❌

Normal view

There are new articles available, click to refresh the page.
Yesterday — 23 December 2025Main stream

Fundi i qytetarit demokratik në Shqipëri!

✇Java News
By: Ben Andoni
23 December 2025 at 18:24

Nga Ben Andoni

NjĂ« nga adresimet mĂ« interesante dhe tĂ« kuptueshme tĂ« OSBE-ODHIR i drejtohej publikut shqiptar, sipas tĂ« cilĂ«s duhet tĂ« emancipohej pĂ«r tĂ« votuar demokratikisht. PĂ«r fat tĂ« keq, nĂ« kĂ«tĂ« kohĂ«, ku korrupsioni ka marrĂ« pĂ«rpara çdo lloj narracioni tĂ« mbrojtjes dhe justifikimit tĂ« maxhorancĂ«s, Ă«shtĂ« pikĂ«risht indiferenca e publikut qĂ« tĂ« trondit. Mobilizimi i pakĂ«t pĂ«r tĂ« protestuar ka nxjerrĂ« njĂ« antropologji tĂ« tĂ«rĂ« kombĂ«tare flegmatike pĂ«r ta kĂ«rkuar tĂ« drejtĂ«n. OpozitĂ«s i duhet tĂ« bĂ«jĂ« pĂ«rpjekje titanike tĂ« nxjerrĂ« njerĂ«z nĂ« protesta, kurse maxhorancĂ«s thjesht ‘tĂ« heshtë’ nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« ta mbajĂ« tĂ« fjetur publikun pas skandaleve tĂ« njĂ«pasnjĂ«shme, tĂ« cilat nuk duan tĂ« ndalojnĂ«. Fenomeni Ă«shtĂ« mĂ« i gjerĂ« dhe kĂ«tĂ« e shikon nĂ« angazhimin qytetar pĂ«r tĂ« ndryshuar pĂ«rditmĂ«rinĂ« por edhe pĂ«r ta prekur bashkĂ«kohĂ«sinĂ«. ShqipĂ«ria nuk ka bashkĂ«kohĂ«si nĂ« asnjĂ« nga fushat e saj tĂ« zhvillimit, paçka se konjukturat mund ta integrojnĂ« brenda harkut tĂ« dy viteve nĂ« BE.

Argumenti ‘i fundit tĂ« qytetarit demokratik’ e kalon rastin shqiptar, ku apatia demokratike ka kohĂ« qĂ« Ă«shtĂ« shkas pĂ«r shumĂ« nga ankimimet e opozitĂ«s. NĂ« njĂ« studim evropian pohohet se: popullsia e gjerĂ« (ose tĂ« paktĂ«n njĂ« pjesĂ« e konsiderueshme) ka mangĂ«si sa i pĂ«rket pĂ«rvetĂ«simit tĂ« vlerave, por edhe tĂ« gjithĂ« elementet, tĂ« cilat lidhen me qytetarinĂ« demokratike qoftĂ« atĂ« aktive por dhe tĂ« pavarur. NĂ« konceptin real: NjĂ« “qytetar i vĂ«rtetĂ« demokratik” duhet tĂ« jetĂ« racional, i informuar mirĂ« (kjo nuk mungon tek ne, por cilĂ«sia Ă«shtĂ« pjesĂ« debati) dhe duhet tĂ« pĂ«rfshihet aktivisht nĂ« politikĂ«, me tĂ« gjithĂ« arsyen dhe dĂ«shirĂ«n e nevojshme pĂ«r ta pĂ«rmirĂ«suar komunitetin, nĂ« vend tĂ« interesave thjesht private. DĂ«shira e individit shqiptar dhe slogani i Dhjetorit ’90: “Ta bĂ«jmĂ« ShqipĂ«rinĂ« si tĂ« gjithĂ« Evropa”, mund tĂ« ishte motoja e zhvillimit tonĂ«, por ai i la vend anarkisĂ« dhe pĂ«rfitimit nĂ« çdo gjĂ« tĂ« mundshme nĂ« kurriz tĂ« tĂ« tjerĂ«ve. NĂ« ish-Jugosllavi, ky koncept u harrua sepse pĂ«rballja ishte pĂ«r mbijetesĂ«n ndaj barbarisĂ« sĂ« makinerisĂ« sĂ« Millosheviqit qĂ« nuk e parashikoi sĂ«mundjen, simptomat e tĂ« cilĂ«s ishin tĂ« dukshme qysh nĂ« fundvitet ’80. NĂ« Greqi ka shenjĂ« qĂ« qytetaria Ă«shtĂ« ende me kanonet demokratike, ndoshta prej trashĂ«gimisĂ«, qĂ« tek ata Ă«shtĂ« e pĂ«rcjellĂ« nĂ« ADN-nĂ« historike.

Koncepti i qytetarit demokratik përfshin pjesëmarrjen aktive dhe angazhimin civil (ka pak kauza, veç asaj të armëve kimike tek ne) për të prishur status quo të lodhshme si kjo e fundit tek ne. Një qytetar demokratik është një mendimtar kritik, i cili falë kulturës, mendje-hapjes përball propagandën dhe në mjediset ku mund të shprehë fjalën e artikulon pastër mendimin e tij\saj. Kurse njerëzit e medias, në këtë rast, duhet të shohin interesin publik mbi konjukturat. Si edhe të jenë avokatë të përhershëm për të Drejtat Civile. Në këtë të fundit, ndarja në shoqërinë tonë është fatale, madje edhe në çështjet më të rëndësishme, si p.sh. kur flitet për të drejtat bazike të individëve.

PĂ«r t’i dhĂ«nĂ« njĂ« dorĂ« shkallmimit tĂ« institucionit tĂ« “qytetarit demokratik” ka dhĂ«nĂ« njĂ« ndihmesĂ« jo tĂ« pakĂ«t qeverisja e tanishme e Z.Rama dhe para tij dhe paraardhĂ«si Berisha. Ku dĂ«gjesat publike bĂ«hen sa pĂ«r sy e faqe, kurse respekti pĂ«r tĂ« marrĂ« mendimin e qytetarĂ«ve Ă«shtĂ« limituar deri nĂ« indiferencĂ« cinike. Prej ditĂ«sh, Erion Braçe, deputet i mazhorancĂ«s, mundohet tĂ« apelojĂ« pĂ«r plehrat e NjĂ«sisĂ« 5, por pĂ«rgjigja Ă«shtĂ« indiferenca, ashtu si pĂ«r çdo shqetĂ«sim tjetĂ«r. PĂ«rballja e individit shqiptar demokratik tashmĂ« ka mbetur vetĂ«m te monologu, sepse ekziston liria nĂ« letĂ«r, por nuk ka dĂ«gjim; llogaridhĂ«nia e zyrtarĂ«ve mungon pĂ«r tĂ« mos thĂ«nĂ« qĂ« Ă«shtĂ« harbute (komunikimi i zv\kryeministres Balluku Ă«shtĂ« shembull i freskĂ«t); transparenca Ă«shtĂ« limituar frikshĂ«m dhe bash pĂ«r kĂ«tĂ« nĂ« Kombinat zyrtarĂ«t e BashkisĂ« sĂ« kryeqytetit guxuan prekĂ«n dhe pallatet e banimit me justifikimin e tĂ«rmetit! Por sfida shqiptare shkon dhe mĂ« tej me kundĂ«rshtimin e ideve antiliberale, ku ndĂ«rsa tĂ« DjathtĂ«t e BerishĂ«s i identifikojnĂ« LiberalĂ«t me SOROS, tĂ« MajtĂ«t e shfaqin me cinizmin e nivelit tĂ« qeverisjes sĂ« tyre qĂ« nuk respekton median, shoqĂ«rinĂ« civile, por edhe vetĂ« pĂ«rballjen gjyqĂ«sore. Lidhur me tĂ« DrejtĂ«n, argumentet janĂ« tĂ« shumta qĂ« nga fjalori mbushur me mallkime i BerishĂ«s dhe banalitetet e tij dhe tĂ« bashkĂ«punĂ«torĂ«ve, deri tek pĂ«rballja e ashpĂ«r e RamĂ«s. “Kemi nisur analiza shqetĂ«suese tĂ« shenjave shqetĂ«suese tĂ« brutalitetit gjyqĂ«sor. Tentativa e magjistratĂ«ve gjykatĂ«s e prokurorĂ« bashkĂ« pĂ«r tĂ« rritur pagat duke shqyer arkĂ«n e shtetit. VetĂ« Ali dhe vetĂ« Kadi. Kam lexuar edhe njĂ« raport mbi pĂ«rdorimin brutal tĂ« paraburgimit nĂ« ShqipĂ«ria qĂ« e ka vendosur ShqipĂ«rinĂ« nĂ« vendin mĂ« tĂ« fundit”, u shpreh sĂ« fundi nĂ« podcastin e tij. Paradoksi Ă«shtĂ« se ka tĂ« vĂ«rteta nĂ« kĂ«tĂ« argument, po t’i qĂ«mtosh fyerjet e BerishĂ«s; ashtu si ka realitete nĂ« ato qĂ« thotĂ« kryeministri i vendit. NĂ« kĂ«tĂ« rast e pĂ«son qytetari shqiptar dhe besimi i tij pĂ«r ndryshim. ShqipĂ«ria nĂ« sensin e saj tĂ« ashpĂ«r pĂ«rballĂ« qytetarit e ka shkallmuar demokracinĂ«. TĂ« mendosh, vetĂ«m pĂ«r njĂ« vit pranĂ« ILD u depozituan ankesa nga 8451 shtetas ndaj gjyqtarĂ«ve tĂ« tĂ« gjitha shkallĂ«ve dhe prokurorĂ«ve. TĂ« mendosh se pas njĂ« procesi tĂ« tĂ«rĂ« tĂ« Vetting-ut, qĂ« nxori njĂ« armatĂ« tĂ« tĂ«rĂ« tĂ« njerĂ«zve tĂ« DrejtĂ«sisĂ« jashtĂ« sistemi dhe, qĂ« sĂ«rish paradoksalisht po e bĂ«n qytetarin shqiptar tĂ« mos ketĂ« besim!

Vuajtja shtohet kur kujton se kjo trashĂ«gimi Ă«shtĂ« shtruar nga regjimi komunist, e cila la njĂ« masĂ« tĂ« asaj qĂ« njihet si koncepti i “pafuqisĂ« sĂ« mĂ«suar” dhe mungesĂ«n e instrumenteve qytetare tĂ« ankimimit. Ndaj, njĂ«soj dhe sot, qytetarĂ«t vazhdojnĂ« tĂ« mos u besojnĂ« qeverive tĂ« tyre, ashtu si politika, shihet e zĂ«nĂ« nga njĂ« klasĂ« qĂ« krijon mekanizma pĂ«r t’u udhĂ«hequr nga zgjedhjet e saj. NĂ« rastin shqiptar shqetĂ«sim mbetet pĂ«rçarja politike, gati njĂ«soj si nĂ« L2B qĂ« e bĂ«n tĂ« vĂ«shtirĂ« debatin racional dhe tĂ« informuar, e cila mund tĂ« bĂ«jĂ« udhĂ« pĂ«r njĂ« demokraci tĂ« shĂ«ndetshme. Ky mjedis ka pĂ«rcjellĂ« njĂ« polaritet, pa tĂ« cilin duket se nuk mund tĂ« jetojmĂ« “normalisht”. Por, goditja mĂ« e madhe Ă«shtĂ« pĂ«r votĂ«n, ku publiku nuk ndihet i pĂ«rfaqĂ«suar falĂ« njĂ« sistemi qĂ« zakonisht pĂ«rcjell individĂ« shumĂ« poshtĂ« nivelit mesatar publik nĂ« parlament. E pĂ«r mĂ« tepĂ«r, kur nuk beson se vota jote sjell ndryshim atĂ«herĂ« pse duhet qĂ« qytetari tĂ« angazhohet. SĂ« fundmi, njĂ« nga apatitĂ« mĂ« tĂ« mĂ«dha demokratike lidhet me kĂ«tĂ« fakt. Ndoshta nĂ« fund, por mĂ« e rĂ«ndĂ«sishmja Ă«shtĂ« fakti se qytetarin demokratik e ka vrarĂ« ekonomia dhe pabarazia e madhe, si edhe privilegjet ndaj atyre qĂ« janĂ« afĂ«r pushtetit. Shqiptari i thjeshtĂ« e ka parĂ« syve kĂ«tĂ« realitet pĂ«r çdo ditĂ«, sa tĂ« hidhur aq dhe brutal.

Duke u kthyer nĂ« histori: Koncepti i qytetarit demokratik Ă«shtĂ« mbajtur nga njĂ« sĂ«rĂ« individualitetesh tĂ« mĂ«dhenj deri nĂ« kohĂ«n e filozofĂ«ve tĂ« Iluminizmit. Soloni (shek. VI para Krishtit) nĂ« AtikĂ« e shtroi udhĂ«n qĂ« qytetarĂ«t tĂ« merrnin pjesĂ« nĂ« Eklezi. Pastaj Kleistheni “babai i demokracisĂ« athinase” dhe Perikliu mĂ« i shquari i AthinĂ«s (shek. V para Krishtit), i cili kĂ«rkoi qĂ« nĂ« postet publike tĂ« ishin edhe qytetarĂ«t mĂ« tĂ« varfĂ«r. PĂ«r tĂ« vazhduar nĂ« kohĂ«t moderne me Xhon Lok (shek. XVII) qĂ« argumentoi se tĂ« gjithĂ« njerĂ«zit janĂ« krijuar tĂ« barabartĂ«. Zhan-Zhak Ruso (shek. XVIII), i cili nĂ« “KontratĂ«n Sociale”, artikuloi parimin e sovranitetit popullor dhe e pĂ«rcaktoi “qytetarin” si njĂ« anĂ«tar tĂ« njĂ« organi kolektiv, e duke vazhduar me DeklaratĂ«n e tĂ« Drejtave tĂ« Njeriut.

KĂ«to zhvillime historike, nga modeli i pjesĂ«marrjes sĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ« nĂ« AthinĂ«n e lashtĂ« deri te teoritĂ« e tĂ« Drejtave Universale tĂ« Iluminizmit, krijuan sĂ« bashku konceptin e qytetarit modern demokratik. Bash atĂ« koncept qĂ« nĂ« kohĂ«n e kibernetikĂ«s dhe InteligjencĂ«s artificiale po merr goditje nga tĂ« gjitha anĂ«t, kurse nĂ« ShqipĂ«ri dhe nĂ« njĂ« sĂ«rĂ« vendesh tĂ« Lindjes, ka ardhur fundi
i konceptit tĂ« “qytetarit demokratik”. Kriza e madhe sociale, kulturore, ekonomike dhe politike po e shpĂ«rfaq kĂ«tĂ« shpesh nĂ« ShqipĂ«ri. A ka mĂ« shpresĂ«? Vaclav Havel, filozofi i demokracive lindore e dha njĂ« koncept qĂ« qytetari demokratik tĂ« mbijetonte: “Pa qytetarĂ« tĂ« lirĂ«, qĂ« respektojnĂ« veten dhe autonomĂ«, nuk mund tĂ« ketĂ« kombe tĂ« lira dhe tĂ« pavarura. Pa paqe tĂ« brendshme, domethĂ«nĂ« paqe midis qytetarĂ«ve dhe midis qytetarĂ«ve dhe shtetit, nuk mund tĂ« ketĂ« garanci pĂ«r paqe tĂ« jashtme”. Kurse OSBE-ODHIR nĂ« relacionet e saj tĂ« vazhdueshme dhe tĂ« ngrira
pĂ«r demokracinĂ«.  (Homo Albanicus)

 

 

Before yesterdayMain stream

“NĂ«se votimi do ndryshonte diçka do ishte i paligjshĂ«m!”

✇Java News
By: Ben Andoni
20 December 2025 at 18:52

 

Nga Ben Andoni

Kjo shprehje i takon lituanes me origjinĂ« hebreje Emma Goldman, e cila ndikoi shumĂ« nĂ« lĂ«vizjen politike tĂ« fund shekullit XIX dhe gjysmĂ«s sĂ« parĂ« tĂ« shekullit XX. Si pjesĂ« e konceptimeve anarkiste, shprehja e saj: “NĂ«se votimi do tĂ« ndryshonte diçka, do ta bĂ«nin tĂ« paligjshĂ«m”, i jepte karburant kritikave dhe opinioneve tĂ« saj, lidhur me referimet qĂ« kishte nga vendi i saj i madh BRSS. U duk se kjo sentencĂ« u harrua, pasi nĂ« fillim tĂ« viteve ’90 dhe dy dekada mĂ« pas ka pasur njĂ« lloj idealizmi pĂ«r votĂ«n nĂ« EvropĂ«n socialiste tĂ« Lindjes dhe madje kjo shprehje u arkivua, pasi i shkonte mĂ« shumĂ« anarkizmit. Erdhi befas koha kur besohej nĂ« konceptin amerikan tĂ« Linkolnit qĂ« Vota Ă«shtĂ« mĂ« e fortĂ« se plumbi, derisa tashmĂ« rastet politike sidomos ato evropiane, po tregojnĂ« se votimi Ă«shtĂ« i mbyllur dhe madje me rezultate tĂ« njohura qysh pa nisur. LiderĂ«t nuk ndĂ«rrohen mĂ« nĂ« Lindjen ish-socialiste.

