❌

Normal view

There are new articles available, click to refresh the page.
Today — 22 December 2025Main stream

Maqedoni e Veriut, gjobiten 10 kompani sigurimesh për koordinimin e rritjes së primeve

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
22 December 2025 at 10:56

Komisioni i Maqedonisë së Veriut për Mbrojtjen e Konkurrencës (CPC) tha se ka gjobitur dhjetë kompani lokale sigurimesh me një shumë totale prej 17.27 milionë denarësh (326,425 dollarë / 279,816 euro) për koordinimin e rritjes së primeve të sigurimit të detyrueshëm të automjeteve. Në periudhën midis 1 marsit 2024 dhe 7 majit 2024, kompanitë e sigurimeve shkëmbyen informacione të ndjeshme, koordinu...

Nevojitet abonim për të lexuar artikull të revistës

Plani juaj aktual nuk ofron qasje në artikujt më të fundit të revistës. Për të pasur qasje të plotë, ju lutemi përmirësoni abonimin tuaj në premium.

The post Maqedoni e Veriut, gjobiten 10 kompani sigurimesh për koordinimin e rritjes së primeve appeared first on Revista Monitor.

Serbi, NIS fillon mbylljen e rafinerisë mes sanksioneve të SHBA-së

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
22 December 2025 at 10:52

Prodhuesi i naftës dhe gazit NIS, i kontrolluar nga Rusia dhe i sanksionuar nga SHBA-ja, deklaroi se ka filluar procesin e mbylljes së rafinerisë së saj në qytetin verior të Pancevos, e vetmja rafineri e Serbisë, për shkak të mungesës së naftës bruto për përpunim si rezultat i sanksioneve. Aktivitetet në rafineri gjatë procesit të mbylljes janë organizuar në mënyrë të tillë që impiantet të jenë ga...

Nevojitet abonim për të lexuar artikull të revistës

Plani juaj aktual nuk ofron qasje në artikujt më të fundit të revistës. Për të pasur qasje të plotë, ju lutemi përmirësoni abonimin tuaj në premium.

The post Serbi, NIS fillon mbylljen e rafinerisë mes sanksioneve të SHBA-së appeared first on Revista Monitor.

Slloveni, EasyJet do të blejë kompaninë sllovene Adria Tehnika

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
22 December 2025 at 10:49

Kompania britanike e fluturimeve me kosto të ulët, EasyJet, deklaroi se ka rënë dakord të blejë kompaninë sllovene të mirëmbajtjes së avionëve, Adria Tehnika, për një shumë që nuk është bërë publike. Fabrika e mirëmbajtjes së avionëve Adria Tehnika me pesë hangarë në Brnik ka kryer prej vitesh mirëmbajtje për flotën e EasyJet, dhe linja ajrore synon të bëjë investime afatgjata në këtë objekt. Marr...

Nevojitet abonim për të lexuar artikull të revistës

Plani juaj aktual nuk ofron qasje në artikujt më të fundit të revistës. Për të pasur qasje të plotë, ju lutemi përmirësoni abonimin tuaj në premium.

The post Slloveni, EasyJet do të blejë kompaninë sllovene Adria Tehnika appeared first on Revista Monitor.

Rumani, dekret i ri për të kontrolluar asetet lokale të Lukoil

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
22 December 2025 at 10:46

Qeveria e koalicionit në Rumani miratoi një dekret që i lejon asaj të kontrollojë asetet lokale të kompanive që u nënshtrohen sanksioneve ndërkombëtare, siç është Lukoil i Rusisë. Lukoil operon 320 stacione karburanti nëpër Rumani. Ajo është rafineria e tretë më e madhe në vend dhe ka të drejta kërkimi në det të hapur për një pjesë të Detit të Zi. Prej javësh, rafineria ka qenë e mbyllur për mirëm...

Nevojitet abonim për të lexuar artikull të revistës

Plani juaj aktual nuk ofron qasje në artikujt më të fundit të revistës. Për të pasur qasje të plotë, ju lutemi përmirësoni abonimin tuaj në premium.

The post Rumani, dekret i ri për të kontrolluar asetet lokale të Lukoil appeared first on Revista Monitor.

Shitjet e pasurive të paluajtshme në Kroaci bien ndjeshëm ndërsa çmimet e larta largojnë blerësit

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
22 December 2025 at 10:44

Tregu i pasurive të paluajtshme në Kroaci po përjeton një ngadalësim të theksuar këtë vit, me rënien e vazhdueshme të shitjeve në kushtet e çmimeve që mbeten të larta, paralajmëruan ekspertët në Forumin e 40-të të Biznesit të Pasurive të Paluajtshme. Sipas Dhomës Kroate të Ekonomisë (HGK), transaksionet kanë rënë në të gjithë vendin, ndërsa blerësit e huaj, dikur një forcë dominuese në tregjet bre...

Nevojitet abonim për të lexuar artikull të revistës

Plani juaj aktual nuk ofron qasje në artikujt më të fundit të revistës. Për të pasur qasje të plotë, ju lutemi përmirësoni abonimin tuaj në premium.

The post Shitjet e pasurive të paluajtshme në Kroaci bien ndjeshëm ndërsa çmimet e larta largojnë blerësit appeared first on Revista Monitor.

Si mund ta kthejë Shqipëria kontabilitetin në eksport

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
22 December 2025 at 10:28

Intervistë me Sean Sweeney, ekspert irlandez, i angazhuar në zbatimin e projektit për rritjen e kapacitetit të eksportit të shërbimeve të kontabilitetit në Shqipëri.   Eksporti i shërbimeve të kontabilitetit po shfaqet si një nga mundësitë më premtuese për të diversifikuar ekonominë shqiptare dhe për ta orientuar atë drejt aktiviteteve me vlerë të lartë të shtuar. Me një fuqi punëtore relativ...

Nevojitet abonim për të lexuar artikull të revistës

Plani juaj aktual nuk ofron qasje në artikujt më të fundit të revistës. Për të pasur qasje të plotë, ju lutemi përmirësoni abonimin tuaj në premium.

The post Si mund ta kthejë Shqipëria kontabilitetin në eksport appeared first on Revista Monitor.

Potenciali i Shqipërisë deri në Gjermani, Francë e Mbretëri të Bashkuar

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
22 December 2025 at 10:24

Një vlerësim i detajuar i 168 profesionistëve dhe subjekteve të sektorit, kontabilistë individualë, firma të vogla dhe të mesme kontabël dhe auditues, nxori në pah një tablo më pozitive sesa perceptimi i zakonshëm për kapacitetet e Shqipërisë në eksportin e shërbimeve të kontabilitetit. Analiza tregoi se njohuritë teknike të profesionistëve shqiptarë janë solide dhe në përputhje me standardet ndër...

Nevojitet abonim për të lexuar artikull të revistës

Plani juaj aktual nuk ofron qasje në artikujt më të fundit të revistës. Për të pasur qasje të plotë, ju lutemi përmirësoni abonimin tuaj në premium.

The post Potenciali i Shqipërisë deri në Gjermani, Francë e Mbretëri të Bashkuar appeared first on Revista Monitor.

Modeli operacional i eksportit tĂ« shĂ«rbimeve kontabĂ«l – si funksionon nĂ« praktikĂ«

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
22 December 2025 at 10:21

Eksporti i shĂ«rbimeve kontabĂ«l zakonisht nis me njĂ« ndarje tĂ« qartĂ« tĂ« shĂ«rbimeve qĂ« ofrohen. NĂ« fazĂ«n e parĂ«, firmat hyjnĂ« nĂ« treg pĂ«rmes shĂ«rbimeve mĂ« standarde dhe rutinore, tĂ« ashtuquajturat shĂ«rbime me intensitet transaksional. KĂ«tu pĂ«rfshihen pĂ«rpunimi i faturave pĂ«r t’u paguar dhe pĂ«r t’u arkĂ«tuar, administrimi i listĂ«-pagesave, rakordimi i llogarive bankare, pĂ«rpunimi i shpenzimeve tĂ« udhĂ«...

Nevojitet abonim për të lexuar artikull të revistës

Plani juaj aktual nuk ofron qasje në artikujt më të fundit të revistës. Për të pasur qasje të plotë, ju lutemi përmirësoni abonimin tuaj në premium.

The post Modeli operacional i eksportit tĂ« shĂ«rbimeve kontabĂ«l – si funksionon nĂ« praktikĂ« appeared first on Revista Monitor.

Potenciali i eksportit të shërbimeve të kontabilitetit

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
22 December 2025 at 10:19

Shumë shoqëri audituese kanë filluar të ofrojnë shërbime kontabiliteti për sipërmarrje të huaja, kryesisht italiane. Një program i specializuar zhvillimi profesional dhe promovimi ndërkombëtar po vendos themelet që Shqipëria të bëhet ofrues rajonal i shërbimeve kontabël për tregjet e BE-së. Rezultatet e para tregojnë kapacitete të qëndrueshme teknike, interes real nga firmat vendase dhe ndikim të ...

Nevojitet abonim për të lexuar artikull të revistës

Plani juaj aktual nuk ofron qasje në artikujt më të fundit të revistës. Për të pasur qasje të plotë, ju lutemi përmirësoni abonimin tuaj në premium.

The post Potenciali i eksportit të shërbimeve të kontabilitetit appeared first on Revista Monitor.

Statistikat e BSH tregojnë ngadalësim të fortë të kredisë nga institucionet jobanka

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
22 December 2025 at 08:35

Statistikat e Bankës së Shqipërisë tregojnë se kreditimi i dhënë nga institucionet financiare jobanka ka pësuar ngadalësim të ndjeshëm në gjysmën e parë të vitit. Të dhënat e Bankës së Shqipërisë tregojnë se vlera e portofolit të kredisë të dhënë nga këto institucione arriti në 62.7 miliardë lekë, në rritje me vetëm 1.9% që nga fillimi i vitit dhe 2.6% krahasuar me një vit më parë. Rritja e portof...

Nevojitet abonim për të lexuar artikull të revistës

Plani juaj aktual nuk ofron qasje në artikujt më të fundit të revistës. Për të pasur qasje të plotë, ju lutemi përmirësoni abonimin tuaj në premium.

The post Statistikat e BSH tregojnë ngadalësim të fortë të kredisë nga institucionet jobanka appeared first on Revista Monitor.

Frenimi i mikrofinancës

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
22 December 2025 at 08:31

Në fillim të këtij viti, hyri në fuqi paketa e Bankës së Shqipërisë, që synonte të mbronte konsumatorët, kryesisht në raport me produktet e mikrofinancës. Në fund të vitit të parë të aplikimit të këtyre masave, përfaqësuesit e institucioneve të sektorit shprehen se, megjithëse huadhënia ka vazhduar rritjen, masat e reja kanë dhënë ndikim të dukshëm në uljen e shkallës së miratimit të kredive dhe n...

Nevojitet abonim për të lexuar artikull të revistës

Plani juaj aktual nuk ofron qasje në artikujt më të fundit të revistës. Për të pasur qasje të plotë, ju lutemi përmirësoni abonimin tuaj në premium.

The post Frenimi i mikrofinancës appeared first on Revista Monitor.

“Prodhimi vendas paragjykohet, kantinat nĂ« luftĂ« mbijetese me kostot nĂ« rritje”

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
22 December 2025 at 08:23

Flet Flori Uka, “Uka Farm”   Produktet shqiptare vijojnĂ« tĂ« mbeten peng i paragjykimit duke e bĂ«rĂ« pĂ«rfitimin e prodhuesve minimal. TĂ« paktĂ«n kjo Ă«shtĂ« ajo qĂ« ndodh me verĂ«n, sipas Flori UkĂ«s, nga Uka Farm. Ai nĂ«nvizon se ka njĂ« tendencĂ« mĂ« tĂ« madhe pĂ«r tĂ« shkuar drejt verĂ«s sĂ« importit, pavarĂ«sisht se cilĂ«sia e saj mund tĂ« jetĂ« mĂ« e ulĂ«t se prodhimi shqiptar. Interesi turistik ndaj ShqipĂ«risĂ« po ...

Nevojitet abonim për të lexuar artikull të revistës

Plani juaj aktual nuk ofron qasje në artikujt më të fundit të revistës. Për të pasur qasje të plotë, ju lutemi përmirësoni abonimin tuaj në premium.

The post “Prodhimi vendas paragjykohet, kantinat nĂ« luftĂ« mbijetese me kostot nĂ« rritje” appeared first on Revista Monitor.

“Masa pĂ«r formalizim dhe rritje tĂ« konkurrueshmĂ«risĂ« para BE-sĂ«â€  

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
22 December 2025 at 08:20

Flet Rigers Kaçorri, Kantina Arbëri   Integrimi në Bashkimin Europian është bërë pjesë e diskursit të përditshëm politik dhe ekonomik të vendit dhe kjo duket se po nxit gjithmonë e më shumë bizneset të shohin përtej panoramës lokale. Rigers Kaçorri, nga Kantina Arbëri, shprehet se sektori i verës ka nevojë për një seri masash që duhet të merren përpara se të bëhemi pjesë e këtij tregu, në mënyrë q...

Nevojitet abonim për të lexuar artikull të revistës

Plani juaj aktual nuk ofron qasje në artikujt më të fundit të revistës. Për të pasur qasje të plotë, ju lutemi përmirësoni abonimin tuaj në premium.

The post “Masa pĂ«r formalizim dhe rritje tĂ« konkurrueshmĂ«risĂ« para BE-sĂ«â€   appeared first on Revista Monitor.

Vera lokale, rritje mes paragjykimit

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
22 December 2025 at 08:15

Vitet e fundit, turizmi u ka dhënë një shtysë të rëndësishme kantinave të verës, por ky impuls mbetet larg potencialit real për shkak të një zinxhiri mbështetës që ende nuk funksionon si duhet. Kantinat theksojnë se vera vendase vijon të paragjykohet dhe shpesh mbetet jashtë rafteve të bareve dhe restoranteve, të cilat favorizojnë produktin e importuar. Nga ana tjetër, konsumatori po ndryshon sjel...

Nevojitet abonim për të lexuar artikull të revistës

Plani juaj aktual nuk ofron qasje në artikujt më të fundit të revistës. Për të pasur qasje të plotë, ju lutemi përmirësoni abonimin tuaj në premium.

The post Vera lokale, rritje mes paragjykimit appeared first on Revista Monitor.

Yesterday — 21 December 2025Main stream

Ekonomia e ndikimit, si të rinjtë shqiptarë duan të pasurohen brenda natës

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
20 December 2025 at 22:12

NĂ« epokĂ«n digjitale, mĂ«nyra si e perceptojmĂ« pasurinĂ« nuk Ă«shtĂ« mĂ« e lidhur vetĂ«m me fakte konkrete si tĂ« ardhurat, investimet apo pronat. Sot, rrjetet sociale kanĂ« krijuar njĂ« ekonomi tĂ« re tĂ« dukjes, ku vlera e individit shpesh matet nga imazhi qĂ« promovon nĂ« Instagram, TikTok apo YouTube. Ky fenomen, i njohur ndryshe si “influencer economy”, ka ndryshuar rrĂ«njĂ«sisht mĂ«nyrĂ«n se si brezi i ri e sheh suksesin ekonomik dhe mirĂ«qenien personale


 

Nga Deada Hyka

Ka një sërë këndvështrimesh mbi mënyrën se si rrjetet sociale ndikojnë shoqërinë tonë, si pozitivisht, ashtu edhe negativisht.

Në fund të fundit, disa njerëz kalojnë orë të tëra çdo ditë në këto platforma, ndaj duhet të jemi të vetëdijshëm për ndikimin e tyre. Tashmë, ndikimet kanë prekur edhe zakonet tona në shpenzime, kursime dhe investime.

Rrjetet sociale shpesh tregojnë një version të kuruar dhe të ekzagjeruar të realitetit. Njerëzit rrallë postojnë mbi problemet e sjelljes së fëmijëve në shkollë apo për stresin kur kujdesen për prindërit e moshuar.

