❌

Reading view

There are new articles available, click to refresh the page.
↗

E rëndë në Pogradec/ I moshuari abuzon me 12-vjeçaren, e mitura 22 javëshe shtatzënë

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Një ngjarje e rëndë është zbuluar sot në Pogradec.

Një 12-vjeçare pas një vizite në spitalin e Korçës, ka rezultuar shtatzënë, rreth 22 javëshe.

Sipas informacioneve paraprake, dyshohet se e mitura është abuzuar seksualisht me forcë nga një i moshuar me njohje familjare me familjen e të miturës. Ngjarja ka ndodhur në shtëpinë e të moshuarit.

Rasti është evidentuar pasi vajza kishte ndryshime fizike, çka detyroi prindërit ta çonin në spital për ekzaminim. Pas vizitës u konfirmua se e mitura ishte shtatzënë.

Mësohet se i moshuari, i dyshuar rreth 70 vjeç, e ka kërcënuar vazhdimisht të miturën për të mos treguar ngjarjen, ndërsa policia ka bërë arrestimin e këtij të fundit.

Në prani të psikologut, vajza ka pranuar ngjarjen.

The post E rëndë në Pogradec/ I moshuari abuzon me 12-vjeçaren, e mitura 22 javëshe shtatzënë appeared first on Gazeta Si.

↗

Akuzohej për vrasjen e ish-efektivit të Krimeve, Gjykata e Elbasanit shpall të pafajshëm Donald Hoxhën

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Gjykata e Elbasanit ka shpallur tĂ« pafajshĂ«m Donald HoxhĂ«n, i cili akuzohet si autor i dyshuar i vrasjes sĂ« ish-efektivit tĂ« Krimeve, Roland Rexhepi, i njohur si “Doda”.

Prokuroria kishte kërkuar 16 vite burgim për Hoxhën, i cili dyshohej në rolin e ndihmësit në vrasjen e Rexhepit.

34-vjeçi u arrestuar në Londër dhe u ekstradua në vendin tonë.

Donald Hoxha akuzohet se nĂ« datĂ«n 22 korrik 2009 nĂ« qytetin e Elbasanit nĂ« bashkĂ«punim me Armand Llakaj dhe Marjus Tafaj, kanĂ« vrarĂ« me armĂ« zjarri ish-policin Roland Rexhepin, pasi dyshohej se kishte tentuar qĂ« tĂ« prishte vendngjarjen nĂ« vrasjen e Sokol Çapjes dhe kishte ndihmuar autorĂ«t tĂ« largoheshin nga Elbasani.

Ish-efektivi, i njohur ndryshe edhe si “Doda” u ekzekutua me dy armĂ« tip kallashnikov mĂ«ngjesin e 22 korrikut pranĂ« banesĂ«s sĂ« tij teksa po shkonte te parkingu ku kishte makinĂ«n.

NĂ« kĂ«tĂ« moment i Ă«shtĂ« afruar me motor “Zong-Zhung” njĂ«ri nga autorĂ«t e krimit, Armando Llakaj, i cili ka hapur zjarr nĂ« drejtim tĂ« Rexhepit duke e lĂ«nĂ« tĂ« vdekur nĂ« vend. Ngjarja erdhi si rezultat i pĂ«rplasjes mes bandave tĂ« qytetit tĂ« Elbasanit.

Pak kohë pas ngjarjes, policia arriti të sigurojë prova dhe të arrestojnë Marjus Tafën dhe Armando Llakajn, tashmë janë dënuar me 24 dhe 23 vite burgim, ku vijojnë të vuajnë dënimin në burgun e Peqinit.

Roland Rexhepi ka qenë agjent i antidrogës dhe shofer i drejtuesit të Policisë së Elbasanit, Edmond Koseni, në atë kohë. Dy vite më vonë atij iu vra vëllai, Ilir Rexhepi.

The post Akuzohej për vrasjen e ish-efektivit të Krimeve, Gjykata e Elbasanit shpall të pafajshëm Donald Hoxhën appeared first on Gazeta Si.

↗

Vuçiç pranon kërkesën e studentëve: Do kemi zgjedhje të parakohshme në Serbi

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Kreu i shtetit serb Alaksandër Vuçiç ka plotësuar kërkesën kryesore të opozitës dhe studentëve që protestojnë prej disa muajsh nëpër sheshe, duke njoftuar mbajtjen e zgjedhjeve të parakohshme parlamentare në 2026.

“E kemi pranuar kĂ«rkesĂ«n e tyre kryesore. Vitin e ardhshĂ«m do tĂ« shkojmĂ« nĂ« zgjedhje parlamentare, por vetĂ«m se nuk do tĂ« jenĂ« aq tĂ« lumtur kur t’i numĂ«rojnĂ« votat. Do tĂ« shkojmĂ« nĂ« zgjedhje qĂ« t’i mposhtim kundĂ«rshtarĂ«t tanĂ« politikĂ«, qĂ« janĂ« pa program e pa ide nĂ« çdo qytet tĂ« SerbisĂ«. U organizuan mĂ« shumĂ« se 25,000 tubime tĂ« paligjshme. Ata bllokuan trafikun dhe u pĂ«rpoqĂ«n qĂ« tĂ« kishte viktima. Kjo Ă«shtĂ« arsyeja pse them se ata donin tĂ« krijonin njĂ« Maidan, duke krijuar kaos. Zgjedhjet nuk fitohen me gĂ«njeshtra, por me punĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«, duke luftuar pĂ«r qytetarĂ«t e SerbisĂ«, duke luftuar pĂ«r popullin”.

Vuçiç tha se opozitarët nuk kanë as ide politike, as rreth Kosovës.

“NjĂ«ra pjesĂ« e opozitĂ«s Ă«shtĂ« pĂ«r njohjen e KosovĂ«s, dhe tjetra Ă«shtĂ« tĂ« shkohet nĂ« luftĂ« me PrishtinĂ«n qĂ« nesĂ«r. JanĂ« po ata qĂ«, pavarĂ«sisht faktit se e shkatĂ«rruan ushtrinĂ« vite mĂ« parĂ«, pikĂ«risht tani donin tĂ« shkonin nĂ« luftĂ« me PrishtinĂ«n. Kur nuk ke njĂ« politikĂ«, nuk ke plane, nuk ke ide, nuk ke njĂ« program, nuk ke asgjĂ« pĂ«r t’u ofruar njerĂ«zve, pas njĂ« kohe njerĂ«zit e kuptojnĂ« se ajo dozĂ« pasioni ka kaluar. Le tĂ« kthehemi nĂ« njĂ« jetĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«, serioze dhe tĂ« pĂ«rgjegjshme. Mendoj se Ă«shtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme tĂ« tregohet se Beogradi dhe Serbia po kthehen plotĂ«sisht nĂ« normalitet, pavarĂ«sisht faktit se shumĂ« nuk e donin kĂ«tĂ«â€.

The post Vuçiç pranon kërkesën e studentëve: Do kemi zgjedhje të parakohshme në Serbi appeared first on Gazeta Si.

↗

Të ndihmosh të tjerët parandalon demencën, altruizmi ngadalëson plakjen e trurit me 20%

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Ndihma ndaj të tjerëve vetëm për disa orë në javë mund të ngadalësojë humbjen e kujtesës dhe të ndihmojë në parandalimin e demencës, sugjeron një studim i ri i rëndësishëm.

Kryerja e akteve të thjeshta të mirësisë, nga vullnetarizmi deri te ndihma ndaj miqve ose fqinjëve mund të ngadalësojë rënien njohëse deri në 20 për qind, kanë zbuluar studiuesit.

Shkencëtarët në Universitetin e Teksasit në Austin ndoqën më shumë se 30,000 amerikanë të moshës 51 vjeç e lart për dy dekada, duke testuar aftësitë e tyre të kujtesës dhe të të menduarit përmes intervistave të rregullta telefonike.

Pjesëmarrësit përfunduan tre vlerësime që matën kujtesën e menjëhershme, kujtesën afatgjatë dhe shpejtësinë e përpunimit mendor, me rezultate më të larta të kombinuara që pasqyronin shëndet më të mirë të trurit.

Studiuesit më pas shqyrtuan dy lloje sjelljesh ndihmëse: vullnetarizmin formal, siç është puna bamirëse ose komunitare, dhe ndihmën informale, duke përfshirë mbështetjen e papaguar për miqtë, fqinjët ose të afërmit me të cilët nuk jetonin.

Ata që i ndihmuan të tjerët në njërën nga mënyrat përjetuan një rënie njohëse prej 15 deri në 20 për qind më të ngadaltë sesa ata që nuk e bënë.

Përfitimi më i madh u pa tek njerëzit që dhanë ndihmë vetëm dy deri në katër orë në javë.

“Aktet e pĂ«rditshme tĂ« mbĂ«shtetjes, qofshin tĂ« organizuara apo personale, mund tĂ« kenĂ« ndikim afatgjatĂ«â€, tha Dr. Sae HĂ«ang Han, Profesor NdihmĂ«s i Zhvillimit NjerĂ«zor dhe Shkencave Familjare nĂ« universitet, i cili udhĂ«hoqi hulumtimin.

Ai shtoi se ajo që më ra në sy ishte se përfitimet njohëse të ndihmës ndaj të tjerëve nuk ishin vetëm nxitje afatshkurtra.

‘Por pĂ«rkundrazi, ishin kumulative me kalimin e kohĂ«s me angazhim tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m dhe kĂ«to pĂ«rfitime ishin tĂ« dukshme si pĂ«r vullnetarizmin formal ashtu edhe pĂ«r ndihmĂ«n informale.

‘Ndihma informale nganjĂ«herĂ« supozohet se ofron mĂ« pak pĂ«rfitime shĂ«ndetĂ«sore pĂ«r shkak tĂ« mungesĂ«s sĂ« njohjes sociale.

‘Ishte njĂ« surprizĂ« e kĂ«ndshme tĂ« zbuloja se ajo ofron pĂ«rfitime njohĂ«se tĂ« krahasueshme me vullnetarizmin formal.’

Gjetjet bazohen në hulumtime të mëparshme të udhëhequra nga Profesor Han, të cilat treguan se vullnetarizmi mund të kundërvepronte efektet e dëmshme të stresit kronik në inflamacion, një proces biologjik i lidhur me rënien njohëse dhe demencën.

Në atë studim të mëparshëm, efekti mbrojtës i vullnetarizmit ishte më i fortë tek njerëzit me nivele më të larta të inflamacionit, duke sugjeruar se ata me shëndet më të dobët mund të përfitojnë më shumë.

Si rezultat, Profesor Han tha se tĂ« rriturit e moshuar me shĂ«ndet jo optimal ‘mund tĂ« jenĂ« ata qĂ« pĂ«rfitojnĂ« nga ofrimi i mundĂ«sive pĂ«r tĂ« ndihmuar’.

Studimi më i fundit, i botuar në revistën Social Science & Medicine, e përkufizoi vullnetarizmin formal duke i pyetur pjesëmarrësit nëse kishin kaluar kohë në 12 muajt e mëparshëm duke bërë punë të papaguar për organizata fetare, arsimore, shëndetësore ose bamirëse.

Ndihma informale u vlerësua duke u pyetur nëse ata kishin kaluar kohë duke ndihmuar miqtë, fqinjët ose të afërmit me të cilët nuk jetonin, dhe nuk paguheshin për të ndihmuar.

Pjesëmarrësve iu kërkua gjithashtu se sa kohë i kushtonin ndihmës, duke përfshirë nëse kjo kohë arrinte në më shumë ose më pak se 100 orë në vit.