Kjo është dilema shqiptare tashmë kur maxhorancën e Edi Ramës e kanë makthuar rastet e zbulimit të korrupsionit dhe emrat e saj parakalojnë rregullisht në sfilatat e drejtësisë. Duke nisur nga rastet e zv\kryeministrave Balluku, Ahmetaj dhe duke vazhduar me ministrat, shefat e agjencive kryesore, apo dhe me njerëz të ndryshëm të strukturës së tyre, të gjitha e kanë bërë qeverisjen socialiste të kapë nivelin më të ulët të moralit politik dhe pikën e fundit gati drejt shpërbërjes me votuesin shqiptar.

Në këtë sens ka nisur një ngut tek opozita për ndryshimin, por edhe të reagimit me ndjesinë se e kanë fare afër pushtetin! Por në atë që po shohim në orët e fundit ka një rendje të zërave të ndryshëm, sikur pushteti është tek dera dhe ata po nxitojnë duke e penguar njëri-tjetrin, në vend që të bashkëpunojnë dhe të vendosin kanone të drejta për të ardhmen.

E vĂ«shtirĂ« pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« njĂ« ndryshim dhe rasti bullgar po na pĂ«rcjell njĂ« paradoks qĂ« mund tĂ« na shĂ«rbejĂ« si shembull, jo pse vendi Ă«shtĂ« nĂ« njĂ« krizĂ« tĂ« vazhdueshme dhe me zgjedhje tĂ« vazhdueshme, por sepse i ngjan ShqipĂ«risĂ«. I vetmi ndryshim me rastin tonĂ« Ă«shtĂ« se: NdĂ«rsa partia GERB e Bojko Borisov Ă«shtĂ« pjesĂ« e PartisĂ« Popullore Evropiane, Partia Socialiste tek ne Ă«shtĂ« pjesĂ« e Internacionales. Nga ana tjetĂ«r, ngjashmĂ«ritĂ« sesi operojnĂ« janĂ« gati tĂ« frikshme: Pushtet i fortĂ« ku kontrolli i administratĂ«s Ă«shtĂ« i dukshĂ«m, rrjeti i nepotizmit dhe ndikimi Ă«shtĂ« nĂ« çdo qelizĂ« tĂ« jetĂ«s sĂ« vendit. PĂ«rgjimet na tregojnĂ« sesi merren tenderat dhe si veprohet me klientelizmin. Korrupsioni qĂ« shoqĂ«ron tashmĂ« nĂ« çdo hap jetĂ«n e vendit po bĂ«het mbytĂ«s. Por bash pĂ«rballĂ« socialistĂ«ve tĂ« telendisur shqiptar dhe GERB-it tĂ« shkalafitur bullgar qĂ«ndrojnĂ« alternativa pa asnjĂ« forcĂ« sepse janĂ« tĂ« fragmentuara dhe mbi tĂ« gjitha tĂ« paorganizuara. PD-ja i dĂ«gjon tĂ« gjitha ato qĂ« thonĂ« aleatĂ«t e vegjĂ«l (tĂ« zvogĂ«luar dhe prej flirteve tĂ« saj me socialistĂ«t), por nĂ« fund, paktet pĂ«r reformat kryesore tĂ« vendit dhe sidomos atĂ« zgjedhore i bĂ«n me socialistĂ«t. Dhe, pĂ«rfundimi Ă«shtĂ« ai qĂ« e sheh por nuk e dĂ«shiron çdo shqiptar: SocialistĂ«t janĂ« tĂ« vetmit qĂ« mund tĂ« bĂ«jnĂ« shtet!! Dhe, çfarĂ« po i mungon kĂ«tij realiteti? Disa analiza na e tregojnĂ« hapur mungesĂ«n e “qytetarit tĂ« vĂ«rtetĂ« demokratik” tĂ« rrĂ«njosur thellĂ« midis popullsisĂ« mĂ« tĂ« gjerĂ« nĂ« disa pjesĂ« tĂ« rajonit, ku njĂ« frymĂ« e fortĂ« kolektiviste dhe tradita hierarkike lehtĂ«sojnĂ« marrĂ«dhĂ«niet klienteliste dhe ndikimin oligarkik, cilĂ«sohet nĂ« studime. Apeli Ă«shtĂ« qĂ« tĂ« zgjohet pikĂ«risht Ai qĂ« di tĂ« votojĂ«, jo thjesht e vetĂ«m pĂ«r veten e tij, por edhe pĂ«r vendin, paçka se rasti shqiptar na ka treguar shpesh se vota jonĂ« shpĂ«rdorohet. MĂ« keq akoma, kemi humbur sensin se mbase vota jonĂ« trand pushtete. Emma Goldman kishte tĂ« drejtĂ«. (Javanews)

The post “NĂ«se votimi do ndryshonte diçka do ishte i paligjshĂ«m!” first appeared on JavaNews.al.

A është gati Opozita për zgjedhjet e parakohshme?!

✇Java News
By: Ben Andoni
15 December 2025 at 17:22

Nga Ben Andoni

Kërkesa kryesore e Lëvizjes së Adriatik Lapajt, tashmë i ngujuar para kryeministrisë, është për një qeveri tranzitore dhe pas një periudhe kalimtare, ku teknokratët do marrin në drejtim vendin, të realizohet një organizim model zgjedhjesh. Opozita kërkon të njëjtën gjë, por kuptohet me asnjë bashkëpunim me kryeministrin. Paradoksi është se dora-dorës ata bashkëpunojnë shpesh me të. E fundit ishte historia e hidhur e zgjedhjes së Avokatit të Popullit, pas disave syresh më parë në parlament.

NĂ« kĂ«tĂ« habitat po merr jetĂ« njĂ« pĂ«rpjekje pĂ«r tĂ« treguar dhe adresuar si duhen problematikat te PD-ja. Por mendĂ«sia e ndryshimit real Ă«shtĂ« e huaj te PD-ja. TĂ« paktĂ«n deri tani. Dhe, nĂ« vazhdĂ« tĂ« kĂ«saj ka njĂ« pĂ«rpjekje tĂ« madhe pĂ«r ta relativizuar lĂ«vizjen e grupit “Salianji” tek Partia Demokratike. NĂ« mbledhjen e fundit, pĂ«rballja mĂ« e madhe ishte tek gjĂ«rat e moralit politik dhe pikĂ«risht pĂ«r parimet, por mbi tĂ« gjitha çudinĂ« pĂ«r zgjimin e njĂ« grupimi qĂ« do tĂ« modifikojĂ« sistemin brenda PartisĂ« Demokratike. Si zakonisht, njĂ« tufĂ« e tĂ«rĂ« qĂ« Ă«shtĂ« treguar jo vetĂ«m e ashpĂ«r por edhe cinike, ka bĂ«rĂ« atĂ« qĂ« di mĂ« mirĂ«: TĂ« pĂ«rdorĂ« si zakonisht ofendimet dhe stereotipat. Ankthi tek PD-ja Ă«shtĂ« prishja e status quo dhe sidomos humbja e ekuilibrit pĂ«r njĂ« pjesĂ« tĂ« anĂ«tarĂ«sisĂ« qĂ« gĂ«zon tĂ« gjitha privilegjet. Ndaj, Ă«shtĂ« e kuptueshme edhe ky reagim ndaj “Salianjit”. “Frika kolektive stimulon instinktin e tufĂ«s dhe tenton tĂ« prodhojĂ« egĂ«rsi ndaj atyre qĂ« nuk konsiderohen si anĂ«tarĂ« tĂ« tufĂ«s”, thotĂ« Bertrand RasĂ«ll nĂ« njĂ« nga pĂ«rsiatjet e tij pĂ«r politikĂ«n. NĂ« kĂ«tĂ« sens, e tollovitur nga shumĂ« zhvillime, Partia Demokratike po “i shpĂ«ton” sĂ«rish analizĂ«s dhe mĂ« keq akoma po pĂ«rpiqet tĂ« shkojĂ« nĂ« gjendjen e saj tĂ« fjetur. Nga ana tjetĂ«r, maxhoranca po lufton shumĂ« tĂ« mbajĂ« njĂ« pushtet qĂ« po kĂ«rruset deri nĂ« tokĂ« nga akuzat dhe qĂ« po i mbijeton me shumĂ« vĂ«shtirĂ«si problemeve dhe sidomos korrupsionit. SĂ« fundmi, deklaratat nĂ« podcast tĂ« kryeministrit Rama ndaj njerĂ«zve tĂ« BKH qĂ« kanĂ« trokitur nĂ« kryeministri dhe nuk kanĂ« dashur tĂ« lĂ«nĂ« armatimin, mĂ« shumĂ« sesa cinizĂ«m Ă«shtĂ« indirekt pranimi i njĂ« situate qĂ« nuk Ă«shtĂ« aq shumĂ« favorizuese pĂ«r tĂ«. Veçse pĂ«rbĂ«n edhe njĂ« largim nga realiteti. Jo vetĂ«m tĂ« tijin por edhe pĂ«rreth tij.

Me pak fjalĂ«, ShqipĂ«risĂ« pĂ«r t’u futur nĂ« njĂ« mjedis normal demokratik me sa duket do t’i duhen ose duhen zgjedhjet e parakohshme. Po a Ă«shtĂ« opozita gati? Nuk kanĂ« bĂ«rĂ« ende analizĂ«n e vitit 2021 dhe me sa duket tani qĂ« po kalojnĂ« gjashtĂ« muaj nga zgjedhjet e fundit ka pak gjasa qĂ« kjo analizĂ« tĂ« bĂ«het e thellĂ« edhe pĂ«r vitin 2025. KĂ«tu po penetron lĂ«vizja “Salianji”. Por si mund tĂ« shkohet nĂ« zgjedhjet e parakohshme? Ka njĂ« shenjĂ« tĂ« largĂ«t, qĂ« nĂ« fushatĂ« kur kryeministri Rama parashihte vitin 2030 si cak tĂ« tij, ndĂ«rkohĂ« qĂ« mandati mbaron nĂ« 2029! Arsyetimi i parĂ« Ă«shtĂ« se ai mbetet i bindur pĂ«r fitoren. Me njĂ« makineri tĂ« etur pĂ«r gara tĂ« tilla, PS- ja e tij mjafton tĂ« ketĂ« sinjal dhe ndizet fuqishĂ«m, kurse strukturĂ«s sĂ« PD-sĂ« i mungojnĂ« nga ingranazhet e thjeshta dhe deri te timonieri real. A mund ta kapĂ« gafil Rama mĂ« idenĂ« e njĂ« momenti tĂ« zgjedhjeve tĂ« parakohshme dhe me kĂ«tĂ« tĂ« fashisĂ« dhe malin me akuza dhe problematikat e qeverisjes sĂ« tij? Kjo Ă«shtĂ« rrugĂ« e mirĂ« por edhe e arsyeshme demokratike, ku ai Ă«shtĂ« i sigurt pĂ«r fitore, ndĂ«rkohĂ« qĂ« opozita nuk do qĂ« ai tĂ« drejtojĂ« kĂ«tĂ« proces. Zgjedhjet e pjesshme e treguan tejet tĂ« dobĂ«t opozitĂ«n dhe individĂ«t e propozuar prej ShoqĂ«risĂ« Civile pĂ«rballĂ« SocialistĂ«ve. NdĂ«rkohĂ« qĂ« opozita po pĂ«rpiqet dhe njĂ« formĂ« interesante Ă«shtĂ« ajo e zgjedhur nga Lapaj nĂ« njĂ« pĂ«rpjekje pĂ«r tĂ« ngjallur guximin dhe shpresĂ«n e sakrificĂ«s edhe tek tĂ« tjerĂ«t. Sidomos te partitĂ« qĂ« pĂ«rcjellin, falĂ« PD-sĂ«, vetĂ«m kryetarĂ«t nĂ« parlament.

NĂ« kĂ«tĂ« parashikim s’duhet tĂ« harrojmĂ« edhe njĂ« fakt se: Status quo e krijuar nga PS dhe PD, sidomos emrat qĂ« pĂ«rcollĂ«n nĂ« parlament, si zor tĂ« mbajnĂ« peshĂ«n dhe pĂ«rgjegjĂ«sinĂ« historike tĂ« pĂ«rgatitjes sĂ« ShqipĂ«risĂ« pĂ«r integrimin e plotĂ«. Debatet e deritanishme e kanĂ« treguar kĂ«tĂ« legjislaturĂ« pa identitet,  maxhorancĂ«n cinike, kurse opozitĂ«n shumĂ« kaotike dhe me tĂ« njĂ«jtĂ«n retorikĂ« si dikur: Akuza dhe ankimime, por edhe pĂ«rpjekje tĂ« munguara pĂ«r tĂ« sjellĂ« nĂ« parlament autoritetet e Ekzekutivit. Zgjedhjet duken si bekim pĂ«r tĂ« gjithĂ« pĂ«r ta futur nĂ« njĂ« shtrat besimi vendin, kurse pĂ«rgatitja e tyre njĂ« shpĂ«rfaqje e mundĂ«sive tĂ« ShqipĂ«risĂ« demokratike tĂ« shekullit XXI. NdĂ«rkohĂ« qĂ« Serbia, Maqedonia e Veriut, Kosova kanĂ« bĂ«rĂ« disa syresh.

Zgjedhjet e rregullta nĂ« ShqipĂ«ri mandatohen nga Kushtetuta dhe legjislacioni i miratuar nga Parlamenti. Kuvendi shqiptar ka 140 anĂ«tarĂ« tĂ« zgjedhur pĂ«r njĂ« mandat katĂ«rvjeçar. Sistemi i zgjedhjeve pĂ«r Kuvendin e ShqipĂ«risĂ« Ă«shtĂ« sistemi proporcional me zona zgjedhore shumĂ«-emĂ«rore, me listĂ« tĂ« mbyllur dhe tĂ« hapur. Veçse duhen disa mekanizma pĂ«r tĂ« funksionuar zgjedhjet e parakohshme. Po a mund t’i provojmĂ« ato? ShqipĂ«ria e kĂ«rkon pĂ«r t’u futur nĂ« njĂ« normalitet qĂ« i mungon, por vetĂ«m nĂ«se zgjedhjet e parakohshme janĂ« tĂ« ndershme dhe palĂ«t respektojnĂ« njĂ«ra-tjetrĂ«n. E pamundur deri tani, por jo pafundĂ«sisht. (Javanews)

The post A është gati Opozita për zgjedhjet e parakohshme?! first appeared on JavaNews.al.

Ligj i ri partish apo thjesht konspiracion?!

✇Java News
By: Ben Andoni
13 December 2025 at 19:04

Nga Ben Andoni

PartitĂ« politike duhet tĂ« jenĂ« subjekt ndĂ«rmjetĂ«s mes shtetit dhe votuesit tĂ« tyre. Ashtu si funksionojnĂ« nĂ« ShqipĂ«ri, ato, e kanĂ« kthyer politikĂ«n nĂ« qĂ«llim interesi (marrjen e pushtetit), kundrejt shĂ«rbimit tĂ« interesit publik. Nga kjo e shikon pse reagojnĂ« aq ashpĂ«r, si nĂ« rastin e Ballukut te PS; apo nĂ« çështjen e “21 Janarit” tek PD. Fuqia e tyre e pakontrolluar e ka deformuar demokracinĂ« shqiptare. Mosreflektimi i sugjerimeve tĂ« raporteve tĂ« OSBE-ODHIR, memĂ«cĂ«ria e anĂ«tarĂ«ve tĂ« partive pĂ«r funksionimin e statutit, individĂ«t e zgjedhur pĂ«r listat e mbyllura, transparenca e financave, mungesa e debatit tĂ« brendshĂ«m, kalimet e anĂ«tarĂ«ve nga njĂ«ra parti nĂ« tĂ« tjetrĂ«n qoftĂ« dhe me ideologji tĂ« ndryshme, e kanĂ« trandur besimin e shqiptarĂ«ve tek politika post ‘90. ËshtĂ« kaq e vĂ«rtetĂ« kjo, saqĂ« ideja e menjĂ«hershme sociologjike kur pĂ«rmendet politikani, identifikon menjĂ«herĂ« marifetçiun e paskrupullt. Pasojat janĂ« t’hidhura: Indeksi i DemokracisĂ«, njĂ« renditje e vendeve, realizuar nga NjĂ«sia e InteligjencĂ«s sĂ« “Economist”, e tregon ShqipĂ«rinĂ« tĂ« pĂ«rkeqĂ«suar nĂ« renditjen mbarĂ«-botĂ«rore pĂ«r vitin 2025. Pas MaqedonisĂ« sĂ« Veriut dhe KosovĂ«s, ruajmĂ« vendin e 71-tĂ« nga 173 shtete, madje 2 vende poshtĂ« renditjes sĂ« njĂ« viti mĂ« parĂ«.

