NĂ« epokĂ«n digjitale, mĂ«nyra si e perceptojmĂ« pasurinĂ« nuk Ă«shtĂ« mĂ« e lidhur vetĂ«m me fakte konkrete si tĂ« ardhurat, investimet apo pronat. Sot, rrjetet sociale kanĂ« krijuar njĂ« ekonomi tĂ« re tĂ« dukjes, ku vlera e individit shpesh matet nga imazhi qĂ« promovon nĂ« Instagram, TikTok apo YouTube. Ky fenomen, i njohur ndryshe si âinfluencer economyâ, ka ndryshuar rrĂ«njĂ«sisht mĂ«nyrĂ«n se si brezi i ri e sheh suksesin ekonomik dhe mirĂ«qenien personaleâŠ
Â
Nga Deada Hyka
Ka një sërë këndvështrimesh mbi mënyrën se si rrjetet sociale ndikojnë shoqërinë tonë, si pozitivisht, ashtu edhe negativisht.
Në fund të fundit, disa njerëz kalojnë orë të tëra çdo ditë në këto platforma, ndaj duhet të jemi të vetëdijshëm për ndikimin e tyre. Tashmë, ndikimet kanë prekur edhe zakonet tona në shpenzime, kursime dhe investime.
Rrjetet sociale shpesh tregojnë një version të kuruar dhe të ekzagjeruar të realitetit. Njerëzit rrallë postojnë mbi problemet e sjelljes së fëmijëve në shkollë apo për stresin kur kujdesen për prindërit e moshuar.
Ata postojnĂ« pĂ«r pushime luksoze, vende tĂ« shkĂ«lqyera nĂ« ndeshje sportive dhe mbrĂ«mje tĂ« shtrenjta. Kjo krijon njĂ« ndjenjĂ« tĂ« shtrembĂ«ruar tĂ« asaj qĂ« Ă«shtĂ« ânormaleâ dhe mund tĂ« çojĂ« nĂ« njĂ« presion tĂ« pavetĂ«dijshĂ«m pĂ«r tĂ« mbajtur hapin.
Le tĂ« marrim njĂ« shembull: ndiqni miq ose influencues qĂ« udhĂ«tojnĂ« nĂ«pĂ«r botĂ«, qĂ«ndrojnĂ« nĂ« hotele mĂ« tĂ« mira dhe hanĂ« nĂ« restorante luksoze. Ndoshta, pa e kuptuar, kjo ndikon nĂ« mĂ«nyrĂ«n se si ndiheni pĂ«r pushimin ânormalâ qĂ« bĂ«ni nĂ« plazh, edhe pse e keni shijuar pĂ«r vite me radhĂ«.
Ose ndoshta gjatë festave shihni postime të miqve që kalojnë kohë në shtëpitë e tyre në bregdet. Mund të filloni të mendoni se të kesh një shtëpi të dytë është më e zakonshme dhe më e nevojshme sesa është në të vërtetë.
Sociologia Marsida Simo rikujton se, rrjetet sociale theksojnë momentet më të bukura të jetës së dikujt dhe jo realitetin e tyre të përditshëm.
âDuke qenĂ« se jemi tĂ« ekspozuar vazhdimisht nĂ« rrjete tĂ« ndryshme sociale, kemi krijuar njĂ« realitet tĂ« pĂ«rsosur, ku njerĂ«zit tregojnĂ« vetĂ«m momentet mĂ« tĂ« bukura, shpenzimet luksoze dhe arritjet mĂ« mbresĂ«lĂ«nĂ«se.
Ky efekt nuk Ă«shtĂ« thjesht njĂ« ndjesi momentale, por prek thellĂ« psikologjinĂ« njerĂ«zoreâ, â thotĂ« sociologia, duke theksuar se, ndikimi i rrjeteve sociale nĂ« mĂ«nyrĂ«n se si i shohim paratĂ«, shpenzimet dhe investimet Ă«shtĂ« i pamohueshĂ«m.
âE gjitha kjo krijon njĂ« ndjesi krahasimi tĂ« vrazhdĂ« duke e çuar individin nĂ« pakĂ«naqĂ«si, pamjaftueshmĂ«ri dhe çoroditje. Paraja dhe pasuria, pĂ«rtej funksionit praktik, transformohen nĂ« njĂ« standard social.
Ajo qĂ« shohim te tĂ« tjerĂ«t nĂ« botĂ«n virtuale, duket gjithmonĂ« mĂ« e madhe, mĂ« e bukur dhe mĂ« e arritshme se ajo qĂ« kemi neâ, â vijon znj. Simo.