Gjetjet vijnë ndërsa rastet e demencës vazhdojnë të rriten.

Ndërsa gjendja nuk ka kurë, diagnoza e hershme mund të ndihmojë në ngadalësimin e përparimit dhe menaxhimin e simptomave, të cilat përfshijnë humbjen e kujtesës, vështirësi në përqendrim, ndryshime të humorit dhe probleme në biseda.

Provat në rritje sugjerojnë se ndryshimet në shikim, dëgjim, shije, prekje dhe ekuilibër mund të shfaqen vite para simptomave klasike.

The post Të ndihmosh të tjerët parandalon demencën, altruizmi ngadalëson plakjen e trurit me 20% appeared first on Gazeta Si.

↗

Zbulohen dy nëntipe të reja të sklerozës së shumëfishtë

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Shkencëtarët kanë zbuluar dy nëntipe të reja të sklerozës së shumëfishtë (SM) me ndihmën e inteligjencës artificiale, duke hapur rrugën për trajtime të personalizuara dhe rezultate më të mira për pacientët.

Miliona njerëz e kanë sëmundjen në nivel global por trajtimet zgjidhen kryesisht në bazë të simptomave dhe mund të mos jenë efektive sepse nuk synojnë biologjinë themelore të pacientit.

Tani, shkencĂ«tarĂ«t kanĂ« zbuluar dy fije tĂ« reja biologjike tĂ« sklerozĂ«s sĂ« shumĂ«fishtĂ« duke pĂ«rdorur inteligjencĂ«n artificiale, njĂ« analizĂ« tĂ« thjeshtĂ« gjaku dhe skanime MRI. EkspertĂ«t thanĂ« se ky zbulim “emocionues” mund tĂ« revolucionarizojĂ« trajtimin e sĂ«mundjes nĂ« tĂ« gjithĂ« botĂ«n.

NĂ« njĂ« hulumtim qĂ« pĂ«rfshin 600 pacientĂ«, tĂ« udhĂ«hequr nga University College London (UCL), studiuesit shqyrtuan nivelet nĂ« gjak tĂ« njĂ« proteine ​​tĂ« veçantĂ« tĂ« quajtur zinxhiri i lehtĂ« i neurofilamentit serum (sNfL). Proteina mund tĂ« ndihmojĂ« nĂ« tregimin e niveleve tĂ« dĂ«mtimit tĂ« qelizave nervore dhe tĂ« sinjalizojĂ« se sa aktive Ă«shtĂ« sĂ«mundja.

Rezultatet e sNfL dhe skanimet e trurit të pacientëve u interpretuan nga një model i të mësuarit automatik, i quajtur SuStaIn. Rezultatet, të botuara në revistën mjekësore Brain, zbuluan dy lloje të dallueshme të sklerozës së shumëfishtë: sNfL e hershme dhe sNfL e vonë.

Në nëntipin e parë, pacientët kishin nivele të larta të sNfL në fillim të sëmundjes, me dëmtime të dukshme në një pjesë të trurit të quajtur corpus callosum. Ata gjithashtu zhvilluan lezione të trurit shpejt. Ky lloj duket të jetë më agresiv dhe aktiv, thanë shkencëtarët.

Në nëntipin e dytë, pacientët treguan tkurrje të trurit në zona si korteksi limbik dhe lënda gri e thellë përpara se nivelet e sNfL të rriteshin. Ky lloj duket të jetë më i ngadalshëm, me dëmtime të dukshme që ndodhin më vonë.

Hulumtuesit thonĂ« se ky zbulim do t’u mundĂ«sojĂ« mjekĂ«ve tĂ« kuptojnĂ« mĂ« saktĂ« se cilĂ«t pacientĂ« janĂ« nĂ« rrezik mĂ« tĂ« lartĂ« pĂ«r ndĂ«rlikime tĂ« ndryshme, duke hapur rrugĂ«n pĂ«r njĂ« kujdes mĂ« tĂ« personalizuar.

Autori kryesor i studimit, Dr. Arman Eshaghi i UCL, tha: “SM nuk Ă«shtĂ« njĂ« sĂ«mundje e vetme dhe nĂ«ntipet aktuale nuk arrijnĂ« tĂ« pĂ«rshkruajnĂ« ndryshimet themelore tĂ« indeve, tĂ« cilat duhet t’i dimĂ« pĂ«r ta trajtuar atĂ«â€.

The post Zbulohen dy nëntipe të reja të sklerozës së shumëfishtë appeared first on Gazeta Si.

↗

Gjendet një person i vdekur në Lezhë, dyshohet se është vetëvrarë me armë

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Një person është gjetur i vdekur në fshatin Spiten të Lezhës.

Sipas informacioneve paraprake, viktima ka plagë nga arma e zjarrit dhe dyshohet se ka qëlluar veten me armë.

Trupi i pajetë është dërguar në morgun e spitalit të Lezhës, ndërsa policia ka nisur hetimet.

The post Gjendet një person i vdekur në Lezhë, dyshohet se është vetëvrarë me armë appeared first on Gazeta Si.

↗

‘Fushata mashtruese nĂ« WhatsApp’/ Policia apel: Mos klikoni nĂ« mesazhe tĂ« dyshimta

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Nga Gazeta Si- Policia e Shtetit ka paralajmĂ«ruar pĂ«r qarkullimin e njĂ« fushate mashtruese (phishing) nĂ« platformĂ«n “ËhatsApp”, e cila synon marrjen e kontrollit tĂ« llogarive tĂ« pĂ«rdoruesve.

Këto mesazhe paraqiten si kërkesë për votim për çmimin e parë të një burse falas, në favor të një personi të afërt me dërguesin, i cili dyshohet se mund të ketë rënë më parë pre e këtij mashtrimi, duke sjellë më pas përhapjen e mesazhit te kontaktet e tij.

Mesazhet synojnĂ« marrjen e kontrollit tĂ« llogarisĂ« nĂ« aplikacionin “ËhatsApp”, duke i drejtuar pĂ«rdoruesit drejt faqeve tĂ« rreme dhe duke i nxitur tĂ« vendosin kode verifikimi, tĂ« cilat pĂ«rdoren nga autorĂ«t pĂ«r tĂ« pĂ«rvetĂ«suar llogarinĂ«.

Policia e Shtetit iu bĂ«n thirrje qytetarĂ«ve qĂ« tĂ« mos klikojnĂ« nĂ« lidhje tĂ« dyshimta, edhe kur mesazhi iu shkon nga kontakte tĂ« njohura, tĂ« mos japin kode verifikimi, fjalĂ«kalime apo tĂ« dhĂ«na personale, tĂ« aktivizojnĂ« verifikimin me dy hapa (TĂ«o step verification) nĂ« aplikacionin “ËhatsApp” dhe tĂ« raportojnĂ« çdo rast tĂ« dyshimtĂ« pranĂ« PolicisĂ« sĂ« Shtetit.

The post ‘Fushata mashtruese nĂ« WhatsApp’/ Policia apel: Mos klikoni nĂ« mesazhe tĂ« dyshimta appeared first on Gazeta Si.

↗

Fondi akuzon 360 farmaci pĂ«r fatura fiktive, ata paralajmĂ«rojnĂ« greva pĂ«r tĂ« hequr ‘dĂ«nimin’

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Nga Gazeta Si- Kërkesa e Fondit të sigurimit të detyrueshëm të kujdesit shëndetësor (FSDKSH) për të zgjidhur kontratën me rreth 360 farmaci ka sjellë përplasje mes Fondit që i akuzon për fatura fiktive dhe Urdhrit të Farmacistëve, të cilët e cilësojnë si një dënim kolektiv.

Pasditen e kësaj të hëne, një përfaqësi e farmacistëve të penalizuar, janë takuar me përfaqësues të FSDKSH, për të kërkuar tërheqjen e masave penalizuese ndaj tyre.

Por pas 2 orësh, takimi u mbyll pa rezultat. Pas mbledhjes, përmes një peticioni, farmacistët paralajmërojnë se në rast se nuk ka pezullim të vendimeve për mbyllje të kontratave mes tyre dhe FDSKSH, si dhe tërheqje e kallëzimeve penale, ata do të hidhen në grevë.

Farmacistët thonë për Gazetasi.al ,se ky procedim është i pabazuar në fakte e prova dhe se dënimi është kolektiv.

“Ne jemi hallka e fundit e zinxhirit tĂ« kontrolleve qĂ« shteti duhet tĂ« kryente duke nisur nga dogana, tatimet e depot farmaceutike. Si janĂ« ekzekutuar faturat tatimore nga Tatimet kur kanĂ« qenĂ« fiktive?, thotĂ« Eva, e cila ka njĂ« rrjet farmacish nĂ« TiranĂ«.

Teksa një grup përfaqësuesish kishin takimin në FSDKSH, të tjerë kanë protestuar jashtë godinës. Ata e cilësojnë vendimin jo të drejtë dhe kolektiv.

Fondi i Sgurimit të Detyrueshëm të Kujdesit Shëndetësor, kërkon zgjidhjen e kontratës me afro 360 farmaci që japin barna me rimbursim për pacientët si dhe ndjekjen e procedurave penale për disa prej tyre me argumentin e faturave fiktive për gati 10 barna. Në një procesverbal dërguar nga disa prej farmacive, theksohet zgjidhja e kontratës pa afat.

Urdhri i Farmacistëve e konsideron këtë veprim si një dënim masiv kolektiv pa prova dhe që duhet tërhequr menjëherë nga drejtuesit e Fondit.

Në deklaratën zyrtare, Urdhri thotë se ky vendim përfshin pothuajse të gjitha farmacitë që kanë kontratë me këtë institucion.

“Gjithashtu, ky vendim shkakton kolaps nĂ« sistemin farmaceutik me pasoja mbi pacientĂ«t qĂ« pĂ«rfitojnĂ« barna me rimbursim. Procesverbalet janĂ« hartuar nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« njĂ«anshme pa u mbĂ«shtetur nĂ« rregulloren e kontrollit dhe pĂ«r mĂ« tepĂ«r procesverbali nuk pĂ«rmban firmĂ«n e titullarit”, thuhet mĂ« tej nĂ« deklaratĂ«n pĂ«r mediat.

Sipas farmacistëve, shkresa që u është dërguar farmacive, procesverbalet janë paragjykuese, pasi arrijnë drejtpërdrejt në konkluzione për fatura fiktive dhe propozojnë masa ekstreme, si zgjidhje kontrate dhe kallëzim penal, pa një proces të rregullt administrativ si dhe krijon precedent të rrezikshëm, për vazhdimin e marrëdhënies kontraktore Fond-Farmaci.

“Pothuajse tĂ« gjitha farmacitĂ« qĂ« kanĂ« marrĂ« kĂ«to shkresa, janĂ« kontrolluar mĂ« parĂ« nga DrejtoritĂ« Rajonale dhe nga vetĂ« Fondi, me inventarizim fizik pĂ«r barnat pĂ«rkatĂ«se, pa u konstatuar shkeljet e pretenduara”, – thuhet nĂ« reagimin e farmacistĂ«ve.

Gjatë kësaj periudhe janë zhvilluar edhe disa takime me Drejtorin e Përgjithshëm të Fondit ku është kërkuar që Fondi të tërhiqet nga procedura e pa bazuar në kontratë dhe rregullore e penalizimeve kolektive por nuk ka pasur një vendimmarrje.