NĂ« kĂ«tĂ« antropologji politike shqiptare, tashmĂ« Ă«shtĂ« mĂ« shumĂ« se i nevojshĂ«m njĂ« ligj i ri pĂ«r partitĂ«. Ai, ekzistues, jo vetĂ«m qĂ« nuk i disiplinon mĂ« partitĂ« tona, por nuk zotĂ«ron edhe mekanizmat e duhura pĂ«r problemet qĂ« shfaqin, ku kryesore mbetet transparenca e financimit dhe pastaj problemet e brendshme tĂ« mĂ«dha (sidomos tek dy PartitĂ« kryesore). Ashtu si ndodh rĂ«ndon pas çdo zgjedhje, OSBE-ODHIR jep rekomandime dhe kĂ«shtu bĂ«ri dhe pas zgjedhjeve tĂ« 11 Majit 2025, ku ngritja e njĂ« Komisioni tĂ« Posaçëm pĂ«r ReformĂ«n Zgjedhore vendos si prioritet hartimin e njĂ« Ligji tĂ« ri pĂ«r PartitĂ« politike. Presioni ndĂ«rkombĂ«tar ishte vendimtari qĂ« kjo nismĂ« tĂ« marrĂ« jetĂ«, por publiku mbetet me tĂ« drejtĂ« skeptik nĂ« realizimin e tij. ÇelĂ«si mbetet financimi i tyre, mes shumĂ« tĂ« tjerave problemeve syresh.

“PartitĂ« politike janĂ« institucionet mĂ« pak transparente nĂ« ShqipĂ«ri nĂ« aspektin financiar dhe nĂ« pikĂ«pamje organizative. Fitimet e partive politike gjatĂ« fushatave zgjedhore janĂ« me miliona. Ato janĂ« subjektet mĂ« fitimprurĂ«s dhe pĂ«rbĂ«jnĂ« politikat mĂ« fitimprurĂ«se tĂ« biznesit. Ne e bĂ«mĂ« ReformĂ«n nĂ« DrejtĂ«si, sepse nuk i besonim drejtĂ«sisĂ«, e ky ishte zhvillim pozitiv. Por nĂ«se nuk bĂ«jmĂ« reformĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«; Vetting dhe ReformĂ« tek partitĂ« politike, qĂ« janĂ« institucionet me mĂ« shumĂ« pushtet dhe me mĂ« pak besim nĂ« ShqipĂ«ri, ne s’kemi zgjidhur mĂ« asgjĂ«â€, shprehej politologu Afrim Krasniqi pĂ«r VOA (2023). SĂ« fundmi, Instituti i Studimeve Politike (ISP) dhe Fondacioni “Westminster pĂ«r Demokraci” (WFD) e vendosĂ«n nĂ« njĂ« nga prioritetet e tyre me aktivitete, por edhe me adresimin e çështjeve mĂ« prioritare pĂ«r ndĂ«rhyrje dhe rekomandimet konkrete pĂ«r kĂ«tĂ« legjislacion.

Peizazhi shqiptar politik Ă«shtĂ« pjellor: GjallojnĂ« 132 parti politike, sipas referimeve nĂ« regjistrin e gjykatĂ«s. Paradoksi Ă«shtĂ« se nĂ«se pĂ«r krijimin e njĂ« formacioni politik duhen 3 mijĂ« firma, nĂ« zgjedhje vetĂ«m 15 parti arrijnĂ« votat e “komuniteteve” tĂ« tyre!! Komisioni Qendror i Zgjedhjeve (KQZ) pranon se mbi 70 parti nuk kanĂ« madje as adresĂ« vendndodhje (Krasniqi, 2023). Mes tyre vetĂ«m katĂ«r syresh kanĂ« faqe interneti, ndonĂ«se e gjithĂ« politika dhe vendimet e saj lexohen pĂ«rditĂ« nĂ« internet, pohojnĂ« studiuesit. Parti me grupe parlamentare janĂ« vetĂ«m dy, Parti me program politik identifikohen 5, ndĂ«rsa 21 parti marrin seli shtetĂ«rore falas. NĂ« 4 sisteme elektorale tĂ« ndryshuara, vetĂ«m dy partitĂ« e mĂ«dha kontrollojnĂ« jetĂ«n nĂ« ShqipĂ«ri (VOA, 2023). Ndaj, ISP pĂ«r tĂ« rritur integritetin e tĂ« zgjedhurve i ka rekomanduar KQZ-sĂ« qĂ« krahas listĂ«s sĂ« kandidatĂ«ve secili prej tyre tĂ« depozitojĂ« edhe tĂ« dhĂ«na tĂ« dokumentuara mbi organin qĂ« e ka zgjedhur, pĂ«r tĂ« treguar mĂ« shumĂ« legjitimitet e integritet.

NĂ« fillim tĂ« viteve ‘50, demokracia arriti njohje pothuajse universale si forma mĂ« e mirĂ« e mundshme e qeverisjes nĂ« njĂ« kuptim mĂ« absolut. NĂ« atĂ« kohĂ«, angazhimi ndaj demokracisĂ« nĂ« shumĂ« raste ishte mĂ« shumĂ« retorik sesa praktik, dhe nĂ« çdo rast kishte njĂ« debat tĂ« konsiderueshĂ«m se çfarĂ« do tĂ« thoshte saktĂ«sisht demokracia nĂ« terma tĂ« institucioneve dhe praktikave nĂ« terren (McKeon 1951).

NĂ« ShqipĂ«ri, kjo pĂ«rpjekje erdhi vonĂ« (pas 1990) dhe çështja humbet nĂ« labirintet e paqartĂ«sisĂ« tĂ« karakterit tradicional tĂ« dy Partive kryesore PS dhe PD, ku “nĂ« favor” tĂ« tyre Ă«shtĂ« edhe sensi se shteti nĂ« shoqĂ«ritĂ« liberale demokratike normalisht nuk ndĂ«rhyn nĂ« rregullimin e sjelljes dhe organizimit tĂ« tyre. Kjo bĂ«ri qĂ« PD tĂ« shkĂ«rmoqej dhe nĂ« vitet e fundit tĂ« ndahej, pasi strukturat e subjektit, sipas statutit nuk funksiononin. Te PS-ja fenomeni i mungesĂ«s sĂ« transparencĂ«s shkon nĂ« atĂ« sesi pĂ«rdoret administrata tashmĂ« nĂ« mandatat qĂ« ata janĂ« nĂ« drejtim dhe paratĂ« qĂ« qarkullojnĂ«.

Legjislacioni

PĂ«rveçse nĂ« Gjermani, “rrĂ«njĂ«n e sĂ« drejtĂ«s sĂ« partive”, tema tenton dhe merret shpesh nĂ« shqyrtim. NĂ« shumĂ« vende dhe madje edhe nĂ« EvropĂ«n e Lindjes ekziston njĂ« Ligj efikas pĂ«r PartitĂ«. Ka rregulla tĂ« pĂ«rcaktuara, lidhur me strukturĂ«n e brendshme demokratike tĂ« partisĂ«, financimin qeveritar dhe partitĂ« jokushtetuese. Ligji holandez i shoqatave shfaq logjikĂ«n pĂ«r statutet e partive, kurse ligji gjerman ka kanone, lidhur me disa standarde specifike pĂ«r vendimmarrje. Referuar kĂ«tyre tĂ« fundit, parashihen gjykata tĂ« brendshme tĂ« partisĂ«, kur lindin mosmarrĂ«veshjet midis anĂ«tarĂ«ve dhe partisĂ«. Kjo Ă«shtĂ« interesante sepse falĂ« tyre funksionon partia. Sikur vetĂ«m kjo tĂ« ekzistonte tek PD-ja, ajo nuk shpĂ«rbĂ«hej. NĂ« Ligjin gjerman njĂ« parti politike, jo thjesht duhet tĂ« ketĂ« statut tĂ« shkruar, por edhe pĂ«rcaktohet se çfarĂ« duhet tĂ« pĂ«rfshijĂ«. PĂ«rshkrimi i tĂ« drejtave dhe detyrimeve tĂ« anĂ«tarĂ«ve nĂ« statute lidhet edhe me integritetin e zyrtarĂ«ve tĂ« partisĂ« dhe anĂ«tarĂ«ve tĂ« partisĂ« nĂ« poste publike. PĂ«r fat tĂ« keq, falĂ« kulturĂ«s politike tek ne, demokracia Ă«shtĂ« shkallmuar qysh aty.

Financimi dhe pak histori

Edhe pse kostot e demokracisĂ« (Heard, 1960) ndryshojnĂ« midis demokracive perĂ«ndimore, shumica e kĂ«tyre demokracive kanĂ« futur njĂ« burim tĂ« ri tĂ« ardhurash pĂ«r partitĂ« dhe/ose me kandidatĂ«t: ParatĂ« publike. Nga mesi i viteve ‘60, shumĂ« vende filluan t’u japin para shtetĂ«rore partive politike (IDEA, 2003; Nassmacher, 2009; Van Biezen, 2010). Shpenzimet e rritura, kryesisht si pasojĂ« e kostove mĂ« tĂ« larta tĂ« fushatĂ«s, ishin tĂ« vĂ«shtira pĂ«r t’u mbuluar nga tĂ« ardhurat mĂ« pak nĂ« rritje ose edhe nĂ« rĂ«nie qĂ« mblidhen nga tarifat e anĂ«tarĂ«simit. NjĂ« element, i cili nĂ« rastin shqiptar lĂ« shumĂ« pĂ«r tĂ« dĂ«shiruar, sepse tarifa nga anĂ«tarĂ«simi lĂ« shumĂ« pĂ«r tĂ« dĂ«shiruar. NĂ« rastet e huaja ishte shteti qĂ« erdhi nĂ« ndihmĂ«. Gjermania PerĂ«ndimore ishte vendi i parĂ« evropian qĂ« futi subvencionin shtetĂ«ror pĂ«r partitĂ« politike (1967), por nĂ« atĂ« vend njĂ« arsye shumĂ« parimore qĂ«ndronte pas kĂ«tij vendimi. Kjo lidhej me kujtimet e PartisĂ« Nacional Socialiste tĂ« PunĂ«torĂ«ve ( NSDAP-i) tĂ« Hitlerit nĂ« periudhĂ«n midis dy luftĂ«rave botĂ«rore qĂ« mori shuma tĂ« mĂ«dha parash nga disa ndĂ«rmarrje gjermane. Kjo i bindi shumĂ« njerĂ«z se njĂ« varĂ«si e njĂ«anshme e partive nga donacionet nga korporatat duhej tĂ« parandalohej dhe duhej tĂ« preferoheshin donacionet nga njĂ« shtet i kontrolluar nĂ« mĂ«nyrĂ« demokratike. Kjo e fundit ndodhi nĂ« njĂ« shkallĂ« tĂ« gjerĂ«, duke rezultuar nĂ« kosto shumĂ« tĂ« larta tĂ« demokracisĂ«, edhe nĂ« krahasim me kostot nĂ« Shtetet e Bashkuara, Kanada, Austri dhe HolandĂ«, referohet nĂ« botimin “Regulation Political Parties” e Universitetit tĂ« Leiden (KĂ«tu janĂ« marrĂ« referencat e kĂ«tij artikulli). ËshtĂ« e vĂ«rtetĂ« qĂ« krahasimet e tĂ« dhĂ«nave financiare janĂ« shumĂ« tĂ« vĂ«shtira pĂ«r t’u bĂ«rĂ«, por kostot relativisht tĂ« larta tĂ« demokracisĂ« nĂ« Gjermani (dhe nĂ« vende tĂ« tjera nĂ« kontinentin evropian pĂ«r kĂ«tĂ« çështje) duhet tĂ« shpjegohen me faktin se partitĂ« shpenzojnĂ« shumĂ« para jo vetĂ«m pĂ«r fushata, por edhe pĂ«r organizatat e tyre tĂ« pĂ«rhershme partiake. Studiuesit e ndajnĂ« faktin e njĂ« kuptimi mĂ« tĂ« mirĂ« tĂ« financave politike, kur duhet tĂ« bĂ«het dallimi midis kostove tĂ« fushatave dhe kostove rutinĂ«, si dhe midis shpenzimeve nga kandidatĂ«t individualĂ« dhe nga organizatat e partisĂ«.

Shumica e partive politike nĂ« ShqipĂ«ri nuk kanĂ« adresa tĂ« sakta e pĂ«r rrjedhojĂ«, asnjĂ«herĂ« nuk bĂ«hen pjesĂ« e auditimeve tĂ« planifikuara nga ekspertĂ«t qĂ« caktohen nga KQZ. NĂ« raportin vjetor tĂ« kĂ«tij institucioni nĂ«nvizohet se nĂ« vitin 2023 u caktuan 9 ekspertĂ« tĂ« licencuar qĂ« do tĂ« kryenin kĂ«to auditime. “Nga raportet e dorĂ«zuara nga audituesit ligjorĂ« pĂ«r 84 parti politike nuk Ă«shtĂ« kryer auditimi, pĂ«r shkak tĂ« adresave tĂ« pasakta, apo pasi partitĂ« edhe pse kanĂ« marrĂ« njoftimin pĂ«r fillimin e procesit tĂ« auditimit, nuk janĂ« vĂ«nĂ« nĂ« kontakt me audituesit ligjorĂ«â€ thuhet nĂ« raport. Lidhur me mbĂ«shtetjen financiare qĂ« marrin partitĂ« raporti i KQZ zbardhi se nĂ« vitin 2023 u 345.6 milionĂ« lekĂ« apo rreth 3.3 milionĂ« euro. Kjo shumĂ« u pĂ«rfitua nga njĂ« total prej 11 partish ku nĂ« krye qĂ«ndron Partia Socialiste dhe mĂ« pas ajo Demokratike; pasuar nga Partia pĂ«r DrejtĂ«si, Integrim dhe Unitet; Partia Bashkimi pĂ«r tĂ« Drejtat e Njeriut; dhe nĂ« fund mbyllet me “Nisma Thurje” (Monitor, 2024).

KQZ pranon nĂ« raport se njĂ« nga elementĂ«t qĂ« ka nevojĂ« pĂ«r vĂ«mendje Ă«shtĂ« pĂ«rmirĂ«simi i rregullave pĂ«r financimin e fushatave zgjedhore, por realiteti po tregon se kjo Ă«shtĂ« e pamundur, tĂ« paktĂ«n deri tani, ndaj ndoshta njĂ« Ligj i Ri mund tĂ« ndryshojĂ« diçka. TĂ« paktĂ«n, pĂ«r demokracinĂ«. Deri mĂ« tani, misioni duket i pamundur, sepse shumĂ« nga partitĂ« nuk bashkĂ«punojnĂ« dhe janĂ« informale dhe thjesht mbijetojnĂ« pĂ«r tĂ« fituar privilegje. Rezultati i mungesĂ«s sĂ« rregullave nĂ« partitĂ« kryesore Ă«shtĂ« fytyra e demokracisĂ« sonĂ«, ku synimi Ă«shtĂ« thjesht pĂ«rfitimi nga pushteti. Ajsenhauer e parathoshte shumĂ« mirĂ« kĂ«tĂ« gjendje: “NĂ«se njĂ« parti politike nuk e ka themelin e saj nĂ« vendosmĂ«rinĂ« pĂ«r tĂ« çuar pĂ«rpara njĂ« kauzĂ« qĂ« Ă«shtĂ« e drejtĂ« dhe qĂ« Ă«shtĂ« morale, atĂ«herĂ« ajo nuk Ă«shtĂ« njĂ« parti politike; Ă«shtĂ« thjesht njĂ« komplot pĂ«r tĂ« marrĂ« pushtetin”.

Ky artikull bĂ«het nĂ« kuadĂ«r tĂ« projektit “PĂ«rmirĂ«simi i kuadrit ligjor pĂ«r partitĂ« politike pĂ«rmes Ligjit pĂ«r PartitĂ« Politike dhe/ose Kodit Zgjedhor”, i cili realizohet nga Instituti i Studimeve Politike (ISP) me Fondacionin Westminster pĂ«r Demokraci (WFD) me mbĂ«shtetje financiare nga Ambasada Britanike nĂ« TiranĂ«.