Ata postojnĂ« pĂ«r pushime luksoze, vende tĂ« shkĂ«lqyera nĂ« ndeshje sportive dhe mbrĂ«mje tĂ« shtrenjta. Kjo krijon njĂ« ndjenjĂ« tĂ« shtrembĂ«ruar tĂ« asaj qĂ« Ă«shtĂ« “normale” dhe mund tĂ« çojĂ« nĂ« njĂ« presion tĂ« pavetĂ«dijshĂ«m pĂ«r tĂ« mbajtur hapin.

Le tĂ« marrim njĂ« shembull: ndiqni miq ose influencues qĂ« udhĂ«tojnĂ« nĂ«pĂ«r botĂ«, qĂ«ndrojnĂ« nĂ« hotele mĂ« tĂ« mira dhe hanĂ« nĂ« restorante luksoze. Ndoshta, pa e kuptuar, kjo ndikon nĂ« mĂ«nyrĂ«n se si ndiheni pĂ«r pushimin “normal” qĂ« bĂ«ni nĂ« plazh, edhe pse e keni shijuar pĂ«r vite me radhĂ«.

Ose ndoshta gjatë festave shihni postime të miqve që kalojnë kohë në shtëpitë e tyre në bregdet. Mund të filloni të mendoni se të kesh një shtëpi të dytë është më e zakonshme dhe më e nevojshme sesa është në të vërtetë.

Sociologia Marsida Simo rikujton se, rrjetet sociale theksojnë momentet më të bukura të jetës së dikujt dhe jo realitetin e tyre të përditshëm.

“Duke qenĂ« se jemi tĂ« ekspozuar vazhdimisht nĂ« rrjete tĂ« ndryshme sociale, kemi krijuar njĂ« realitet tĂ« pĂ«rsosur, ku njerĂ«zit tregojnĂ« vetĂ«m momentet mĂ« tĂ« bukura, shpenzimet luksoze dhe arritjet mĂ« mbresĂ«lĂ«nĂ«se.

Ky efekt nuk Ă«shtĂ« thjesht njĂ« ndjesi momentale, por prek thellĂ« psikologjinĂ« njerĂ«zore”, – thotĂ« sociologia, duke theksuar se, ndikimi i rrjeteve sociale nĂ« mĂ«nyrĂ«n se si i shohim paratĂ«, shpenzimet dhe investimet Ă«shtĂ« i pamohueshĂ«m.

“E gjitha kjo krijon njĂ« ndjesi krahasimi tĂ« vrazhdĂ« duke e çuar individin nĂ« pakĂ«naqĂ«si, pamjaftueshmĂ«ri dhe çoroditje. Paraja dhe pasuria, pĂ«rtej funksionit praktik, transformohen nĂ« njĂ« standard social.

Ajo qĂ« shohim te tĂ« tjerĂ«t nĂ« botĂ«n virtuale, duket gjithmonĂ« mĂ« e madhe, mĂ« e bukur dhe mĂ« e arritshme se ajo qĂ« kemi ne”, – vijon znj. Simo.

Ajo ndalet te të rinjtë, duke nënvizuar se ky efekt është veçanërisht më i fuqishëm.

“Ata janĂ« nĂ« fazĂ«n e formimit tĂ« identitetit dhe krahasimi social mund tĂ« ndikojĂ« jo vetĂ«m te vetĂ«vlerĂ«simi, por edhe te vendimet financiare, duke i rritur shanset pĂ«r shpenzime impulsive. E gjitha kjo pĂ«r tĂ« qĂ«ndruar nĂ« atĂ« nivel qĂ« kanĂ« formuar si imazh prej personave tĂ« famshĂ«m qĂ« ndjekin”, – thekson znj. Simo.

Sociologia bĂ«n thirrje se edukimi financiar i hershĂ«m duhet bĂ«rĂ« domosdoshmĂ«ri – i ndihmon tĂ« rinjtĂ« tĂ« kuptojnĂ« diferencĂ«n mes dĂ«shirave dhe nevojave, tĂ« menaxhojnĂ« buxhetin dhe tĂ« planifikojnĂ« investime tĂ« mençura.

“NjohuritĂ« mbi kursimin, planifikimin dhe investimet janĂ« po aq tĂ« rĂ«ndĂ«sishme sa njohuritĂ« mbi teknologjinĂ« dhe pĂ«rdorimin e rrjeteve sociale.

KĂ«to njohuri do t’u shĂ«rbejnĂ« si njĂ« filtĂ«r, duke i bĂ«rĂ« mĂ« tĂ« kujdesshĂ«m nĂ« vendimet e tyre financiare, tĂ« veprojnĂ« me etikĂ«, tĂ« shmangin mashtrimet dhe tĂ« reduktojnĂ« rreziqet e pakthyeshme”, – pĂ«rfundon znj. Simo.

NjĂ« nga fenomenet qĂ« po vĂ«rehet gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ« Ă«shtĂ« “dismorfia e parasĂ«â€, ku individĂ«t ndihen financiarisht tĂ« pasigurt edhe nĂ« kushte kur janĂ« realisht tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m.

“Kjo ndodh sepse krahasimi nuk bĂ«het mĂ« me mjedisin natyror ekonomik ku jeton individi, por me standardet globale tĂ« luksit, tĂ« cilat qarkullojnĂ« me intensitet tĂ« madh nĂ« rrjetet sociale.

Si pasojĂ«, krijohet njĂ« ndjenjĂ« privimi relativ qĂ« nuk Ă«shtĂ« produkt i realitetit, por i imazheve tĂ« kuruara qĂ« nxisin presionin pĂ«r tĂ« konsumuar mbi mundĂ«sitĂ«â€, – thotĂ« pĂ«r “Monitor”, eksperti i ekonomisĂ«, Selami Xhepa.

Rrjetet sociale po ndikojnë gjithnjë e më fort edhe në sjelljen financiare të familjeve.

Eksperti thotë se, shpenzimet impulsive, kreditë e marra për të mbuluar shpenzime joproduktive, apo investimet e nxituara në produktet që promovohen online, janë vetëm disa nga rreziqet që po shfaqen.

“NĂ« njĂ« ekonomi tĂ« vogĂ«l si ajo shqiptare, kjo sjellje mund tĂ« krijojĂ« tensione tĂ« panevojshme financiare tek individĂ«t dhe familjet dhe tĂ« deformojĂ« prioritetet e tyre ekonomike.

Nga këndvështrimi i politikave publike dhe edukimit financiar, sfida kryesore është ndërtimi i një kulture ekonomike ku individët të kuptojnë se pasuria nuk matet me imazh, por me stabilitet, kursim dhe investim afatgjatë.

ËshtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme qĂ« pĂ«rdoruesit tĂ« kultivojnĂ« njĂ« qasje kritike ndaj pĂ«rmbajtjeve qĂ« konsumojnĂ« dhe tĂ« ndĂ«rtojnĂ« objektiva personale financiare tĂ« bazuara nĂ« realitetin e tyre, jo nĂ« modelet e krijuara nĂ« platforma digjitale”, – thotĂ« z. Xhepa.

 

Fenomeni

Dismorfia e parasë është një fenomen relativisht i ri, ku individët ndihen të pasigurt financiarisht, e ndikuar fuqimisht nga rrjetet sociale

 

Krahasimi

Në epokën e rrjeteve sociale, çdo përdorues ka mundësi të krijojë dhe të shpërndajë përmbajtje, gjë që i bën krahasimet mes njerëzve më të shpeshta dhe më të pashmangshme.

Në platforma si Instagram, TikTok apo LinkedIn, shumica prezantojnë versionin më të mirë të vetes: foto të kuruara, pamje të bukura, trup ideal, luks dhe stil jete që shpesh nuk përputhen me realitetin e përditshëm.

Ky prezantim i zgjedhur dhe i filtruar bĂ«n qĂ« pĂ«rdoruesit tĂ« krahasohen mĂ« shpesh “pĂ«r lart”, me njerĂ«z qĂ« duken mĂ« tĂ« suksesshĂ«m, mĂ« tĂ« bukur apo mĂ« tĂ« pasur.

Një formë gjithnjë e më e zakonshme e këtij fenomeni është shpërndarja e simboleve të pasurisë: vila, makina luksoze, pushime ekzotike, marka të shtrenjta.

Kur dikush ekspozohet vazhdimisht ndaj këtyre imazheve, krijohet ndjesia se të tjerët janë më të pasur dhe më të privilegjuar. Ky lloj krahasimi shpesh çon në pakënaqësi, në ulje të vetëvlerësimit dhe në ndjesinë se jeta personale është më pak e vlefshme.

Ekspertja e marketingut digjital, Cansel Saygin, thotë se, sot krahasimi nuk bëhet më me shokët e klasës apo me kolegët e punës, por me njerëz nga çdo cep i botës.

“Kur kjo ndodh çdo ditĂ«, krijohet njĂ« perceptim i shtrembĂ«ruar, njerĂ«zit fillojnĂ« tĂ« mendojnĂ« se janĂ« financiarisht tĂ« dobĂ«t, edhe kur nuk janĂ«. NdiejnĂ« nevojĂ«n tĂ« kenĂ« gjĂ«ra materiale qĂ« nuk janĂ« domosdoshmĂ«risht tĂ« nevojshme.

Shpesh ndihen tĂ« pasigurt ekonomikisht, jo pĂ«r shkak tĂ« realitetit tĂ« tyre, por pĂ«r shkak tĂ« realitetit qĂ« shohin online. Me kohĂ«, ajo qĂ« shfaqet nĂ« rrjetet sociale fillon tĂ« perceptohet si ‘standardi’ i jetesĂ«s, edhe pse Ă«shtĂ« vetĂ«m njĂ« version i filtruar i realitetit”, – thotĂ« znj. Saygin.

Ky proces mund të shkaktojë atë që quhet privim relativ, një ndjenjë padrejtësie dhe zhgënjimi që lind kur perceptojmë se të tjerët kanë më shumë sesa ne, edhe pse realisht nuk kemi humbur asgjë.

Ndjenja e privimit relativ mund të rritet edhe më tepër kur personat me të cilët krahasohemi duken të ngjashëm me ne për nga mosha, stili i jetës ose interesat.

Kjo e bën kontrastin ekonomik të duket edhe më i mprehtë.

Pasojat e këtij privimi nuk kufizohen vetëm te mirëqenia personale. Studimet tregojnë se njerëzit që ndihen të privuar bëhen më pak të kënaqur me jetën e tyre, më të stresuar dhe priren ndaj sjelljeve agresive.

NjĂ« tjetĂ«r efekt i rĂ«ndĂ«sishĂ«m Ă«shtĂ« rritja e armiqĂ«sisĂ« ndaj tĂ« pasurve. Kur dikush sheh vazhdimisht imazhe qĂ« i kujtojnĂ« diferencat ekonomike, krijohet ideja se “tĂ« pasurit” janĂ« shkaku i padrejtĂ«sisĂ« sĂ« pĂ«rjetuar.

Kjo mund të çojë në qëndrime negative, stereotipa të ftohtw dhe në disa raste, në sjellje agresive ndaj tyre, sidomos në mjediset online.

 

Iluzioni

Platformat e rrjeteve sociale mund të krijojnë krahasime financiare joreale, duke bërë që shumë të rinj të ndihen nën presion për të përputhur mënyrën e jetesës që shohin te të tjerët

 

Lexoni edhe:

Cansel Saygin: Rrjetet sociale ndikojnë shumë në blerjet impulsive dhe krahasimin e pasurisë

The post Ekonomia e ndikimit, si të rinjtë shqiptarë duan të pasurohen brenda natës appeared first on Revista Monitor.

“Rrjetet sociale ndikojnĂ« shumĂ« nĂ« blerjet impulsive dhe krahasimin e pasurisĂ«â€

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
20 December 2025 at 22:10

Flet Cansel Saygin, eksperte e marketingut digjital

 

Në një epokë kur rrjetet sociale po formësojnë perceptimet tona më shumë se realiteti vetë, pasuria, suksesi dhe stili i jetesës po shihen përmes një lenteje të filtruar.

Rritja e pĂ«rmbajtjeve qĂ« tregojnĂ« luks dhe “jetĂ« tĂ« pĂ«rsosur” ka krijuar standarde tĂ« reja, shpeshherĂ« tĂ« paarritshme, qĂ« ndikojnĂ« te vetĂ«vlerĂ«simi dhe sjelljet financiare tĂ« njerĂ«zve, sidomos tĂ« rinjve.

Në këtë intervistë, Cansel Saygin, eksperte në marketing digjital dhe njëkohësisht, drejtuese e një agjencie marketingu, shpjegon se si algoritmet, influencerët dhe markat bashkëveprojnë për të normalizuar një konsum të ekzagjeruar, dhe si mund të ndërtojmë një marrëdhënie më të shëndetshme me botën online.

 

Si kanë ndikuar rrjetet sociale në mënyrën se si njerëzit e perceptojnë pasurinë, suksesin dhe stilin e jetesës?

Rrjetet sociale kanë ndryshuar mënyrën se si perceptohet dhe matet suksesi. Konsumimi i përditshëm dhe i vazhdueshëm i përmbajtjes ka krijuar disa iluzione të reja.

Së pari, është krijuar ideja se pasuria dhe suksesi arrihen shumë shpejt. Dikur suksesi matej me arritje të prekshme, zhvillim personal dhe vite pune, ndërsa sot shpesh lidhet me pamjen e jashtme të jetës.

NĂ« rrjetet sociale shohim makina luksoze, udhĂ«time, veshje “firmato” dhe momente komoditeti, por rrallĂ« shohim historinĂ« e vĂ«rtetĂ« pas kĂ«tyre arritjeve.

Kjo ka krijuar njĂ« realitet tĂ« ri ku “tĂ« dukesh i suksesshĂ«m” shpesh vlerĂ«sohet mĂ« shumĂ« sesa “tĂ« jesh realisht i suksesshĂ«m”. Nga ana tjetĂ«r, pĂ«r disa njerĂ«z ajo qĂ« shohin online mund tĂ« kthehet nĂ« motivim pĂ«r tĂ« punuar mĂ« fort dhe pĂ«r tĂ« ndĂ«rtuar versionin e tyre tĂ« suksesit.

 

Pse pĂ«rmbajtjet qĂ« tregojnĂ« luks, udhĂ«time dhe jetĂ« “tĂ« pĂ«rsosur” shfaqen kaq mirĂ« nĂ« algoritmet e rrjeteve sociale?

Performojnë mirë sepse ngjallin kureshtje. Njerëzit kanë dëshirë të shohin më shumë detaje nga ajo mënyrë jetese.

Përveç kësaj, kjo lloj përmbajtjeje është vizualisht tërheqëse dhe mban vëmendjen më gjatë në ekran, një sinjal i fortë për algoritmin që duhet ta shpërndajë edhe më shpesh.

Për një pjesë të audiencës, këto imazhe janë një dritare ëndrrash. Për të tjerët, frymëzim. Dhe algoritmet shpërblejnë çdo gjë që të mban të ngjitur pas telefonit.

 

A krijojnë rrjetet sociale një standard artificial të jetës së pasur dhe si ndikon kjo te vetëvlerësimi i përdoruesve?

Në rrjetet sociale shohim vetëm momentet më të mira të jetës së një individi, ose më saktë, atë pjesë të jetës që krijuesi i përmbajtjes zgjedh të ndajë.

Rrallë shfaqen sfidat, stresi apo sakrificat që fshihen pas skenës. Në njëfarë mënyre, kjo është e kuptueshme pasi krijuesit duan të ndërtojnë një hapësirë pozitive dhe frymëzuese për audiencën e tyre.

Problemi lind kur audienca e konsumon këtë lloj përmbajtjeje në mënyrë të vazhdueshme dhe nis të krahasojë veten me një standard jetese shumë më të lartë.

ShumĂ« njerĂ«z fillojnĂ« tĂ« ndihen sikur nuk po bĂ«jnĂ« mjaftueshĂ«m, edhe kur po punojnĂ« fort. Krijohet ndjesia e tĂ« qenĂ«t “pas”, vetĂ«m sepse krahasohen me njĂ« realitet qĂ« Ă«shtĂ« i kuruar, i filtruar dhe shpesh i largĂ«t nga e vĂ«rteta.