Pas dështimit për të gjetur një marrëveshje të përbashkët Fond-Farmaci, këta të fundit, përmes një peticioni paralajmërojnë greva dhe tubime.

Peticioni i plotë

Ne, farmacistĂ«t dhe subjektet farmaceutike tĂ« kontraktuara me Fondin e Sigurimit tĂ« DetyrueshĂ«m tĂ« Kujdesit ShĂ«ndetĂ«sor, pĂ«rmes kĂ«tij peticioni shprehim shqetĂ«simin tonĂ« tĂ« thellĂ« dhe kundĂ«rshtimin e plotĂ« ndaj praktikĂ«s sĂ« ndjekur sĂ« fundmi nga Fondi, lidhur me pretendimet pĂ«r “fatura fiktive” pĂ«r barnat Trimbow dhe Foster, praktikĂ« e cila ka vĂ«nĂ« qindra farmaci pĂ«rpara faktit tĂ« kryer dhe nĂ«n kĂ«rcĂ«nimin e masave ekstreme administrative dhe penale.

Ne vlerësojmë se kjo praktikë:

–ështĂ« nĂ« kundĂ«rshtim me rregulloren Nr. 3, datĂ« 22.10.2014, “PĂ«r procedurĂ«n dhe mĂ«nyrĂ«n e kontrollit tĂ«

dhĂ«nĂ«sve tĂ« shĂ«rbimit tĂ« kontraktuar me Fondin” dhe kontratĂ«n Fond – Farmaci 2024;

–shkel parimet themelore tĂ« ligjshmĂ«risĂ«, proporcionalitetit dhe individualizimit tĂ« pĂ«rgjegjĂ«sisĂ«;

–denigron figurĂ«n profesionale tĂ« farmacistit, duke e trajtuar apriori si subjekt abuzues;

–e vendos farmacistin nĂ«n presion tĂ« vazhdueshĂ«m administrativ dhe psikologjik, duke cenuar ushtrimin e

lirë dhe të qetë të profesionit;

–krijon pasiguri juridike dhe rrezikon seriozisht vijueshmĂ«rinĂ« e furnizimit tĂ« pacientĂ«ve me barna tĂ«

rimbursueshme;

–vendos njĂ« precedent tĂ« rrezikshĂ«m pĂ«r marrĂ«dhĂ«nien kontraktuale Fond–Farmaci.

Ne theksojmë se jemi kundër çdo forme abuzimi dhe mbështesim plotësisht kontrollin ligjor dhe transparent, por nuk mund të pranojmë penalizime kolektive, veprime arbitrare dhe kërcënime penale pa prova të verifikueshme dhe pa një proces të rregullt ligjor.

PĂ«r kĂ«to arsye, pĂ«rmes kĂ«tij peticioni, KËRKOJMË:

1. Ndërprerjen e menjëhershme të çdo procedure administrative apo penale të nisur mbi bazën e këtyre 2. 3. 4. 5. procesverbaleve.

Kryerjen e çdo kontrolli vetëm në përputhje të plotë me rregulloren dhe kontratat në fuqi, me inventarizim fizik dhe verifikim individual për çdo farmaci.

Garantimin se nuk do të ketë zgjidhje kontratash apo referime penale pa ndjekur të gjitha procedurat ligjore dhe pa prova të pakontestueshme.

Ndërprerjen e çdo praktike ndëshkuese me karakter kolektiv dhe paragjykues.

Parandalimin e shtrirjes së kësaj praktike për barna të tjera.

Në rast se këto kërkesa nuk merren në konsideratë dhe situata vijon pa zgjidhje, farmacistët rezervojnë të drejtën për të ndjekur të gjitha rrugët ligjore dhe institucionale të parashikuara nga legjislacioni në fuqi, si dhe tubime apo grevë, për mbrojtjen e të drejtave të tyre profesionale dhe kontraktuale.

The post Fondi akuzon 360 farmaci pĂ«r fatura fiktive, ata paralajmĂ«rojnĂ« greva pĂ«r tĂ« hequr ‘dĂ«nimin’ appeared first on Gazeta Si.

↗

Artikujt luksoz dikur ndërtoheshin për të zgjatur, tani po prishen aq lehtë sa moda e shpejtë

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Kur modeli dhe influenceri nĂ« Nju Jork, Wisdom Kaye, shkoi tĂ« blinte nĂ« markĂ«n italiane tĂ« modĂ«s Miu Miu dhe u kthye nĂ« shtĂ«pi me njĂ« grumbull rrobash pĂ«r tĂ« cilat thotĂ« se shpenzoi 18,000 dollarĂ«, ai nuk priste qĂ« disa nga artikujt do t’i shkatĂ«rroheshin para syve.

NĂ« videot tani virale tĂ« postuara nĂ« llogarinĂ« e tij nĂ« TikTok, ku ai numĂ«ron mbi 13 milionĂ« ndjekĂ«s, Kaye shihet duke zbuluar blerjet e tij nga marka. NĂ« klipin e parĂ«, tĂ« postuar nĂ« fillim tĂ« shtatorit, ai e quan veten “njĂ« fans i madh i Miu Miu” pĂ«rpara se tĂ« fillojĂ« tĂ« tregojĂ« detaje se si disa nga blerjet e tij tĂ« reja u shpĂ«rbĂ«nĂ« ndĂ«rsa po i hapte ato, duke thĂ«nĂ« “sapo u ktheva nĂ« shtĂ«pi, gjithçka u shkatĂ«rrua”.

NdĂ«r veshjet qĂ« kishte blerĂ« atĂ« ditĂ«, njĂ« nga butonat e artĂ« nĂ« njĂ« xhaketĂ« xhins “u shkĂ«put nĂ« çastin qĂ« e hapa”, tha ai nĂ« video, duke demonstruar se si e kishte zbĂ«rthyer veshjen pa mĂ«ngĂ«. “E hapa normalisht”, tha Kaye.

Pastaj ai ngriti një pulovër ngjyrë kafe, gjithashtu nga Miu Miu, me një zinxhir të argjendtë dukshëm të prishur.

Kaye tha se kjo nuk i kishte ndodhur kurrë më parë dhe sipas tij, ishte diçka e tmerrshme.

Tre ditĂ« mĂ« vonĂ«, Kaye u shfaq pĂ«rsĂ«ri nĂ« rrjetet sociale tĂ« TikTok. Miu Miu i kishte ofruar atij mundĂ«sinĂ« e rimbursimit ose zĂ«vendĂ«simit tĂ« artikujve tĂ« prishur, shpjegoi ai nĂ« videon e re, duke vĂ«nĂ« nĂ« dukje se zgjodhi tĂ« dytĂ«n dhe donte t’ua zbulonte veshjet e reja fansave tĂ« tij.

Megjithatë, ndërsa filloi të zgjidhte kopsat e jelekut, një kops i ra përsëri.

“Nuk ka mundĂ«si! Kjo Ă«shtĂ« e pabesueshme”, tha ai.

Kaye nuk është i vetmi që i shpreh shqetësimet e tij në mediat sociale. Në tetor, një tjetër influencer, Tiffany Kim, ndau një video në Instagram të një xhakete gri prej leshi nga Miu Miu dhe tregoi se një lidhëse kishte dalë nga njëra prej mëngëve të saj. Disa shikues mund të supozojnë menjëherë se ishte konsumim natyral, por Kim tha se e kishte blerë vetëm një muaj më parë. Ndërsa Miu Miu ofron një shërbim riparimi për produktet e saj, disa dyqane kërkojnë që klientët të paguajnë një tarifë.

“Nuk ka tĂ« bĂ«jĂ« as me tarifĂ«n. UnĂ« mund ta paguaj tarifĂ«n,” tha Kim. “Nuk dua ta paguaj tarifĂ«n sepse fjalĂ« pĂ«r fjalĂ« pagova 2,000 dollarĂ« pĂ«r kĂ«tĂ« xhaketĂ« dhe e vesha vetĂ«m dy herĂ«.”

Diku tjetër, në X, një video e postuar nga Elena Kiu në nëntor tregon atë duke provuar një palë çizme prej lëkure nga Maison Margiela, që sipas saj janë një dështim.

KĂ«to çizme janĂ« njĂ« nga stilet mĂ« tĂ« njohura tĂ« markĂ«s avangardĂ« franceze. NĂ« mbishkrim, Kiu tha se i kishte blerĂ« kĂ«pucĂ«t pĂ«r 1000 dollarĂ« dhe shprehu zhgĂ«njim qĂ« thembra nuk ishte bĂ«rĂ« prej “lĂ«kure”, por “e zbrazĂ«t me plastikĂ«â€.

“Si stiliste mode, e kuptoj sa e mundimshme Ă«shtĂ« artizanati dhe nuk pres qĂ« moda tĂ« mbetet e pastĂ«r pas konsumimit tĂ« tepĂ«rt, por kĂ«to kĂ«pucĂ« nuk visheshin. I kam veshur mĂ« pak se njĂ« herĂ« nĂ« muaj, kryesisht pĂ«r raste tĂ« veçanta.”

KĂ«to video tĂ« shpĂ«rndara gjerĂ«sisht kanĂ« shkaktuar zemĂ«rim midis pĂ«rdoruesve tĂ« mediave sociale, me disa qĂ« vĂ«nĂ« nĂ« pikĂ«pyetje vlerĂ«n e mallrave tĂ« nivelit tĂ« lartĂ«, veçanĂ«risht pasi çmimet janĂ« rritur nĂ« mĂ«nyrĂ« eksponenciale me kalimin e kohĂ«s. TĂ« tjerĂ« kritikuan industrinĂ« e luksit pĂ«r atĂ« qĂ« e shohin si pĂ«rqendrim shumĂ« tĂ« madh nĂ« markĂ« dhe trende, dhe jo mjaftueshĂ«m nĂ« qĂ«ndrueshmĂ«ri. “Si konsumatorĂ« tĂ« modĂ«s, duhet tĂ« ndalojmĂ« sĂ« bleri Miu Miu derisa tĂ« mĂ«sojnĂ« se si tĂ« prodhojnĂ« veshje qĂ« nuk prishen”, shkroi Odunayo Ojo, krijuesi i pĂ«rmbajtjes i njohur mĂ« mirĂ« si Fashion Roadman, ndĂ«rsa rishpĂ«rndau videon e Kim. “Fakti qĂ« Ă«shtĂ« e shtrenjtĂ« nuk e bĂ«n luks nĂ«se cilĂ«sia nuk Ă«shtĂ« aty!” komentoi njĂ« pĂ«rdorues tjetĂ«r nĂ« pĂ«rgjigje.

I pyetur nĂ«se Grupi Prada, i cili zotĂ«ron Miu Miu, Ă«shtĂ« nĂ« dijeni tĂ« kĂ«tyre videove dhe çfarĂ« po bĂ«n pĂ«r tĂ« parandaluar probleme tĂ« ardhshme me cilĂ«sinĂ« e produktit, kompania i tha CNN se “KĂ«to ishin dy incidente tĂ« izoluara dhe ato nuk tregojnĂ« probleme tĂ« cilĂ«sisĂ« pĂ«r markĂ«n. Ne i trajtuam tĂ« dy rastet pĂ«rmes shĂ«rbimit ndaj klientit, me kujdes, siç bĂ«jmĂ« zakonisht me tĂ« gjithĂ« klientĂ«t tanĂ«.” Grupi shtoi se “shkalla globale e kthimit pas blerjes sĂ« Miu Miu varion midis 0.2% dhe 0.3%, duke e bĂ«rĂ« atĂ« njĂ« nga mĂ« tĂ« ulĂ«tat nĂ« tregun e luksit.”