The post Ligj i ri partish apo thjesht konspiracion?! first appeared on JavaNews.al.

E kaluara, më e pasigurt se e ardhmja

✇Java News
By: Ben Andoni
8 December 2025 at 20:26

Nga Ben Andoni

NĂ« njĂ« trajtesĂ« normale ose mĂ« saktĂ« nĂ« vende ku funksionojnĂ« shtetet, institucionet kanĂ« bĂ«rĂ«\jnĂ« punĂ«n e tyre dhe regjimet ekonomike-shoqĂ«rore ia kanĂ« lĂ«nĂ« vendin njĂ«ra-tjetrĂ«s pĂ«rmes njĂ« logjike (qoftĂ« dhe tĂ« ashpĂ«r), e kaluara Ă«shtĂ« e trajtuar thellĂ«sisht, ndĂ«rsa me tĂ« tashmen merren me kujdes dhe, nga mĂ«simet e kĂ«tyre dy kategorive flitet dhe mendohet pĂ«r tĂ« ardhmen. Kuptohet se e ardhmja Ă«shtĂ« e paditur, ngaqĂ« askush nuk e di se çfarĂ« do ndodhĂ«. Por nĂ« Ballkan: ShqipĂ«ria dhe Kosova, Serbia, Maqedonia e Veriut, Bosnje dhe Hercegovina, Mali i Zi, madje edhe Kroacia e Sllovenia i lidh njĂ« gjĂ« e pĂ«rbashkĂ«t: Historia e rajonit Ă«shtĂ« rishkruar, botuar sipas interesave tĂ« grupeve tĂ« ndryshme dhe shpesh ka pasur ndĂ«rprerje. Historia jonĂ« Ă«shtĂ« njĂ« shembull i tillĂ«, pasi nuk kemi ende njĂ« datĂ« tĂ« pĂ«rcaktuar pĂ«r mbylljen apo pĂ«r karakterin e Anti-fashizmit; nuk kemi bĂ«rĂ« dot njĂ« shikim tĂ« thellĂ« pĂ«r arritjet dhe dĂ«met qĂ« bĂ«nĂ« koha e PresidencĂ«s dhe MonarkisĂ« Zogut I; Rolin e Fuqive tĂ« Huaja dhe vetĂ« PerandorisĂ« Otomane pĂ«r PavarĂ«sinĂ«; ose atĂ« qĂ« ka ndodhur nĂ« SocializĂ«m me ringritjen e vendit tĂ« shkatĂ«rruar dhe rolin e komunistĂ«ve dhe, mbi tĂ« gjitha çdo tekst ose narracion qĂ« krijohet goditet nga njĂ« tjetĂ«r. NĂ« hapĂ«sirat shqiptare kjo Ă«shtĂ« deri diku e arsyeshme prej lĂ«vizjes sĂ« kufijve dhe duke vazhduar me identitetin e dyzuar nĂ«n perandoritĂ« e mundura (OsmanĂ«t, ItalianĂ«t, Austro-HungarezĂ«t) mes tĂ« tjerĂ«ve. Vijohet me ndarjet e ashpra tek ne: Çka Ă«shtĂ« hero\inĂ« pĂ«r “tĂ« MajtĂ«t” Ă«shtĂ« automatikisht armik\e pĂ«r “TĂ« DjathtĂ«t”; periudhat e gjata, ku pushtetet u munduan tĂ« fshinin gjithçka dhe pĂ«rjetohej censura e autocensura e frikshme dhe trauma tĂ« ndryshme. Shqiptari i rritur mban mĂ«nd pĂ«rkushtimet dhe aksionet sfilitĂ«se, vrullin e pĂ«r besimin utopik, por edhe kampet e internimit, burgjet dhe pushkatimet, si edhe ndjekjen e frikshme dhe ngritjen e njĂ« sistemi haluçinant ku tĂ« gjithĂ« pĂ«rgjonin tĂ« gjithĂ«. KĂ«tĂ« pĂ«rplasje e ndjen ende nĂ« panelet mediatike, ku historinĂ«, madje edhe tĂ« atyre qĂ« punojnĂ« nĂ« tĂ« njĂ«jtin institucion e rrĂ«fejnĂ« me narrativa tĂ« ndryshme historike dhe mbahen qĂ«ndrime jo tĂ« njĂ«jta.

Kujtesa e munguar dhe shpesh e pĂ«rfolur e tĂ« shkuarĂ«s e ka bĂ«rĂ« shoqĂ«rinĂ« shqiptare qĂ« dikur tĂ« mohonte deri tĂ« afĂ«rmit, tĂ« cilĂ«t kishin pasur ndonjĂ« histori jo aq tĂ« dĂ«shiruar, fakt qĂ« shkon dhe sot. NĂ« pak raste dĂ«shmitarĂ«t historikĂ« janĂ« treguar fair me kujtesat e tyre pĂ«r tĂ« mos thĂ«nĂ« qĂ« shumĂ« kanĂ« fshehur tĂ« vĂ«rteta qĂ« mbase nuk do t’i mĂ«sojmĂ« kurrĂ«. Historia zyrtare Ă«shtĂ« pĂ«rdorur pĂ«r t’i mobilizuar fashat e popullsisĂ« qĂ« janĂ« tĂ« interesuar me narrativat e tyre, pĂ«r tĂ« ndĂ«rtuar deri mitologji kombĂ«tare dhe çka donte turma pĂ«r miqtĂ« dhe armiqtĂ«.

“E kaluara” jonĂ« nuk lidhet vetĂ«m me faktin e ndryshimeve tĂ« befta apo se njerĂ«zit nuk kujtojnĂ«, por nĂ« faktin se shumĂ« gjĂ«ra na fshihen ende sot, ashtu si shumĂ« tĂ« tjera “neglizhohen”. Me njĂ« stratigrafi tĂ« kujdesshme shikohet se Kujtesa shqiptare Ă«shtĂ« tejet e shtresĂ«zuar dhe tejet e dhimbshme dhe e shkuara tek ne Ă«shtĂ« krejt e paqartĂ«, madje shumĂ« mĂ« tepĂ«r sesa e ardhmja.

NĂ« KosovĂ« prej kĂ«saj paqartĂ«sie dhe sidomos protagonizmit fals, po kalohet nĂ« njĂ« narrativĂ« tjetĂ«r pĂ«r luftĂ«n e UÇK-sĂ« dhe karakterit tĂ« identitetit tĂ« komandantĂ«ve dhe njĂ«sive tĂ« saj. Sa mĂ« shumĂ« kalon koha, aq mĂ« shumĂ« shikon atĂ« qĂ« lidhet me punĂ«n dhe rrugĂ«n qĂ« zgjodhi ish-presidenti Rugova dhe qĂ« pĂ«rbĂ«n njĂ« temĂ« sfiduese. E sa pĂ«r ShqipĂ«rinĂ« paradokset e tĂ« shkuarĂ«s nuk mbarojnĂ«. Tre herĂ« u ngrit flamuri ceremonialisht nĂ« BashkinĂ« Ă« TiranĂ«s nĂ« ditĂ«t e nĂ«ntorit, sepse njerĂ«zit e sotĂ«m nuk e kuptojnĂ« hierarkinĂ« e aktiviteteve dhe prioritetin e nderimit sublim tĂ« PavarĂ«sisĂ«. Mos tĂ« shkojmĂ« mĂ« me debatin shterpĂ« tĂ« LuftĂ«s sĂ« DytĂ« dhe sidomos tĂ« Socializmit, ku shumĂ« protagonistĂ« janĂ« gjallĂ« (madje disa tĂ« kameleonizuar) dhe Ă«shtĂ« problem tĂ« tregohen tĂ« vĂ«rteta dhe i gjithĂ« mekanizmi i inxhinierisĂ« sociale qĂ« shpĂ«lau trutĂ« e njerĂ«zve. Por edhe mĂ« afĂ«r fare: Po harrohen mekanizmat pĂ«r Skemat Piramidale dhe vitet e mbrapshta 1997-1998. Nuk kujtohen mĂ« tek PD-ja se çfarĂ« bĂ«nĂ« mĂ« 8 Janar 2002, ashtu si nuk  nxirret mĂ«sim nga bojkotet dhe mĂ«nyra sesi e kanĂ« katandisur tĂ« DjathtĂ«t partinĂ« e tyre, gati pa anĂ«tarĂ« tĂ« DjathtĂ«. MĂ« e keqja Ă«shtĂ« pak mĂ« tej, kur narracioni i BerishĂ«s vazhdon sikur tĂ« mos ketĂ« ndodhur gjĂ« dhe lĂ« tĂ« kuptohet se: I takon vendi i kryetarit dhe kush guxojĂ« le tĂ« kandidojĂ« pĂ«rballĂ« tij. Ashtu si nga ana tjetĂ«r, nĂ« PartinĂ« e kthyer nĂ« detashment ushtarak,  Rama qĂ« vazhdon tĂ« thotĂ« se: “Nuk jemi mĂ« tĂ« mirĂ«t por mĂ« tĂ« mirĂ« se ne nuk ka
Dhe, se do iki nga pushteti kur tĂ« dua unĂ«â€â€Š

NĂ« dallim me ne pĂ«r tĂ« shkuarĂ«n, PerĂ«ndimi vazhdoi logjikĂ«n normale tĂ« shtetit me institucionet; arkivat nuk u prekĂ«n, ndĂ«rsa tonat janĂ« dĂ«mtuar dhe kĂ«tĂ« e shikon tek “SpiunĂ«t”;  narrativa e PerĂ«ndimit ishte e bĂ«het thjesht mbivendosĂ«se dhe folĂ«n hapur pĂ«r tĂ« kaluarĂ«n dhe tĂ« gjithĂ« problematikĂ«n e tyre, vĂ«rtetĂ« me dhimbje por hapur dhe duke bĂ«rĂ« dhe Mea Culpa.

Duke mos shkuar thellĂ« nĂ« tĂ« shkuarĂ«n, pasi nuk qasemi dot demokratikisht, duket se po pĂ«rsĂ«riten gjĂ«ra dhe pĂ«rçarje tĂ« PD-ja qĂ« duken se kanĂ« ndodhur dhe mĂ« parĂ«. NĂ« njĂ« shembull tĂ« ngjashĂ«m, dikur tĂ« ngjashmit nĂ« SocializĂ«m, shkonin deri nĂ« fate tragjike. Apo SocialistĂ«t me pĂ«rqendrimin e pushtetit dhe marrinĂ« pĂ«r tĂ« mbajtur gjithçka, e duke pritur me klientelizmin, nepotizmin dhe fjalĂ«n e NjĂ«shit pĂ«r tĂ« strukturuar njĂ« shtet qĂ« tashmĂ« vuan njĂ« eksod tĂ« heshtur me qindra mijĂ«rash shqiptarĂ«sh nĂ« dekadĂ«n e fundit! Kur shikojmĂ« qĂ« nuk e njohim tĂ« shkuarĂ«n tĂ« duket se e shkuara jonĂ« nuk ka ardhur ende. Ajo e ka bllokuar tĂ«rĂ«sinĂ« e shoqĂ«risĂ« shqiptare dhe dĂ«shirĂ«n pĂ«r t’u ngritur dhe pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« shqyrtime pĂ«r tĂ« ardhmen e saj, mbetur me zor nĂ« shfaqjen e cirkut Rama-Berisha. Nga ana tjetĂ«r, shoqĂ«ria nuk mendon mĂ« dot pĂ«r tĂ« ardhmen, sepse i duhet tĂ« meremetojĂ« apo tĂ« ndihĂ« tĂ« shkuarĂ«n e saj. Dhe, politikanĂ«t tanĂ« veç po pĂ«rpiqen tĂ« ndryshojnĂ« diçka qĂ« nĂ« fakt ka mbaruar prej kohĂ«sh. NĂ« dukje, si populistĂ«, identifikohen me pathos si identikiti i popullit. Rama e bĂ«n kĂ«tĂ« nĂ« fushata zgjedhore, duke imituar dikur uljen gju me gju tĂ« HoxhĂ«s, kurse Berisha me njĂ« vĂ«mendje filozofike sikur i dĂ«gjon dhe zbaton ato qĂ« i thonĂ« njerĂ«zit e vet nĂ« Foltoret e shumta. Motoja “MĂ« jep pushtetin”, Ă«shtĂ« ajo qĂ« i bashkon dhe qĂ« i fryn debatet false tĂ« politikĂ«s. Po shqiptarĂ«t ku ndodhen nĂ« kĂ«tĂ« paradoks tĂ« sĂ« kaluarĂ«s? JanĂ« tĂ« gĂ«zuar se lĂ«nĂ« tĂ« tjerĂ«t tĂ« mendojnĂ«, tĂ« zgjedhin dhe tĂ« mbajnĂ« pĂ«rgjegjĂ«si pĂ«r ta. Kjo Ă«shtĂ« gracka e bukur e totalitarizmit, qĂ« me kalimin e kohĂ«s e ka ngritur bazĂ«n e konsoliduar socio-psikologjike nĂ« mendjet tona. Dhe, kjo e arsyeton kthimin e tyre dhe faktin qĂ« kemi tĂ« njĂ«jtĂ«t personazhe, nĂ« frekuenca kohore tĂ« gjata. Ky lloj totalitarizmi shqiptar s’ështĂ« irracional, e megjithatĂ« gĂ«zon themele tĂ« forta shoqĂ«rore!!

Kjo të vjen ndërmend në ngrysje të vitit të vështirë 2025, kur e kaluara jonë është edhe më e paqartë sesa e ardhmja, e ndërprerë, e nëpërkëmbur, e censuruar sot dhe dje dhe politikisht e paqëndrueshme
për fatin e politikanëve tanë që u intereson e tillë. (Homo Albanicus)

The post E kaluara, më e pasigurt se e ardhmja first appeared on JavaNews.al.

Pse “Salianjit” i duhet njĂ« dokument?!

✇Java News
By: Ben Andoni
5 December 2025 at 08:04

Nga Ben Andoni

Duhet vlerĂ«suar fillimisht ajo qĂ« po bĂ«n Salianji, Alimehmeti, Kalaja dhe tĂ« tjerĂ«. E para sepse nuk kanĂ« vendosur tĂ« rrinĂ« tĂ« vulosur, por t’i dalin pĂ«rballĂ« rrĂ«nimit tĂ« partisĂ« sĂ« tyre qĂ« i kanĂ« besuar idetĂ«, kohĂ«n dhe kontributin. Por, e dyta dhe si lĂ«vizje emancipuese, pas shumĂ« vitesh kĂ«netore tĂ« kĂ«saj partie. Paçka problemeve qĂ« ka Partia Demokratike dhe i ka treguar vazhdimisht nĂ« historinĂ« e saj, ndryshe nga PS-ka ka pasur disa beteja tĂ« brendshme. Jo pak tĂ« shĂ«mtuara. PĂ«r dallim SocialistĂ«t i kanĂ« pasur mĂ« rrallĂ« por mĂ« institucionale dhe i kanĂ« besuar votĂ«s sĂ« anĂ«tarĂ«ve, kĂ«to tĂ« DemokratĂ«ve duken se kanĂ« qenĂ« thjesht si shizma ndaj BerishĂ«s. Berisha vs TĂ« TjerĂ«, kaq mbetet narrativa e DemokratĂ«ve pĂ«r tĂ« gjithĂ« ata qĂ« kanĂ« guxuar ta sfidojnĂ« Doktorin legjendar. KĂ«tĂ« po mundohet ta bĂ«jĂ« tani LĂ«vizja “Salianji”, duke treguar problematikat dhe duke e parĂ« shqetĂ«simin nĂ« sy. Berisha dhe deputetĂ«t e tij qĂ« fituan mandatin falĂ« pozicionit shumĂ« tĂ« favorshĂ«m qĂ« u dhuroi kryetari ishin shumĂ« konfuz nĂ« orĂ«t e fundit teksa pyeteshin nga gazetarĂ«t. VetĂ« Berisha e ka marrĂ« me sportivitet dhe Ă«shtĂ« duke menduar strategjinĂ« sesi do t’i shfryjĂ« njerĂ«zit e kĂ«saj lĂ«vizje, qĂ« me sa shihet ende nuk po e shqetĂ«sojnĂ« si duhet, anipse vetĂ«m i kanĂ« rritur motivimin. NdĂ«rsa deputetĂ«t e tij e kanĂ« kyçur gojĂ«n dhe i duhet tĂ« shohin sesi do tĂ« rrjedhĂ« kjo lĂ«vizje, sa do tĂ« mobilizojĂ«, cilĂ«t tĂ« pakĂ«naqur do t’u bashkohen, por edhe konjukturat, Berisha duket se e ka njĂ« plan nĂ« kokĂ«. Ndaj, deputetĂ«ve tĂ« tij u duhet ta ndjekin me kujdes edhe pozicionin e BerishĂ«s kundrejt tyre, qĂ« Ă«shtĂ« njeriu qĂ« i mban nĂ« sofrĂ«n e madhe tĂ« politikĂ«s si aktorĂ« tĂ« dorĂ«s sĂ« dytĂ«.