 

A po vĂ«reni rritje tĂ« fenomenit “dismorfia e parasĂ«â€, ku njerĂ«zit ndihen tĂ« pasigurt financiarisht pĂ«r shkak tĂ« krahasimit me pĂ«rmbajtjet online?

Po, sidomos te të rinjtë, kjo ndikon edhe më fort. Sot krahasimi nuk bëhet më me shokët e klasës apo me kolegët e punës, por me njerëz nga çdo cep i botës.

Kur kjo ndodh çdo ditë, krijohet një perceptim i shtrembëruar, njerëzit fillojnë të mendojnë se janë financiarisht të dobët, edhe kur nuk janë.

Ndiejnë nevojën të kenë gjëra materiale që nuk janë domosdoshmërisht të nevojshme. Shpesh ndihen të pasigurt ekonomikisht, jo për shkak të realitetit të tyre, por për shkak të realitetit që shohin online.

Me kohĂ«, ajo qĂ« shfaqet nĂ« rrjetet sociale fillon tĂ« perceptohet si “standardi” i jetesĂ«s, edhe pse Ă«shtĂ« vetĂ«m njĂ« version i filtruar i realitetit.

 

Si ndikojnë influencerët dhe markat në normalizimin e konsumit të luksit te të rinjtë?

Fenomeni i “influencers” ka bĂ«rĂ« qĂ« markat t’i perceptojmĂ« si pjesĂ« tĂ« natyrshme tĂ« jetĂ«s sĂ« pĂ«rditshme, shumĂ« mĂ« afĂ«r nesh sesa para epokĂ«s sĂ« rrjeteve sociale.

Sot, markat ndĂ«rtojnĂ« identitet rreth idesĂ« “kĂ«shtu duhet tĂ« jetosh”, ndĂ«rsa influencerĂ«t e pĂ«rkthejnĂ« kĂ«tĂ« stil jetese nĂ« kohĂ« reale, duke e bĂ«rĂ« edhe mĂ« bindĂ«s.

Kur shohim dhjetëra njerëz që ndajnë çdo javë çanta apo produkte të një marke të caktuar, krijohet iluzioni se këto janë nevoja elementare, edhe pse në realitet nuk janë.

Frekuenca dhe natyra vizuale e kësaj përmbajtjeje e normalizon luksin, duke e bërë të duket si standard i zakonshëm i jetës.

 

NĂ« ç’mĂ«nyrĂ« i shtyjnĂ« rrjetet sociale pĂ«rdoruesit drejt shpenzimeve impulsive dhe vendimeve financiare tĂ« ndikuara nga imazhet online?

Rrjetet sociale e kanë bërë procesin e blerjes pothuajse të menjëhershëm. Sheh një produkt, emocionohesh, klikon dhe brenda pak sekondash e ke blerë.

Nuk ka më një fazë reflektimi apo arsyetimi. Imazhet e bukura dhe mënyra se si paraqiten produktet të shtyjnë të mendosh:

“Po e kanĂ« tĂ« gjithĂ«, pse tĂ« mos e kem edhe unĂ«?”. ShpĂ«rblimi psikologjik qĂ« vjen sapo pĂ«rfundon blerja Ă«shtĂ« i menjĂ«hershĂ«m dhe pikĂ«risht pĂ«r kĂ«tĂ« arsye, shpenzimi online Ă«shtĂ« rritur nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« ndjeshme.

NjĂ« strategji e thjeshtĂ«, por shumĂ« efektive, Ă«shtĂ« ta vendosĂ«sh produktin nĂ« “shportĂ«n” online dhe tĂ« mos e blesh menjĂ«herĂ«.

Nëse i rikthehesh të nesërmen, ka shumë gjasa të kuptosh se nuk është as urgjente, as e domosdoshme. Kjo distancë e vogël në kohë shpesh mjafton për të ulur ndikimin e impulsit.

 

Cilat janĂ« strategjitĂ« mĂ« efektive pĂ«r t’u mbrojtur nga krahasimet joreale dhe pĂ«r tĂ« ruajtur njĂ« marrĂ«dhĂ«nie tĂ« shĂ«ndetshme me rrjetet sociale?

Së pari, duhet të kontrollosh atë që shikon. Nëse dikush nuk të bën të ndihesh mirë me përmbajtjen që ndan, nuk ke asnjë detyrim ta ndjekësh.

Më pas, është e rëndësishme të kujtosh se askush nuk e poston të gjithë realitetin, vetëm pjesën që zgjedh ta tregojë. Prandaj, fokusi duhet të qëndrojë te zhvillimi yt personal, jo te krahasimi me të tjerët.

Një marrëdhënie më e shëndetshme me rrjetet sociale vjen edhe nga kufizimi i kohës online dhe nga edukimi financiar.

Sa më shumë të kuptosh si funksionojnë reklamat, influencerët dhe psikologjia e konsumit, aq më pak gjasa ke të biesh pre e presioneve vizuale që shfaqen çdo ditë para teje.

 

Lexoni edhe:

Ekonomia e ndikimit, si të rinjtë shqiptarë duan të pasurohen brenda natës

The post “Rrjetet sociale ndikojnĂ« shumĂ« nĂ« blerjet impulsive dhe krahasimin e pasurisĂ«â€ appeared first on Revista Monitor.

Për paga, fitime, apo taksa, si ndahet vlera e shtuar në ekonomi

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
20 December 2025 at 22:08

Një analizë mbi shpërndarjen e Vlerës së Shtuar në ekonominë tonë tregon se në vitin 2023, mbi 40% shkoi për pagat e punonjësve, 40.7% u nda në formën e fitimeve dhe 19.2% shkuan për taksa dhe amortizim. Industria dhe turizmi shpërndajnë për pagat, ndërsa ndërtimi, tregtia dhe energjia dominohen nga fitimet, pasi kostot e punës janë më të ulëta. Nga Vlera e Shtuar, bizneset shqiptare shpërndajnë më shumë si fitime, ndërsa në BE më shumë shkon për pagat e punonjësve dhe taksa

 

Blerina Hoxha

Ndarja e VlerĂ«s sĂ« Shtuar nĂ« ekonomi Ă«shtĂ« njĂ« nga treguesit mĂ« domethĂ«nĂ«s pĂ«r tĂ« kuptuar se kush pĂ«rfiton realisht nga rritja ekonomike – punonjĂ«sit, bizneset apo shteti.

Vlera e Shtuar mat kontributin që një biznes i jep një produkti gjatë procesit të prodhimit, përtej materialeve të blera nga jashtë.

Për shembull, në prodhimin e një shisheje me lëng, kostot e jashtme, frutat nga fermeri, shishet plastike dhe etiketa arrijnë në 55 lekë, ndërsa çmimi me shumicë i produktit final është 100 lekë. Diferenca prej 45 lekësh përfaqëson Vlerën e Shtuar, e cila më pas shpërndahet mes pagave të punonjësve, fitimeve të biznesit dhe detyrimeve tatimore ndaj shtetit.

Në Shqipëri, struktura e shpërndarjes së Vlerës së Shtuar ka qenë e ndryshme nga ajo e vendeve të Bashkimit Europian, pasi pjesa që shkon për pagat historikisht ka qenë më e ulët, ndërsa pesha e fitimeve ka rezultuar më e lartë.

PĂ«r tĂ« kuptuar dinamikat e kĂ«saj ndarjeje dhe se si ka evoluar gjatĂ« njĂ« dekade, “Monitor” analizoi shpĂ«rndarjen e VlerĂ«s sĂ« Shtuar nĂ« ekonominĂ« shqiptare ndĂ«rmjet tre komponentĂ«ve kryesorĂ«: shpenzimeve tĂ« personelit, fitimit neto/humbjeve dhe taksave neto, gjatĂ« periudhĂ«s 2010 – 2023.

Në vitin 2023, Vlera e Shtuar ishte 956 miliardë lekë, nga e cila 383 miliardë lekë ose 40.1% shkoi për pagat e punonjësve, 390 miliardë lekë ose 40.7% u nda në formën e fitimeve dhe 183 miliardë lekë ose 19.2% shkuan për taksa dhe amortizim.

TĂ« dhĂ«nat tregojnĂ« se pesha e shpenzimeve pĂ«r personelin Ă«shtĂ« rritur vazhdimisht nĂ« ShqipĂ«ri, nga rreth 29% e VlerĂ«s sĂ« Shtuar nĂ« vitin 2010 nĂ« mbi 40% nĂ« vitin 2023, por megjithatĂ« ky nivel mbetet mĂ« i ulĂ«t se mesatarja e BE-sĂ«, ku kompensimi i punĂ«s shpesh zĂ« 47–55% tĂ« VlerĂ«s sĂ« Shtuar.

NĂ« tĂ« kundĂ«rt, pesha e fitimit neto Ă«shtĂ« shumĂ« mĂ« e lartĂ« nĂ« ShqipĂ«ri se nĂ« vendet e BE-sĂ« dhe pĂ«son luhatje tĂ« forta ndĂ«r vite. NĂ« BE, marzhet e fitimit janĂ« zakonisht mĂ« tĂ« qĂ«ndrueshme dhe mĂ« tĂ« ulĂ«ta, shpesh 20–25% e VlerĂ«s sĂ« Shtuar. NĂ« ShqipĂ«ri, ato variojnĂ« nga 45% nĂ« vitin 2010 nĂ« 40.7% nĂ« vitin 2023.

NdĂ«rkohĂ«, pjesa e taksave neto ka rĂ«nĂ« dukshĂ«m, nga rreth 26% e VlerĂ«s sĂ« Shtuar nĂ« vitin 2010 nĂ« rreth 19% nĂ« vitin 2023. NĂ« BE, taksat neto ndaj VlerĂ«s sĂ« Shtuar kanĂ« peshĂ« mĂ« tĂ« lartĂ«, midis 25–30%, duke reflektuar sisteme fiskale mĂ« tĂ« konsoliduara dhe njĂ« bazĂ« mĂ« tĂ« gjerĂ« taksimi.

Në Shqipëri, rënia e kësaj peshe tregon se barra fiskale në ekonominë reale është ulur si për shkak të ndryshimeve të politikave, ashtu edhe për shkak të informalitetit dhe strukturës së taksave indirekte.

Të dhënat mbi shpërndarjen e Vlerës së Shtuar nga industria përpunuese te ndërtimi, tregtia, energjia, turizmi, transporti dhe shërbimet tregojnë se ekonomia jonë ka kaluar një proces të gjatë rritjeje, formalizimi dhe ristrukturimi, por që ende mbetet larg modelit të konsoliduar të Bashkimit Europian.

Pesha e shpenzimeve të personelit është rritur në pothuajse të gjithë sektorët, një shenjë e rritjes së pagave dhe mungesës së fuqisë punëtore.

Por në shumë prej tyre, kjo rritje vjen jo për shkak të produktivitetit të lartë, siç ndodh në BE, por për shkak të presioneve të tregut të brendshëm, emigracionit dhe modelit ekonomik të bazuar ende fort te puna manuale.

Selami Xhepa, ekspert i ekonomisë, tha se ekonomia shqiptare është bazuar te një model në themel të të cilit ishte krahu i lirë i punës dhe kjo reflektohet edhe në ndarjen e Vlerës së Shtuar.

Sipas tij, bizneset duhet të rimodelojnë politikat për burimet njerëzore, për të lënë pas mendësinë që pagat janë shpenzim, pasi duhen konsideruar si investim.

 

Burimi: INSTAT

 

Industria përpunuese po zhvendoset drejt kostos së punës

Vlera e Shtuar në sektorin e industrisë arriti në 124 miliardë lekë në vitin 2023, ku më shumë se gjysma, rreth 55%, u shpërnda për pagat e punonjësve.

ShpĂ«rndarja e VlerĂ«s sĂ« Shtuar nĂ« industrinĂ« pĂ«rpunuese gjatĂ« viteve 2010 – 2023 tregon njĂ« trend rritĂ«s tĂ« shpenzimeve tĂ« personelit. NĂ« vitin 2010 ato pĂ«rbĂ«nin rreth 42% tĂ« VlerĂ«s sĂ« Shtuar, ndĂ«rsa nĂ« vitin 2023 u rritĂ«n mbi 55%.

Industria shqiptare historikisht është mbështetur te puna manuale, ndërsa rritja graduale e pagave dhe mungesa e fuqisë punëtore kanë rritur ndjeshëm peshën e shpenzimeve të personelit.

Florian Zekja, nga Shoqata ProEksport, që përfaqëson industrinë e përpunimit të tekstileve dhe këpucëve, thotë se shpenzimet e personelit dominojnë Vlerën e Shtuar të fabrikave.

Në njësitë e vogla, sidomos te kontraktorët, pesha e pagave arrin deri në 80%.

“Produktiviteti i ulĂ«t dhe orientimi te krahu i lirĂ« i punĂ«s e rrisin kĂ«tĂ« peshĂ«. Me rritjen e pagĂ«s minimale dhe mungesĂ«n e fuqisĂ« punĂ«tore, pesha e pagave do tĂ« rritet mĂ« tej. ShumĂ« biznese po falimentojnĂ«, edhe pĂ«r shkak tĂ« rĂ«nies sĂ« kĂ«rkesĂ«s pĂ«r mallrat shqiptare”, thekson ai.

NdĂ«rkohĂ«, fitimi neto mbetet komponenti mĂ« i paqĂ«ndrueshĂ«m. NĂ« vitet 2010 – 2012, fitimet pĂ«rbĂ«nin 27–34% tĂ« VlerĂ«s sĂ« Shtuar. Por nĂ« vitet 2013 – 2014 sektori pĂ«rjetoi rĂ«nie tĂ« fortĂ«, me norma negative tĂ« fitimit (-9.7% dhe -4.3%), tĂ« ndikuara nga pasojat e krizĂ«s sĂ« EurozonĂ«s.

Pas vitit 2015, fitimet u rimĂ«kĂ«mbĂ«n, duke u stabilizuar nĂ« 21–33% deri nĂ« vitin 2022, falĂ« rritjes sĂ« eksporteve dhe investimeve nĂ« teknologji. NĂ« vitin 2023 shĂ«nohet njĂ« ulje nĂ« 28.7%, e ndikuar edhe nga rĂ«nia e kĂ«rkesĂ«s ndĂ«rkombĂ«tare dhe humbjet pĂ«r shkak tĂ« zhvlerĂ«simit tĂ« Euros.

Pesha e taksave neto ka lĂ«vizur nĂ« kah tĂ« kundĂ«rt. NĂ« 2010 – 2014, taksat zinin njĂ« peshĂ« shumĂ« tĂ« lartĂ«, madje mbi 60% nĂ« vitet 2013 – 2014, pĂ«r shkak se shumĂ« biznese ishin me humbje, duke rritur peshĂ«n relative tĂ« taksimit. Pas vitit 2015, taksat ranĂ« nĂ« intervalin 18–28%, ndĂ«rsa nĂ« vitin 2023 zbritĂ«n nĂ« vetĂ«m 16.1%.

Industria përpunuese po bëhet gjithnjë e më e orientuar drejt kostos së punës, fitimet e saj janë rritur dukshëm pas 2015-s, ndërsa barra tatimore për çdo njësi Vlerë të Shtuar është ulur ndjeshëm.

Në vendet e zhvilluara të Bashkimit Europian, raportet midis shpenzimeve të personelit, fitimeve dhe taksave në industrinë përpunuese janë të ndryshme nga vendi ynë, për shkak të strukturës më të avancuar teknologjike, produktivitetit shumë më të lartë dhe një sistemi fiskal më të konsoliduar.

Në ekonomitë më të zhvilluara industriale, si Gjermania, Austria, Holanda, Danimarka apo Italia veriore, shpenzimet e personelit përbëjnë 55% deri në 70% të Vlerës së Shtuar.

Në sipërmarrjet europiane kjo peshë është e lartë, jo sepse industria është e mbështetur te puna manuale, por sepse fuqia punëtore është e specializuar dhe produktiviteti për punonjës është shumë më i madh se në vendet e Ballkanit.