Maison Margiela nuk iu përgjigj kërkesës së CNN për koment.

A është vërtet në rënie cilësia e modës luksoze?

Incidentet e fundit mund të përkojnë me një çështje më të gjerë në modën luksoze, ku disa ekspertë besojnë se çmimet e larta nuk garantojnë më një nivel të caktuar mjeshtërie. Ato gjithashtu kanë nxitur disa krahasime me markat e modës së lartë dhe të shpejtë, të cilat shpesh shoqërohen me copa të drejtuara nga trendet që nuk janë gjithmonë të ndërtuara për të zgjatur. Dana Thomas, autore dhe gazetare, e cila kaloi mbi tre dekada duke mbuluar sektorin e modës luksoze për New York Times, Wall Street Journal dhe Washington Post, vuri në dukje probleme të ngjashme cilësore me markat luksoze në vitet 2000, duke sugjeruar një problem të gjatë në këtë sektor.

Thomas kujtoi udhëtimet e kaluara në Milano që do të rezultonin në një mori blerjesh në markat e njohura luksoze italiane.

 “Me buxhetin tim tĂ« vogĂ«l prej 1000 eurosh mund tĂ« blija disa pantallona, ​​disa pulovra, njĂ« palĂ« kĂ«pucĂ«, ndoshta edhe njĂ« çantĂ« dore. MĂ« kushtoi shumĂ«.” Por pastaj, vuri re ajo, “NjĂ« sezon nĂ« tjetrin, cilĂ«sia po binte. Ajo qĂ« dikur ishte njĂ« copĂ« e thurur tani ishte pjesĂ« e qepur sĂ« bashku. Kopsat binin lehtĂ«. Ngjyra po zbehej.”

Thomas vazhdoi: “Mendova, çfarĂ« po ndodh kĂ«tu? Çmimet po rriteshin mjaft rregullisht. Si gazetare, po shkruaja artikuj rreth asaj se si kĂ«to kompani po lulĂ«zonin.”

Ajo pa që shitjet e markave po rriteshin minimalisht, megjithatë fitimet e tyre ishin të konsiderueshme.

“Jam e tmerrshme nĂ« matematikĂ«, por kishte njĂ« ndryshim ekstrem midis tĂ« dyjave. NdĂ«rkohĂ«, si konsumatore, mund tĂ« shihja se cilĂ«sia po binte”, tha ajo. Dyshimet e saj se disa marka ishin “tĂ«rĂ«sisht tĂ« pĂ«rqendruara nĂ« rezultatin pĂ«rfundimtar” dhe se “po e ndryshonin fokusin e tyre nga produktet e bukura nĂ« fitime tĂ« bukura” u bĂ«nĂ« kĂ«shtu shtysa pĂ«r librin e saj.

Volkan Yilmaz, specialist lĂ«kure, ndan njĂ« pikĂ«pamje tĂ« ngjashme. Yilmaz ka grumbulluar 1.3 milion ndjekĂ«s nĂ« TikTok, mbi 780,000 nĂ« Instagram dhe gjysmĂ« milioni tĂ« tjerĂ« nĂ« YouTube pĂ«r copĂ«timin dhe dekonstruksionin e çantave dhe mallrave tĂ« tjera prej lĂ«kure nga markat luksoze, duke pĂ«rfshirĂ« Louis Vuitton dhe Chanel, me qĂ«llimin pĂ«r t’iu pĂ«rgjigjur njĂ« pyetjeje tĂ« thjeshtĂ«: “A ia vlen?”

Në një video-konferencë, ai pranoi se rritja e platformave të mediave sociale ua ka bërë më të lehtë klientëve të ndajnë mendimet e tyre, dhe për këtë arsye, videot që shprehin zhgënjim me blerjet luksoze mund të duken shumë më të shpeshta se në vitet e kaluara, por ai beson se ka pasur edhe një zhvendosje drejt produkteve me cilësi më të ulët.

Yilmaz nuk pĂ«rmendi marka specifike tĂ« nivelit tĂ« lartĂ«, por tha se gjatĂ« analizimit tĂ« çantave qĂ« ishin prodhuar sĂ« fundmi, ai mendonte se stilet e vjetra dhe teknikat e pĂ«rdorura pĂ«r t’i bĂ«rĂ« ato, ishin relativisht “mĂ« tĂ« sofistikuara”, materialet “mĂ« artizanale”. MegjithatĂ«, “ato janĂ« mĂ« tĂ« vĂ«shtira pĂ«r t’u bĂ«rĂ« dhe nuk janĂ« aq tĂ« shpejta pĂ«r t’u bĂ«rĂ« nĂ« sasi tĂ« mĂ«dha”, tha ai – gjĂ« qĂ« mund tĂ« mos pĂ«rputhet me nevojat e kompanive tĂ« mĂ«dha, disa prej tĂ« cilave kanĂ« pĂ«rdorur metoda tĂ« ngjashme me prodhimin masiv pĂ«r tĂ« pĂ«rballuar kĂ«rkesĂ«n e lartĂ« tĂ« konsumatorĂ«ve.

Cilat rrugë të shkurtra po ndiqen dhe pse?

Ndërsa një pjesë e prodhimit ende ndodh në qendrat tradicionale luksoze si Italia, montimi përfundimtar ose krijimi i komponentëve të një produkti shpesh ndodh diku tjetër, pasi shumë marka të nivelit të lartë ia japin prodhimin fabrikave të palëve të treta në rajone me kosto të ulët.

Në vitet 2024 dhe 2025, një seri hetimesh nga prokurorët italianë ekspozuan shfrytëzimin sistemik të punës brenda zinxhirëve të furnizimit të disa markave luksoze. Këto hetime zbuluan se markat shpesh ia jepnin prodhimin një rrjeti nënkontraktorësh, shumë prej të cilëve në pronësi kineze, të cilët përdornin punë të padokumentuar në kushte të ngjashme me ato të fabrikave të punës për të maksimizuar kufijtë e fitimit. Yilmaz shtoi se rritjet e tepruara të çmimeve në sektorin e luksit, ndërsa markat kërkojnë të përballojnë një ngadalësim të tregut global dhe rritjen e kostove të prodhimit, vetëm sa e kanë përkeqësuar problemin.

Ai shtoi: “Kjo nuk do tĂ« thotĂ« qĂ« çdo gjĂ« qĂ« prodhohet Ă«shtĂ« mbeturinĂ«, por pĂ«r fat tĂ« keq, rritja e çmimeve nuk do tĂ« thotĂ« njĂ« rritje tĂ« cilĂ«sisĂ«.”

Për Thomasin, ulja e kostove është e dukshme.

Ajo tregoi veshjet me skaje të papërpunuara si një shembull, duke rrëfyer një bisedë me Alber Elbaz, stilistin e ndjerë që rigjallëroi shtëpinë franceze Lanvin dhe themeloi markën AZ Factory, të cilën e drejtoi me konglomeratin zviceran të luksit Richemont për pak më shumë se tre vjet deri në mbylljen e saj në maj 2024.

“Ai mĂ« tha se Ă«shtĂ« mĂ« lirĂ« tĂ« presĂ«sh njĂ« cep dhe ta lĂ«sh tĂ« papĂ«rpunuar, sesa ta palosĂ«sh dhe ta shtypĂ«sh vazhdimisht”, tha ajo. Po bĂ«n katĂ«r ose pesĂ« hapa jashtĂ« procesit. Pra, nuk ishte vetĂ«m njĂ« trend stili, por edhe ekonomik.”

Në disa raste, markat e nivelit të lartë ndajnë të njëjtat ambiente prodhimi me ato në rrugën kryesore.

Thomas tregoi vizitĂ«n e njĂ« fabrike “me tĂ« njĂ«jtĂ«t punĂ«torĂ«, nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n linjĂ« montimi” qĂ« prodhonte çanta si pĂ«r markat luksoze ashtu edhe pĂ«r ato tĂ« qendrave tregtare.

“Por ato çanta ndoshta kushtonin 10 ose 12 dollarĂ« dhe shiteshin nga markat e qendrave tregtare pĂ«r 100 dollarĂ«, ndĂ«rsa marka luksoze i shiste pĂ«r 1,200 dollarĂ«.” Dallimi kryesor, vuri nĂ« dukje ajo, ishin materialet qĂ« pĂ«rdoren.

Por tani, edhe markat luksoze po kërkojnë të ulin kostot kur bëhet fjalë për materialet.

“PĂ«rfundimet qĂ« pĂ«rdoren janĂ« mĂ« komerciale”, tha Diana Kakkar, bashkĂ«themeluese e MAES London, furnizues veshjesh premium.

“Markat ia dalin mbanĂ« duke thĂ«nĂ« se diçka Ă«shtĂ« njĂ« xhaketĂ« leshi, por nĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ« Ă«shtĂ« 30% lesh dhe 70% poliester ose akrilik.”

NĂ« rastin e Maison Margiela, marka nuk Ă«shtĂ« e vetmja qĂ« pĂ«rdor plastikĂ« brenda takave tĂ« kĂ«pucĂ«ve – kjo Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« njĂ« praktikĂ« e pĂ«rhapur nĂ« industri, sipas Caroline Groves, kĂ«pucare me porosi.

“Shumica e kĂ«pucĂ«ve tradicionale janĂ« bĂ«rĂ« prej lĂ«kure tĂ« trashĂ«, e cila pritet dhe vendoset njĂ«ra mbi tjetrĂ«n. QĂ« nga shekulli i 17-tĂ« e tutje, njerĂ«zit filluan tĂ« pĂ«rdorin dru brenda njĂ« take dhe pastaj palosnin lĂ«kurĂ« ose mĂ«ndafsh sipĂ«r saj”, tha ajo.

“Plastika ia kaloi drurit nĂ« njĂ« moment, sepse njerĂ«zit mund tĂ« prodhonin qindra dhe mijĂ«ra nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ«, shumĂ« lirĂ«.”

MegjithatĂ«, ajo vuri nĂ« dukje se â€œĂ«shtĂ« e ligjshme dhe i jep njĂ« brendĂ«si tĂ« fortĂ« njĂ« take qĂ« mĂ« pas mbulohet”.

ÇfarĂ« ndodh tani me markat dhe klientĂ«t e tyre?

PĂ«r Yilmazin, cikli i krijimit dhe konsumit tĂ« vazhdueshĂ«m, nĂ« tĂ« gjithĂ« sektorin e luksit (nĂ« formĂ«n e koleksioneve tĂ« reja, pĂ«rmbajtjes sĂ« pafundme dhe shitjeve mĂ« tĂ« mĂ«dha) shĂ«non njĂ« zhvendosje nga praktikat historike tĂ« mungesĂ«s dhe artizanatit. Ai mban njĂ« pikĂ«pamje cinike, duke vĂ«nĂ« nĂ« dukje se njĂ« numĂ«r nĂ« rritje i produkteve luksoze “shkatĂ«rrohen mĂ« shpejt
 sepse ka nevojĂ« qĂ« njerĂ«zit tĂ« vazhdojnĂ« tĂ« konsumojnĂ«. Çdo tremujor, kĂ«to korporata duhet tĂ« raportojnĂ« shitje mĂ« tĂ« mira. Si do tĂ« ndodhĂ« kjo nĂ«se gjithçka zgjat pĂ«rgjithmonĂ«?”