NdĂ«rkohĂ« grupit “Salianji” nĂ«se do tĂ« donin tĂ« bĂ«nin diçka thelbĂ«sore, gjĂ« qĂ« do tĂ« shihet nĂ« ditĂ«t nĂ« vazhdim, u duhet ta bĂ«jnĂ« me nxjerrjen e njĂ« dokumenti. ËshtĂ« e pamundur tĂ« bĂ«sh njĂ« lĂ«vizje pa prodhuar njĂ« dokument. Me fuqinĂ« e njĂ« marrĂ«veshje, ata qĂ« do t’i bashkohen legjitimojnĂ« jo thjesht fraksionin por edhe idenĂ« e tyre sesi do tĂ« jetĂ« ideja e tyre pĂ«r partinĂ« dhe kĂ«tĂ« stad tĂ« kĂ«saj lĂ«vizje. Deri tani nĂ« ide, nuk janĂ« larg BerishĂ«s dhe njerĂ«zve afĂ«r tij: Ankesa dhe konstatime, por jo objektiva dhe qĂ«llimin se ku do tĂ« arrijnĂ«. Sa mĂ« shpejt tĂ« prodhojnĂ« njĂ« dokument, aq mĂ« tĂ« besuar do tĂ« jenĂ«, sa mĂ« kuturu tĂ« jenĂ«, aq mĂ« pak të  besuar do tĂ« bĂ«hen. Sepse demokratĂ«t qĂ« kĂ«rkojnĂ« ndryshimin i mbushin sallat por duan tĂ« dinĂ« realisht se ku do tĂ« shkojnĂ«. Shpesh janĂ« manipuluar. Dhe, politikanĂ«t, ku Salianji ndryshe nga tĂ« tjerĂ«t e ka provuar bajagi parlamentin, besoj se e dinĂ« mirĂ« kĂ«shillĂ«n e De Gol: “Politika Ă«shtĂ« njĂ« çështje shumĂ« serioze pĂ«r t’u lĂ«nĂ« politikanĂ«ve”. (Javanews)

The post Pse “Salianjit” i duhet njĂ« dokument?! first appeared on JavaNews.al.

Si Hallouini e treti Festën e Kombit

✇Java News
By: Ben Andoni
28 November 2025 at 17:50

Nga Ben Andoni

ËshtĂ« njĂ« festĂ« e cila pĂ«r hir tĂ« atyre qĂ« themi dhe pretendojmĂ« pĂ«r Kombin dhe patriotizmin tonĂ« patetik mund t’i jepnim peshĂ«n e duhur nĂ« tĂ« gjithĂ« hapĂ«sirĂ«n tonĂ« civile. Data Ă«shtĂ« e mirĂ«njohur, 28 NĂ«ntori dhe, lidhet me Ngritjen e Flamurit nĂ« VlorĂ« nga njĂ« grup patriotĂ«sh, me nĂ« krye Ismail Qemalin dhe nisjen e rrugĂ«timit tĂ« shtetit tonĂ« modern.

NĂ« pĂ«rkimet e mĂ«dha historike qĂ« ndodhin ndonjĂ«herĂ« dhe jo aq beftĂ«, nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n datĂ«, Gjergj Kastrioti, Heroi ynĂ« KombĂ«tar ngriti pothuaj tĂ« njĂ«jtin flamur nĂ« KrujĂ«, nĂ« vitin e largĂ«t 1443. Dhe, po nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n datĂ«, Adem Jashari, heroi i KosovĂ«s, mĂ« saktĂ« njeriu qĂ« u shndĂ«rrua nĂ« legjendĂ« pĂ«r UÇK, ka ditĂ«lindjen e tij. Nuk po rreshtojmĂ« ditĂ« tĂ« tjera.

Shqipërisë i ka qëndruar çuditshëm kjo datë, pasi 29 Nëntori i mori të gjithë shkëlqimin në vitet e komunizmit dhe ndodhte që jo vetëm nxënësit të bënin lapsuse, por më shumë njerëzit e indoktrinuar të mos e ndanin se cila ishte data më e madhe. Data që lindi shtetin shqiptar apo ajo që identifikohej me çlirimin e qytetit të fundit shqiptar, Shkodrës. Kjo mbajti dhe peshën e madhe të rëndësisë në kokë të vendasve, por edhe patriotëve të diasporës. Që duhet thënë se ishin të parët që i treguan masës së gjerë shqiptare rëndësinë e vërtetë të 28 Nëntorit, në vitet e demokracisë. Ishte koha kur PD dhe PS nisën një nga lapërdhitë më të mëdha historike, për të identifikuar karakterin e luftës dhe për të shigjetuar njëra-tjetrën nga kryetarët e tyre dhe deri te militantët për rëndësinë e datave të 28-29 Nëntorit. Ende sot po the fjalë të mirë për nacionalistët, shikohesh vëngër nga të Majtët. Po guxove dhe the se: shqiptarët luftuan me mundësitë e tyre kundër fashistëve dhe bashkëpunëtorëve, atëherë do të përplasesh me të Djathtët. E nëse shton edhe karakterin e Luftës Civile do futesh në qerthull me të dyja. Po 28-a çfarë hyn këtu? Akoma palët politike e festojnë të ndara, në të njëjtën hapësirë (!) dhe nuk lënë mundësi pa iu hakërryer të tjerëve. E megjithatë ka ndryshuar koreografia e festës. Kur kujton atë që u bë për 100-vjetorin të Pavarësisë dhe festimet e kohës Basha, nuk mund të lësh pa e vlerësuar këtë kohë. Të paktën për protokollin festiv. Në pikat doganore kudo sot dhurohej një flamurz, nëpër qytete u festua me mundësitë lokale, dhe si zakonisht Kosova u përfaqësua në nivelin më të lartë.

Problemi “i vogĂ«l” Ă«shtĂ« pesha qĂ« po zĂ« ndĂ«r shqiptarĂ«. ShumĂ« e kanĂ« ende tĂ« pakultivuar qĂ« duhet tĂ« respektojnĂ« formĂ«n e tij. Duhet tĂ« nderojnĂ« dhe t’ua urojnĂ« rregullisht tĂ« afĂ«rmeve dhe kujtdo. Duhet tĂ« jetĂ« ditĂ« paqtimi. Duhet ta festojnĂ« nĂ« ShqipĂ«ri dhe ta kthejnĂ« nĂ« njĂ« ritual tĂ« bukur pĂ«r tĂ« njohur pjesĂ«n patriotike tĂ« vendit. Dhe, mbi tĂ« gjitha duhet ta kuq-e-zilojnĂ« vendin. Por, nĂ« vend tĂ« kĂ«saj, qytetet tona ishin bosh, jo thjesht prej migrimit (gangrenĂ«s kombĂ«tare), por turizmit, ngarendjes pĂ«r tĂ« ikur nga vendi. JanĂ« katĂ«r ditĂ« rresht pushime dhe aeroporti Ă«shtĂ« plot; kufiri nĂ« drejtimin jashtĂ« ShqipĂ«risĂ« Ă«shtĂ« i ngarkuar nga radhĂ«t e makinave; ofertat gĂ«lojnĂ« dhe shqiptarĂ«t jo pak e festojnĂ« jashtĂ« vendit. Kuptohet Ă«shtĂ« njĂ« status mirĂ«qenie, por jo aq shumĂ« patriotizmi. Ndaj, 28 NĂ«ntori po na duket shpesh si festa e pak shqiptarĂ«ve, atyre qĂ« kurrĂ« nuk harruan ta urojnĂ« sinqerisht (dhe janĂ« njĂ« pjesĂ« qĂ« pĂ«rbĂ«jnĂ« ADN e vĂ«rtetĂ« tĂ« kombit) dhe politikanĂ«ve, qĂ« kjo datĂ« u duhet pĂ«r retorikĂ«. Madje, dhe atyre qĂ« bĂ«jnĂ« lapsuse mes SkĂ«nderbeut dhe Ismail Qemalit, dhe atyre u falet.

Aman shqiptarĂ«ve nuk u falet dalldia e FestĂ«s sĂ« Hallouinit dhe mĂ«nyra si prenotojnĂ« gjithçka nĂ« vend pĂ«r njĂ« festĂ« qĂ« tashmĂ« Ă«shtĂ« shndĂ«rruar si kudo nĂ« botĂ« nga njĂ« festĂ« e bukur pagane nĂ« njĂ« festĂ« pĂ«rçartje. Por, kush do t’ia dijĂ«. Hallouni, kjo festĂ« e lashtĂ« druidike, tĂ« cilĂ«n popujt keltĂ« e festuar ndĂ«r mijĂ«vjeçarĂ« dhe tregonte kapĂ«rcimin prej rrezeve tĂ« fundit tĂ« arta tĂ« verĂ«s dhe futjes drejt errĂ«sirĂ«s sĂ« dimrit; ndryshimin delikat dhe tĂ« ekuilibruar tĂ« vitit pĂ«rpara se t’i jepej tĂ«rĂ«sisht errĂ«sirĂ«s; njĂ« kohĂ« pĂ«r shpirtrat e tĂ« ndjerĂ«ve pĂ«r tĂ« mbyllur sytĂ«, pĂ«r tĂ« parĂ« dhe ndoshta pĂ«r tĂ« udhĂ«tuar nĂ«pĂ«r boshllĂ«k, tashmĂ« Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« festĂ« botĂ«rore dalldie. Koha pĂ«r tĂ« festuar bagĂ«tinĂ« dhe punĂ«t e bujqĂ«sisĂ« tashmĂ« ka mbaruar nĂ« urbanizimin total. ËshtĂ« e vĂ«rtetĂ« se bota e ktheu nĂ« njĂ« festĂ« horrori dhe pĂ«rçudnie qĂ« kĂ«rkon shpenzime, rekuizita makabre shpesh ardhur nga pĂ«rfytyrimet e errĂ«sirĂ«s sĂ« vdekjes dhe dukse. Kurse ShqipĂ«ria nĂ« njĂ« festĂ« qĂ« tashmĂ« i ka gllabĂ«ruar çdo festĂ«. Dhe, ku edhe 28 NĂ«ntori duket fatkeqĂ«sisht i vockĂ«l pĂ«r njĂ« dalldi kolektive, e cila nuk e kupton dot mbijetesĂ«n e vĂ«shtirĂ« tĂ« shqiptarĂ«ve ndĂ«r shekuj. Hallouin e ka tretur pĂ«r fat tĂ« keq dhe FestĂ«n e Kombit. (Javanews)

 

 

The post Si Hallouini e treti Festën e Kombit first appeared on JavaNews.al.

E Majta vs Patriotizëm

✇Java News
By: Ben Andoni
26 November 2025 at 19:10

Nga Ben Andoni

NĂ«se do tĂ« vĂ«resh sot realisht sesi sillet E Majta shqiptare, duhet tĂ« shikosh e ta ndjesh sesa pak zĂ« vend ideologjia nĂ« ligjĂ«rimin e PartisĂ« Socialiste. ËshtĂ« kaq e pakĂ«t dhe e pakuptueshme, kur bĂ«het qoftĂ« edhe nĂ« artikulimin brenda radhĂ«ve tĂ« saj, saqĂ« shumĂ« syresh e kanĂ« humbur idenĂ« e TĂ« MajtĂ«s shqiptare. Tani nuk pĂ«rbĂ«n mĂ« asnjĂ« habi qĂ« nĂ« ndonjĂ« nga aktivitetet e ardhshme partiake njĂ«-kahĂ«she (monologon vetĂ«m kryetari) tĂ« PS-sĂ«, kryetari Rama ashtu si kumtoi reformimin e parlamentit (me tĂ« drejtĂ«), tĂ« shpalli edhe kalimin ne njĂ« fashĂ« tjetĂ«r ideologjike. Me gjasĂ«: E QendrĂ«s. BashkĂ«mbajtĂ«si i kĂ«saj status quo tĂ« politikĂ«s shqiptare, kolegu i tij Sali Berisha e bĂ«ri me njĂ« artikulim tĂ« thjeshtĂ« nĂ« Foltore-1 tĂ« njĂ«jtĂ«n lloj lĂ«vizje, duke e çuar PD-nĂ« nĂ« kahun konservator, pa pyetur askĂ«nd. Gjithsesi, kur veprimet e Ekzekutivit tĂ« sotĂ«m shkojnĂ« me ideologjinĂ« e pragmatizmit banal, atĂ«herĂ« s’ka mĂ« vend pĂ«r kuptimin e TĂ« MajtĂ«s. BĂ«n logjikĂ«, ajo qĂ« thuhej dikur pĂ«r ta nga konservatorĂ«t te “Psikologjia Evolucionare Pas PolitikĂ«s”: “AsgjĂ« nuk u flet mĂ« shumĂ« TĂ« MajtĂ«ve politikĂ« sesa mediokriteti i mandatuar nga qeveria”.

Ne thelb, sot, E Majta shqiptare Ă«shtĂ« pa busullĂ«n e TĂ« MajtĂ«s Evropiane, jo thjesht prej aleancave tĂ« saj me qeveritĂ« e huaja (fizionomi tjetĂ«r ideologjike), por mĂ«nyrĂ«s sĂ« sjelljes. E mbĂ«shtetur simbolikisht nĂ« ligjĂ«rimin mbi shtratin e LĂ«vizjes KombĂ«tare, madje duke i huazuar edhe emrin “Rilindje”, PS-ja, momentalisht pĂ«rmbledh hapĂ«sirĂ«n e korrupsionit, zhgĂ«njimin prej pa-meritokracisĂ«, demokracinĂ« e munguar tĂ« brendshme dhe pĂ«rçmimin ndaj barazisĂ«. Ajo nuk Ă«shtĂ« mĂ« mbi tĂ« gjitha patriotike. MĂ« siklet, ndodh t’i ketĂ« ajo kremtimet pĂ«r Antifashizmin sesa tĂ« DjathtĂ«t. Mezi ndihen pĂ«r patriotĂ« dhe figura, ashtu si kursehen nĂ« ndihmĂ«n ndaj narrativĂ«s sĂ« patriotizmit. TĂ« gjitha kĂ«to bĂ«hen pa strehĂ«n e ndonjĂ« ideologjie (TĂ« MajtĂ«s, jo e jo), ndĂ«rkohĂ« qĂ« pĂ«rmendja e shpeshtĂ« e Amnistive Fiskale (disa herĂ« nĂ« fund tĂ« mandateve tĂ« qeverisjeve); peshĂ«n e PPP-ve, tĂ« cilat marrin pjesĂ«n mĂ« tĂ« madhe nĂ« buxhet; rritjen e vazhdueshme tĂ« rrogave (pa studime mirĂ«filli tĂ« politikave tĂ« punĂ«s dhe tregjeve) dhe forcimin jo aq logjik tĂ« Lekut; interesat publike tĂ« parealizuara, ku tĂ« ardhurat e shqiptarĂ«ve tĂ« zakonshĂ«m shkojnĂ« deri 40% mbase edhe mĂ« shumĂ« pĂ«r pĂ«rballjen e ushqimeve bazike; mungesĂ«n e shfrytĂ«zimit tĂ« fondeve tĂ« shtetit prej hetimeve; dhe tashmĂ« edhe alarmi, ku sistemi i SocialistĂ«ve duket se Ă«shtĂ« i korruptuar nĂ« asht, ashtu si shpĂ«rfaqet prej pĂ«rgjimeve, ku struktura tĂ« tĂ«ra tĂ« burokratĂ«ve ndajnĂ« tenderĂ«, favore, koncesione dhe asete publike nĂ« qerthuj tĂ« ngushtĂ«. NdĂ«rkohĂ«, shqiptari i thjeshtĂ« pĂ«rballet me ekspozimin ndaj krimit tĂ« organizuar qĂ« po e mban ekonominĂ« informale, sidomos nĂ« ndĂ«rtime e turizĂ«m dhe, mungesĂ«n e shpresĂ«s pĂ«r  ndryshim. Raporti i Komisionit Evropian e tregon hapur mungesĂ«n e ligjit, korrupsionin dhe sidomos nivelin e ulĂ«t tĂ« reformimit substancial, ku zbatimi i ligjit lĂ« ende shumĂ« pĂ«r tĂ« dĂ«shiruar. Indeksi i Krimit tĂ« Organizuar (2025) i tregon qartĂ« po ashtu problematikat e mĂ«dha tĂ« ShqipĂ«risĂ« duke treguar forcĂ«n e krimit dhe deri ku kanĂ« shkuar forcat e errĂ«ta me kapjen e shtetit. Kjo gjendje nuk besohet se mund tĂ« ndryshojĂ« dot nga qeverisja aktuale socialiste. PĂ«rgjimet ndaj krerĂ«ve tĂ« saj (tĂ« publikuara nĂ« media) kanĂ« treguar nga sintaksa e pĂ«rdorur tĂ« gjithĂ« ngjyrĂ«n e ideologjisĂ« sĂ« drejtimit Socialist, ku elementi patriotik Ă«shtĂ« krejt e huaj.

