rritur cilësinë e ekonomisë dhe të vlerës së punës në Shqipëri, emigrimi do të përforcohet më shumë lajmëroi Fondi Monetar e Ndërkombëtar në rishikimin e fundit të Marrëveshjes me Shqipërinë.

Fondi vuri në dukje se Shqipëria ka përqindjen më të lartë të individëve në Rajon që deklarojnë se kanë gjasa të emigrojnë në dekadën e ardhshme ose që synojnë të largohen brenda 12 muajve.

“Ky nivel i lartĂ« i gatishmĂ«risĂ« pĂ«r emigrim, krahasuar me vendet e tjera tĂ« EuropĂ«s Qendrore dhe Lindore, sugjeron njĂ« mungesĂ« besimi nĂ« perspektivat ekonomike dhe sociale nĂ« vend, si dhe dobĂ«si tĂ« tregut tĂ« punĂ«s pĂ«r tĂ« ofruar mundĂ«si cilĂ«sore dhe tĂ« qĂ«ndrueshme” referoi FMN.

Në të kundërt duke rritur vlerën e punës, integrimi i vendit tonë në BE do të sillte rritje të fortë të prodhimit për frymë dhe ulje të papunësisë, e për rrjedhojë do të zbuste valën e emigrimit, sugjeron Fondi.

Të ardhurat për frymë në Shqipëri janë sa 34% e mesatares së BE-së, një hendek shumë i thellë. Sipas Fondit Shqipëria përveç hendekut në të ardhura shfaq një prapambetje strukturore, që nuk lidhet vetëm me nivelin e investimeve, por edhe me efikasitetin e përdorimit të punës dhe kapitalit.  Kjo tregon se rritja ekonomike ka qenë më tepër e bazuar në faktorë sasiorë sesa në përmirësim real të produktivitetit.

Sipas FMN zhvillimet demografike në vend me emigrim të fortë te të rinjve dhe rënien të forcës së punës janë duke ndikuar negativisht perspektiven ekonomike të vendit.

Shqipëria ka përjetuar një rënie të ndjeshme të popullsisë në moshë pune, çka reflekton tkurrjen demografike dhe emigracionin masiv. Në krahasim me disa vende të tjera të rajonit, rënia popullsisë në Shqipëri është më e theksuar, duke sinjalizuar presion të vazhdueshëm mbi ofertën e punës dhe potencialin afatgjatë të rritjes ekonomike.

Shqipëria ka prodhim për orë pune dukshëm më të ulët se mesatarja e BE-së dhe e vendeve të Ballkanit Perëndimor, ndërkohë që informaliteti mbetet i lartë. Edhe pse normat e punësimit dhe pjesëmarrjes në forcën e punës janë përmirësuar në vitet e fundit, ato nuk përkthehen në produktivitet të lartë, ndërsa përqindja e të rinjve as në punë dhe as në shkollë mbetet problematike. Kjo tregon se ekonomia po krijon vende pune, por jo vende pune me vlerë të shtuar të lartë.

Pagat më të larta në vendet e BE-së përbëjnë një faktor të fortë tërheqës, duke qenë se Shqipëria renditet  me nivelin më të ulët të pagave ndër vendet Europiane. Hendeku më i madh i pagave vërehet te punonjësit me arsim të lartë, ku pagat janë mbi trefish më të larta në ekonomitë e avancuara të BE-së dhe bëhen shkak për rritje të emigrimit. Anketat tregojnë se mangësitë në qeverisje dhe në sundimin e ligjit janë gjithashtu ndër nxitësit kryesorë të emigrimit, veçanërisht te punonjësit e kualifikuar.

Analizat e stafit e stafit të FMN tregojnë se një paketë gjithëpërfshirëse reformash që rrit produktivitetin është kyçe për përshpejtimin e rritjes ekonomike dhe zbutjen e efekteve negative të migracionit. Ndërsa përpjekjet e qeverisë për rritjen e pagave përmes rritjeve të përsëritura të pagës minimale mund të ofrojnë lehtësim afatshkurtër, ato nuk janë të qëndrueshme pa rritje përkatëse të produktivitetit./B.Hoxha

The post FMN: Emigrimi i lartë, mungesë besimi te perspektiva ekonomike appeared first on Revista Monitor.