ËshtĂ« pjesĂ«risht arsyeja pse prodhuesi francez i mallrave luksoze HermĂšs shpesh pĂ«rmendet si njĂ« shembull i shquar i luksit dhe renditet vazhdimisht si njĂ« nga markat mĂ« ekskluzive nĂ« botĂ«. MĂ« herĂ«t kĂ«tĂ« vit, ajo madje e kaloi LVMH si kompania luksoze mĂ« e vlefshme nĂ« botĂ« pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« (megjithatĂ«, aksionet janĂ« stabilizuar qĂ« atĂ«herĂ« dhe LVMH rimori vendin e saj tĂ« parĂ« nĂ« fund tĂ« vitit 2025).

Kur HermÚs u listua në bursë në vitin 1993, familja themeluese mbajti një shumicë të konsiderueshme pronësie, duke listuar vetëm një pjesë të vogël të aksioneve.

“ËshtĂ« njĂ« lloj mĂ«nyre pĂ«r t’i mbajtur ata pĂ«rgjegjĂ«s dhe pĂ«r t’i bĂ«rĂ« ata tĂ« japin llogari ndaj aksionarĂ«ve, por ata ende mbajnĂ« kontrollin e kompanisĂ«. Ata i japin llogari vetes sĂ« pari”, tha Thomas. MĂ« pas, kompania ishte nĂ« gjendje tĂ« theksonte artizanatin dhe rrallĂ«sinĂ«, dhe t’i pĂ«rmbahej njĂ« modeli biznesi shumĂ« selektiv qĂ« ka mbetur kryesisht i pandryshuar pĂ«r gati dy shekuj.

Reagimi negativ nĂ« internet, beson Yilmaz, shĂ«rben si “njĂ« thirrje zgjimi” pĂ«r industrinĂ«.

The post Artikujt luksoz dikur ndërtoheshin për të zgjatur, tani po prishen aq lehtë sa moda e shpejtë appeared first on Gazeta Si.

↗

Pesë ditë pa furnizim me ujë, qytetarët e Vlorës protestojnë para bashkisë

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Prej 4 ditësh, në Vlorë mungon uji i pijshëm për shkak të një defekti në ujësjellës i cili ende nuk është riparuar.

Pasi mbushën ujë në det, banorët janë drejtuar në orët e para të ditës së sotme drejt burimit nëntokësor, i cili ndodhet pranë tunelit të Ujit të Ftohtë, por dhe një depoje të ujësjellësit që ndodhet në këtë zonë.

Gjithashtu, në sheshin përpara bashkisë janë mbledhur qytetarët, të cilët po përplasen me policinë duke tentuar të futen në ambientet e brendshme të bashkisë.

Në drejtim të efektivëve të policisë, qytetarët kanë hedhur letra higjienike ndërsa me bidonë në duar kërkojnë prezencën e kryetares së bashkisë, Brunilda Mersini.

Qytetarët janë shprehur të indinjuar për situatën e krijuar dhe kanë fajësuar institucionet e Vlorës për mungesën e zgjidhjes.

NjĂ« ditĂ« mĂ« parĂ«, tĂ« irrituar nga mungesa e ujit tĂ« pijshĂ«m, disa qytetarĂ« kanĂ« hyrĂ« me forcĂ« nĂ« ambientet e Teatrit “Petro Marko”, aty ku po zhvillohej mbrĂ«mja gala, festa e fundvitit pĂ«r qytetarĂ«t e VlorĂ«s ku nĂ« duar mbanin pankarta “S’ka gala pa u la”.

The post Pesë ditë pa furnizim me ujë, qytetarët e Vlorës protestojnë para bashkisë appeared first on Gazeta Si.

↗

I dënuar për dhunë në familje, ndërron jetë 50-vjeçari në burgun e Lezhës

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Një 50-vjeçar i dënuar ka ndërruar jetë në burgun e Lezhës.

I dënuari Sotir Shabani është konstatuar nga oficeri i burgut gjatë ndërrimit të turneve teksa pa se 50-vjeçari, i cili merrte mjekim të detyruar, nuk po reagonte.

Ai menjëherë ka njoftuar mjekun e turnit, i cili pas verifikimit ka konstatuar se i dënuari kishte ndërruar jetë.

Shabani, lindur dhe banues nĂ« Ballsh ndodhej nĂ« burg qĂ« prej 2021, pĂ«r veprĂ«n penale “DhunĂ« nĂ« familje”.

The post I dënuar për dhunë në familje, ndërron jetë 50-vjeçari në burgun e Lezhës appeared first on Gazeta Si.

↗

Viti mbyllet me acar, temperaturat ulen deri në -9 gradë

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

E hëna do të jetë dita më e ftohtë e javës, me kthjellime paradite dhe vranësira në orët e pasdites e mbrëmjes. Temperaturat do të bien ndjeshëm, nga -6°C deri në 12°C.

Duke nisur nga dita e nesërme do të shtohen vranësirat ndërkohë që temperaturat minimale dhe maksimale do të bien edhe pse do ketë diell. Por gjithashtu nuk do mungojnë as reshjet.

Pritet që të ketë reshje të pakta të shiut në zonat e ulta dhe bregdetare dhe reshje dëbore në zonat malore.

The post Viti mbyllet me acar, temperaturat ulen deri në -9 gradë appeared first on Gazeta Si.

↗

Rrudhat si ‘shenja nderi’: Si ta pĂ«rqafojmĂ« njĂ« fytyrĂ« tĂ« plakur

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Ashtu si organet tona të tjera, lëkura jonë fillon të plaket që nga momenti që lindim. Në një botë të fiksuar pas rinisë, ja se si mund të kujdeseni për lëkurën tuaj ndërsa përqafoni një fytyrë që po plaket.

Në malin Olimp, diku rreth viteve 800-900 para Krishtit, perëndive dhe perëndeshave të Greqisë së Lashtë u shërbehej nektar i ëmbël nga Hebe, perëndesha e rinisë së pavdekshme.

NjĂ« grua e re e bukur, Hebe ishte simboli i tĂ« qenit nĂ« “kulmin e jetĂ«s”. Homologu i saj, Gerasi, perĂ«ndia ose shpirti i pleqĂ«risĂ«, pĂ«rshkruhej si njĂ« burrĂ« i rraskapitur dhe i rrudhur, shpesh i mbĂ«shtetur nĂ« njĂ« bastun. NĂ« vend tĂ« bukurisĂ«, ai pĂ«rfaqĂ«sonte rĂ«nien biologjike dhe frikĂ«n nga vdekja. SĂ« bashku, Hebe dhe Gerasi janĂ« vetĂ«m njĂ« nga shumĂ« pĂ«rfaqĂ«simet e plakjes nĂ« kulturĂ«n dhe historinĂ« tonĂ« qĂ« shĂ«rbejne pĂ«r tĂ« na kujtuar se askush nuk mund t’i shpĂ«tojĂ« kalimit tĂ« kohĂ«s.

Obsesioni i njerĂ«zimit me rininĂ« Ă«shtĂ« intensifikuar vetĂ«m qĂ« nga Greqia e LashtĂ«. LĂ«kura jonĂ«, njĂ« ekosistem i gjallĂ«, Ă«shtĂ« nĂ« qendĂ«r tĂ« kĂ«saj – jo vetĂ«m qĂ« Ă«shtĂ« organi mĂ« i madh nĂ« trup, por Ă«shtĂ« edhe i dukshĂ«m – ose siç e tha njĂ« grup studiuesish nĂ« FrancĂ«, “social”. NĂ« fakt, nĂ« studimin e tyre tĂ« 1,300 njerĂ«zve nĂ« 54 vende dhe pesĂ« grupmosha sociologjike, 85% e pjesĂ«marrĂ«sve menduan se lĂ«kura e tyre pasqyronte personalitetin e tyre, duke sugjeruar se Ă«shtĂ« e lidhur me ndjenjĂ«n e vetvetes.

Ashtu si organet tona tĂ« tjera, lĂ«kura plaket qĂ« nga momenti qĂ« lindim – kĂ«shtu qĂ« lufta pĂ«r ta mbajtur atĂ« tĂ« duket e butĂ« si e njĂ« foshnje Ă«shtĂ« e kushtueshme. QĂ« nga viti 2024, madhĂ«sia e tregut global tĂ« produkteve kundĂ«r plakjes u vlerĂ«sua nĂ« afĂ«rsisht 52 miliardĂ« dollarĂ« nĂ« 2024 dhe pritet tĂ« arrijĂ« 80 miliardĂ« dollarĂ« deri nĂ« vitin 2030. Por pse pĂ«rpiqemi t’i rezistojmĂ« njĂ« fytyre qĂ« plaket dhe si mund ta pĂ«rqafojmĂ« atĂ«?

Si ndryshon lëkura jonë ndërsa plakemi

Lëkura jonë është e pabesueshme. Edhe pse është vetëm disa milimetra e trashë, ajo përbën rreth 15% të peshës totale të trupit tonë.

“LĂ«kura Ă«shtĂ« njĂ« organ shumĂ« i rĂ«ndĂ«sishĂ«m qĂ« e marrim si tĂ« mirĂ«qenĂ«, edhe pse Ă«shtĂ« organi qĂ« e veshim nga jashtĂ«â€, thotĂ« George Murphy, profesor nĂ« Harvard.

“LĂ«kura na mbron, Ă«shtĂ« ndĂ«rfaqja kryesore me mjedisin e jashtĂ«m, i cili shpesh Ă«shtĂ« armiqĂ«sor”.

Lëkura jonë vepron si një barrierë nga mikrobet, infeksionet dhe traumat fizike, ose cdo gjë tjetër që mund të na dëmtojë, si rrezet UV nga dielli.

Ajo gjithashtu rregullon temperaturën e trupit tonë dhe prodhon hormone dhe vitamina.

“BĂ«n kaq shumĂ« gjĂ«ra tĂ« ndryshme qĂ« janĂ« absolutisht kritike pĂ«r jetĂ«n. NĂ«se humbni pjesĂ«n mĂ« tĂ« madhe tĂ« lĂ«kurĂ«s suaj, zakonisht Ă«shtĂ« fatale”, thotĂ« Murphy.

Lëkura jonë plaket si në mënyrë të brendshme (plakje e pashmangshme kronologjike) ashtu edhe në mënyrë të jashtme (për shkak të mjedisit tonë të jashtëm). Në të dyja rastet, nivelet e kolagjenit (një proteinë në trup e rëndësishme për strukturën e lëkurës) ulen dhe enët tona të gjakut bëhen më të brishta.

“Ajo qĂ« ndodh me lĂ«kurĂ«n tonĂ« kur plakemi Ă«shtĂ« se ajo humbet shumĂ« nga pĂ«rbĂ«rĂ«sit strukturorĂ« dhe funksionalĂ« qĂ« janĂ« krijuar pĂ«r tĂ« na mbrojtur”, thotĂ« Murphy.

Me kalimin e kohĂ«s, qelizat tona staminale fillojnĂ« tĂ« rigjenerohen me njĂ« ritĂ«m mĂ« tĂ« ngadaltĂ«, gjĂ« qĂ« ndikon nĂ« funksionimin e secilĂ«s prej tre shtresave tĂ« lĂ«kurĂ«s – epidermĂ«s (shtresa e jashtme), dermĂ«s (shtresa e mesme) dhe nĂ«nlĂ«kurĂ«s (e bĂ«rĂ« nga dhjami dhe indi lidhĂ«s). NĂ« thelb, lĂ«kura jonĂ« hollohet, thahet dhe humbet elasticitetin. Kjo shpjegon pse si tĂ« rritur tĂ« moshuar, lĂ«kura jonĂ« Ă«shtĂ« mĂ« pak e aftĂ« tĂ« na mbrojĂ« – pĂ«r shembull, plagĂ«t zgjasin mĂ« shumĂ« pĂ«r t’u shĂ«ruar.