Me këtë logjikë, Partia Socialiste duket se nuk i shpëtoi dot dhe trendit të partive të tjera të Majta evropiane, ato bashkohen në transformimin e identitetit drejt politikave të ashtuquajtura neoliberale. Bash këto politika për të qenë ndërkombëtarisht korrekt i bënë Partitë e Majta të humbnin identitetin e tyre dallues dhe shndërruan edhe logjikën mbi sjelljen tradicionale të votuesve. Shqipëria e trandur nga tërmeti dhe sidomos Covid-19 i ka lodhur njerëzit me këtë lloj drejtimi, e cila paradoksalisht vjen për të katërtën herë rresht. Nga ana tjetër, opozita shqiptare, një mal me gabime, ka kuptuar se trashëgimia e Të Majtës mbahet falë një ADN-je të rrënjosur mirë. Jo aq rrallë, E Majta përmes eksponentëve të saj nuk e fsheh se data e tyre de facto e themelimit është 8 Nëntori 1941, e para për të shprehur kohë dhe identitet dhe e dyta për të demonstruar forcë dhe histori.

Gjithsesi, nĂ«n qeverisjen Rama, ShqipĂ«ria Ă«shtĂ« nga mĂ« tĂ« bindurat ndaj retorikĂ«s sĂ« BE-sĂ« dhe madje motoja fituese e mandatit tĂ« katĂ«r qeverisĂ«s mbetet Integrimi Evropian. Nuk mohohet se vendi ka njĂ« rritje tĂ« qĂ«ndrueshme ekonomike, gati prej 4% tĂ« PBB dhe Rama synon ta modelojĂ« vendin pĂ«r anĂ«tarĂ«sim tĂ« plotĂ« nĂ« BE deri nĂ« vitin 2030. NĂ« dukje e motivojnĂ« statistikat e uljes sĂ« varfĂ«risĂ« dhe zgjerimi i numrave tĂ« turizmit, paçka se nĂ« thellĂ«si ka pabarazi tĂ« madhe. LĂ«byrja ndĂ«rkombĂ«tare prej ShqipĂ«risĂ« vjen edhe nga projekte madhore infrastrukturore, si aeroportet (dy nga ato syresh qĂ« u inauguruan nuk funksionojnĂ«) nga autostradat dhe politikat energjetike, tĂ« cilat e kanĂ« ndryshuar shumĂ« perceptimin ekonomik, por qĂ« shqiptarĂ«t po shikojnĂ« se nuk janĂ« si duken. Raporti i Zgjerimit i Komisionit Europian (2025) jo thjesht ia respektoi reformat ShqipĂ«risĂ«, por tashmĂ« anĂ«tarĂ«simi brenda pesĂ« viteve Ă«shtĂ« njĂ« synim i realizueshĂ«m dhe artikulohet nga zyrtarĂ« tĂ« ndryshĂ«m. E jashtĂ«zakonshme dhe gati e pamendur ka qenĂ« njĂ« vit nga sot ideja e hapjes sĂ« tĂ« gjitha kapitujve, e cila nuk mendohej as nĂ« mendjet mĂ« tĂ« çartura. Kurse goditjet e ashpra tĂ« SPAK-ut (Meta, Ahmetaj, Veliaj dhe Balluku s’janĂ« raste tĂ« vogla) kanĂ« sjellĂ« njĂ« ndjenjĂ« vlerĂ«simi dhe kanĂ« gjeneruar debat publik. KĂ«to pĂ«rpjekje tĂ« ShqipĂ«risĂ« dhe sidomos performaca e mirĂ« e kryeministrit Rama jashtĂ« vendit kanĂ« gjetur vlerĂ«sim tĂ« mirĂ« ndĂ«rkombĂ«tar. Por, nuk Ă«shtĂ« se e kanĂ« zbritur zhgĂ«njimin e brendshĂ«m.

PĂ«rpos tĂ« tjerave, SocialistĂ«ve tĂ« sotĂ«m u mungon njĂ« dimension patriotik, nĂ« atĂ« sesi vendi po pĂ«rfiton realisht. Kur kujton se kemi treçerek milioni banorĂ« tĂ« larguar nĂ« dy dekadat e fundit dhe zbrazjen territoriale tĂ« vendit, kupton qĂ« ka njĂ« disakordancĂ« tĂ« madhe tĂ« shifrave dhe mĂ«nyrĂ«s sesi jetojnĂ« shqiptarĂ«t. E Majta Ă«shtĂ« jo vetĂ«m larg sensit tĂ« barazisĂ« por edhe idesĂ« se do tĂ« punoj pĂ«r ndryshimin e vĂ«rtetĂ«. PS-ja Ă«shtĂ« zhvendosur mĂ« shumĂ« te interesat e privatit dhe e njĂ« grupi tĂ« ngushtĂ«. E Majta nĂ« ShqipĂ«ri, e pĂ«rfaqĂ«suar nga ata, nuk ka mĂ« ideologji, e para sepse nuk kanĂ« ideologĂ« tĂ« ndijnĂ« ose tĂ« shpjegojnĂ« politikat e RamĂ«s dhe shpurĂ«s sĂ« tij dhe e dyta se korrupsioni dhe cinizmi i tyre nuk tĂ« jep mĂ« mundĂ«si t’u besosh. Duke shpjeguar rastin amerikan, politologu Samuel P. Huntington u mundua ta tregojĂ« trendin e tĂ« MajtĂ«ve tĂ« sotĂ«m me qĂ«ndrimet antipatriotike tĂ« liberalĂ«ve dhe sidomos tĂ« botĂ«s akademike tĂ« vendit tĂ« tij. “KĂ«ta tĂ« majtĂ« kanĂ« bĂ«rĂ« ‘shumĂ« tĂ« mira pĂ«r
 gratĂ«, afrikano-amerikanĂ«t, burrat gej dhe lezbiket
 Por ka njĂ« problem me kĂ«tĂ« lloj tĂ« Majte: ËshtĂ« jopatriotizmi. Ajo mohon idenĂ« e njĂ« identiteti kombĂ«tar dhe emocionin e krenarisĂ« kombĂ«tare’. NĂ«se e majta do tĂ« ruajĂ« ndikimin, duhet tĂ« pranojĂ« se njĂ« ‘ndjenjĂ« e identitetit tĂ« pĂ«rbashkĂ«t kombĂ«tar
 Ă«shtĂ« njĂ« komponent absolutisht thelbĂ«sor i qytetarisë’. Pa patriotizĂ«m, e Majta nuk do tĂ« jetĂ« nĂ« gjendje tĂ« arrijĂ« qĂ«llimet e saj pĂ«r AmerikĂ«n. LiberalĂ«t, shkurt, duhet ta pĂ«rdorin patriotizmin si njĂ« mjet pĂ«r tĂ« arritur qĂ«llimet liberale”. A mundet qĂ« fryma liberale nĂ« ShqipĂ«ri ta pĂ«rçojĂ« kĂ«tĂ« mĂ«sim?! Koha ka treguar se jo, pasi patriotizmi si temĂ« ka shtegtuar prej ShqipĂ«risĂ« dhe territoreve tĂ« shqiptarĂ«ve, sidomos nĂ« kohĂ«n e drejtimit tĂ« tyre. (Homo Albanicus)

 

The post E Majta vs Patriotizëm first appeared on JavaNews.al.

Urrejtja ndaj Alter Egos

✇Java News
By: Ben Andoni
20 November 2025 at 18:18

Nga Ben Andoni

Ka bĂ«rĂ« pĂ«rshtypje vetĂ«m pak minuta pĂ«rgjigja e kryeministrit Rama nĂ« njĂ« intervistĂ« gjatĂ« takimit tĂ« qeverive italo-shqiptare, sipas tĂ« cilĂ«s nuk e ka njĂ« bir politik qĂ« ta zĂ«vendĂ«sojĂ«. NĂ«se do tĂ« pĂ«rbĂ«nte habi atĂ«herĂ«, ajo do tĂ« komentohej, analizohej dhe do tĂ« shikoheshin madje edhe pĂ«rfytyrimet e liderĂ«ve tĂ« ShqipĂ«risĂ« sĂ« ardhshme. Askush nuk e merr me mĂ«nd sot identikitin e zĂ«vendĂ«sit tĂ« RamĂ«s dhe njeriut qĂ« do ta drejtojĂ« pas tij PartinĂ« Socialiste. ËshtĂ« aq e madhe diferenca e Kultit qĂ« i kanĂ« ngritur, saqĂ« pĂ«rmendja e emrave alternativĂ« pĂ«rjetohet thjesht si grotesk. NĂ« kampin tjetĂ«r, nĂ«se do tĂ« pĂ«rmendĂ«sh ndonjĂ« pasues tĂ« BerishĂ«s pas rastit “Basha” do tĂ« jetĂ« herezi. Kush tĂ« dojĂ« le tĂ« vijĂ« dhe tĂ« pĂ«rballet nĂ« votime, shprehet Berisha figura mĂ« e madhe politike e kĂ«tyre 35 viteve me ulje-ngritje tĂ« paimagjinueshme. PĂ«rçmimi ndaj Alter Egos sĂ« tyre politike Ă«shtĂ« e hapur dhe cinike. Askush nuk mund tĂ« barabitet me ta. Propaganda rreth RamĂ«s e ndihmon, kurse kĂ«rkesat e zbehta ndaj BerishĂ«s pĂ«r reflektim mbeten nĂ« eter. E para sepse demokracia e brendshme te PD-ja Ă«shtĂ« e shkĂ«lqyer nĂ« formĂ«, por krejt e gĂ«njeshtĂ«rt nĂ« realitet. Rasti i promovimit tĂ« BashĂ«s, primareve, Listat inferiore tĂ« kandidatĂ«ve janĂ« disa nga shfaqjet mĂ« tĂ« hapura tĂ« kĂ«tij argumenti. Kurse tek PS-ja, s’ka nevojĂ« pĂ«r propagandĂ«, sepse Rama dikton me fuqinĂ« e Ekzekutivit qĂ« drejton. Nuk jep llogari para Pushtetit Legjislativ; presidenca nuk i shkakton asnjĂ« kokĂ«-dhimbje me firmat mbi dekrete; partia Ă«shtĂ« kthyer nĂ« njĂ« detashment (koreografia e heshtjes nĂ« Asamble dhe kurdo e tregon kĂ«tĂ«); performanca ndĂ«rkombĂ«tare me hapjen dhe tĂ« clusterit tĂ« fundit Ă«shtĂ« lĂ«byrĂ«se prej kryeministrit shqiptar. Propaganda e tij tashmĂ« Ă«shtĂ« e thjeshtĂ« sepse Ă«shtĂ« direkte: “Me Edin nĂ« EvropĂ« nĂ« vitet ’30”. Te Berisha, propaganda, Ă«shtĂ« edhe mĂ« e saktĂ«: “Askush nuk e hedh RamĂ«n, veç BerishĂ«s”. Edhe mĂ« i qarti tek PD-ja, pasi del pak nga rreshti kthehet te e njĂ«jta pikĂ«: Po, vetĂ«m me BerishĂ«n! ‘Ciniku’ shekullor Noam Chomsky me fushĂ«pamjen e tij e ka njĂ« ide pĂ«r kĂ«tĂ« ngĂ«rç demokratik: “Ky Ă«shtĂ« i gjithĂ« qĂ«llimi i propagandĂ«s sĂ« mirĂ«. Duhet tĂ« krijosh njĂ« slogan kundĂ«r tĂ« cilit askush nuk do tĂ« jetĂ« dhe tĂ« gjithĂ« do tĂ« jenĂ« pro. Askush nuk e di se çfarĂ« do tĂ« thotĂ«, sepse nuk do tĂ« thotĂ« asgjĂ«â€.

Ka njĂ« logjikĂ« e cila shkon mĂ« shumĂ« nĂ« aspektin antropologjik. NĂ« EvropĂ«n Lindore, Ă«shtĂ« e natyrshme dhe krejt e zakonshme qĂ« elitat politike t’i shmangin qoftĂ« edhe nĂ« retorikĂ« pasardhĂ«sit. Rasti i SerbisĂ«, HungarisĂ«, FederatĂ«s sĂ« BosnjĂ«s (sidomos RepublikĂ«s Srpska), PolonisĂ«, BullgarisĂ«, GjeorgjisĂ«, janĂ« shembuj tĂ« mirĂ« ilustrativĂ«. NjĂ« pĂ«rgjigje pĂ«r ne shqiptarĂ«t Ă«shtĂ« e kuptueshme: Kultura politike post-komuniste Ă«shtĂ« e lidhur me kujtimin e frikĂ«s sĂ« brendshme, ku kundĂ«rshtarĂ«t eliminoheshin sepse tĂ« rrezikonin postin. Rasti shqiptar Ă«shtĂ« ilustrim i saktĂ« i masakrĂ«s qĂ« bĂ«ri Enver Hoxha me njerĂ«zit mĂ« tĂ« afĂ«rt me tĂ« cilĂ«t fitoi dhe mbajti pushtetin pas LuftĂ«s sĂ« DytĂ« BotĂ«rore. Tek PS-ja sot njerĂ«zit me tĂ« cilin Rama nisi qeverisjen nuk duken mĂ« as nĂ«pĂ«r foto sepse janĂ« shmangur ose mĂ« keq janĂ« nĂ« burgje dhe tĂ« penalizuar. MĂ« keq tek PD-ja. Ata qĂ« provuan tĂ« ngrinin qoftĂ« edhe zĂ«rin ndaj BerishĂ«s nuk ekzistojnĂ« mĂ«. NjĂ«soj, partitĂ« kudo nĂ« Lindje nuk i ngrĂ«nĂ« demokracitĂ« e brendshme mbi institucione por mbi individĂ«. Statutet e partive edhe pse janĂ« tĂ« qepura mirĂ« sipas kanoneve demokratike nuk funksionojnĂ«. VetĂ«m tĂ« mendosh se nĂ« instancĂ« tĂ« fundit japin llogari te kryetari i PartisĂ« e kupton sesa efikase tĂ« jenĂ« ato. Po tĂ« funksiononte statuti i PartisĂ« Demokratike, nuk do ndodhte kurrĂ« ndarja me BashĂ«n dhe çoroditjet e BerishĂ«s me “Foltoren”. NĂ«se nuk ishe besnik ndaj BerishĂ«s do e shikoje veten tek Lista e Hapur (ashtu si ndodhi), ku probabiliteti i zgjedhjeve nĂ« votimet e kĂ«tij viti ishte minimale. E sa pĂ«r ideologjinĂ«, ajo Ă«shtĂ« harruar prej kohĂ«sh. Partia Socialiste sillet normale si e DjathtĂ« dhe lidhjet mĂ« tĂ« mira i ka me qeveritĂ« e Djathta problematike (mes tyre Meloni, Orban), ashtu si Partia Demokratike flet normal me diskurs tĂ« MajtĂ«, e para sepse do tĂ« thithĂ« elektorat tĂ« kĂ«saj fashe qĂ« Ă«shtĂ« shumĂ« i madh nĂ« vend dhe e dyta sepse do tĂ« tregojĂ« fytyrĂ« shumĂ« sociale nĂ« masĂ«n e madhe tĂ« publikut.