↗

Studimi, hyrja e Shqipërisë në SEPA kursen 71 milionë euro në vit

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Anëtarësimi në SEPA pritet të kursejë më shumë se 71 milionë euro në vit në transfertat ndërkombëtare të kryera nga Shqipëria dhe drejt Shqipërisë.

Sipas një studimi nga ekspertë të German Economic Team, GET (ent konsulence i financuar nga Ministria Gjermane për Ekonominë dhe Energjinë), reduktimi i kostove të transfertave ndërkombëtare do të arrijë në 62 milionë euro për pagesat e lidhura me tregtinë e jashtme dhe më shumë se 9 milionë euro për remitancat.

Studimi i ekspertëve të GET llogarit kursimin në kostot dypalëshe të transfertave, pra, jo vetëm ato të dërguesve ose marrësve në Shqipëri, por edhe të palës tjetër, jashtë Shqipërisë.

Studimi ka treguar se për vitin 2024 volumi i të gjitha transaksioneve të tregtisë së jashtme të Shqipërisë me vendet e zonës SEPA (duke përfshirë edhe vendet e Ballkanit Perëndimor, që priten të anëtarësohen së bashku me Shqipërinë), arritën në 15.2 miliardë euro. Kosto e vlerësuar e komisioneve të transfertave ishte sa 0.44% e totalit të tyre, ose 67.1 milionë euro.

Me hyrjen në zonën SEPA, kjo kosto pritet të ulet në 0.03% e volumit të transaksioneve ose rreth 5 milionë euro.

Sipas vlerësimit të GET, nga diferenca potenciale prej 62.1 milionë eurosh, kursimi i palës shqiptare në transaksion është 29.2 milionë euro, ndërsa kursimi i palës jashtë Shqipërisë vlerësohet në 32.9 milionë euro.

Në segmentin e remitancave, studimi vlerëson se volumi i dërgesave nga vendet e zonës SEPA në vitin 2024 ishte 574.4 milionë euro. Kosto e vlerësuar e transaksionit ishte rreth 2.27% e volumit të tyre ose 13 milionë euro. Në skenarin e hyrjes në SEPA, pritet që kostoja e remitancave të ulet në 3.8 milionë euro. Kursimi i pritshëm i vlerësuar nga studimi është rreth 9.2 milionë euro.

Studimi është i mbështetur në vlerësimin e shifrave të vitit 2024, pa marrë parasysh rritjen e pritshme në volumet e tregtisë së jashtme apo të remitancave, që i bën kursimet potenciale nga SEPA edhe më të mëdha.

Përveç efektit direkt, studimi vë në dukje se implikimet e plota ekonomike afatgjata të përfshirjes së SEPA-s ka të ngjarë të shkojnë përtej një uljeje të kostove të pagesave ndërkufitare.

Bashkimi me SEPA-n do të ndikojë pozitivisht në marrjen e fondeve nga Plani i ri i Rritjes së BE-së në afat të mesëm, si edhe do të ndikojë pozitivisht në procesin e pranimit të Shqipërisë në BE në afat të gjatë.

Bashkimi me SEPA-n mund të çojë në rritjen e konkurrencës në tregun vendas të pagesave, duke ulur edhe kostot e transfertave bankare vendase. Një ulje e kostove të transfertave bankare vendase mund të çojë në rritjen e pranimit të metodave të pagesave jo-cash, të cilat nga ana tjetër do të ulnin ndjeshëm kostot për pagesat me vlerë të vogël.

Një rritje e përdorimit ta pagesave në kanalet bankare, sidomos ato dixhitale, do të çonte në më shumë transparencë dhe një ulje të ekonomisë informale.

Gjithashtu, ulja e kostove të dërgimit të remitancave nëpërmjet kanaleve bankare do të çonte në një rritje të përdorimit të kanaleve formale./ E.Shehu

 

The post Studimi, hyrja e Shqipërisë në SEPA kursen 71 milionë euro në vit appeared first on Revista Monitor.

↗

Birra mbeti stok gjatĂ« gjatĂ« sezonit turistik, bie me 11% prodhimi pĂ«r shtator – nĂ«ntor

✇Revista Monitor
By: Eralda Zito

Prodhuesit vendas ende nuk po arrijnë të ulin stokun e birrës të grumbulluar gjatë stinës së verës, për shkak të pritshmërive për rritje konsumi nga turizmi.