Sigurisht, disa ndryshime janĂ« tĂ« dukshme – si njolla tĂ« errĂ«ta, lĂ«kurĂ« e lirshme dhe rrudha. Rrudhat, ose palosjet nĂ« lĂ«kurĂ« mund tĂ« shfaqen pĂ«r njĂ« sĂ«rĂ« arsyesh: dĂ«mtimi nga dielli, pirja e duhanit dhe sigurisht, plakja natyrale – me lĂ«kurĂ«n tonĂ« qĂ« humbet elasticitetin, disa rrudha bĂ«hen statike, qĂ« do tĂ« thotĂ« se janĂ« gjithmonĂ« aty. Mund tĂ« shihni qĂ« struktura e fytyrĂ«s suaj ndryshon me moshĂ«n. Balli mund tĂ« duket mĂ« i madh ndĂ«rsa vija e flokĂ«ve tĂ«rhiqet, buzĂ«t bĂ«hen mĂ« tĂ« holla dhe maja e hundĂ«s mund tĂ« ulet ndĂ«rsa indi lidhĂ«s qĂ« mbĂ«shtet kĂ«rcin nazal dobĂ«sohet. Nofullat, copat mishtore tĂ« lĂ«kurĂ«s, varen rreth faqeve dhe mjekrĂ«s ndĂ«rsa vija e nofullĂ«s sonĂ« humbet pĂ«rkufizimin.

Përqafimi i një fytyre që plaket është sfiduese

Nuk Ă«shtĂ« çudi qĂ« ndĂ«rsa lĂ«kura dhe fytyrat tona plaken, kjo mund tĂ« na ndikojĂ« psikologjikisht. Dhe fjalĂ« qĂ« tingĂ«llojnĂ« tĂ« pakĂ«ndshme si “rrudhat” nuk ndihmojnĂ«.

Mënyra se si e përpunojmë një fytyrë që plaket mund të ndryshojë midis kulturave, etnive dhe gjinive. Në përgjithësi, nuk ka aq shumë kërkime mbi imazhin e trupit përmes këndvështrimit të plakjes tek të rriturit e moshës së mesme ose më të vjetër, thotë Beth Daniels, drejtoreshë e Qendrës për Kërkime të Pamjes në Universitetin e Anglisë Perëndimore. Hulumtimet e kufizuara që janë bërë gjithashtu nuk kanë diversitet dhe kanë tendencë të përqendrohen tek europianët e bardhë, thotë ajo.

MegjithatĂ«, njĂ« gjĂ« qĂ« dimĂ« Ă«shtĂ« se, ndĂ«rsa tĂ« moshuarit nĂ« pĂ«rgjithĂ«si janĂ« mĂ« tĂ« prirur tĂ« pranojnĂ« trupat e tyre ndĂ«rsa plaken, pĂ«rvojat mashkullore dhe femĂ«rore tĂ« imazhit tĂ« trupit janĂ« tĂ« ndryshme, zakonisht sepse standardet e bukurisĂ« femĂ«rore janĂ« mĂ« tĂ« lidhura fort me rininĂ«, veçanĂ«risht nĂ« shoqĂ«ritĂ« perĂ«ndimore. Kjo nganjĂ«herĂ« Ă«shtĂ« referuar si “standardi i dyfishtĂ« i plakjes”, ku gratĂ« pĂ«rballen me njĂ« presion mĂ« tĂ« madh pĂ«r tĂ« vazhduar tĂ« duken tĂ« reja me kalimin e moshĂ«s.

NĂ« njĂ« studim cilĂ«sor mbi mĂ«nyrĂ«n se si burrat dhe gratĂ« i perceptojnĂ« trupat e tyre pĂ«rmes kĂ«ndvĂ«shtrimit tĂ« plakjes, pĂ«r shembull, burrat u pĂ«rqendruan nĂ« “funksionalitetin” e trupave tĂ« tyre, ndĂ«rsa gratĂ« u pĂ«rqendruan nĂ« “shfaqje” – dhe besonin se plakja ka njĂ« ndikim negativ nĂ« atraktivitetin e tyre.

“NjĂ« presion i ndryshĂ«m vjen me mbivlerĂ«simin e tĂ« rinjve”, thotĂ« Daniels. “Kur shohim idealet kulturore tĂ« bukurisĂ«, ato kanĂ« tendencĂ« tĂ« pasqyrojnĂ« trupa dhe fytyra tĂ« reja. NdĂ«rsa plakemi, largohemi mĂ« shumĂ« nga kjo.”

Carolyn Karoll, psikoterapiste e specializuar nĂ« trajtimin e shqetĂ«simeve tĂ« imazhit tĂ« trupit dhe çrregullimeve tĂ« tĂ« ngrĂ«nit, ndihmon klientĂ«t qĂ« kanĂ« vĂ«shtirĂ«si tĂ« pranojnĂ« trupat e tyre tĂ« plakur. “Idealet e bukurisĂ« janĂ« tĂ« ndĂ«rtuara shoqĂ«risht. Lajmi i mirĂ« Ă«shtĂ« se, pĂ«r shkak se janĂ« tĂ« ndĂ«rtuara shoqĂ«risht, ato nuk janĂ« tĂ« vĂ«rteta. Dhe kjo do tĂ« thotĂ« qĂ« ne mund t’i kundĂ«rshtojmĂ« ato dhe tĂ« ndĂ«rtojmĂ« rrĂ«fimet tona.”

Disa studime kanĂ« treguar se ndĂ«rsa gratĂ« plaken, ato fillojnĂ« tĂ« kujdesen mĂ« pak pĂ«r pamjen e tyre – me disa qĂ« i etiketojnĂ« rrudhat e fytyrĂ«s si “medalje nderi”. MegjithatĂ«, hulumtimet tregojnĂ« gjithashtu se gratĂ« janĂ« tĂ« prirura t’i nĂ«nshtrohen ndĂ«rhyrjeve tĂ« bukurisĂ« dhe anti-plakjes, siç janĂ« procedurat kozmetike e dhe jo-kirurgjikale pĂ«r tĂ« luftuar plakjen, dĂ«shirĂ«n pĂ«r tĂ« tĂ«rhequr ose mbajtur njĂ« partner dhe pĂ«r tĂ« mvajtur punĂ«n.

“Mendoj se Ă«shtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme tĂ« theksohet se individĂ«t nuk janĂ« fajtorĂ« qĂ« ndiejnĂ« atĂ« presion kundĂ«r-plakjes, sepse Ă«shtĂ« real”, thotĂ« Daniels.

“Dhe mund tĂ« ndĂ«rhyjĂ«, pĂ«r shembull, edhe nĂ« vendin e punĂ«s, ku punonjĂ«sit mĂ« tĂ« vjetĂ«r mund tĂ« diskriminohen pĂ«r shkak tĂ« flokĂ«ve tĂ« thinjur dhe rrudhave, dhe supozimit se janĂ« mĂ« tĂ« vjetĂ«r dhe mĂ« pak tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m.”

Kjo nuk do të thotë që disa burra nuk e ndiejnë atë presion gjithashtu. Disa studime kanë treguar se imazhi i trupit mashkullor bëhet gjithashtu më negativ me moshën. Në SHBA, gjatë vitit 2024, 7% e të gjithë pacientëve të kirurgjisë plastike ishin meshkuj, dhe në Mbretërinë e Bashkuar më shumë burra po i drejtohen procedurave kozmetike si lifting i fytyrës dhe qafës, të cilat shtrëngojnë dhe ngrenë lëkurën. Në fakt, lifting i fytyrës po bëhet gjithnjë e më popullor si për burrat ashtu edhe për gratë në Mbretërinë e Bashkuar dhe SHBA, me të rinjtë që gjithashtu i drejtohen kësaj procedure.

Injeksionet anti-rrudhĂ« si Botox janĂ« gjithashtu tĂ« zakonshme. Shoqata Amerikane e KirurgĂ«ve PlastikĂ« regjistroi pothuajse 10 milionĂ« procedura injeksioni neuromodulator (njĂ« ilaç i injektueshĂ«m si Botox qĂ« relakson nervat) nĂ« vitin 2024, nĂ« tĂ« gjithĂ« SHBA-nĂ«. 94 pĂ«r qind e kĂ«tyre procedurave u kryen te gratĂ«. NĂ«se injektojmĂ« Botox nĂ« lĂ«kurĂ«n tonĂ«, thotĂ« Murphy, mund tĂ« na shfaqen mĂ« pak rrudha sepse po paralizojmĂ« disa nerva, “por kĂ«to nuk janĂ« ilaçe tĂ« pĂ«rhershme fiziologjike qĂ« trajtojnĂ« qafĂ«n e biologjisĂ« themelore tĂ« asaj qĂ« po shkakton plakjen e lĂ«kurĂ«s. ËshtĂ« pak a shumĂ« vendosja e njĂ« fashĂ« mbi tĂ«â€. MegjithatĂ«, ai thotĂ« se “njerĂ«zit do tĂ« marrin pĂ«rfitime afatshkurtra nga kĂ«to qasje”.

Si mund të ndihmojë kujdesi për lëkurën tuaj

Ka mënyra se si mund të kujdeseni për lëkurën tuaj, të cilat nga ana tjetër mund të ndihmojnë në procesin e plakjes së saj.

“Problemi Ă«shtĂ« se, padyshim, njerĂ«zit e shohin lĂ«kurĂ«n jo si njĂ« organ funksional, por si njĂ« organ kozmetik qĂ« e veshim nga jashtĂ«â€, thotĂ« Murphy, duke theksuar se duhet tĂ« tregojmĂ« vlerĂ«sim tĂ« madh pĂ«r lĂ«kurĂ«n tonĂ« dhe gjithçka qĂ« ajo bĂ«n pĂ«r shĂ«ndetin tonĂ« tĂ« pĂ«rgjithshĂ«m.

KĂ«shillat kryesore pĂ«r tĂ« mbrojtur lĂ«kurĂ«n janĂ« tĂ« shmangni ekspozimin e tepĂ«rt nĂ« diell, ta mbani lĂ«kurĂ«n tĂ« lagĂ«sht, tĂ« hidratuar dhe tĂ« pastĂ«r, si dhe tĂ« keni njĂ« dietĂ« tĂ« mirĂ«. Konsumimi i njĂ« game tĂ« gjerĂ« ushqimesh tĂ« pasura me vitamina dhe qĂ« pĂ«rmbajnĂ« yndyrna esenciale si acidet yndyrore omega mund t’i sjellĂ« dobi lĂ«kurĂ«s suaj ndĂ«rsa plaket.

Miranda Farage, dermatotoksikologe klinike, shkencĂ«tare qĂ« studion se si substancat toksike ndikojnĂ« nĂ« lĂ«kurĂ«, thotĂ« se ndĂ«rsa nuk mund tĂ« bĂ«jmĂ« asgjĂ« pĂ«r gjenetikĂ«n, zgjedhjet tona tĂ« stilit tĂ« jetesĂ«s – tĂ« ushqyerit, ushtrimet, por edhe menaxhimi i stresit – tĂ« gjitha ndikojnĂ« nĂ« shĂ«ndetin e lĂ«kurĂ«s sonĂ« dhe nga ana tjetĂ«r nĂ« mirĂ«qenien tonĂ«. Mbajtja e lidhjeve shoqĂ«rore si miqĂ«sitĂ« pĂ«r tĂ« zvogĂ«luar izolimin shoqĂ«ror mund tĂ« ndihmojĂ« gjithashtu nĂ« pĂ«rqafimin e njĂ« fytyre qĂ« po plaket, thotĂ« ajo.