NdĂ«rkohĂ« nĂ« vendin tonĂ«, sfida mĂ« e madhe demokratike Ă«shtĂ« dhe do tĂ« mbeten zgjedhjet. Ende tek ne votohet nga influencat krahinore dhe sidomos me pĂ«rdorimin e masĂ«s sĂ« madhe tĂ« administratĂ«s e pushtetit, defekte tĂ« parapara dhe tĂ« reklamuara shpesh nga OSBE-ODHIR. PartitĂ« shfaqin dobĂ«si nĂ« terren sepse e harrojnĂ« krejt bazĂ«n dhe mbi tĂ« gjitha zhurma e partive tĂ« vogla e “çorodit” skakierĂ«n politike. NĂ« kĂ«to kushte, Rama dhe Berisha shfaqin dukjen e tyre dhe i identifikojnĂ« zgjedhjet me emrin e tyre. Sistemi i qepur nga reforma e pĂ«rbashkĂ«t zgjedhore PS dhe PD e mbĂ«shtet forcĂ«n e tyre, madje edhe nĂ« Listat e Hapura, Ă«shtĂ« shfaqja e tyre direkte apo indirekte qĂ« ndikon. Sa i pĂ«rket Alter Egos sĂ« kryetarĂ«ve, harroje, ata as nuk ekzistojnĂ« edhe nĂ« Ă«ndrra. Rama ka kohĂ« qĂ« thotĂ« se do tĂ« largohet kur tĂ« dojĂ« vetĂ« dhe, me njĂ« diskurs po tĂ« ngjashĂ«m, Berisha mĂ«ton se nuk do tĂ« largohet dhe se ka fuqinĂ« e mjaftueshme tĂ« kthehet edhe nĂ« tĂ« TetĂ«dhjetat e tij nĂ« pushtet. “Ka forcĂ«n e njĂ« tĂ« riu”, thoshte z. Noka, njĂ« nga sekretarĂ«t e tij, duke aluduar pĂ«r potencĂ«n seksuale! NĂ« çdo lloj butaforie tregohet shtati i RamĂ«s, si sfidĂ«, dominim dhe siguri; ashtu si Berisha i kuruar qĂ« jep idenĂ« e qĂ«ndrueshmĂ«risĂ«, duke shpjeguar me forcĂ« katrahurĂ«n e qeverisĂ«.

Në sisteme si tonat, fuqia e liderit ka ndikim oligarkik, ku gjallojnë rrjete biznes-politikë dhe klientelizëm dhe ku kuptohet se udhëheqësit veprojnë si pika fokale që shpërndajnë burimet. Sot, në media ka vazhdimisht referime sesi shumë nga lejet e ndërtimeve lidhen me njerëzit e Berishës, apo sesi njerëz të z. Rama kanë pushtet falë njohjes dhe konjukturave me të. Zëvendësi i Ramës në arrati Ahmetaj ka rreshtuar disa syresh. Ndërkohë, mendo sikur një pasardhës të bjerë në këto burime, atëherë liderit suprem i bie pushteti dhe mundësitë, ndaj duket se udhëheqësit tanë e vonojnë trashëgiminë e tyre politike. Duket sikur postin duan ta marrin me vete


TĂ« shkon ndĂ«rmend momenti kur kancelari gjerman erdhi nĂ« ShqipĂ«ri dhe nĂ« pritjen protokollare revistuese para Muzeut KombĂ«tar i bĂ«ri me shenjĂ« RamĂ«s (Fill pas zgjedhjeve): Ti, katĂ«r herĂ«! ËshtĂ« e vĂ«rtetĂ« qĂ« kancelarja Merkel qĂ«ndroi shumĂ«, por institucionet gjermane funksionojnĂ«. Ato britanike shumĂ« mĂ« tepĂ«r. Madje edhe ato tĂ« fqinjĂ«ve italianĂ«.

Gjithsesi nĂ« ShqipĂ«ri Ă«shtĂ« i gjallĂ« tranzicionin i tmerrshĂ«m i kapĂ«rcyellit tĂ« viteve ’90, viti i tmerrshĂ«m ’97 dhe katrahurat e mĂ«tejshme. KĂ«shtu, lideri nĂ« ligjĂ«rimin publik mbetet garantuesi i stabilitetit, mbrojtĂ«si i unitetit dhe njeriu qĂ« parandalon kaosin. NĂ« rastin tonĂ«, autor i kaosit ishte Berisha, qĂ« paradoksalisht sot Ă«shtĂ« nĂ« fuqi, por tashmĂ« si lider i opozitĂ«s.

Me pak fjalë, jo vetëm tek ne, por kudo në Lindje përgatitja e pasardhësve është e sikletshme, sepse mund të kushtojë politikisht për liderat, statutet nuk e mbështesin faktikisht dhe dekurajohen shpesh e vazhdimisht. Pushteti i liderave varet nga autoriteti personal dhe këtë e kupton nëse ke problem me Ramën dhe Berishën, kur rrokullisesh në fund të karrierës.

Shkrimtari ynĂ« i njohur Kadare e pĂ«rshkroi paranojĂ«n dhe tĂ« gjithĂ« kĂ«tĂ« proces me romanin e tij tĂ« fundit “PasardhĂ«si” (2003), ku trajtohet vdekja misterioze e pasardhĂ«sit tĂ« diktatorit komunist shqiptar. Kaq domethĂ«nĂ«se Ă«shtĂ« si proces nĂ« letĂ«rsi, saqĂ« ajo Ă«shtĂ« pĂ«rkthyer nĂ« disa gjuhĂ«. Kuptohet se romani Ă«shtĂ« i papĂ«rfillshĂ«m pĂ«r politikanĂ«t shqiptarĂ«, e para se ka gjasa tĂ« mos e kenĂ« lexuar dhe kryesore sepse sistemi politik u jep atyre stimuj pĂ«r ta pĂ«rqendruar pushtetin, pĂ«r t’i frikĂ«suar rivalĂ«t (nĂ« fakt, tĂ« gjorĂ«t as e marrin mundimin tĂ« shfaqen).

LiderĂ«t nuk i besojnĂ« askujt sidomos njĂ« Alter Ego (latinisht “Uni tjetĂ«r”). NĂ« literaturĂ«, koncepti do tĂ« thotĂ« njĂ« vetvete alternative, e cila besohet tĂ« jetĂ« e ndryshme nga personaliteti normal ose ai, i vĂ«rtetĂ« origjinal i njĂ« personi: Sjellja e njĂ« Alter Ego tĂ« tillĂ« do tĂ« kĂ«rkojĂ« gjetjen e vetvetes tjetĂ«r, njĂ« me njĂ« personalitet tĂ« ndryshĂ«m qĂ« mund t’ia marrĂ« pushtetin dhe t’ia fshijĂ« trashĂ«giminĂ«. Harresa e Nanos dhe figurave tĂ« tjera, ose e komunistĂ«ve pĂ«r paraardhĂ«sit Ă«shtĂ« shembulli. Ndaj, Rama dhe Berisha e urrejnĂ« Alter Egon e tyre dhe e pĂ«rbuzin si koncept sepse asnjĂ« Alter Ego s’mund tĂ« ekzistojĂ« jashtĂ« hijes sĂ« tyre. ShĂ«mbĂ«llimi i ngjan personazheve tĂ« KadaresĂ«, nĂ« rastin tonĂ« bash atij qĂ« tregon fatin e keq tĂ« “PasardhĂ«sit”. KohĂ«t janĂ« tĂ« ndryshme por etja pĂ«r pushtet Ă«shtĂ« e njĂ«jtĂ«. (Homo Albanicus)

 

The post Urrejtja ndaj Alter Egos first appeared on JavaNews.al.

Pse e komplekson 17 Nëntori- politikën?!

✇Java News
By: Ben Andoni
18 November 2025 at 09:07

Nga Ben Andoni

Ceremonia e vakĂ«t pĂ«r kremtimin e 17 NĂ«ntorit tregon mĂ«nyrĂ«n sesi lidhemi ne me çështjen kombĂ«tare nĂ« tĂ« gjitha rrafshet. PĂ«r tĂ« nderuar ata qĂ« luftuan; pĂ«r ata qĂ« ranĂ« nĂ« betejĂ«n e atyre ditĂ«ve; pĂ«r viktimat e pafajshme qĂ« prisnin tĂ« mbaronte lufta dhe t’i shĂ«rbenin vendit tĂ« tyre; pĂ«r shpirtin e kryeqytetit qĂ« bĂ«ri betejĂ«n mĂ« tĂ« ashpĂ«r pĂ«r cclirimin; pĂ«r aleatĂ«t dhe identitetin e qytetit dhe mĂ« shumĂ« akoma: Respektin ndaj vlerave tona antifashiste. Ka kohĂ« qĂ« njĂ« pjesĂ« njerĂ«zish tĂ« lidhur me kĂ«tĂ« datĂ« nĂ« forma tĂ« ndryshme kĂ«rkojnĂ« qĂ« ky cak tĂ« pĂ«rfaqĂ«sojĂ« edhe datĂ«n pĂ«rbashkuese tĂ« çlirimit tĂ« vendit. Do tĂ« ishte zgjidhja mĂ« ideale. Por, PS dhe PD-ja, dy partitĂ« kryesore politike qĂ« kanĂ« ndĂ«rruar vend me rrotacion nĂ« drejtimin e vendit, asnjĂ«herĂ« nuk u ka volitur qĂ« kjo datĂ« tĂ« jetĂ« pĂ«rbashkuese. Fryt i kĂ«saj Ă«shtĂ« qĂ« narracioni kundĂ«r 17 NĂ«ntorit ka pĂ«rfshirĂ« edhe Ă«shtĂ« shtrirĂ« edhe mbi bazĂ«n e gjerĂ« tĂ« kryeqytetarĂ«ve. ShumĂ« syresh e kanĂ« pĂ«r turp, madje edhe tĂ« pĂ«rmendin se Tirana luftoi dhe u çlirua mĂ« 17 NĂ«ntor. Apo qĂ« tĂ« pĂ«rmendin kohĂ«n kur ekipi emblematik i ShqipĂ«risĂ« me kĂ«tĂ« emĂ«r arriti disa nga rezultatet mĂ« historike nĂ« vend. Ashtu, si Ă«shtĂ« turp, qĂ« edhe sot pas kaq kohĂ«sh, nuk ka varr pĂ«r shumĂ« tĂ« vrarĂ« tĂ« asaj dite, pushkatuar pa gjyq, shumĂ« syresh nĂ«punĂ«s qĂ« do i duheshin aq shumĂ« vendit tĂ« shkatĂ«rruar.

17 NĂ«ntori duhet tĂ« ishte mĂ« shumĂ« sesa njĂ« ditĂ« kremtimi, por edhe pĂ«rshpirtje. PĂ«r qytetarĂ«t qĂ« dhanĂ« gjithçka nga shtĂ«pitĂ« e thjeshta dhe i lĂ«shuan nĂ« barrikada; pĂ«r ata qĂ« luftuan pa asnjĂ« paragjykim ndaj gjermanĂ«ve; pĂ«r viktimat e njohura, shumĂ«syresh patriotĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«, pĂ«r gjithçka. Por, ashtu si e vĂ«rejnĂ« historianĂ«t e luftĂ«s, qasja e sotme militante Ă«shtĂ« krejt ndryshe nga antifashizmi tradicional, ku u kĂ«rkua tĂ« luftohej nga tĂ« gjithĂ«, narrativĂ« qĂ« shkoi deri nĂ« mesin e shekullit tĂ« 20-tĂ«, shkruan njĂ« studiues tek “Fascism, Anti-Fascism and the British Left, 1919-1939”, duke referuar pĂ«r rastin e vendit tĂ« tij. (Hodgson, 2007). MegjithatĂ«, nĂ« kĂ«tĂ« datĂ«, nĂ« TiranĂ« duket se ka njĂ« pĂ«rpjekje thjesht pĂ«r tĂ« larĂ« gojĂ«n nga zyrtarĂ«t me njĂ« kurorĂ« dhe njĂ« dalje publike, por aspak kremtimin sublim qĂ« duhet tĂ« ketĂ« realisht 17 NĂ«ntori. Kjo datĂ« e komplekson politikĂ«n sepse nuk diti t’i jepte vendin e duhur çlirimit, heronjve tĂ« saj, vetĂ« qytetarĂ«ve tĂ« TiranĂ«s, ekzekutimet e robĂ«rve, apo sepse nuk arriti tĂ« krijonte njĂ« ndjesĂ« tĂ« madhe pĂ«r tĂ« pushkatuarit prej listave famĂ«keqe. 17 NĂ«ntori do tĂ« peshojĂ« gjithnjĂ« mbi ndĂ«rgjegjen dhe moralin e munguar bashkĂ«kohor, ndaj ajo çdo vit kujton se jemi njĂ« shoqĂ«ri pa skrupuj dhe shpesh tinzare. E shpjeguar mĂ« mirĂ« nga militanti politik i paraluftĂ«s sĂ« DytĂ«, Carlo Alberto Rosselli, qĂ« nuk arriti ta shihte se ku pĂ«rfundoi vendi i tij Italia dhe ata qĂ« e ekzekutuan: “Ne jemi antifashistĂ« sepse atdheu ynĂ« nuk matet me kufij dhe topa, por pĂ«rkon me botĂ«n tonĂ« morale dhe atdheun e tĂ« gjithĂ« njerĂ«zve tĂ« lirĂ«â€.  Kjo e komplekson politikĂ«n tonĂ« qĂ« nuk i honeps dot njerĂ«zit e lirĂ«. (Javanews)

The post Pse e komplekson 17 Nëntori- politikën?! first appeared on JavaNews.al.

Zëvendësuesi i Berishës dhe Ramës është Askushi!

✇Java News
By: Ben Andoni
15 November 2025 at 18:13

Nga Ben Andoni
Pohimi “Emri im Ă«shtĂ« Askush” iu tha Ciklopit Polifem, djalit tĂ« Poseidonit, nga Odiseu dhe kjo shkruhet tek “Odisea” e Homerit. Nuk ia tha drejtpĂ«rdrejt Poseidonit, kujt do ia mbante vallĂ«, por Odiseja e pĂ«rdori kĂ«tĂ« marifet tĂ« zgjuar qĂ« t’i shpĂ«tonte nga shpella pĂ«rbindĂ«shit Ciklop. Po Uliksi Ă«shtĂ« i paimagjinueshĂ«m pĂ«r mençuri dhe pĂ«rmendja e emrit tĂ« tij lidhet me tĂ« gjithĂ« mjeshtĂ«ritĂ« qĂ« ndryshuan dhe narrativĂ«n e mitit.
ShumĂ« larg nĂ« kohĂ«, nĂ« njĂ« vend jashtĂ«zakonisht tĂ« vogĂ«l, bashkĂ« nga ato qĂ« nĂ« indekset e hartave nuk mjafton dhe numri, janĂ« politikanĂ«t qĂ« tallen dhe kanĂ« vĂ«nĂ« nĂ« lojĂ« njĂ« vend tĂ« vogĂ«l vazhdimisht tĂ« varfĂ«r. TashmĂ« “historia” shqiptare ka lĂ«nĂ« dy syresh nĂ« fushĂ«, respektivisht kryeministrin fuqiplotĂ« tĂ« vendit, Edi Rama; dhe pĂ«rballĂ« tij kundĂ«rshtarin dhe protagonistin mĂ« tĂ« madh tĂ« jetĂ«s politike tĂ« vendit (post ’90), Sali Berisha, ish-presidenti dhe ish-kryeministri i vendit dhe kryetari i pakthyeshĂ«m i PD-sĂ« qysh prej ditĂ«ve tĂ« para tĂ« DemokracisĂ«. E themi tĂ« tillĂ« sepse nuk ka asnjĂ« fuqi askush prej 35vitesh nĂ« kĂ«tĂ« formacion, ku u varĂ«n aq shumĂ« shpresa. Ata qĂ« kanĂ« guxuar e kanĂ« pĂ«suar me pĂ«rzĂ«nie, fyerje, nĂ«pĂ«rkĂ«mbje ose mĂ« keq akoma