Pjesa qĂ« bizneset e kĂ«tij sektori ndajnĂ« pĂ«r fitime zakonisht lĂ«viz nĂ« intervalin 8–15% tĂ« VlerĂ«s sĂ« Shtuar. NĂ« disa nĂ«nsektorĂ« strategjikĂ«, si ai automotiv ose makineritĂ« industriale, marzhet janĂ« madje edhe mĂ« tĂ« ulĂ«ta.

NĂ« BE, ky raport zakonisht qĂ«ndron nĂ« intervalin 20–30%, me nivele mĂ« tĂ« larta nĂ« FrancĂ« dhe Itali dhe mĂ« tĂ« ulĂ«ta nĂ« vendet nordike, ku sistemi i taksave Ă«shtĂ« i orientuar ndryshe.

 

Burimi: INSTAT

 

Ndërtimi mbetet sektori me fitimet më të larta në ekonomi

Vlera e Shtuar në sektorin e ndërtimit ishte 111,9 miliardë lekë në vitin 2023, ku 40.6% e saj u nda për fitim, 33.6% për paga dhe pjesa tjetër 25.7% për tatime e taksa.

Pesha e shpenzimeve tĂ« personelit ishte relativisht e ulĂ«t, me rreth 26–30% e VlerĂ«s sĂ« Shtuar nĂ« vitet 2010 – 2017.

Me kalimin e viteve, pjesa e pagave rritet gradualisht, duke u ngjitur në 34% në vitin 2023, duke reflektuar mungesën e fuqisë punëtore, rritjen e pagave dhe kërkesën e lartë për punonjës të specializuar.

Ndërkohë, fitimi neto ka qenë komponenti domethënës i Vlerës së Shtuar gjatë gjithë periudhës.

Në vitet 2010, ai zinte mbi 50% të Vlerës së Shtuar duke treguar një industri ekstremisht fitimprurëse në atë fazë, e ndikuar nga rritja e kërkesës për ndërtime të banesave dhe bumi i investimeve private.

MĂ« pas, fitimi fillon tĂ« stabilizohet, duke rĂ«nĂ« nĂ« intervalin 31–40% nĂ« vitet 2017 – 2023. Edhe pse mĂ« i ulĂ«t krahasuar me vitet e para, ai mbetet nĂ« njĂ« nivel shumĂ« tĂ« lartĂ« pĂ«r sektorin e ndĂ«rtimit nĂ« krahasim me vendet europiane, ku fitimet zakonisht janĂ« shumĂ« mĂ« tĂ« ulĂ«ta pĂ«r shkak tĂ« konkurrencĂ«s sĂ« fortĂ« dhe kostove tĂ« larta tĂ« standardeve teknike.

Fitimet relativisht të larta në Shqipëri tregojnë se çmimet e larta të apartamenteve dhe kërkesa e qëndrueshme e kanë mbajtur sektorin në pozita të forta rentabiliteti, pavarësisht rritjes së kostove të ndërtimit dhe të punës.

PĂ«r sa u pĂ«rket taksave neto, ato kanĂ« shfaqur luhatshmĂ«ri shumĂ« tĂ« madhe gjatĂ« viteve. NĂ« 2015 dhe 2016, pesha e tyre ishte e ulĂ«t me rreth 12–20%.

Në vitin 2017 dhe 2018, taksat zënë një peshë më të madhe, duke arritur edhe mbi 39% dhe 43%, pasi lidhet me projektet specifike, ndryshimet në strukturën fiskale të sektorit, si dhe aktivitetin e intensifikuar të kompanive me detyrime të larta tatimore.

Pas vitit 2019, pesha e taksave bie sĂ«rish nĂ« intervalin 25–33%, duke reflektuar njĂ« kombinim faktorĂ«sh dhe mĂ«nyrĂ«n sesi kompanitĂ« e ndĂ«rtimit shpĂ«rndajnĂ« dhe deklarojnĂ« VlerĂ«n e Shtuar nĂ« funksion tĂ« projekteve tĂ« tyre.

Në tërësi, të dhënat tregojnë një sektor ndërtimi që për gjithë periudhën ka ruajtur fitime të larta, ku kostoja e punës mbetet më e ulët se në shumë vende europiane, por gjithsesi e rritur vit pas viti, dhe ku taksat shfaqen të paqëndrueshme, duke reflektuar jo vetëm ndryshime fiskale, por edhe dinamikat e brendshme të industrisë dhe strukturën e projekteve që realizohen.

Ndërtimi në Shqipëri rezulton kështu një sektor me rentabilitet të jashtëzakonshëm krahasuar me ekonomitë e tjera të rajonit dhe BE-së.

Në shumicën e vendeve të BE-së, duke filluar nga ekonomitë e mëdha si Gjermania, Franca, Italia e deri tek ekonomitë më të vogla si Austria, Holanda apo Danimarka, ndërtimi është një industri me marzhe të ulëta fitimi, ku pjesa më e madhe e Vlerës së Shtuar konsumohet nga paga, sigurimet shoqërore, standardet teknike, kostot e lejeve, kërkesat e forta ligjore dhe raportimet e detyrueshme.

Në vendet europiane, pesha e shpenzimeve të personelit zakonisht shkon nga 45% deri në 55% të Vlerës së Shtuar në ndërtim, sidomos në ekonomitë me sektor ndërtimi të formalizuar dhe me teknologji ndërtimi më të sofistikuar.

Në Europë, fitimi i sektorit të ndërtimit ka një peshë tipike nga 8% deri në 15% të Vlerës së Shtuar. Në pjesën e taksave, vendet e BE-së zakonisht raportojnë një peshë që shkon midis 20% dhe 30% të Vlerës së Shtuar.

Në disa shtete, sidomos ato me sektor ndërtimi të madh si Franca apo Belgjika, taksat dhe kontributet arrijnë edhe më shumë, për shkak të rregullimeve më të forta dhe standardeve të larta të kontrollit.

Në Shqipëri, sektori dominohet nga fitime të larta, kosto pune më të ulëta dhe një peshë relative më të dobët të rregullimit fiskal. Kjo e vendos industrinë shqiptare të ndërtimit shumë larg modelit europian.

 

Burimi: INSTAT

 

Tregtia, paga të ulëta, fitime të larta

Sektori i tregtisë gjithashtu çon gati gjysmën e Vlerës së Shtuar për fitime. Në vitin 2023, vlera e shtuar në këtë sektor ishte 210 miliardë lekë, ku 38% u nda për pagat, 48% për fitime dhe rreth 14% taksa.

Pjesa e shpenzimeve tĂ« personelit nĂ« VlerĂ«n e Shtuar nĂ« tregti mbetet pĂ«rgjithĂ«sisht e ulĂ«t gjatĂ« 2010 – 2023. NĂ« BE, veçanĂ«risht nĂ« vendet e zhvilluara si Gjermania, Franca, shpenzimet e personelit nĂ« tregti zakonisht zĂ«nĂ« 50% deri nĂ« 65% tĂ« VlerĂ«s sĂ« Shtuar.

Tregtia në vendet europiane është një sektor me intensitet të lartë pune, të formalizuar, me kontrata të rregulluara, paga më të larta dhe një pjesë të madhe të shpenzimeve që lidhen me trajnimin dhe kualifikimin e stafit.

Në Shqipëri, pavarësisht rritjes së pagave, sektori vijon të karakterizohet nga paga të ulëta, punësim informal, rotacion i lartë i punonjësve dhe një strukturë që mbështetet ende shumë te puna sezonale dhe me kohë të pjesshme, gjë që shpjegon diferencën e madhe me BE-në.

Eleni Babameto, e cila administron kompaninĂ« e tregtimit me shumicĂ« tĂ« ushqimeve “Teuta”, tha se kostot e fuqisĂ« punĂ«tore po rrisin peshĂ«n e shpenzimeve nĂ« VlerĂ«n e Shtuar, duke lajmĂ«ruar se vĂ«shtirĂ«sitĂ« pĂ«r punonjĂ«s janĂ« nĂ« rritje, edhe pse pagat janĂ« mĂ« tĂ« larta.

Në vendin tonë, fitimi neto përbën pjesën më të madhe të Vlerës së Shtuar në bizneset e tregtisë. Në disa vite, ai arrin nivele mbresëlënëse si 54% në 2010, 60% në 2011 dhe 58% në 2016, ndërsa në vitet më të fundit, luhatet midis 49% dhe 53%.

Këto janë nivele jashtëzakonisht të larta për sektorin e tregtisë. Në Bashkimin Europian, fitimet janë në intervalet 10% deri në 20% të Vlerës së Shtuar.

Në vende si Gjermania apo Holanda, fitimi në tregti shpesh merr më pak se 15% të Vlerës së Shtuar.

Marzhet e fitimit në bizneset e tregtisë shqiptare tregojnë për një treg të brendshëm më pak konkurrues, çmime relativisht të larta të produkteve, informalitet në hallkat e zinxhirit të furnizimit dhe një strukturë që lejon fitime shumë më të mëdha sesa ato të zakonshme në BE.

Pjesa e taksave neto nĂ« VlerĂ«n e Shtuar shfaqet e ulĂ«t dhe e paqĂ«ndrueshme nĂ« ShqipĂ«ri. Ajo varion nga nivele relativisht tĂ« larta si 43% nĂ« vitin 2012, njĂ« anomali e lidhur me deklarimin e ulĂ«t tĂ« fitimeve atĂ« vit, deri nĂ« nivele minimaliste si 8–12% nĂ« shumicĂ«n e viteve sidomos pas pandemisĂ«.

Në BE, taksat dhe kontributet në sektorin e tregtisë zakonisht zënë nga 20% deri në 30% të Vlerës së Shtuar, për shkak të rregullimit më të qëndrueshëm fiskal dhe deklarimit më të plotë të të ardhurave.

Tregtia shqiptare është një sektor me fitime shumë më të larta se mesatarja europiane, me kosto pune relativisht të ulëta dhe me barrë tatimore më të vogël në raport me Vlerën e Shtuar.

 

Burimi: INSTAT

 

Energjia, ndër sektorët më të paqëndrueshëm

Sektori i energjisë elektrike, ujit dhe gazit në vendin tonë është i ndikuar nga ciklet klimatike dhe çmimet në tregjet ndërkombëtare, të cilat ndikojnë Vlerën e Shtuar dhe shpërndarjen e saj. Sipas të dhënave zyrtare në vitin 2023, Vlera e Shtuar në sektorin e energjisë ishte 101 miliardë lekë, gati dyfish me vitet e mëparshme.

Rreth 58 miliardë lekë ose 57% e Vlerës së Shtuar u shpërnda për fitim për bizneset, 21.9% për pagat e punonjësve dhe 20% për taksat.

Pesha e pagave nĂ« VlerĂ«n e Shtuar nĂ« sektorin e energjisĂ« gjatĂ« 2010 – 2023 ka ulje-ngritje, nĂ« varĂ«si tĂ« luhatjeve nĂ« VlerĂ«n e Shtuar.

Zakonisht në BE, shpenzimet e personelit në sektorin e energjisë janë shumë më të qëndrueshme dhe zakonisht zënë 25% deri në 35% të Vlerës së Shtuar, pasi sektori është i stabilizuar, i integruar dhe me cikle të kufizuara humbjesh. Formalizimi i lartë dhe investimet e mëdha teknologjike e bëjnë strukturën e kostove të jetë shumë më pak e varur nga faktorët e jashtëm sesa në Shqipëri.

Sektori i energjisë në vendin tonë në vitet si 2011, 2012 dhe 2013 regjistroi humbje të mëdha, të cilat dalin edhe si përqindje negative të Vlerës së Shtuar.

Këto janë humbje të pazakonta për standardet europiane, pasqyrojnë krizën e thellë që sollën vitet me thatësirë, borxhet e grumbulluara të CEZ-it dhe çrregullimet financiare të sektorit publik të energjisë. Vetëm nga viti 2015 e në vazhdim, sektori fillon të rikuperohet i ndikuar nga investimet e reja dhe çmimet e rritura të energjisë dhe eksportet.

Në BE, bizneset ndajnë mesatarisht 5-15% të Vlerës së Shtuar për fitime dhe pjesën e tjetër e shpërndajnë për paga dhe taksa. Arsyeja është se sektori energjetik europian është më i rregulluar, më pak i ekspozuar ndaj përkeqësimeve klimatike ekstreme dhe nuk ka varësinë strukturore nga një burim i vetëm prodhimi, siç ndodh në Shqipëri me hidrocentralet.

Për sa u përket taksave neto, edhe këtu Shqipëria paraqet luhatshmëri të skajshme. Në disa vite, pesha e taksave është tepër e lartë, për shkak të humbjeve.

Në BE, pesha e taksave në Vlerën e Shtuar është shumë më e qëndrueshme dhe zakonisht lëviz midis 20% dhe 30%, edhe në sektorët e rregulluar si energjetika.

 

Burimi: INSTAT

 

Turizmi rrit pagat dhe ul marzhet e fitimit

Pas industrisë përpunuese, hotelet dhe restorantet ndajnë më shumë nga Vlera e Shtuar për pagat e punonjësve, për shkak se aktiviteti i tyre është i bazuar kryesisht te personeli.

Në vitin 2023, Vlera e Shtuar në sektorin e turizmit ishte 58.6 miliardë ku 43.5% e saj shkoi për pagat e punonjësve, 39% për fitime dhe 17.3% për taksa.

NĂ« vitet 2010 – 2016, pjesa mĂ« e madhe e VlerĂ«s sĂ« Shtuar shkonte te fitimi neto, shpesh mbi 40% dhe nĂ« disa vite, mbi 50%, dukshĂ«m mĂ« e lartĂ« se mesatarja e Bashkimit Europian, ku fitimi neto nĂ« kĂ«tĂ« sektor zakonisht luhatet midis 25–35% tĂ« VlerĂ«s sĂ« Shtuar, pasi kostot e personelit dhe taksat zĂ«nĂ« njĂ« peshĂ« mĂ« tĂ« madhe.

Pas vitit 2016, panorama ndryshon dukshëm. Shqipëria gjatë kësaj periudhe përjetoi rritje të kostove të punës, formalizim më të lartë të pagave.

Kjo tregon se sektori është bërë më pak fitimprurës dhe më i ekspozuar ndaj rritjes së kostove, duke reflektuar mungesën e fuqisë punëtore dhe presion për përmirësim cilësie.

NĂ« vitet e pandemisĂ«, kjo tendencĂ« u pĂ«rmbys pĂ«rkohĂ«sisht, ndĂ«rsa tĂ« ardhurat bien, struktura e kostove zhvendoset dhe fitimi neto rritet nĂ« mĂ«nyrĂ« artificiale nĂ« 2020 – 2021 (deri nĂ« mbi 30%), njĂ« anomali e shkaktuar nga rĂ«nia e aktivitetit dhe jo nga pĂ«rmirĂ«simi real i performancĂ«s.

NĂ« periudhĂ«n 2022 – 2023, sektori hyn nĂ« njĂ« fazĂ« tĂ« re stabilizimi. Pesha e pagave nĂ« VlerĂ«n e Shtuar zbret pak, por mbetet e lartĂ« me rreth 42–43% nĂ« 2023, ndĂ«rsa fitimi konsolidohet rreth 39%.

Krahasuar me BE-në, Shqipëria vijon të ketë marzhe fitimi më të larta. Kjo diferencë lidhet edhe me strukturën specifike të tregut shqiptar, bizneset janë relativisht të vogla, kostoja e punës mbetet ende më e ulët se në BE, dhe informaliteti është më i lartë.

Për sa u përket taksave neto, pesha e tyre është dukshëm më e ulët se në BE gjatë gjithë periudhës në krahasim.

Teksa nĂ« vendet e BE-sĂ«, taksat mbi produktet dhe pagat nĂ« hoteleri-restorante zĂ«nĂ« zakonisht 20–30% tĂ« VlerĂ«s sĂ« Shtuar, nĂ« ShqipĂ«ri kjo peshĂ« luhatet shpesh midis 13–18%, me disa vite ku rritet deri nĂ« 27% (2018) pĂ«rpara se tĂ« stabilizohet sĂ«rish rreth 17%.

Sektori shqiptar i akomodimit dhe shërbimit ushqimor po afrohet gradualisht me strukturën e kostove të BE-së, sidomos në peshën e shpenzimeve, por vijon të ruajë fitime më të larta se mesatarja europiane.