Stoqet e grumbulluar ndikuan nĂ« rĂ«nien e prodhimit pĂ«r muajt shtator – nĂ«ntor 2025. Sipas tĂ« dhĂ«nave tĂ« Doganave pĂ«r kĂ«tĂ« periudhĂ« prodhimi ra me 11% krahasuar me muajt shtator-nĂ«ntor 2024.

Ndërsa për 11-mujorin 2025 sipas të dhënave të Doganave u prodhua një sasi prej  37,7 mln litra birrë. Krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar, prodhimi është rritur me 8%,  duke qëndruar në nivelet më të larta pas periudhës së pandemisë së Covid-19.

Për shkak të pritshmërive për shtim të kërkesës gjatë sezonit turistik gjatë muajve të verës operatorët kryesorë pohuan se rritën gati 10% prodhimin, për shkak të parashikimeve optimiste për shtim konsumi nga turizmi.

Rritja më e lartë e prodhimit rezulton se ka qenë në muajin korrik 2025. Sipas të dhënave të Doganave për muajin korrik u prodhuan 6,1 mln litra birra apo 35% më shumë se muaji korrik 2024.

Megjithëse disa nga fabrikat më të mëdha rritën prodhimin në muajt e verës, pas përfundimit të sezonit turistik operatorët raportuan se pjesa më e madhe e birrës u magazinua, pasi rritja e pritshme e konsumit nga turizmi nuk është realizuar.

Operatorët pohuan se për sezonin turistik dominuan turistët low cost , që më tepër konsumonin në ambientet me qira sesa në bare dhe restorante.

Sipas prodhuesve janĂ« edhe disa faktorĂ« tĂ« tjerĂ« ndikojnĂ« nĂ« pengimin e rritjes sĂ« konsumit tĂ« birrĂ«s vendase, qĂ« nga Akciza e aplikuar pĂ«r prodhimin vendas qĂ« prej 2023 Ă«shtĂ« e barabartĂ« me akcizĂ«n e shoqĂ«rive importuese; Çmime konkurruese nga birrat e importit, si pasojĂ« presion konkurrues mbi çmimet; Ulja e konsumit tĂ« pijeve alkoolike nĂ« tĂ«rĂ«si nĂ« ambientet familjare dhe konsumi i tyre kryesisht nĂ« bare dhe restorante, ku çmimet e ofruara janĂ« tĂ« larta (çmimi mesatar pĂ«r shishe 0.33 l ose kanaçe 0.5 l nĂ« dyqan Ă«shtĂ« 80–120 lekĂ«, ndĂ«rsa nĂ« bare dhe restorante 200–350 lekĂ«).

Ndërsa importet e birrës vijojnë të jenë me rënie, e cila nisi që në muajin korrik 2025 sipas të dhënave të Doganave.

Për periudhën janar-nëntor është importuar një sasi prej 51,6 mln litra birrë. Krahasuar me të njëjtën periudhë të 2024-s importet kanë rënë 4.3%.

Drejtues të një prej kompanive importuese të birrës në vend pohuan më herët se gjatë muajve të verës hasën rënie të konsumit, e ndikuar nga disa faktorë përfshirë numrin më të ulët të turistëve për sezonin 2025 në raport me sezonin e kaluar, abuzimi me çmimet e shitjes së birrës së importit në zonat bregdetare përgjatë stinës së verës, si dhe me aksionet e nisura nga qeveria në muajt e verës për lirimin e hapësirave publike.

Aksioni për lirimin e hapësirave që nisi në muajt e verës u shoqërua me heqjen e tendave të shumë bare dhe restoranteve në vend.

Por pavarësisht rënies së tyre dhe shtimit të prodhimit të ndikuara nga tendencat e konsumit, importet vijuan të zënë peshën kryesore të tregut në vend. Për janar -nëntor 2025 pesha e tyre arriti 58% kundrejt peshës prej 42% që zuri prodhimi vendas./ D.Azo

Burimi: Doganat

Burimi: Doganat

The post Birra mbeti stok gjatĂ« gjatĂ« sezonit turistik, bie me 11% prodhimi pĂ«r shtator – nĂ«ntor appeared first on Revista Monitor.

↗

Nafta pëson rënie të lehtë, investitorët peshojnë të dhënat nga SHBA dhe tensionet gjeopolitike

✇Revista Monitor
By: Megi Dumi

Çmimet e naftĂ«s u mbyllĂ«n lehtĂ« nĂ« rĂ«nie tĂ« mĂ«rkurĂ«n dhe po shkojnĂ« drejt rĂ«nies sĂ« tyre mĂ« tĂ« fortĂ« vjetore qĂ« nga viti 2020, teksa investitorĂ«t peshuan rritjen ekonomike tĂ« SHBA-sĂ« dhe vlerĂ«suan rrezikun e ndĂ«rprerjeve tĂ« furnizimit nga Venezuela dhe Rusia.