Ajo ndalet te të rinjtë, duke nënvizuar se ky efekt është veçanërisht më i fuqishëm.
âAta janĂ« nĂ« fazĂ«n e formimit tĂ« identitetit dhe krahasimi social mund tĂ« ndikojĂ« jo vetĂ«m te vetĂ«vlerĂ«simi, por edhe te vendimet financiare, duke i rritur shanset pĂ«r shpenzime impulsive. E gjitha kjo pĂ«r tĂ« qĂ«ndruar nĂ« atĂ« nivel qĂ« kanĂ« formuar si imazh prej personave tĂ« famshĂ«m qĂ« ndjekinâ, â thekson znj. Simo.
Sociologia bĂ«n thirrje se edukimi financiar i hershĂ«m duhet bĂ«rĂ« domosdoshmĂ«ri â i ndihmon tĂ« rinjtĂ« tĂ« kuptojnĂ« diferencĂ«n mes dĂ«shirave dhe nevojave, tĂ« menaxhojnĂ« buxhetin dhe tĂ« planifikojnĂ« investime tĂ« mençura.
âNjohuritĂ« mbi kursimin, planifikimin dhe investimet janĂ« po aq tĂ« rĂ«ndĂ«sishme sa njohuritĂ« mbi teknologjinĂ« dhe pĂ«rdorimin e rrjeteve sociale.
KĂ«to njohuri do tâu shĂ«rbejnĂ« si njĂ« filtĂ«r, duke i bĂ«rĂ« mĂ« tĂ« kujdesshĂ«m nĂ« vendimet e tyre financiare, tĂ« veprojnĂ« me etikĂ«, tĂ« shmangin mashtrimet dhe tĂ« reduktojnĂ« rreziqet e pakthyeshmeâ, â pĂ«rfundon znj. Simo.
NjĂ« nga fenomenet qĂ« po vĂ«rehet gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ« Ă«shtĂ« âdismorfia e parasĂ«â, ku individĂ«t ndihen financiarisht tĂ« pasigurt edhe nĂ« kushte kur janĂ« realisht tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m.
âKjo ndodh sepse krahasimi nuk bĂ«het mĂ« me mjedisin natyror ekonomik ku jeton individi, por me standardet globale tĂ« luksit, tĂ« cilat qarkullojnĂ« me intensitet tĂ« madh nĂ« rrjetet sociale.
Si pasojĂ«, krijohet njĂ« ndjenjĂ« privimi relativ qĂ« nuk Ă«shtĂ« produkt i realitetit, por i imazheve tĂ« kuruara qĂ« nxisin presionin pĂ«r tĂ« konsumuar mbi mundĂ«sitĂ«â, â thotĂ« pĂ«r âMonitorâ, eksperti i ekonomisĂ«, Selami Xhepa.
Rrjetet sociale po ndikojnë gjithnjë e më fort edhe në sjelljen financiare të familjeve.
Eksperti thotë se, shpenzimet impulsive, kreditë e marra për të mbuluar shpenzime joproduktive, apo investimet e nxituara në produktet që promovohen online, janë vetëm disa nga rreziqet që po shfaqen.
âNĂ« njĂ« ekonomi tĂ« vogĂ«l si ajo shqiptare, kjo sjellje mund tĂ« krijojĂ« tensione tĂ« panevojshme financiare tek individĂ«t dhe familjet dhe tĂ« deformojĂ« prioritetet e tyre ekonomike.
Nga këndvështrimi i politikave publike dhe edukimit financiar, sfida kryesore është ndërtimi i një kulture ekonomike ku individët të kuptojnë se pasuria nuk matet me imazh, por me stabilitet, kursim dhe investim afatgjatë.
ĂshtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme qĂ« pĂ«rdoruesit tĂ« kultivojnĂ« njĂ« qasje kritike ndaj pĂ«rmbajtjeve qĂ« konsumojnĂ« dhe tĂ« ndĂ«rtojnĂ« objektiva personale financiare tĂ« bazuara nĂ« realitetin e tyre, jo nĂ« modelet e krijuara nĂ« platforma digjitaleâ, â thotĂ« z. Xhepa.
Â
Fenomeni
Dismorfia e parasë është një fenomen relativisht i ri, ku individët ndihen të pasigurt financiarisht, e ndikuar fuqimisht nga rrjetet sociale
Â
Krahasimi
Në epokën e rrjeteve sociale, çdo përdorues ka mundësi të krijojë dhe të shpërndajë përmbajtje, gjë që i bën krahasimet mes njerëzve më të shpeshta dhe më të pashmangshme.