 

Burimi: INSTAT

 

Paga në rritje, fitime të larta, ja transformimi i TIK

TĂ« dhĂ«nat e sektorit tĂ« Transportit, Informacionit dhe Komunikimit tregojnĂ« njĂ« ndryshim tĂ« dukshĂ«m nĂ« dinamikat e shpĂ«rndarjes sĂ« VlerĂ«s sĂ« Shtuar gjatĂ« periudhĂ«s 2010 – 2023, duke reflektuar zhvillimet teknologjike, rritjen e kostove tĂ« punĂ«s dhe formalizimin e lartĂ« tĂ« sektorit.

NĂ« fillim tĂ« dekadĂ«s, pesha e shpenzimeve tĂ« personelit ishte relativisht e ulĂ«t, rreth 26–27% tĂ« VlerĂ«s sĂ« Shtuar, çka dallon ndjeshĂ«m nga mesatarja e Bashkimit Europian, ku kostot e punĂ«s nĂ« kĂ«tĂ« sektor zakonisht zĂ«nĂ« 45–55% tĂ« VlerĂ«s sĂ« Shtuar, sidomos nĂ« aktivitetet e telekomunikacionit dhe IT-sĂ«.

Ndërsa vendet e BE-së karakterizohen nga një forcë pune e kualifikuar ose shumë e kualifikuar dhe paga më të larta, Shqipëria ishte ende në fazën e parë të rritjes së industrisë digjitale, me paga të ulëta dhe me strukturë më të thjeshtë shpenzimesh.

Pesha e shpenzimeve tĂ« personelit nĂ« kĂ«tĂ« sektor po rritet ndjeshĂ«m, duke kaluar nga 35–36% nĂ« 2013 – 2014 deri nĂ« mbi 40–45% pas vitit 2018. NĂ« vitin 2023, kjo kategori arrin rreth 42%, shumĂ« pranĂ« mesatares sĂ« BE-sĂ«.

Rritja e pagave në sektorët IT, Telekomunikacionit dhe Shërbimeve të Informacionit po udhëhiqet nga nevojat e larta për aftësi, por në anën tjetër ka pak profesionistë, duke bërë që pesha e pagave në Vlerën e Shtuar të vijë në rritje.

Pjesa e fitimeve nĂ« VlerĂ«n e Shtuar ka pĂ«suar luhatje gjatĂ« 2010 – 2023, por sĂ«rish mbetet e lartĂ« nĂ« mbi 39% nĂ« vitin 2023, mĂ« shumĂ« se nivelet e BE-sĂ«, ku fitimi neto nĂ« kĂ«tĂ« sektor rrallĂ«herĂ« i kalon 20–25% tĂ« VlerĂ«s sĂ« Shtuar, pĂ«r shkak tĂ« konkurrencĂ«s sĂ« fortĂ«, rregullimit tĂ« tregut dhe investimeve kapitale tĂ« mĂ«dha (sidomos nĂ« telekomunikacion).

Pjesa e fitimeve në Vlerën e Shtuar në këtë sektor pësoi luhatje nga 2013 në 2018 për shkak të ristrukturimeve të mëdha në operatorët celularë dhe rënies së të ardhurave nga telekomunikacioni tradicional.

Sa u pĂ«rket taksave neto, peshat janĂ« dukshĂ«m mĂ« tĂ« larta se nĂ« sektorin e turizmit dhe shumĂ« pranĂ« strukturĂ«s fiskale tĂ« BE-sĂ«. Vitet 2013 – 2018 tregojnĂ« nivele tĂ« larta tĂ« taksave (44–51%) tĂ« VlerĂ«s sĂ« Shtuar, tĂ« cilat nĂ« disa raste tejkalojnĂ« edhe mesataren europiane.

Rritja e tatimeve indirekte, si dhe rregullimet tarifore pas rënies së konkurrencës në treg duket se kanë rritur ngarkesën fiskale mbi sektorin.

Pas vitit 2019, pesha e taksave nĂ« VlerĂ«n e Shtuar ra ndjeshĂ«m, duke u stabilizuar rreth 23–35%, mĂ« pranĂ« niveleve tipike europiane, ku kjo kategori zakonisht zĂ« 20–30% tĂ« VlerĂ«s sĂ« Shtuar.

 

Burimi: INSTAT

 

Shërbimet, dominojnë pagat dhe fitimet, më pak taksat

Shpërndarja e Vlerës së Shtuar në sektorin e shërbimeve gradualisht po afrohet me Bashkimin Europian, por ende me dallime. Në vitin 2023, Vlera e Shtuar në këtë sektor arriti 115 miliardë lekë, ku 42% u shpërnda për pagat e personelit, 34.4% për fitime dhe 23.7% për taksa dhe tatime.

Rreth viteve 2010 – 2012, shpenzimet e personelit zĂ«nĂ« njĂ« peshĂ« rreth 40–41% tĂ« VlerĂ«s sĂ« Shtuar, mĂ« tĂ« ulĂ«ta se mesatarja e Bashkimit Europian, pĂ«r shkak tĂ« pagave tĂ« ulĂ«ta. Sektori shqiptar i shĂ«rbimeve nĂ« vitet 2010 mbĂ«shtetej ende te struktura tradicionale me paga mĂ« tĂ« ulĂ«ta, produktivitet tĂ« ulĂ«t dhe nivel mĂ« tĂ« lartĂ« informaliteti.

Ndryshimi fillon tĂ« bĂ«het mĂ« i theksuar pas vitit 2014, kur pesha e shpenzimeve tĂ« personelit rritet dukshĂ«m dhe arrin kulmin mbi 58% nĂ« 2017 – 2018, pranĂ« dhe madje mbi nivelin europian nĂ« disa segmente tĂ« shĂ«rbimeve, sidomos nĂ« aktivitetet qĂ« kĂ«rkojnĂ« kapital njerĂ«zor tĂ« kualifikuar.

Ky ritëm i kostove të punës në Shqipëri përputhet me zhvillimet në treg me rritjen e pagave, emigrimin e profesionistëve, konkurrencën e fortë për talente.

Ndërkohë pjesa e fitimeve në Vlerën e Shtuar ka pësuar luhatje. Në vitin 2010, bizneset e shërbimeve çonin mbi 40% të Vlerës së Shtuar për fitime. Rikuperimi pas vitit 2015 e çon sërish sektorin në nivele fitimi mbi mesataren europiane, nga rritja e produktivitetit dhe zgjerimi i bizneseve që ofrojnë shërbime të specializuara.

Pesha e taksave në sektorin e shërbimeve erdhi në ulje gjatë dekadës. Në vitin 2010, mbi 18% e Vlerës së Shtuar shkoi për taksa dhe tatime dhe vijoi me ulje sidomos pas pandemisë në vitin 2020, kur taksat në këtë sektor zinin 14-17% të Vlerës së Shtuar.

NĂ« vendet e BE-sĂ«, ky tregues zakonisht varion 15–25%, me stabilitet shumĂ« mĂ« tĂ« madh sesa ai i vĂ«rejtur nĂ« ShqipĂ«ri.

Të dhënat tregojnë se sektori shqiptar i shërbimeve po bëhet i ngjashëm me BE-në në aspektin e strukturës së kostove të punës, duke reflektuar rritjen e pagave dhe formalizimit.

Megjithatë, mbetet më i paqëndrueshëm në marzhe fitimi dhe në kontributin fiskal krahasuar me tregjet europiane, ku stabiliteti është tipar kyç i sektorit të shërbimeve. Shqipëria ka ruajtur fitime më të larta se BE në disa vite.

 

Burimi: INSTAT

 

The post Për paga, fitime, apo taksa, si ndahet vlera e shtuar në ekonomi appeared first on Revista Monitor.

Përpunuesit e qumështit, në rreth vicioz  

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
20 December 2025 at 22:06

Sektori i përpunimit të qumështit po përballet me rënie të kërkesës, stoqe të mallrave të pashitura dhe kosto të lartë prodhimi. Qeveria ka propozuar kompensim 10% të TVSH-së për inputet bujqësore (farat, pesticidet, fidanët), duke synuar formalizimin dhe uljen e kostove të prodhimit. Industria kërkon gjithashtu barazimin e TVSH-së në 10% për blerjen dhe shitjen e qumështit, për të ulur presionin financiar dhe për të parandaluar rritjen e çmimeve për konsumatorët.

 

Dorina Azo

Pritshmëria për rritje konsumi në muajt e verës nga turistët e huaj, e cila nuk arriti të realizohej, krijoi stoqe të mallrave të pashitura edhe te prodhuesit e produkteve të bulmetit.

Drejtuesi teknik i fabrikĂ«s sĂ« qumĂ«shtit “VITA 2001 sh.p.k”, Taulant Pupa, pohoi se nĂ« muajt e verĂ«s grumbulloi stok tĂ« pashitur pĂ«r djathin e bardhĂ«. Produktin e grumbulluar nga mbiprodhimi, nisur nga parashikimet pĂ«r mĂ« shumĂ« shitje nĂ« verĂ«, zoti Pupa tha se arriti ta shesĂ« me ulje çmimi.

“GjatĂ« muajve tĂ« verĂ«s u krijua njĂ« sasi e konsiderueshme e produktit tĂ« pashitur, veçanĂ«risht pĂ«r djathin e bardhĂ«. Tradicionalisht, nĂ« muajt e verĂ«s prodhohen mĂ« tepĂ«r mallra bulmeti, pasi gjatĂ« sezonit turistik kĂ«rkesa rritet.

Por kĂ«tĂ« vit, kĂ«rkesa rezultoi e njĂ«jtĂ« me vitin e kaluar, nuk pati rritje. PĂ«r shkak tĂ« kostove tĂ« larta qĂ« ka magazinimi i mallrave tĂ« pashitura, pĂ«rfshirĂ« mbajtjen e tyre nĂ« frigorifer, si dhe nevoja pĂ«r likuiditet, na detyroi tĂ« heqim stokun e krijuar, duke e shitur me çmim mĂ« tĂ« lirĂ« pĂ«r sektorin HoReCa (Hotele-Restorante dhe Katering)”, thekson z. Pupa.

Sipas tij, pas përfundimit të muajve të verës, kërkesa për mallra bulmeti vijon të mbetet e njëjtë me vitin e kaluar duke marrë në konsideratë edhe ndryshimet demografike të viteve të fundit në vend.

Situata me kërkesën paraqitet e ngjashme edhe për operatorë të tjerë të industrisë së bulmetit, të cilët tradicionalisht shtojnë prodhimin gjatë verës për të magazinuar mallrat.

NjĂ« drejtues tjetĂ«r i fabrikave tĂ« pĂ«rpunimit tĂ« qumĂ«shtit tha se “gjatĂ« muajve tĂ« verĂ«s nuk arritĂ«m tĂ« heqim stokun e grumbulluar, pĂ«r shkak tĂ« rĂ«nies sĂ« konsumit nga sa pritej. PĂ«r rrjedhojĂ«, pas pĂ«rfundimit tĂ« sezonit, nuk e shtuam prodhimin, nuk blemĂ« mĂ« tepĂ«r qumĂ«sht prej fermerĂ«ve, me qĂ«llim shitjen e mallit tĂ« magazinuar”.

Luis Ndreka, përfaqësues i kompanisë ADG (ish-Lufra) shton se kërkesa është në rënie, e ndikuar nga pakësimi i numrit të turistëve të diasporës dhe Kosovës.

“KĂ«rkesa nga konsumatorĂ«t Ă«shtĂ« tkurrur pak, ndĂ«rsa konkurrenca nĂ« çmime Ă«shtĂ« rritur. NĂ« lidhje me turizmin, ardhja e turistĂ«ve tĂ« huaj nuk ka sjellĂ« efektet e pritshme.

Numri total i turistĂ«ve ka qenĂ« i njĂ«jtĂ« me vitin e kaluar, por ka pasur ulje tĂ« turistĂ«ve shqiptarĂ« tĂ« diasporĂ«s dhe nga Kosova. Kjo rĂ«nie, pjesĂ«risht u zĂ«vendĂ«sua me turistĂ«t e huaj, tĂ« cilĂ«t zakonisht nuk i parapĂ«lqejnĂ« produktet shqiptare tĂ« bulmetit, duke kĂ«rkuar mĂ« shumĂ« produktet e vendeve tĂ« tyre tĂ« origjinĂ«s”.

 

Burimi: INSTAT

 

OfertĂ« – kĂ«rkesa ul çmimin e qumĂ«shtit nĂ« grumbullim

Shtimi i prodhimit të qumështit, i shoqëruar me rënie të kërkesës, veçanërisht gjatë sezonit të verës, po krijon sfida në të gjitha hallkat e zinxhirit të sektorit.

Së pari, çmimi i qumështit të lopës për grumbullim është ulur 10% krahasuar me çmimet në fillim të vitit, në disa zona me zhvillim blegtorie të Shqipërisë së Mesme.

Sipas të dhënave të tregut, për grumbullim, qumështi i lopës aktualisht shitet me çmim 56 deri në 63 lekë për litër (pa TVSH), në varësi të madhësisë së fermës. Në fillim të 2025-s, çmimet e qumështit të lopës për grumbullim në vend luhateshin nga 62 deri në 63 lekë për litër (pa TVSH).

Luis Ndreka, nga kompania e pĂ«rpunimit tĂ« qumĂ«shtit “ADG sh.p.k”, shpjegon se edhe pse konsumatori ka ulur lehtĂ« kĂ«rkesĂ«n pĂ«r produktet e bulmetit, ndikimi kryesor nĂ« rĂ«nien e çmimit tĂ« qumĂ«shtit pĂ«r lĂ«ndĂ« tĂ« parĂ« vjen nga rritja e ofertĂ«s nĂ« treg.

Kjo ka shtyrë grumbulluesit të ulnin çmimin e blerjes së qumështit nga fermerët, në përpjekje për të balancuar sasinë e ofertës me kërkesën (shitjet aktuale).

Në zonën e Juglindjes, sipas Taulant Pupës, çmimi i qumështit si lëndë e parë ka mbetur i pandryshuar, duke qëndruar në nivele 57 deri në 60 lekë për litër (pa TVSH). Z. Pupa thekson se aktualisht, prodhimi i qumështit të lopës është në rritje, por parashikon pakësim për vitet e ardhshme, për shkak të emigrimit të të rinjve.

“NĂ« zonat e Juglindjes vihet re njĂ« rritje e numrit tĂ« krerĂ«ve tĂ« lopĂ«ve, kryesisht nĂ« fermat e vogla. FermerĂ«t qĂ« mĂ« parĂ« kishin 5 ose 10 lopĂ«, kanĂ« shtuar edhe 5 deri nĂ« 10 krerĂ« tĂ« tjerĂ«. Kjo rritje lidhet me qĂ«ndrueshmĂ«rinĂ« dhe leverdishmĂ«rinĂ« e çmimeve tĂ« shitjes sĂ« qumĂ«shtit pĂ«r grumbullim.

MegjithatĂ«, shumica e kĂ«tyre fermave tĂ« vogla menaxhohen nga fermerĂ« tĂ« moshĂ«s 60–65-vjeçare, pasi tĂ« rinjtĂ« vazhdojnĂ« tĂ« jenĂ« tĂ« painteresuar pĂ«r blegtorinĂ«. Ky faktor, i shoqĂ«ruar me emigracionin, mund tĂ« ndikojĂ« negativisht nĂ« tĂ« ardhmen e sektorit, duke rrezikuar uljen e prodhimit dhe mungesĂ«n e lĂ«ndĂ«s sĂ« parĂ« pĂ«r pĂ«rpunim.”

Në vitin 2024, sipas të dhënave të INSTAT, pati rënie të sasisë së grumbulluar për qumështin e lopës, deles dhe dhisë, duke ndjekur tendencën e pakësimit të numrit të krerëve të bagëtive.

Në vend, vitin e kaluar, u grumbulluan në total 95 mijë tonë qumësht, nga 101 mijë tonë të grumbulluara në vitin 2023. Krahasuar me vitin paraardhës, sasia e qumështit të grumbulluar ra me 6,6%.