MĂ«nyra se si secili prej nesh pĂ«rshtatet psikosocialisht me plakjen varet nga personalitetet tona tĂ« pĂ«rcaktuara gjenetikisht, si dhe nga ndikimet tona tĂ« hershme zhvillimore dhe pĂ«rvojat e mĂ«vonshme tĂ« jetĂ«s. Pra, ajo qĂ« Ă«shtĂ« gjithashtu e rĂ«ndĂ«sishme, thotĂ« Farage, Ă«shtĂ« “edukimi i njerĂ«zve pĂ«r tĂ« pĂ«rqafuar ndryshimin dhe pĂ«r tĂ« qĂ«ndruar elastikĂ«â€, thotĂ« ajo. “Çdo fazĂ« e jetĂ«s Ă«shtĂ« njĂ« fazĂ« e bukur nĂ«se ecĂ«n me tĂ«.”

Si shoqĂ«ri, shton ajo, qĂ«ndrimet tona ndaj fytyrave qĂ« po plaken dhe plakjes nĂ« pĂ«rgjithĂ«si duhet tĂ« ndryshojnĂ«. “Nuk mund ta mbajmĂ« kĂ«tĂ« presion”.

MegjithatĂ«, disa gjĂ«ra janĂ« mĂ« tĂ« lehta pĂ«r t’u thĂ«nĂ« sesa pĂ«r t’u bĂ«rĂ« dhe nĂ«se e gjeni veten duke menduar negativisht pĂ«r fytyrĂ«n tuaj tĂ« plakur, Karoll ka edhe disa kĂ«shilla praktike.

SĂ« pari, zbutja e dialogut tuaj tĂ« brendshĂ«m Ă«shtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme, thotĂ« ajo. NĂ« vend qĂ« tĂ« gjykoni reflektimin tuaj, jini kuriozĂ« dhe objektivĂ« – dhe mos e shikoni fytyrĂ«n tuaj tĂ« plakur si diçka qĂ« duhet rregulluar.

“TĂ« merrni kĂ«tĂ« qĂ«ndrim tĂ« vetĂ«-dhembshurisĂ«, ose edhe thjesht tĂ« thoni se çfarĂ« po ndodh,” thotĂ« ajo. “TĂ« thoni gjĂ«ra tĂ« tilla si, ‘Po e vĂ«rej qĂ« fytyra ime po ndryshon, dhe kjo Ă«shtĂ« pjesĂ« e tĂ« qenit gjallë’  Kjo zvogĂ«lon kritikat, por duhet ta bĂ«ni vazhdimisht, kĂ«shtu qĂ« tĂ« bĂ«het mĂ« e zakonshme.”

Burimi: BBC. PĂ«rshtati: Gazeta Si.

The post Rrudhat si ‘shenja nderi’: Si ta pĂ«rqafojmĂ« njĂ« fytyrĂ« tĂ« plakur appeared first on Gazeta Si.

↗

Konfirmohet rasti i parë i fruthit në Shqipëri, 3-vjeçari është i pavaksinuar

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Nga Gazeta Si- ËshtĂ« konfirmuar rasti i parĂ« i fruthit nĂ« ShqipĂ«ri tek njĂ« fĂ«mijĂ« 3 vjeç.

Sipas burimeve pranë ISHP-së, 3-vjeçari është i pavaksinuar dhe është diagnostikur me fruth para 4 ditësh ndërkohë që po merr trajtim në pediatrinë infektive.

Rasti i tij është ndjekur nga Instituti i Shëndetit Publik ndërsa dhe është hetuar epidemiologjikisht ku deri më tani rezulton një rast i izoluar.

Vaksina ndaj FRP është një vaksinë që përmban viruse të fruthit, rubeolës dhe parotitit (ose shytave) dhe një dozë e vetme e vaksinës ndaj FRP është afërsisht 95% efektive kundër fruthit,

Doza e parë e vaksinës duhet të merret në moshën 12 muajshe ndërsa doza e dytë e vaksinës në moshën 5 vjeçare.

Por, sipas Institutit të Shëndetit Publik vaksinimi ndaj fruthit ka pësuar një rënie të ndjeshme që pas pandemisë së koronavirusit. Mësohet se vetëm në Tiranë, vitet e fundit, llogariten rreth 13 mijë fëmijë të moshës 0-5 vjeç të pavaksinuar.

Në një raport zyrtar të publikuar nga ISHP, që kryhet çdo 10 vjet, raportohet se mbulimi me vaksinën kundër fruthit për moshat 12-13 muaj ishte 75% në raport me 94 % që ishte regjistruar në periudhën vjetore 2004-2008.

Mjeku epidemiolog Ilir Alimehmeti ka thënë më herët se nga ana e institucioneve zyrtare duhet të punohet më shumë me ndërgjegjësimin e prindërve për të vaksinuar fëmijët.

“Ka njĂ« stepje 10 vitet e fundit nga prindĂ«rit pĂ«r kryerjen e vaksinĂ«s sĂ« fruthit. Kjo lidhet me njĂ« lloj frike pĂ«r shfaqjen e sĂ«mundjes sĂ« autizmit si pasojĂ« e kryerjes sĂ« kĂ«saj vaksine. Por nga studimet e kryera, Ă«shtĂ« vĂ«rtetuar se ndotja urbane lidhet me shfaqjen e autizmit, referuar shifrave tĂ« lindjeve nĂ« qytet e fshat, ku fshati nuk raporton shifra tĂ« autizmit”, tha Alimehmeti pĂ«r Gazetasi.al.

Sipas tij, rreziku që vendi ynë të preket nga epidemia e fruthit ishte i lartë referuar dhe statusit të Shqipërisë ku në vitin 2019 u konsiderua si vend i rrezikuar prej fruthit.

“Deri nĂ« vitin 2017 ne ishim vend pa fruth, sipas OBSH, por me shfaqjen e 1466 rasteve nĂ« vitin 2018, OBSH mori vendim pĂ«r heqjen e statusit nĂ« gusht 2019 dhe prej asaj kohe vijojmĂ« tĂ« jemi vend me rrezikshmĂ«ri tĂ« lartĂ« pĂ«r shfaqjen dhe pĂ«rhapjen e fruthit”, thotĂ« doktor Alimehmeti.

Fruthi është një sëmundje infektive që prek sistemin e frymëmarrjes, e cila mund të shkaktojë komplikacione si: polmoniti dhe encefaliti.

The post Konfirmohet rasti i parë i fruthit në Shqipëri, 3-vjeçari është i pavaksinuar appeared first on Gazeta Si.

↗

Koplik/ Ra në kontakt me energjinë elektrike teksa po punonte, humb jetën 27-vjeçari

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Nga Gazeta Si- Një 27 vjeçar ka ndërruar jetën ditën e sotme pasi ka rënë në kontakt me energjinë teksa po punonte.

Sipas njoftimit paraprak të policisë, ngjarja ka ndodhur rreth orës 11:40 në Koplik. E.K., 27 vjec ishte duke punuar në një magazinë për të vendosur disa panele diellore kur ka rënë në kontakt me energjinë elektrike.

The post Koplik/ Ra në kontakt me energjinë elektrike teksa po punonte, humb jetën 27-vjeçari appeared first on Gazeta Si.

↗

A ‘prodhohet’ mendja jonĂ« nga mjedisi dhe pĂ«rvoja, apo Ă«shtĂ« produkt i gjenetikĂ«s?

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Debati mbi atĂ« se sa shumĂ« varet zhvillimi i trurit nga “natyra” dhe sa nga “mjedisi” Ă«shtĂ« bllokuar pĂ«r dekada nĂ« njĂ« kundĂ«rshtim konceptual qĂ« ka mĂ« shumĂ« vlerĂ« polemike sesa shkencore. Nga njĂ«ra anĂ«, ideja se gjithçka Ă«shtĂ« tashmĂ« e gdhendur nĂ« organizimin nervor pĂ«rpara se çdo pĂ«rvojĂ« tĂ« mund ta ndikojĂ« atĂ«; nga ana tjetĂ«r, besimi se mendja Ă«shtĂ« thjesht njĂ« produkt i ndĂ«rveprimit me botĂ«n, i formuar nga stimujt dhe tĂ« mĂ«suarit. Puna e re e botuar nĂ« Nature Neuroscience ofron njĂ« mundĂ«si pĂ«r tĂ« adresuar çështjen, sepse tregon se tĂ« dyja pozicionet, tĂ« marra si absolute, nuk pĂ«rshkruajnĂ« atĂ« qĂ« ndodh nĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«.

Autorët përdorën organoide të trurit të njeriut dhe miut, fragmente të vogla të indit nervor të marra duke diferencuar qelizat staminale në kushte të kontrolluara. Nuk është tru normal, i mungon arkitektura e plotë, lidhjet në distancë të gjatë, inputet shqisore, qarkullimi dhe një trup që ofron sinjale periferike dhe hormonale. Pikërisht për këtë arsye, ato përfaqësojnë një model veçanërisht të dobishëm për të hetuar atë që mund të dalë spontanisht nga një sistem nervor në rritje, kur mjedisi i jashtëm minimizohet dhe përvojat e organizuara shqisore mungojnë.

ËshtĂ« nĂ« kĂ«tĂ« kontekst qĂ« rezultati merr peshĂ«. Organoidet shfaqin sekuenca kohore tĂ« riprodhueshme tĂ« aktivizimit nervor, domethĂ«nĂ«, sekuenca tĂ« sinjaleve elektrike qĂ« janĂ« tĂ« renditura dhe tĂ« dallueshme me kalimin e kohĂ«s. Ato nuk prodhojnĂ« zhurmĂ« tĂ« rastĂ«sishme, siç do tĂ« pritej nga indet e papjekura, por mĂ« tepĂ«r modele tĂ« aktivitetit tĂ« koordinuar qĂ« manifestohen spontanisht, sikur rrjeti tĂ« ishte tashmĂ« i predispozuar pĂ«r tĂ« gjeneruar sekuenca tĂ« strukturuara. Fakti qĂ« kĂ«to sekuenca shfaqen para çdo inputi shqisor sugjeron qĂ« njĂ« pjesĂ« e rendit funksional tĂ« trurit nuk Ă«shtĂ« produkt i pĂ«rvojĂ«s, por njĂ« veti e brendshme e rrjetit nĂ« zhvillim.