Kontratat e së ardhmes për naftën Brent u mbyllën me rënie prej 14 centësh, ose 0.2%, në 62.24 dollarë për fuçi, ndërsa nafta amerikane West Texas Intermediate (WTI) u ul me 3 centë, ose 0.05%, në 58.29 dollarë për fuçi.

Të dy kontratat janë rritur rreth 6% që nga 16 dhjetori, kur ranë pranë niveleve më të ulëta të pesë viteve të fundit.

“Ajo qĂ« kemi parĂ« gjatĂ« javĂ«s sĂ« kaluar Ă«shtĂ« njĂ« kombinim i mbylljes sĂ« pozicioneve nĂ« tregje me likuiditet tĂ« ulĂ«t, pasi rĂ«nia e javĂ«s sĂ« kaluar nuk arriti tĂ« fitojĂ« terren, e shoqĂ«ruar me rritje tĂ« tensioneve gjeopolitike, pĂ«rfshirĂ« bllokadĂ«n e SHBA-sĂ« ndaj VenezuelĂ«s, dhe e mbĂ«shtetur nga tĂ« dhĂ«nat e forta tĂ« PBB-sĂ« tĂ« publikuara mbrĂ«mĂ«,” tha Tony Sycamore, analist nĂ« IG.

Të dhënat amerikane treguan se ekonomia më e madhe në botë u rrit me ritmin më të shpejtë në dy vitet e fundit gjatë tremujorit të tretë, e nxitur nga shpenzime të forta të konsumatorëve dhe një rikthim i ndjeshëm i eksporteve.

Megjithatë, çmimet e Brent dhe WTI janë në rrugën për të rënë përkatësisht rreth 16% dhe 18% këtë vit, rëniet më të thella që nga viti 2020, kur pandemia e COVID-19 goditi kërkesën për naftë, pasi furnizimi pritet të tejkalojë kërkesën vitin e ardhshëm.

Nga ana e furnizimit, ndërprerjet e eksporteve venezueliane kanë qenë faktori më i rëndësishëm që ka shtyrë çmimet e naftës lart, ndërsa sulmet ruse dhe ukrainase ndaj infrastrukturës energjetike të njëra-tjetrës kanë mbështetur gjithashtu tregun, tha Haitong Futures në një raport.

Më shumë se një duzinë anijesh të ngarkuara me naftë ndodhen në Venezuelë duke pritur udhëzime të reja nga pronarët e tyre, pasi SHBA-ja konfiskoi supertanker-in Skipper më herët këtë muaj dhe vuri në shënjestër dy anije të tjera gjatë fundjavës.

“NjĂ« tregti e paqĂ«ndrueshme gjatĂ« festave duket se do tĂ« jetĂ« norma, me bllokadĂ«n e VenezuelĂ«s si pikĂ« qendrore deri nĂ« fundjavĂ«n festive,” tha Dennis Kissler, nĂ«nkryetar i lartĂ« i tregtimit nĂ« BOK Financial.

Ndërkohë, dërgesat e naftës nga Kazakistani përmes Konsorciumit të Tubacionit të Kaspikut pritet të bien me një të tretën në dhjetor, në nivelin më të ulët që nga tetori 2024, pasi një sulm me dron nga Ukraina dëmtoi objektet në terminalin kryesor të eksportit të CPC-së.

Inventarët e naftës bruto në SHBA u rritën me 2.39 milionë fuçi javën e kaluar, ndërsa rezervat e benzinës u rritën me 1.09 milionë fuçi dhe stoqet e distilateve u shtuan me 685,000 fuçi, thanë burime të tregut, duke cituar të dhënat e Institutit Amerikan të Naftës (API).

Administrata Amerikane e Informacionit për Energjinë (EIA) pritet të publikojë të dhënat zyrtare për rezervat të hënën, më vonë se zakonisht për shkak të festës së Krishtlindjes. / Reuters

The post Nafta pëson rënie të lehtë, investitorët peshojnë të dhënat nga SHBA dhe tensionet gjeopolitike appeared first on Revista Monitor.

❌