Qumështi i lopës përbën pjesën më të madhe të sasisë së grumbulluar prej industrisë së përpunimit. Në vitin 2024 u grumbulluan 75 mijë tonë qumësht lope apo 6,5% më pak sesa në 2023. Sasia e grumbulluar e qumështit të deles arriti në 12 mijë tonë, apo 9,7% më pak krahasuar me 2023.

Sasia e grumbulluar e qumështi të dhisë ishte rreth 8 mijë tonë. Në raport me 2023 u grumbullua 3.1% qumësht dhie më pak.

Për vitin 2024, numri i krerëve të kafshëve prodhuese për qumësht shënoi rënie në pjesën dërrmuese të qarqeve me tradita në zhvillimin e blegtorisë.

Numri i lopëve në vend, në vitin 2024, arriti në 224 mijë krerë nga 232 mijë krerë që ishte numri i tyre në 2023, me rënie 3,5%. Rënia e numrit të lopëve është shënuar në qarqet si Berat, Korçë, Gjirokastër, Shkodër dhe Elbasan. Ndërsa për qarqet Fier, Vlorë dhe Lezhë pati rritje të krerëve.

Rënie nëpër qarqe është shënuar edhe te numri i deleve. Qarku me rënie më të lartë është Berati, me ulje 17,2%. Në Qarkun e Korçës, rënia është 10% dhe në Qarkun e Vlorës, 4.7%. Në qarqet Dibër dhe Durrës rënia është 2,3% dhe 5,2%.

Në Qarkun e Elbasanit ka pasur rënie prej 4,6%. Kukësi ka rënë me rreth 2%. Qarqet me rritje të krerëve të deleve në vitin 2024 janë Fieri me 1,1%, Lezha, Shkodra dhe Tirana me rritje nga 2-5%, krahasuar me vitin paraardhës.

Luis Ndreka thotë se rritja e krerëve të lopëve dhe deleve për Qarkun e Fierit është ndikuar nga modeli i qëndrueshmërisë së kontratave që përpunuesit zbatojnë me fermerët.

“NĂ« industrinĂ« e grumbullimit dhe pĂ«rpunimit tĂ« qumĂ«shtit, veçanĂ«risht nĂ« Qarkun e Fierit, po konsolidohet modeli i kontratave 1-vjeçare, me rishikim tĂ« çmimit çdo 4 muaj, pĂ«r tĂ« reflektuar ndryshimet sezonale dhe lĂ«vizjet nĂ« tregjet ndĂ«rkombĂ«tare”, nĂ«nvizon ai.

 

Burimi: Doganat

 

Burimi: Doganat

 

Bien edhe importet e qumështit

Sektori i pĂ«rpunimit tĂ« qumĂ«shtit po pĂ«rballet edhe me njĂ« dinamikĂ« tĂ« re. PĂ«r periudhĂ«n janar–shtator 2025, importet e qumĂ«shtit ranĂ« me 12% krahasuar me tĂ« njĂ«jtĂ«n periudhĂ« tĂ« vitit tĂ« mĂ«parshĂ«m. PĂ«r 2024, sasia e qumĂ«shtit tĂ« importuar shĂ«noi rritje me 22% krahasuar me 2023.

Rënie ka shënuar edhe qumështi pluhur, importet e të cilit u ulën me 10%, për muajt janar-shtator 2025, krahasuar me vitin e mëparshëm.

Përpunuesit vendas shpjegojnë se rënia e importeve lidhet kryesisht me rritjen e prodhimit në fermat shqiptare. Në muajt e verës, kur tradicionalisht rriten importet për shkak të kërkesës më të lartë për lëndë të parë, sivjet pjesa më e madhe e kërkesës së tregut u mbulua nga fermat vendase.

“Importi ka rĂ«nĂ« sepse prodhimi nĂ« vend Ă«shtĂ« rritur. Rrjedhimisht edhe çmimi i qumĂ«shtit nĂ« fermĂ« ka rĂ«nĂ« pak, duke e bĂ«rĂ« mĂ« tĂ«rheqĂ«se furnizimin vendas”, pohon Luis Ndreka nga kompania “ADG sh.p.k.”.

Edhe në Europë, ashtu si në Shqipëri, çmimi i qumështit ka rënë, i ndikuar nga presioni i tepricës së prodhimit dhe rënies së kërkesës për bulmet.

QumĂ«shti i importuar nga vendet e BE-sĂ« dhe rajonit po tregtohet me çmim 45–54 lekĂ« pĂ«r litĂ«r (pa TVSH), duke shtuar presionin konkurrues ndaj furnizuesve vendas.

Në Europë, ulja e çmimeve ka ardhur edhe si pasojë e politikave tregtare të SHBA-së ndaj djathërave europianë, të cilat kanë kufizuar eksportet dhe kanë krijuar tepricë qumështi.

Kjo ofertë e lartë po ndikon zinxhirin e furnizimit në të gjithë rajonin, duke ulur çmimin e qumështit të importuar drejt Ballkanit.

Pavarësisht se sektori i përpunimit të qumështit po hyn në një fazë të re, ku rritja e prodhimit vendas, rënia e kërkesës dhe ndryshimet në tregtinë ndërkombëtare pritet të vazhdojnë të ndikojnë te çmimet e lëndëve të para dhe struktura e furnizimit gjatë muajve në vijim, përpunuesit theksojnë se kostot e prodhimit për ta vijojnë të mbeten të larta.

Faktori kryesor mbetet çmimi i lartë i qumështit vendas për lëndë të parë, krahasuar me çmimet e shitjes në fermat e Europës. Hendeku në çmime, sipas tyre, vijon të ndikohet tërësisht nga mungesa e ekonomisë së shkallës së fermave shqiptare dhe subvencionet më të ulëta.

QumĂ«shti nga fermerĂ«t blihet me rreth 105 lekĂ« pĂ«r litĂ«r (me TVSH), ndĂ«rsa pĂ«r prodhimin e njĂ« kilogrami djathĂ« dele duhen 7–8 litra qumĂ«sht. PĂ«r rrjedhojĂ«, kostoja totale pĂ«r kilogram djathĂ« arrin nĂ« 900–1000 lekĂ«.

Sipas industrisĂ«, çmimi i lartĂ« i lĂ«ndĂ«s sĂ« parĂ«, pagat nĂ« rritje, taksat dhe mungesa e subvencioneve shtojnĂ« presionin mbi çmimin final tĂ« produkteve. PĂ«r rrjedhojĂ«, pĂ«rpunuesit nuk parashikojnĂ« t’i ndryshojnĂ« çmimet e shitjes pĂ«r produktet e bulmetit.

 

Burimi: Doganat

 

Sfidë edhe cilësia


Ilir Pilku, drejtori ekzekutiv i ShoqatĂ«s sĂ« IndustrisĂ« sĂ« PĂ«rpunimit tĂ« QumĂ«shtit, tha gjithashtu se pĂ«r sektorin, sfidĂ« kryesore mbetet cilĂ«sia e qumĂ«shtit, ngarkesat mikrobike, mungesa e sistemeve tĂ« ftohjes nĂ« fermĂ«, prania e mundshme e mbetjeve tĂ« antibiotikĂ«ve dhe parametrave fiziko-kimikĂ« – faktorĂ« qĂ« ndikojnĂ« drejtpĂ«rdrejt nĂ« qĂ«ndrueshmĂ«rinĂ« e produkteve dhe sektorit gjithashtu.

“Aktualisht, vetĂ«m fabrikat qĂ« pĂ«rpunojnĂ« sasi tĂ« konsiderueshme qumĂ«shti dhe respektojnĂ« standardet e larta tĂ« sigurisĂ« ushqimore kanĂ« investuar nĂ« laboratorĂ« analizash dhe nĂ« pika grumbullimi, tanke ftohje dhe transport frigoriferik, investime thelbĂ«sore pĂ«r standardizimin e cilĂ«sisĂ« sĂ« qumĂ«shtit tĂ« freskĂ«t.

Në lidhje me standardet e sigurisë ushqimore dhe teknologjisë së aplikuar, mund të themi që vetëm 10-15% të operatorëve përpunues të qumështit plotësojnë standardet ose kanë të njehsuar standardet dhe teknologjinë me ato të BE-së.

Certifikimet HAÇP, ISO 22000 apo IFS dhe BRC janĂ« aplikuar me sukses nĂ« fabrikat elitare shqiptare, gjĂ« qĂ« do t’u mundĂ«sojnĂ« atyre tĂ« hynĂ« nĂ« tregjet e BE-sĂ« nĂ« momentin e integrimit europian. GjurmueshmĂ«ria, respektimi i rregullave tĂ« higjienĂ«s, laboratorĂ«t modernĂ« dhe automatizimi i linjave i sigurojnĂ« kĂ«ta sipĂ«rmarrĂ«s njĂ« rritje tĂ« efikasitetit dhe sigurisĂ« ushqimore pĂ«r konsumatorĂ«t.

Ndërkohë, situata e baxhove të qumështit në Shqipëri (fabrikat e vogla dhe të mesme të përpunimit) është komplekse, me sfida strukturore por edhe me mundësi të mira zhvillimi, vetëm nëse do të arrihet të investohet për të plotësuar standardet e BE-së.

MegjithĂ«se ekziston njĂ« traditĂ« e fortĂ« nĂ« prodhimin e djathĂ«rave dhe kosit, ndĂ«rkohĂ« qĂ« cilĂ«sia e qumĂ«shtit mbetet e paqĂ«ndrueshme dhe shumica e baxhove operojnĂ« nĂ«n njĂ« teknologji tĂ« vjetruar, pa laboratorĂ«, dhe kryesisht pa standarde tĂ« sigurisĂ« ushqimore”.

 

Ndërhyrjet e qeverisë për ulje kostosh dhe formalizim

Me qëllim formalizimin e zinxhirit të tregtimit të produkteve bujqësore dhe uljen e kostove të prodhimit, me paketën e re fiskale, qeveria synon të rikthejë skemën e kompensimit të TVSH-së në bujqësi, por jo përmes faturave të blerësve, si veprohej në skemën e mëparshme, që u shfuqizua në janar të 2022.

Me skemën e re synohet që fermerët të kompensohen me 10% të TVSH-së së paguar për blerjen e inputeve bujqësore. Pra fermerët do të përfitojnë kompensim 10% të TVSH së paguar për inputet bujqësore (për farat, pesticidet dhe fidanët).

Prej vitit 2019 deri në dhjetor 2021, TVSH-ja për inputet bujqësore ka qenë zero. Nga 1 janari 2022, pas miratimit të ndryshimeve fiskale, hyri në fuqi vendosja e TVSH-së 10% te çmimet e inputeve bujqësore.

NĂ« relacionin e draftit “PĂ«r disa ndryshime nĂ« ligjin nr. 92/2014, ‘PĂ«r Tatimin mbi VlerĂ«n e Shtuar nĂ« RepublikĂ«n e ShqipĂ«risë’, i ndryshuar” theksohet se me normĂ«n 10% synohet tĂ« kompensohen prodhuesit bujqĂ«sorĂ« pĂ«r njĂ« pjesĂ« tĂ« TVSH-sĂ« qĂ« paguajnĂ« pĂ«r inputet, nĂ« funksion tĂ« realizimit tĂ« prodhimeve tĂ« tyre bujqĂ«sore.

Masa e re fiskale vlerësohet pozitivisht edhe nga Shoqata e Industrisë së Përpunimit të Qumështit. Drejtori ekzekutiv i shoqatës, zoti Ilir Pilku, thekson se ndryshimi pritet të ndikojë pozitivisht për formalizimin e tregtimit të mallrave bujqësore dhe uljes së kostos për prodhimin e tyre.

“Kompensimi i fermerĂ«ve pĂ«r TVSH-nĂ« e paguar Ă«shtĂ« njĂ« instrument financiar i njehsuar me vendet e BE-sĂ«. PĂ«r tĂ« kompensuar fermerĂ«t pĂ«r TVSH-nĂ« e pakompensuar mbi inputet, ShqipĂ«ria ka hartuar njĂ« skemĂ« me normĂ« tĂ« sheshtĂ« qĂ« u lejon atyre tĂ« ngarkojnĂ« njĂ« normĂ« tĂ« supozuar (pĂ«rafĂ«rsisht tĂ« barabartĂ« me normĂ«n efektive tĂ« TVSH-sĂ« mbi inputet nĂ« tĂ« gjithĂ« sektorin) nĂ« shitjet e tyre ndaj kompanive tĂ« tatueshme tĂ« pĂ«rpunimit bujqĂ«sor apo grumbulluesve.

Kjo Ă«shtĂ« e harmonizuar me grup-nenet 295–305 tĂ« DirektivĂ«s 2006/112 tĂ« BE-sĂ« pĂ«r rimbursimin e TVSH-sĂ« pĂ«r fermerĂ«t e vegjĂ«l dhe tĂ« mesĂ«m, shtetet anĂ«tare tĂ« BE-sĂ« aplikojnĂ« njĂ« kompensim me normĂ« tĂ« sheshtĂ« pĂ«r tĂ« rimbursuar fermerĂ«t qĂ« nuk janĂ« tatimpagues tĂ« rregullt tĂ« TVSH-sĂ«, e cila varion mesatarisht me 10%.

Kjo nismĂ« jo vetĂ«m do tĂ« ulĂ« kostot e prodhimit, por do tĂ« mundĂ«sojĂ« edhe formalizimin e kĂ«tij sektori, i cili operon nĂ« njĂ« sistem fiskal tĂ« pakontrolluar”.

 

Kërkesa e industrisë

Përballë shtimit të kostove, kryesisht për shkak të çmimit të lartë të qumështit si lëndë e parë, që në Shqipëri blihet më shtrenjtë sesa në vendet e BE-së, kompanitë përpunuese po kërkojnë ndërhyrje nga qeveria.

Përfaqësues të industrisë kërkojnë barazimin e TVSH-së në 10% për blerjen dhe shitjen e qumështit, një masë që, sipas tyre, jo vetëm do të ulte presionin financiar mbi fabrikat e përpunimit, por edhe do të parandalonte rritjen e çmimeve të produkteve të bulmetit për konsumatorët.

Kërkesa e Shoqatës së Industrisë së Përpunimit të Qumështit për përgjysmimin e TVSH i është dorëzuar Ministrisë së Financave dhe Ministrisë së Bujqësisë dhe Zhvillimit Rural.

“BE-ja aplikon norma tĂ« reduktuara tĂ« TVSH-sĂ« pĂ«r ushqimet bazĂ«, zakonisht nĂ« intervalin 5–10%, ndĂ«rsa disa shtete anĂ«tare qĂ« pĂ«rdorin edhe normĂ« 0% pĂ«r kategoritĂ« mĂ« tĂ« ndjeshme tĂ« produkteve ushqimore, si buka, qumĂ«shti, vezĂ«t dhe frutat e freskĂ«ta.

Objektivi i kësaj politike është të mbështesë konsumatorët, të ulë kostot e jetesës dhe të garantojë akses universal në ushqime të shportës.

Kjo do të mundësojë barazimin e TVSH-së në blerje të qumështit nga fermerët e paformalizuar nga njëra anë dhe TVSH-në në shitje nga ana tjetër.

Ajo qĂ« dua tĂ« theksoj Ă«shtĂ« qĂ« integrimi europian, plotĂ«simi i kritereve tĂ« kapitullit 12 tĂ« BE-sĂ«, do ta transformojĂ« tĂ« gjithĂ« zinxhirin blegtoral nga ‘ferma nĂ« tavolinë’ me unifikim standardesh, gjĂ« qĂ« do tĂ« rrisĂ« ndjeshĂ«m konkurrencĂ«n, por edhe mundĂ«sinĂ« pĂ«r tĂ« penetruar nĂ« tregje elitare europiane”, argumentoi Ilir Pilku pĂ«r kĂ«rkesĂ«n e industrisĂ«.

 

TĂ« ardhurat e kompanive

PĂ«r vitin 2024, tĂ« ardhurat e kompanisĂ« “ADG sh.p.k.” u rritĂ«n me 12% krahasuar me 2023. NdĂ«rsa fitimet e kompanisĂ« u shtuan me 13% nĂ« raport me vitin paraardhĂ«s, sipas tĂ« dhĂ«nave tĂ« QKB-sĂ«.