Në platforma si Instagram, TikTok apo LinkedIn, shumica prezantojnë versionin më të mirë të vetes: foto të kuruara, pamje të bukura, trup ideal, luks dhe stil jete që shpesh nuk përputhen me realitetin e përditshëm.
Ky prezantim i zgjedhur dhe i filtruar bĂ«n qĂ« pĂ«rdoruesit tĂ« krahasohen mĂ« shpesh âpĂ«r lartâ, me njerĂ«z qĂ« duken mĂ« tĂ« suksesshĂ«m, mĂ« tĂ« bukur apo mĂ« tĂ« pasur.
Një formë gjithnjë e më e zakonshme e këtij fenomeni është shpërndarja e simboleve të pasurisë: vila, makina luksoze, pushime ekzotike, marka të shtrenjta.
Kur dikush ekspozohet vazhdimisht ndaj këtyre imazheve, krijohet ndjesia se të tjerët janë më të pasur dhe më të privilegjuar. Ky lloj krahasimi shpesh çon në pakënaqësi, në ulje të vetëvlerësimit dhe në ndjesinë se jeta personale është më pak e vlefshme.
Ekspertja e marketingut digjital, Cansel Saygin, thotë se, sot krahasimi nuk bëhet më me shokët e klasës apo me kolegët e punës, por me njerëz nga çdo cep i botës.
âKur kjo ndodh çdo ditĂ«, krijohet njĂ« perceptim i shtrembĂ«ruar, njerĂ«zit fillojnĂ« tĂ« mendojnĂ« se janĂ« financiarisht tĂ« dobĂ«t, edhe kur nuk janĂ«. NdiejnĂ« nevojĂ«n tĂ« kenĂ« gjĂ«ra materiale qĂ« nuk janĂ« domosdoshmĂ«risht tĂ« nevojshme.
Shpesh ndihen tĂ« pasigurt ekonomikisht, jo pĂ«r shkak tĂ« realitetit tĂ« tyre, por pĂ«r shkak tĂ« realitetit qĂ« shohin online. Me kohĂ«, ajo qĂ« shfaqet nĂ« rrjetet sociale fillon tĂ« perceptohet si âstandardiâ i jetesĂ«s, edhe pse Ă«shtĂ« vetĂ«m njĂ« version i filtruar i realitetitâ, â thotĂ« znj. Saygin.
Ky proces mund të shkaktojë atë që quhet privim relativ, një ndjenjë padrejtësie dhe zhgënjimi që lind kur perceptojmë se të tjerët kanë më shumë sesa ne, edhe pse realisht nuk kemi humbur asgjë.
Ndjenja e privimit relativ mund të rritet edhe më tepër kur personat me të cilët krahasohemi duken të ngjashëm me ne për nga mosha, stili i jetës ose interesat.
Kjo e bën kontrastin ekonomik të duket edhe më i mprehtë.
Pasojat e këtij privimi nuk kufizohen vetëm te mirëqenia personale. Studimet tregojnë se njerëzit që ndihen të privuar bëhen më pak të kënaqur me jetën e tyre, më të stresuar dhe priren ndaj sjelljeve agresive.
NjĂ« tjetĂ«r efekt i rĂ«ndĂ«sishĂ«m Ă«shtĂ« rritja e armiqĂ«sisĂ« ndaj tĂ« pasurve. Kur dikush sheh vazhdimisht imazhe qĂ« i kujtojnĂ« diferencat ekonomike, krijohet ideja se âtĂ« pasuritâ janĂ« shkaku i padrejtĂ«sisĂ« sĂ« pĂ«rjetuar.
Kjo mund të çojë në qëndrime negative, stereotipa të ftohtw dhe në disa raste, në sjellje agresive ndaj tyre, sidomos në mjediset online.
Â
Iluzioni
Platformat e rrjeteve sociale mund të krijojnë krahasime financiare joreale, duke bërë që shumë të rinj të ndihen nën presion për të përputhur mënyrën e jetesës që shohin te të tjerët
Â
Lexoni edhe:
Cansel Saygin: Rrjetet sociale ndikojnë shumë në blerjet impulsive dhe krahasimin e pasurisë
The post Ekonomia e ndikimit, si të rinjtë shqiptarë duan të pasurohen brenda natës appeared first on Revista Monitor.
Login