PĂ«r tĂ« kuptuar qĂ«ndrueshmĂ«rinĂ« e tĂ« dhĂ«nave, Ă«shtĂ« e nevojshme tĂ« shqyrtohet baza e saj metodologjike. Aktiviteti nervor regjistrohet duke pĂ«rdorur vargje mikroelektrodash, tĂ« cilat lejojnĂ« monitorimin e shumĂ« neuroneve njĂ«kohĂ«sisht. KĂ«to regjistrime mĂ« pas aplikohen nĂ« algoritme tĂ« afta pĂ«r tĂ« identifikuar modele tĂ« pĂ«rsĂ«ritura kohore. PĂ«r t’u konsideruar sekuenca tĂ« vĂ«rteta, kĂ«to modele duhet tĂ« shfaqen nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« pĂ«rsĂ«ritur me variacione tĂ« kufizuara dhe njĂ« strukturĂ« tĂ« dallueshme. Analizat tregojnĂ« se kjo ndodh rregullisht dhe pa nevojĂ«n pĂ«r stimuj tĂ« jashtĂ«m. Ky fenomen pĂ«rputhet nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« pĂ«rkryer me atĂ« qĂ« dihet rreth fazave tĂ« hershme tĂ« zhvillimit nervor: migrimi neuronal, formimi i sinapseve dhe stabilizimi i tyre paraprak ndodhin tĂ« gjitha nĂ« bazĂ« tĂ« sinjaleve molekulare dhe aktivitetit elektrik spontan, jo nĂ« pĂ«rgjigje tĂ« pĂ«rvojave mjedisore.

Rezultati është i qartë: aktiviteti fillestar nervor nuk është produkt i mjedisit, por një përbërës me të cilin rrjeti ndërton veten, dhe të njëjtat modele të përhapjes së sinjalit që vërehen më vonë në trurin e pjekur vërehen edhe në organoidet cerebrale të shkëputura plotësisht nga çdo përvojë shqisore e mjedisit të jashtëm. Përvoja, sado e rëndësishme që mund të jetë më vonë, nuk ndërhyn në një fletë të bardhë letre, por në një strukturë tashmë të kanalizuar, të pajisur me kufizime, predispozita dhe tendenca dinamike. Sekuencat e vëzhguara në organoide nuk e fshijnë rëndësinë e plasticitetit, por përkundrazi demonstrojnë fushëveprimin brenda të cilit plasticiteti mund të veprojë: një fushëveprim i kufizuar nga gramatika e brendshme e rrjeteve. Mjedisi nuk e shpik këtë gramatikë; ai e modifikon, e forcon ose e devijon, por nuk e gjeneron nga e para.

NjĂ« element tjetĂ«r meriton vĂ«mendje. Sekuencat nuk janĂ« kopje identike tĂ« vetvetes: ato lĂ«kunden, deformohen pak, ndalen dhe rifillojnĂ«. Ky komponent i ndryshueshmĂ«risĂ« nuk Ă«shtĂ« njĂ« çrregullim, por njĂ« karakteristikĂ« funksionale e rrjeteve nervore biologjike. Renditja dhe luhatja bashkĂ«jetojnĂ« nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n strukturĂ«. ËshtĂ« pikĂ«risht ky kombinim i rregullsisĂ« dhe variacionit qĂ« e bĂ«n tĂ« mundur kompleksitetin pasues: njĂ« rrjet plotĂ«sisht i ngurtĂ« nuk mund tĂ« mĂ«sonte; njĂ« rrjet plotĂ«sisht i çrregullt nuk mund tĂ« stabilizonte asnjĂ« funksion. Zhvillimi i sistemit nervor kĂ«shtu vazhdon pĂ«rmes njĂ« dinamike qĂ« vetĂ«organizohet para pĂ«rvojĂ«s dhe qĂ« pĂ«rvoja mĂ« pas formohet brenda kufijve tĂ« vendosur nga ai rend i parĂ«.

Megjithatë, është e rëndësishme të mos shkohet përtej asaj që mund të thotë modeli. Organoidet nuk riprodhojnë kompleksitetin anatomik të një truri të gjallë, as nuk integrojnë sinjale nga trupi dhe mjedisi. Rezultatet nuk shërbejnë si një demonstrim i përgjithshëm se të gjitha funksionet e trurit janë të parakonfiguruara; përkundrazi, ato sqarojnë një pikë specifike: shfaqja spontane e rendit nervor është e mundur dhe e dokumentueshme, dhe prania e sekuencave të organizuara kohore nuk kërkon ndërhyrje mjedisore. Kjo është provë e drejtpërdrejtë se sistemi nervor zotëron veti të brendshme që i paraprijnë përvojës dhe që janë të përshtatshme për të siguruar skelën mbi të cilën do të veprojë përvoja.

Debati “natyra kundrejt mjedisit” duket kĂ«shtu i formuluar dobĂ«t. Natyra nuk pĂ«rkon me njĂ« program tĂ« ngurtĂ« dhe mjedisi nuk pĂ«rkon me njĂ« forcĂ« tĂ« pakufizuar formĂ«suese. Zhvillimi nervor nuk lind nga kundĂ«rshtimi midis kĂ«tyre dy dimensioneve, por nga ndĂ«rthurja e tyre asimetrike: njĂ« strukturĂ« e brendshme, e pajisur me kufizime dinamike dhe e aftĂ« tĂ« gjenerojĂ« spontanisht aktivitet tĂ« organizuar, dhe njĂ« sĂ«rĂ« pĂ«rvojash qĂ« veprojnĂ« brenda kĂ«tyre kufizimeve, duke kontribuar nĂ« pĂ«rzgjedhjen dhe konsolidimin e disa konfigurimeve nĂ« kurriz tĂ« tĂ« tjerave. Rendi qĂ« shfaqet nĂ« organoide nxjerr nĂ« pah pikĂ«risht kĂ«tĂ« karakteristikĂ« themelore: aktiviteti nervor nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m njĂ« pĂ«rgjigje, por edhe njĂ« origjinĂ«.

Puna qĂ« diskutohet me qartĂ«sinĂ« e saj eksperimentale, tregon e sistemi nervor nuk pret qĂ« mjedisi tĂ« fillojĂ« tĂ« ekzistojĂ« si njĂ« sistem funksional. Ai fillon tĂ« ndĂ«rtojĂ« identitetin e tij dinamik para çdo pĂ«rvoje dhe pikĂ«risht pĂ«r kĂ«tĂ« arsye do tĂ« jetĂ« i aftĂ« ta integrojĂ«, asimilojĂ« dhe transformojĂ« atĂ«. PĂ«rvoja vepron mbi njĂ« organizĂ«m tashmĂ« tĂ« gjallĂ« me aktivitetin e tij tĂ« brendshĂ«m, jo ​​mbi njĂ« masĂ« tĂ« padiferencuar. Ata qĂ« kĂ«rkojnĂ« shpjegime vetĂ«m nĂ« tĂ« lindurĂ«n ose vetĂ«m nĂ« tĂ« nxĂ«nĂ« shohin gjysmĂ«n e pamjes dhe humbasin gjysmĂ«n tjetĂ«r. Pamja e plotĂ« qĂ«ndron nĂ« bashkĂ«veprimin midis predispozicionit dhe modulimit, midis kufizimit dhe variacionit, midis rendit spontan dhe plasticitetit.

The post A ‘prodhohet’ mendja jonĂ« nga mjedisi dhe pĂ«rvoja, apo Ă«shtĂ« produkt i gjenetikĂ«s? appeared first on Gazeta Si.

↗

Rikthehen reshjet e dëborës në juglindje të vendit, zbardhet Dardha

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Janë rikthyer reshjet e dëborës në fshatin turistik të Dardhës, në lartësitë 1200 m mbi nivelin e detit.

Aktualisht nuk raportohen akse rrugore të bllokuara apo të cilat kalohen me vështirësi për qarkullimin. Sipas Prefekturës së Korçës, qarkullimi është normal në të gjitha akset kryesore të qarkut.

Dëborë po ashtu ka edhe në Shtyllë e Mashkullorë, ndërsa nuk paraqiten probleme lidhur me akset rrugore, pasi trashësia e dëborës shkon nga 2-5 cm.

Policia rrugore bën apel për kujdes dhe pajisjen me goma dimërore për ata persona që duan të vizitojnë juglindjen.

The post Rikthehen reshjet e dëborës në juglindje të vendit, zbardhet Dardha appeared first on Gazeta Si.

↗

Tragjike në Vlorë/ U godit me top në kraharor gjatë kalçetos, humb jetën 42-vjeçari

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Nga Gazeta Si- Ka ndërruar jetë një 42-vjeçar gjatë një loje futbolli në fshatin Novoselë të Vlorës.

Sipas të dhënave paraprake, B. R., rezident në Gjermani, u godit nga topi në kraharor dhe humbi jetën gjatë transportit për në spital.

“Pasi topi e ka goditur nĂ« pjesĂ«n e kraharorit, Ă«shtĂ« rrĂ«zuar dhe gjatĂ« transportit pĂ«r nĂ« spitalin e VlorĂ«s ka ndĂ«rruar jetĂ«. Nga veprimet e para hetimore dyshohet se ka pĂ«suar atak kardiak.“, thuhet nĂ« njoftimin e policisĂ«.

The post Tragjike në Vlorë/ U godit me top në kraharor gjatë kalçetos, humb jetën 42-vjeçari appeared first on Gazeta Si.

↗

Aksident i rĂ«ndĂ« nĂ« aksin Levan–TepelenĂ«, humb jetĂ«n gjatĂ« transportit pĂ«r nĂ« spital 16-vjeçari

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

NjĂ« aksident i rĂ«ndĂ« automobilistik ka ndodhur nĂ« aksin Levan–TepelenĂ«, nĂ« vendin e quajtur kryqĂ«zimi i Cakranit. NĂ« aksident janĂ« pĂ«rfshirĂ« dy automjete, njĂ« Mercedes dhe njĂ« Peugeot.

Si pasojë e përplasjes së fortë, ka ndërruar jetë gjatë transportimit drejt spitalit drejtuesi i mjetit Peugeot, O. M., 16 vjeç. Ndërkohë, drejtuesi i automjetit tjetër ka pësuar dëmtime të lehta dhe është shoqëruar në komisariat për veprime të mëtejshme procedurale.

The post Aksident i rĂ«ndĂ« nĂ« aksin Levan–TepelenĂ«, humb jetĂ«n gjatĂ« transportit pĂ«r nĂ« spital 16-vjeçari appeared first on Gazeta Si.

↗

Rusia: Përparim i ngadaltë, por i qëndrueshëm në bisedimet për paqe në Ukrainë

✇Gazeta Si
By: Sorgena Leka

Rusia sheh përparim të ngadaltë, por të qëndrueshëm në bisedimet e paqes me Shtetet e Bashkuara për Ukrainën.

Kështu tha të enjten zëdhënësja e Ministrisë së Jashtme ruse, Maria Zakharova.

“NĂ« procesin e negociatave pĂ«r zgjidhjen e konfliktit nĂ« UkrainĂ«, dua tĂ« them nĂ« procesin e negociatave me Shtetet e Bashkuara, ka pĂ«rparim tĂ« ngadaltĂ« por tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m”, deklaroi ajo.

Zakharova shtoi se fuqitĂ« e EvropĂ«s PerĂ«ndimore po pĂ«rpiqeshin ta pengonin progresin dhe sugjeroi qĂ« Shtetet e Bashkuara t’i kundĂ«rviheshin lĂ«vizjeve tĂ« tilla.

Lufta nĂ« UkrainĂ« ka nisur mĂ« 24 shkurt tĂ« vitit 2022. Presidenti rus, Vladimir Putin e quan luftĂ«n “operacion special ushtarak” pĂ«r tĂ« çmilitarizuar UkrainĂ«n.

Perëndimi është përgjigjur ndaj Rusisë, duke goditur ekonominë e këtij shteti me sanksione të ashpra. Si pasojë e luftës kanë vdekur mijëra persona dhe miliona të tjerë janë zhvendosur nga shtëpitë e tyre.

The post Rusia: Përparim i ngadaltë, por i qëndrueshëm në bisedimet për paqe në Ukrainë appeared first on Gazeta Si.

❌