PĂ«r operatorin “ERZENI sh.p.k.” tĂ« ardhurat nĂ« 2024 u rritĂ«n me 14% krahasuar me 2023. Fitimet e kompanisĂ« u zgjeruan me 13% nĂ« raport me vitin paraardhĂ«s.

TĂ« ardhurat e kompanisĂ« “Gjirofarma” pĂ«r vitin 2024 ranĂ« me 11% krahasuar me 2023, ndĂ«rsa fitimet u rritĂ«n 56%.

TĂ« ardhurat e kompanisĂ« “Mireli” pĂ«r vitin 2024 ranĂ« me 7% krahasuar me 2023. Fitimet e kompanisĂ« ranĂ« me 6%.

 

The post Përpunuesit e qumështit, në rreth vicioz   appeared first on Revista Monitor.

Ti thua patate, unë them kërtolla

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
20 December 2025 at 22:04

Kompensimi i TVSH së inputeve të përdorura për prodhim për fermerët e vegjël zgjidh një problem, por kërkon masa të tjera nxitëse që të rriten shitjet e prodhimeve shqiptare në tregun vendas ku TVSH e pakompensuar e inputeve të prodhuesve të vegjël ishte frenuese duke sjellë rritje çmimi e për pasojë ulje të konkurrencës.

 

Fatos Fico, Ekspert ekonomie

Përgjatë 110 viteve të pavarësisë, shteti shqiptar nuk ka mundur të krijojë një pavarësi ekonomike e as një profil kombëtar ekonomik se çfarë prodhon vetë, e çfarë duhet të sigurojë nga të tjerët. Shumë do të thoshin kemi nxjerrë naftë, krom, kemi pasur uzina e fabrika. Po, sherbela e malit është eksportuar dhe vazhdon të eksportohet.

Klasa politike shqiptare duke filluar nga vitet ’20 tĂ« shekullit tĂ« kaluar nuk ka qenĂ« nĂ« gjendje tĂ« krijonte bazat pĂ«r njĂ« ekonomi vendase dhe si rrugĂ«n mĂ« tĂ« lehtĂ« ka gjetur ndihmat e ndĂ«rhyrjet nga jashtĂ« pĂ«r tĂ« krijuar sadopak njĂ« treg vendas dhe njĂ« ekonomi lokale. Italia, Bashkimi Sovjetik, Kina, Amerika me “çekun e bardhĂ«â€, e tani BE, burimet kryesore tĂ« ndihmave.

Edhe gjatë socializmit tregu funksiononte, madje sistemi e përdorte si rregullator, duke vendosur çmime shumë të larta për produktet që nuk arrinte të prodhonte e të përmbushte kërkesën, duke filluar nga ushqimet deri tek ato elektrike e elektronike, e duke paguar paga e shpërblime të ndryshme.

Ndihmat qĂ« na krijuan atĂ« ndjesinĂ« qĂ« sot shpesh e dĂ«gjon kur takon dikĂ« dhe e pyet – “Si je?” dhe tĂ« pĂ«rgjigjet “E pĂ«rgjithshmja mirë  !”.

E vërtetë, ashtu ka qenë dhe është, e përgjithshmja është gjithmonë mirë, po në veçanti? Importet e mallrave janë 9 miliardë euro dhe eksportet 3,7 miliardë, me një deficit tregtar gati të dyfishuar nga 2020 në 2024.

 

 

ËshtĂ« e thjeshtĂ«, shumĂ« e thjeshtĂ«

Ky mentalitet i të priturit të shpëtimit nga lart, nga jashtë, ose me një zgjidhje tipike, reflektohet edhe në debatin për TVSH-në, ku kërkohet një zgjidhje alla shqiptare, as politike, as fiskale, as strukturore, për një problem që në fakt është i thjeshtë, i njohur dhe që ka zgjidhje prej kohësh në BE.

Tatimi mbi Vlerën e Shtuar është një taksë e vendosur mbi konsumin dhe një nga të ardhurat kryesore tatimore.

Në varësi të shkallës së TVSH, ajo e rrit çmimin final p.sh. me 20% nëse kjo është shkalla e saj, duke bërë që konsumatorët të paguajnë një çmim më të lartë. Duhet theksuar dhe përsëritur se mënyra si është ndërtuar kjo taksë është që paguhet vetëm një herë në fund nga konsumatori final dhe atë e mbledh shteti.

Bizneset prodhuese apo tregtare, subjekte të TVSH, nuk e paguajnë atë, përveç rastit kur janë konsumatorë finalë, por e kreditojnë ose e debitojnë tek organet tatimore dhe në fund kanë një bilanc zero për TVSH-në.

Nëse një biznes subjekt TVSH ka TVSH të mbledhur të paderdhur në shtet ose TVSH fiktive, kjo quhet vepër penale dhe është e dënueshme. Thjesht bizneset nuk e paguajnë këtë taksë, përveçse përkohësisht kur e blejnë një mall apo shërbim dhe e rimarrin vlerën që kanë paguar kur e shesin mallin apo shërbimin te një i tretë.

Kur mbyllet bilanci i një subjekti me TVSH, sa TVSH ka parapaguar te shitësit me TVSH, po aq do të marrë mbrapsht nga blerësit me TVSH apo tatimet, me përjashtim të atyre mallrave e shërbimeve kur është vetë konsumator final, dhe nëse ka tepricë e derdh në shtet.

NĂ«se njĂ« biznes ka paguar TVSH te shitĂ«si dhe nuk e shet produktin apo shĂ«rbimin te njĂ« blerĂ«s me TVSH si p.sh. nĂ« rastin e eksporteve, atĂ«herĂ« kĂ«rkon qĂ« ajo t’i rimbursohet pĂ«r vlerĂ«n e shtuar tĂ« krijuar.

Nëse një biznes bujqësor subjekt i TVSH i shet domate një pike grumbullimi me 100 lekë çmim, pika e blen me 100 lekë plus 20 lekë TVSH, dhe kur e shet p.sh. në një dyqan me 200 lekë plus 40 lekë TVSH, derdh në tatime 20 lekë, sepse 20 lekë i ka paguar më parë dhe kur dyqani e shet me 300 lekë, TVSH që paguan konsumatori final është 60 lekë, nga këto dyqani derdh 20 lekë në shtet, sepse 40 i ka paguar më parë dhe kështu gjatë zinxhirit nga prodhuesi te tregtari çdo hallkë dhe kalim ka gjeneruar vlerë të shtuar, e për pasojë dhe TVSH, po ajo është paguar vetëm nga konsumatori final, prodhuesi dhe biznesi nuk e kanë atë pjesë të çmimit.

Në fakt është përbërës i çmimit të produktit, por vetëm për kostot e llogaritjes dhe bashkëveprimit me organet tatimore, p.sh. ekonomisti, kompjuterët, ruajtja e dokumenteve, softuerët e dedikuar, lidhja online, koha e punës, të cilat janë të konsiderueshme.

Në rastin kur pika e grumbullimit eksporton, kemi të njëjtat hapa 100 lekë plus 20% blerja nga një subjekt me TVSH e domateve, dhe pastaj 200 lekë te blerësi jashtë, pika do të kërkojë nga tatimet rimbursimin e 20 lekë TVSH që ka paguar më parë, sepse blerësi final i huaj nuk është subjekt i TVSH dhe pika nuk ka mbledhur TVSH nga ai. Që TVSH e saj të jetë zero në bilanc, ajo do të marrë transfertë nga shteti për pagesën e TVSH-së të bërë në blerje.

Kur pika blen mall nga një fermer pa TVSH sipas ligjit aktual dhe atij që parashikohet të futet në fuqi, pika e grumbullimit apo çdo biznes blerës me TVSH nuk paguan TVSH te fermeri dhe as nuk mund të kërkojë transfertë apo kreditim nga tatimet për këtë blerje.

NdĂ«rsa kur ia shet po kĂ«tĂ« mall njĂ« dyqani me TVSH dhe i shton blerjes prej 100 lekĂ«, dhe 100 lekĂ« vlerĂ« tĂ« shtuar do ta shesĂ« 200 lekĂ« plus 40 lekĂ« TVSH, tĂ« cilat i paguan blerĂ«si subjekt i TVSH dhe pika duhet t’i derdhĂ« nĂ« shtet.

PĂ«r “cash flow” ose pĂ«r paranĂ« qĂ« qarkullon biznesi kjo Ă«shtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme, por ato para nuk janĂ« pjesĂ« e çmimit, ato janĂ« taksĂ« pĂ«r shtetin tĂ« paguara nga konsumatori final, biznesi e ka marrĂ« fitimin e tij me anĂ« tĂ« vlerĂ«s sĂ« shtuar te produkti. NĂ«se e eksporton, as nuk mbledh dhe as nuk derdh TVSH, as pĂ«r pjesĂ«n e tij dhe as tĂ« fermerit mĂ« parĂ«.

Ndryshimi më i parë midis një aktiviteti bujqësor me TVSH dhe një fermeri të vogël pa TVSH është se subjekti me TVSH, siç e pamë më sipër e ndan çmimin (kosto, plus fitim) nga TVSH-ja, prodhuesi pa TVSH duhet ta bëjë atë pjesë të çmimit dhe përgjatë zinxhirit të tregtimit çmimi do të vazhdojë të rritet dhe konsumatori final paguan TVSH-në dy herë për pjesën e çmimit të prodhuesit.

Se sa e rrit TVSH-ja çmimin e një produkti të fermës, jo subjekte të TVSH-së, është një diskutim teknik dhe i gjatë në varësi të TVSH që paguhet për inputet, mekanikën, energjinë, shërbimet, llojin e aktivitetit, investimeve që duhen, etj.

Duhet theksuar që të gjithë prodhuesit të cilët kanë një xhiro vjetore deri në 10 milionë lekë nuk janë subjekte të TVSH dhe ofrojnë shërbime e mallra kudo në ekonominë lokale, dhe nuk janë vetëm bujqësorë. Të gjithë ata e përfshijnë koston e TVSH së lëndëve të para që përdorin në çmim.

Natyrshëm që shumë prodhues të vegjël për këtë arsye shesin ose kërkojnë të shesin direkt te konsumatori mallra dhe shërbime, përndryshe çmimi i tyre do të ishte shumë më i lartë nëse do të shisnin në biznese ndërmjetëse me TVSH, të cilat pastaj shesin te konsumatori final. P.sh. një prodhues artizanal këpucësh shet direkt në punishten e tij dhe jo në një dyqan këpucësh subjekt TVSH, i cili i rishet ato.

A duhet dhe kĂ«tyre artizanĂ«ve, prodhuesve t’u rimbursohet TVSH e inputeve dhe tĂ« diskutojmĂ« tĂ« ketĂ« dhe pĂ«r ata 20% nĂ« shitje dhe 20% nĂ« blerje, sepse po vijnĂ« kĂ«pucĂ« tĂ« lira nga Kina, tĂ« cilat shiten nĂ« dyqane?

 

 

Situata në Shqipëri

Situata është e ndryshme për prodhimin bujqësor shqiptar, ku mbizotërojnë prodhuesit e vegjël. Tregjet dhe mënyrat e shitjes direkte nga ferma në qytet u luftuan egërsisht nga pushteti lokal, për arsye që ne nuk i dimë.

Ndërkohë BE ka direktiva dhe masa të cilat kërkojnë dhe nxisin pikërisht shitjet direkte nga fermerët e vegjël. Por, sidoqoftë shitja direkte dhe pse mjaft e mirë, nuk është e mjaftueshme për të tregtuar të gjithë prodhimin dhe për të bërë të mundur shtimin e vazhdueshëm të tij. Fermerët e vegjël duhet të shesin te bizneset agropërpunues, rrjetet tregtare dhe për eksport.

Ndërsa janë jo jetike shumë shërbime pa TVSH p.sh. të porosisësh te rrobaqepësi një kostum të dytë, apo një fustan tjetër për dasma, ushqimi është jetik, dhe kostot e tij janë mesatarisht sa 40% e të ardhurave të familjeve, për familjet e varfra dhe pensionistët edhe më shumë.

Prodhimi bujqësor është në vështirësi të mëdha prej problemeve strukturore, institucionale, si dhe për shkak të kostove në rritje të inputeve, të mekanizimit dhe të prodhimtarisë së ulët, të cilat rezultojnë në çmime më të larta që konkurrohen lehtë nga importi.

Për këto arsye, sepse ushqimi me çmime të arsyeshme dhe me standarde është një e drejtë njerëzore, ne duhet të mbrojmë dhe të përkrahim prodhuesit bujqësorë që ata jo vetëm të prodhojnë ushqim me kosto të përballueshme, por të mbrojnë dhe natyrën, si dhe pjellorinë e tokës e cila kur humbet është e pakthyeshme.

Veçanërisht ata që duhen ndihmuar e përkrahur janë prodhuesit e vegjël, për të cilët prodhimi bujqësor është e vetmja mënyrë jetese. Mbetet një objektiv madhor që prodhuesit bujqësorë të rriten, konsolidohen, sidomos të investojnë në kapital e njohuri. Për këtë, ata duhet të jenë subjekte me TVSH në prodhim dhe për tregtim në mënyrë që të jenë të ndara qartë: puna, investimet, kostot, çmimet dhe taksat.

Nga ana tjetër duhet të kujdesemi për prodhuesit e vegjël, si dhe konsumatorin, në mënyrë që të taksojmë sa më pak, madje aspak, këtë të drejtë njerëzore që është ushqimi, dhe jo ta taksojmë dy herë për pjesën e prodhimit, kur prodhimi vendas shitet për agropërpunim, në rrjetet apo dyqane me TVSH, si dhe për eksportin, që çmimet të jenë konkurruese me vendet që ndjekin politika kompensimi.

 

Historia na mëson

Ndihmat e mëdha nga ish-Bashkimi Sovjetik dhe më vonë Kina e bënë jo realiste dhe të matshme kundrejt tregut të lirë, ekonominë shqiptare. Përtej politikanëve dhe populli u brumos me idenë që çdo gjë është e mundur sepse dikush do të na ndihmojë.

Nëse askush nuk na ndihmon do të gjendet një rrugë jona, si të ndërtojmë socializmin me forcat tona, të ndërtojmë kapitalizmin duke privatizuar çdo gjë, të ndërtojmë ekonomi tregu me turistë dhe me radhë.

Nën këtë këndvështrim, të kërkosh që të barazohet TVSH në blerje me atë në shitje njëlloj si për subjektet me TVSH dhe për subjekte jo të TVSH-së dhe këtë ta kërkojnë biznesmenë, politikanë, gazetarë, ndoshta dhe ekonomistë, nuk ka asnjë problem, madje kjo ka ndodhur dhe më parë.

Ndërsa përpiqemi shumë të ndërtojmë tipicitetin dhe të ruajmë traditën për prodhimet tona dhe ushqimet tona, zgjidhjet e kërkuara të problemeve jashtë ligjeve ekonomike e praktikave të provuara e të njohura të BE-së, mbeten ushqimi tipik mediatik, e shpesh politik i përditshëm.

Prodhimi bujqësor shqiptar duhet bërë efektiv dhe i qëndrueshëm, ka sfidën e integrimit në një nga ekonomitë më të avancuara e të investuara të BE-së, ka sfidën e krizave të ndryshme që rrezikojnë dhe atë pak sovranitet ushqimor që kemi, si dhe ndryshimet klimatike.

Por, ndërkohë fermerët duhet të prodhojnë dhe të konkurrojnë dhe një faktor ekonomik që ul konkurrueshmërinë e prodhuesve të vegjël shqiptarë është mënyra e tyre e prodhimit si subjekte të vegjël jo me TVSH, përtej sipërfaqes së vogël të fermës apo faktorëve të tjerë. Siç e pamë më sipër, prodhuesit e vegjël, në ndryshim nga të mëdhenjtë, duhet të përfshijnë në çmim dhe taksën e TVSH që paguajnë për inputet, shërbimet, energjinë, etj.

Taksa për inputet bujqësore aktualisht është në nivelin e taksave europiane në 10%. Shitjet direkte nuk funksionojnë dhe rrjetet tregtare e gjejnë më të lirë, për shkak të fragmentimit, standardeve dhe infrastrukturës, të importojnë sesa të sigurojnë produkte lokale për tregun vendas. Importet e ushqimeve kanë arritur në 1,5 miliardë euro me një deficit tregtar në rritje nga viti në vit dhe pse eksportet janë rritur në 550 milionë euro.

Eksportet shqiptare janë eksporte oportuniste në varësi të çmimit dhe hapësirave të përkohshme që krijohen në tregjet e huaja dhe e vetmja forcë që kanë është çmimi.

Kompensimi apo rimbursimi i prodhuesve në masën 10% të çmimit, është një masë e mirë, madje ajo mund të shkojë drejt mbikompensimit. Kompensimi i vendos ata në pozita të barabarta për sa i takon neutralitetit të TVSH-së, si te prodhuesit me TVSH.

ËshtĂ« detyrĂ«, si dhe kĂ«rkesĂ« nga BE qĂ« institucionet pĂ«rgjegjĂ«se si Ministria e BujqĂ«sisĂ«, ajo e Financave apo kushdo tjetĂ«r qĂ« ka kompetenca profesionale, tĂ« bĂ«jĂ« llogaritjet e duhura sa Ă«shtĂ« vlera reale e TVSH sĂ« inputeve. Direktiva Ă«shtĂ« qĂ« kompensimi nuk duhet ta kalojĂ« atĂ« vlerĂ«.

Vende të ndryshme të BE-së kanë shkallë të ndryshme kompensimi, nga Spanja me rreth 12%, te Greqia me rreth 6%, dhe vlerësohen të jenë si një subvencion i fshehur. Në Spanjë, fermerët marrin më shumë para se sa kanë paguar taksë TVSH-je për inputet, në nënkompensim në Greqi, fermerët kanë paguar më shumë TVSH. Ka shumë vende që nuk e zbatojnë këtë skemë kompensimi për fermerët e vegjël jo me TVSH.

Spanja mbetet, sidoqoftë, një shembull i mirë për politikën dhe për fermerët, jo aq për shkallën e rimbursimit, por për faktin se fermerët e vegjël janë të organizuar në kooperativa, madje ka më shumë kooperativistë se fermerë sepse një fermer mund të bëjë pjesë në më shumë se një kooperativë.

Fermerët e vegjël përfitojnë kompensim të TVSH së inputeve nga kooperativa e tyre, e cila më tej funksionon si një biznes i madh me TVSH, duke i dhënë të gjitha avantazhet e biznesit.

Anëtarët fermerë prodhues e shesin së pari prodhimin me kërkesë pothuaj të garantuar, si dhe marrin dhe fitimin nga biznesi tregtar apo përpunues, po i tyre të cilat mund të jenë dhe më të mëdha se nga shitja e parë.

Duke u rikthyer te rasti i mësipërm kur një fermer do të shesë me faturë te një pikë për eksport apo për një rrjet tregtar me TVSH, do të marrë 100 lekë nga blerësi dhe 10 lekë nga shteti si kompensim.

Një kg domate e vitit 2025 e shitur p.sh. 100 lekë, teorikisht gjatë vitit 2026 do të bëhet 110 lekë për fermerin.

Si do tĂ« jetĂ« nĂ« praktikĂ«, mbetet pĂ«r t’u parĂ«, por duke ditur qĂ« forca negociuese Ă«shtĂ« mĂ« e fortĂ« e blerĂ«sit se sa prodhuesit, ky 10% ndoshta do tĂ« ndahet mes tyre, dhe mĂ« tej duke ditur se njĂ« pjesĂ« e prodhimit nuk gjen treg, prodhuesit sĂ« paku do tĂ« shpresojnĂ« se do tĂ« mund tĂ« arrijnĂ« tĂ« shesin me kosto apo fitim minimal duke e zbritur atĂ« kompensim nga çmimi. Kjo vlen mĂ« sĂ« shumti pĂ«r eksportin dhe duket se do tĂ« ndikojĂ« mĂ« pak nĂ« shtimin e shitjeve tĂ« prodhimit vendas nĂ« tregun shqiptar.

Rreziku më i madh duket një rritje e sforcuar e eksporteve duke sjellë përqendrim të prodhimit dhe investimeve për prodhime të caktuara që kanë kërkesë të kufizuar në tregun vendas, si për sasi dhe për çmim, por që kërkohen më shumë në tregun e jashtëm, duke sjellë një rritje të mëtejshme të importeve të ushqimeve.

E thĂ«nĂ« mĂ« thjesht, pikĂ«risht sepse asnjĂ« vend i zhvilluar nuk prodhon kryesisht tranguj apo luleshtrydhe pĂ«r eksport nĂ«se nuk garanton qĂ« kur t’i shesĂ« ato, nuk do tĂ« jetĂ« nĂ« gjendje tĂ« blejĂ« bukĂ«n.

Kompensimi duket se do të stimulojë edhe më shumë perimet, e disa fruta, si specat, trangujt, luleshtrydhet, rrushin e tavolinës së serrave, për eksport, ndërkohë do të rritet importi i ushqimeve të domosdoshme si drithërat, mishi, bulmeti.

Sovraniteti ushqimor nuk Ă«shtĂ« qĂ« tĂ« prodhojmĂ« çdo gjĂ« me forcat tona, por duhet tĂ« jemi tĂ« pĂ«rgatitur dhe tĂ« kemi bĂ«rĂ« disa llogari, qĂ« nĂ«se rrushi i serrave a luleshtrydhet kanĂ« vlerĂ« tĂ« shtuar, eksporti kundrejt grurit, disa pak para dhe toka duhen hequr mĂ«njanĂ« qĂ« tĂ« mund t’a blesh apo tĂ« prodhosh edhe bukĂ«n qĂ« do t’a shtrosh me reçelin e luleshtrydheve, kur ato tĂ« freskĂ«ta nuk gjejnĂ« treg jashtĂ«, dĂ«mtohen nga moti, sĂ«mundjet, apo kanĂ« çmim minimal.

 

 

Institucione dhe shtylla

Kompensimi i TVSH së inputeve të përdorura për prodhim për fermerët e vegjël zgjidh një problem, por kërkon masa të tjera nxitëse që të rriten shitjet e prodhimeve shqiptare në tregun vendas ku TVSH e pakompensuar e inputeve të prodhuesve të vegjël ishte frenuese duke sjellë rritje çmimi e për pasojë ulje të konkurrencës.

Sidoqoftë kompensimi i TVSH për fermerët e vegjël ndërsa mjaft i rëndësishëm nuk është shtylla kryesore e prodhimit bujqësor dhe zhvillimit rural, të cilat mbeten subvencionet direkte, si dhe masat e zhvillimit rural që parashikon Politika e Përbashkët Bujqësore e BE (CAP). Shqipëria duhet të shkojë drejt pagesave të thjeshta për fermerët e vegjël, si e zbaton CAP për miliona fermerë të vegjël të Europës.

Zhvillimi rural kërkon institucione të përgjegjshme, demokraci, bashkëpunim lokal dhe pastaj para e fonde. Bllokimi nga BE i IPARD si instrument i zhvillimit rural tregoi se mungonin të parat dhe jo paratë.

Mungesa e përgjigjeve të qarta institucionale nga Ministria e Bujqësisë, etj., si dhe përgatitjet e munguara lidhur me skemën e kompensimit të TVSH për fermerët e vegjël kundrejt një pjese të politikës, bizneseve dhe mediave tregon se nuk jemi gati për skema që bien ndesh me interesa të ndryshme, kur ato bien ndesh me praktikat tashmë dhjetëra vjeçare të rishpërndarjes apo transfertave të fondeve publike për interesa zgjedhore apo drejt individë të caktuar.

Përfituesit e skemës janë të gjithë prodhuesit e vegjël që duhet të përfshihen në zinxhirin e shitjeve dhe aktualisht kemi mundësi ta bëjmë këtë pa pritur të na ndihmojë një aleat i madh vetëm për fermerët që të zgjidhë problemet e tyre, dhe të shpikim një rrugë tonën me TVSH 20% njëlloj hyrëse e dalëse për subjekte jo TVSH-je për të tjerët.

PĂ«r sa kohĂ« do tĂ« vazhdojmĂ« tĂ« flasim dy gjuhĂ« tĂ« ndryshme pĂ«r tĂ« njĂ«jtĂ«n ekonomi, politika e cila thotĂ«, “eksportojmĂ« me sukses luleshtrydhe nĂ« 85 vende”, ndĂ«rsa qytetari thotĂ« me aq para sa kam, e çmimet qĂ« janĂ« “kĂ«rtollat janĂ« edhe bukĂ«, edhe gjellĂ«â€, patate tĂ« cilat fermerit po i kalben nĂ« arĂ«.

The post Ti thua patate, unë them kërtolla appeared first on Revista Monitor.

Duel në Silicon Valley

✇Revista Monitor
By: Mira Leka
20 December 2025 at 22:02

Google ka sfiduar perceptimin e pathyeshmĂ«risĂ« sĂ« Nvidia. Por çipat e personalizuar tĂ« gjigantit tĂ« kĂ«rkimit mund tĂ« jenĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ« pĂ«r t’u pĂ«rdorur nga tĂ« tjerĂ«t, shkruan The Economist

 

Asnjë kompani nuk ka përfituar më shumë nga mania për Inteligjencën Artificiale (IA) sesa Nvidia, e cila sot është kompania me vlerën më të lartë në botë.

Gjatë tre viteve të fundit, investitorët e kanë çuar vlerën e aksioneve të saj në stratosferë, duke besuar se dominimi i saj në tregun e çipave të IA është i pakonkurrueshëm.

Prodhues rivalĂ« çipash dhe startup-e kanĂ« provuar t’i bĂ«jnĂ« vend vetes nĂ« biznesin e saj, me pak sukses.

Megjithatë, një nga klientët më të mëdhenj të Nvidia-s është shfaqur si konkurrenti i saj më i frikshëm deri më sot.

SĂ« fundmi Google, pionier nĂ« arkitekturĂ«n “transformer” qĂ« qĂ«ndron nĂ« bazĂ« tĂ« valĂ«s aktuale tĂ« IA, publikoi Gemini 3, njĂ« model tĂ« gjeneratĂ«s sĂ« fundit qĂ« tejkalon rivalĂ« mĂ« tĂ« mĂ«dhenj, pĂ«rfshirĂ« OpenAI, nĂ« shumicĂ«n e parametrave.

Vendimtare Ă«shtĂ« se Gemini 3 u trajnua tĂ«rĂ«sisht mbi çipat e vet Google, tĂ« quajtur njĂ«sitĂ« e pĂ«rpunimit me tensor (TPU), tĂ« cilat ajo ka filluar t’ua ofrojĂ« tĂ« tjerĂ«ve si njĂ« alternativĂ« mĂ« e lirĂ« ndaj njĂ«sive tĂ« pĂ«rpunimit grafik tĂ« Nvidia-s (GPU).

Në nëntor, Anthropic njoftoi planin për të përdorur deri në 1 milion TPU të Google në një marrëveshje që raportohet të jetë me vlerë dhjetëra miliarda dollarë.

Raportimet se Meta, një tjetër gjigant teknologjik me ambicie të mëdha në IA, është gjithashtu në bisedime për të përdorur çipat e Google në qendrat e saj të të dhënave deri në vitin 2027, i shkaktuan Nvidia-s një humbje prej më shumë se 100 miliardë dollarësh nga kapitalizimi i saj i tregut, rreth 3% e totalit, më 25 nëntor, edhe pse më pas kompania e rifitoi pjesërisht vlerën e humbur.

 

 

Klientët e Nvidia-s kanë një nxitje të fortë për të eksploruar alternativa më të lira. Bernstein, një firmë kërkimore në investime, vlerëson se GPU-të e Nvidia-s përbëjnë mbi dy të tretat e kostos së një rafti tipik serverësh IA. TPU-të e Google kushtojnë nga gjysma deri në një të dhjetën e një çipi të barasvlefshëm të Nvidia-s (shikoni grafikun).

Këto kursime kanë rëndësi, duke pasur parasysh shumat gjigante që po derdhen aktualisht për fuqinë llogaritëse të IA-së.

Bloomberg Intelligence pret që shpenzimet kapitale të Google të arrijnë në 95 miliardë dollarë vitin e ardhshëm, me pothuajse tre të katërtat e tyre të përdorura për të trajnuar dhe për të ekzekutuar modelet e IA.

Investitorët, kohët e fundit, kanë kuptuar përparësinë e jashtëzakonshme të kostos që Google ka fituar falë çipave të vet; gjatë tre muajve të fundit, aksionet e kompanisë mëmë Alphabet janë rritur me 50 për qind, duke e bërë atë kompaninë e tretë më të vlefshme në botë.

Gjigantë të tjerë teknologjikë, përfshirë Amazon, Meta dhe Microsoft, kanë zhvilluar gjithashtu procesorë të personalizuar, dhe muajin e kaluar OpenAI njoftoi një bashkëpunim me Broadcom, një projektues çipash, për të zhvilluar procesorët e vet.

Por asnjëri nuk ka përparuar aq sa Google. Ajo filloi të projektojë çipat e saj më shumë se një dekadë më parë.

Në atë kohë, inxhinierët e Google vlerësuan se nëse përdoruesit do të aktivizonin një funksion të ri kërkimi me zë në telefonat e tyre për vetëm disa minuta në ditë, kompania do të duhej të dyfishonte kapacitetin e qendrave të saj të të dhënave, një parashikim që nxiti zhvillimin e një procesori më efikas të përshtatur për nevojat e Google.

Kompania tani është në gjeneratën e saj të shtatë të TPU-ve. Banka e investimeve Jefferies vlerëson se Google do të prodhojë rreth 3 milionë prej çipave vitin e ardhshëm, gati gjysmën e sasisë së Nvidia-s.

Për klientët e tjerë të Nvidia-s, megjithatë, kalimi te çipat e Google nuk do të jetë i thjeshtë. Avantazhi i Nvidia-s qëndron pjesërisht te CUDA, platforma software që u ndihmon programuesve të përdorin GPU-të e saj. Zhvilluesit e IA-së janë mësuar me të.

Dhe ndërsa software që rrethon TPU-të është krijuar duke pasur në mendje produktet e vetë Google, përfshirë kërkimin, CUDA synon të mbulojë një gamë të gjerë zbatimesh.

PĂ«r mĂ« tepĂ«r, sipas Jay Goldberg tĂ« Seaport Research Partners, analist i industrisĂ«, mund tĂ« ketĂ« njĂ« kufi nĂ« dĂ«shirĂ«n e Google pĂ«r t’i shitur TPU-tĂ«; ajo mund tĂ« parapĂ«lqejĂ« nĂ« vend tĂ« kĂ«saj tĂ« drejtojĂ« klientĂ«t e mundshĂ«m drejt shĂ«rbimit tĂ« saj fitimprurĂ«s të cloud.

Për të penguar konkurrentët e saj në IA, Google mund të tundohet të mbajë të larta çmimet për çipat e saj.

E gjithë kjo mund të shpjegojë pse Jensen Huang, drejtuesi i Nvidia-s, nuk duket veçanërisht i shqetësuar.

Ai e ka pĂ«rshkruar Google si “njĂ« rast shumĂ« tĂ« veçantĂ«â€, duke pasur parasysh se kompania filloi zhvillimin e çipave shumĂ« kohĂ« para valĂ«s aktuale tĂ« IA, dhe ka hedhur poshtĂ« pĂ«rpjekjet e tjera si “super tĂ« kĂ«ndshme dhe tĂ« thjeshta”.

Ai gjithashtu po mbështetet te fleksibiliteti. Arkitektura transformer që qëndron pas modeleve të IA, sot është ende në evolucion.

GPU-të, të cilat fillimisht u zhvilluan për lojëra kompjuterike, janë shumë të adaptueshme, duke u lejuar studiuesve të IA të testojnë qasje të reja. Nvidia mund të mos duket më aq e paprekshme sa dikur. Por forca e saj nuk duhet nënvlerësuar.

The post Duel në Silicon Valley appeared first on Revista Monitor.

❌
❌