NĂ« kĂ«tĂ« vazhdĂ«, nĂ« ditĂ«t e fundit, duke iu referuar figurĂ«s sĂ« Fatos Nanos, kryeministri Edi Rama e cilĂ«soi atĂ« si atin e tij politik, ndĂ«rsa pranoi se ende nuk e ka njĂ« bir politik qĂ« ta zĂ«vendĂ«sojĂ«. Nuk ka nevojĂ« tĂ« kuptosh bindjen e vĂ«rtetĂ« tĂ« RamĂ«s pĂ«r kĂ«tĂ« sepse shikon mĂ«nyrĂ«n sesi e trajton partinĂ« dhe koreografinĂ« politike tĂ« gjithĂ« veprimtarisĂ« sĂ« PartisĂ« Socialiste nĂ«n drejtimin e tij. Flet, analizon, kritikon dhe kuptohet qĂ« inincon gjithçka vetĂ«m ai. NĂ« kĂ«tĂ« hapĂ«sirĂ« Ă«shtĂ« e vĂ«shtirĂ« pĂ«r dikĂ«nd pĂ«r tĂ« mos thĂ«nĂ« e pamundur tĂ« shpresoj tĂ« rritet. Veliaj me ambiciet e tij tĂ« mĂ«dha ka nisur njĂ« udhĂ« tĂ« gjatĂ« me DrejtĂ«sinĂ«, kur emra tĂ« tjerĂ« mungojnĂ« krejtĂ«sisht nĂ« skakierĂ«n e PS-sĂ«. E para se nuk duan t’i futen njĂ« beteje absurde, kurse e dyta sepse Rama mban spektrin e fituesit tĂ« zgjedhjeve dhe kjo Ă«shtĂ« vulĂ«.
PĂ«r BerishĂ«n ky argument as nuk ka sens. Partia Demokratike Ă«shtĂ« e krijuar nga ai, i ka dhĂ«nĂ« frymĂ«n e vet dhe cili ka guxuar ta sfidojĂ« e ka parĂ« se ku ka pĂ«rfunduar. MĂ« fatlumĂ«t janĂ« rikthyer dhe janĂ« shpĂ«rfytyruar nĂ« bindje dhe sidomos nĂ« mĂ«nyrĂ«n sesi kanĂ« vazhduar karrierĂ«n (veço pĂ«rfitimet qĂ« kanĂ« pasur). NĂ« biseda private, pas kuintave tĂ« emisioneve dikush mund tĂ« dĂ«gjojĂ« lloj-lloj epitetesh, krahasimesh dhe figurash pĂ«r  Rama-BerishĂ«n, por nĂ« aktivitete partie askush nuk mundet (TashmĂ« po artikulojnĂ« diçka mĂ« shumĂ« pĂ«r BerishĂ«n). Ndaj si pĂ«r BerishĂ«n dhe RamĂ«n puna e zĂ«vendĂ«suesit quhet e mbyllur njĂ«herĂ« e mirĂ«, vetĂ«m ata mund tĂ« drejtojnĂ«, vetĂ«m ata tĂ« dy kanĂ« tagĂ«r pĂ«r çdo gjĂ« nĂ« formacionet e tyre dhe jetĂ«n e vendit. Ndaj monologĂ«t e tyre janĂ« tĂ« pafundmĂ« dhe ata qĂ« i mbĂ«shtesin janĂ« mĂ« sĂ« shumti ata qĂ« presin nĂ« çdo moment qĂ« tĂ« dy tĂ« rrĂ«shqasin, jo prej rregullave tĂ« lojĂ«s politike, rotacionit nĂ« rast humbje, apo dorĂ«heqjes, po prej ndonjĂ« Deus ex machina. Nga ana e tyre, Rama e Berisha vazhdojnĂ« ta bĂ«jnĂ« shumĂ« mirĂ« kĂ«tĂ« rol me batutat, veshĂ«t e taposur dhe sidomos cinizmin qĂ« shpesh i bĂ«n mĂ« grotesk sesa pushteti i tyre i lodhshĂ«m. Por, njerĂ«zit mjaftohen me ta dhe sidomos besimin se nuk ka: MĂ« tĂ« ndershĂ«m dhe mĂ« tĂ« mirĂ« sesa ata. Kush i zĂ«vendĂ«son dot RamĂ«n dhe BerishĂ«n?!-pĂ«rsĂ«risin tĂ« gjithĂ«. HĂ«, kush,-tĂ« çirren militantĂ«t, sepse e dinĂ« dhe pĂ«rgjigjen. Mund t’i kthjellonte njĂ« filozof qĂ« e njihte mirĂ« politikĂ«n dhe mund t’i shkundte po tĂ« mos ishin kaq tĂ« verbĂ«r: “DemokracitĂ« tona tĂ« mĂ«dha ende kanĂ« tendencĂ« tĂ« mendojnĂ« se njĂ« njeri budalla ka mĂ« shumĂ« gjasa tĂ« jetĂ« i ndershĂ«m sesa njĂ« njeri i zgjuar, dhe politikanĂ«t tanĂ« pĂ«rfitojnĂ« nga ky paragjykim duke u shtirur se janĂ« edhe mĂ« budallenj nga sa i ka bĂ«rĂ« natyra”.  Bertrand Russell tek “Shpresa tĂ« Reja pĂ«r njĂ« BotĂ« nĂ« Ndryshim” ka thĂ«nĂ« atĂ« qĂ« Odiseja dhjetĂ«ra shekuj para tij e bĂ«ri thjeshtĂ«, kur nuk donte t’i pĂ«rgjigjej sfidĂ«s sĂ« birit tĂ« njĂ«rit prej zotave me shprehjen gjoja tĂ« tuhafit: “UnĂ« jam Askushi”: Jemi askushĂ« para kĂ«tyre. Askush nuk i ndryshon dot njerĂ«zit qĂ« i janĂ« ngulur pushtetit nĂ« vendin tonĂ«, sepse e dinĂ« qĂ« asnjĂ« “tuhaf” si Odiseja nuk mund t’i ndryshojĂ« dot, Zotat e vĂ«rtetĂ« tĂ« vendit. (Javanews)

The post Zëvendësuesi i Berishës dhe Ramës është Askushi! first appeared on JavaNews.al.

Ataraksia vs të keqët e të mirët Rama-Berisha

✇Java News
By: Ben Andoni
12 November 2025 at 18:05

Nga Ben Andoni

Ndarjen e madhe PS dhe PD nuk e ndjen vetĂ«m nĂ« debatin parlamentar, por gati nĂ« çdo qelizĂ« tĂ« shtetit shqiptar. Se Ă«shtĂ« aq e lodhshme ka marrĂ« atĂ« pĂ«rgjigje me pjesĂ«marrjen e ulĂ«t tĂ« 9 NĂ«ntorit 2025. NĂ« kampin socialist, Berisha shikohet si e keqja e madhe e çdo gjĂ«je nĂ« vend dhe si fillimi i korrupsionit pa fre; pĂ«r kampin demokrat, çdo gjĂ« qĂ« nuk Ă«shtĂ« pro-BerishĂ« dhe artikulon kritika me PD-nĂ« Ă«shtĂ« komunist, hajdut dhe i MajtĂ«. Ende pĂ«r masĂ«n e pakultivuar, e Majta lidhet vetĂ«m me komunizmin, kurse e Djathta pĂ«r socialistĂ«t vazhdon e gjeneron lidhjen me bashkĂ«punĂ«torĂ«t e fashizmit. MĂ« sĂ« shumti janĂ« nga e Djathta ata qĂ« mohojnĂ« çdo gjĂ« nga Lufta, kurse çdo gjĂ« e keqe e kĂ«tyre 35 viteve Ă«shtĂ« e lidhur me emrin e BerishĂ«s, referuar tĂ« MajtĂ«ve; ashtu si tĂ« gjitha tradhtitĂ« janĂ« bĂ«rĂ« nga e Majta dhe shitja e KosovĂ«s dhe ndĂ«rrimi i kufijve Ă«shtĂ« gatuar prej tyre, referuar tĂ« DjathtĂ«ve. NĂ«se ulesh dhe ofron faktet Ă«shtĂ« shumĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ« tĂ« bindesh njerĂ«zit e tyre apo tĂ« vendosĂ«sh pika takimi. KĂ«to tĂ« fundit i trandin njerĂ«zit kur kuptojnĂ« se nĂ« lejet e ndĂ«rtimit janĂ« biznesmenĂ« qĂ« shkojnĂ« mirĂ« me tĂ« dy krahĂ«t. Apo pse opozitarĂ«t e parlamentit janĂ« aq tĂ« pasur. KĂ«shtu po ndodh sĂ« fundi me njĂ« biznesmen qĂ« gjendet para drejtĂ«sisĂ« dhe firma e tĂ« cilit vazhdon tĂ« marrĂ« leje. Lista Ă«shtĂ« e gjatĂ«, sidomos nĂ« biznes dhe, njeriu i thjeshtĂ« kur e kupton se e Majta dhe e Djathta nuk ecin me  ideologji, por me interesa dhe pragmatizĂ«m, i pĂ«rkulet paradoksit. Gjithsesi, ndarja mbahet njĂ«soj si nĂ« kohĂ«n e LuftĂ«s sĂ« DytĂ« kur ishin “Ne” dhe “Ata”; apo sot: kur militantĂ«t e dyanshĂ«m mendojnĂ« vetĂ«m pĂ«r konfliktin dhe aspak dialektikĂ«n e zhvillimit. PĂ«rjetohet keq, kur njĂ« anĂ«tar i PD-sĂ« ftohet nĂ« shtet tĂ« mbulojĂ« pĂ«rgjegjĂ«si, sikur ShqipĂ«ria tĂ« jetĂ« pjesĂ« e ndarĂ« e njĂ«rĂ«s apo tjetrĂ«s palĂ«. Ashtu, si njerĂ«zit e PS-sĂ« qĂ« janĂ« kritikĂ« me familjen e tyre. TĂ« pafuqishmit (lexo: njerĂ«zit) nĂ« kĂ«tĂ« mori veprimesh antagoniste u mbetet thjesht tĂ« mbyllin sytĂ« dhe tĂ« ofshajnĂ« pĂ«r tĂ« gjetur pak qetĂ«si ose mĂ« mirĂ« mundĂ«si pĂ«r tĂ« shtyrĂ« tĂ« nesĂ«rmen. Disidenti çek, Vaclav Havel e trajtoi shumĂ« me kujdes kĂ«tĂ« fakt, duke artikuluar te eseja e tij “Fuqia e tĂ« pafuqishmĂ«ve” se: “Ushtrimi i pushtetit pĂ«rcaktohet nga mijĂ«ra ndĂ«rveprime midis botĂ«s sĂ« tĂ« fuqishmĂ«ve dhe asaj tĂ« tĂ« pafuqishmĂ«ve, aq mĂ« tepĂ«r sepse kĂ«to botĂ« nuk ndahen kurrĂ« nga njĂ« vijĂ« e mprehtĂ«: secili ka njĂ« pjesĂ« tĂ« vogĂ«l tĂ« vetes nĂ« tĂ« dyja”. Kjo Ă«shtĂ« njĂ« e vĂ«rtetĂ« e madhe, pasi bota e politikĂ«s dhe e njerĂ«zve tĂ« thjeshtĂ« nuk ndahet dot, si me thikĂ«. NĂ« rastin e ShqipĂ«risĂ«, shpesh ndahen pĂ«r sy e faqe, kur njerĂ«zit e thjeshtĂ« u duhet tĂ« mbijetojnĂ« sĂ« bashku, edhe atje ku politika i veccon. Nuk ia vlen tĂ« merremi mĂ« me rastin ballkanik qĂ« Ă«shtĂ« jo shumĂ« larg atij shqiptar, por Ă«shtĂ« shembulli amerikan ai qĂ« po e trand fort botĂ«n: SHBA Ă«shtĂ« e ndarĂ« si asnjĂ«herĂ« tjetĂ«r. Sondazhet e QendrĂ«s KĂ«rkimore Pew kanĂ« zbuluar se “AmerikanĂ«t e shohin vendin gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ« si mĂ« tĂ« ndarĂ« se nĂ« çdo kohĂ« qĂ« nga Lufta Civile”. Shifrat e ndarjes janĂ« shqetĂ«suese. NdĂ«rsa nĂ« vitin 2022, gati 72% e RepublikanĂ«ve dhe 63% e DemokratĂ«ve e shihnin palĂ«n kundĂ«rshtare si imorale; e nĂ« vitin 2016, kĂ«to shifra ishin respektivisht 47% dhe 35%, atĂ«herĂ« trandesh. Johanna Dunaway, drejtoreshĂ« kĂ«rkimore nĂ« Institutin e Universitetit pĂ«r Demokraci, Gazetari dhe Qytetari dhe profesoreshĂ« e shkencave politike nĂ« ShkollĂ«n Maxwell tĂ« QytetarisĂ« dhe Çështjeve Publike, e ka studiuar kĂ«tĂ« fenomen dhe e trajton faktin sepse Amerika Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« kaq e ndarĂ« politikisht: Media sociale dhe lajmet politike, janĂ« mes faktorĂ«ve qĂ« janĂ« primare, sipas saj. Madje, Dunaway shton edhe faktin se
”
  kur njerĂ«zve u kĂ«rkohet tĂ« vlerĂ«sojnĂ« palĂ«n kundĂ«rshtare, ata shpesh ndiejnĂ« armiqĂ«si tĂ« konsiderueshme bazuar nĂ« atĂ« qĂ« dĂ«gjojnĂ« nga elita e asaj partie dhe qeveritarĂ«t. Ata kanĂ« tendencĂ« tĂ« supozojnĂ« se anĂ«tarĂ«t e partisĂ« kundĂ«rshtare janĂ« mĂ« ekstremĂ« sesa duken nĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«, fakt qĂ« krijon perceptimin e dallimeve mĂ« tĂ« mĂ«dha politike midis DemokratĂ«ve dhe RepublikanĂ«ve nĂ« publik, sesa ekzistojnĂ« realisht”.




ËshtĂ« njĂ« koncept filozofik qĂ« grekĂ«t e kishin pjesĂ« tĂ« fjalorit tĂ« tyre. Quhet Ataraksi dhe lidhej veçanĂ«risht nĂ« Stoicizmin dhe Epikurianizmin dhe i referohet njĂ« gjendjeje qetĂ«sie, lirie nga shqetĂ«simet mendore dhe njĂ« qetĂ«sie shpirtĂ«rore. NdjenjĂ« e harruar tek ne. Por, nĂ« imazhin e politikĂ«s aktuale shqiptare, ataraksia duket mĂ« shumĂ« si njĂ« Ă«ndĂ«rr e largĂ«t, pasi urrejtja nuk njeh fre nĂ« parlament; leksiku fyes Ă«shtĂ« mĂ« i pasur se asgjĂ« tjetĂ«r, sidomos kur objekt ka kundĂ«rshtarin; dezinformimi nuk ndalon; kurse manipulimi emocional Ă«shtĂ« i frikshĂ«m.

MĂ« pak fjalĂ« ataraksia nĂ« mjedisin shqiptar duket si njĂ« lloj emocioni sfidues, pasi njerĂ«zit janĂ« gjithnjĂ« partizanĂ« tĂ« mendimeve tĂ« tyre dhe as nuk marrin mendim tĂ« dĂ«gjojnĂ« perspektiva tĂ« kundĂ«rta. NĂ«se provon tĂ« flasĂ«sh pĂ«r BerishĂ«n, atĂ«herĂ« militantĂ«t tĂ« thonĂ«: “Kush do ta bĂ«jĂ« tjetĂ«r veç BerishĂ«s, PD-nĂ«!!!” Ose mĂ« fatalen: “Ta provojnĂ« kushdo dhe po fitoj, bujrum”. E njĂ«jta gjĂ« pĂ«r RamĂ«n, kur i thua pse nuk kundĂ«rshtoni, kur ia ndjen autoritetin e tepĂ«rt. “NĂ«se humbet, mund ta bĂ«nim, po pse kur fiton, duhet tĂ« jemi kritikĂ«â€.

Alternativa e ataraksisĂ«, qĂ« mund tĂ« pĂ«rmirĂ«sojĂ« mjedisin nĂ« vend, Ă«shtĂ« e larmishme. PĂ«r fat, burimet teorike japin disa ide, mes tyre angazhimin dhe kujdesin nĂ« burime tĂ« ndryshme alternative mediatike dhe dĂ«gjimin e shumĂ« individĂ«ve publikĂ«. Ushtrimin e EmpatisĂ«, qĂ« Ă«shtĂ« sens qytetar dhe njĂ« kĂ«rkesĂ« civile nĂ« modulet e edukimit qysh para Krishtit pĂ«r tĂ« dĂ«gjuar dhe pĂ«r tĂ« marrĂ« pjesĂ« nĂ« dialog, ashtu si edhe nĂ« pĂ«rfshirjen e gjĂ«rave tĂ« pĂ«rbashkĂ«ta. Dhe, a ka gjĂ« mĂ« tĂ« madhe sesa mirĂ«qenia e ShqipĂ«risĂ« dhe interesi i pĂ«rbashkĂ«t i vendit? Por, jo, kjo nuk ndodh, ataraksia Ă«shtĂ« shumĂ« mĂ« thelb sesa urrejtja PS-PD. Kurse nĂ« rastin shqiptar shĂ«rben mĂ« shumĂ« ironia e Woody Allen: “Duket se bota ishte e ndarĂ« nĂ« njerĂ«z tĂ« mirĂ« dhe tĂ« kĂ«qij. TĂ« mirĂ«t flinin mĂ« qetĂ«, veçse tĂ« kĂ«qijtĂ« dukeshin se i shijonin orĂ«t e zgjimit shumĂ« mĂ« tepĂ«r”. (Homo Albanicus)

 

The post Ataraksia vs të keqët e të mirët Rama-Berisha first appeared on JavaNews.al.

Demokracia po vret veten në Shqipëri?!

✇Java News
By: Ben Andoni
10 November 2025 at 22:15

 

Nga Ben Andoni

Mos ndryshimi nĂ« vendin tonĂ« nuk lidhet mĂ« vetĂ«m me ndryshimin e pushtetit qendror. Ashtu, si nuk lidhet vetĂ«m qĂ« tek ne fitojnĂ« ngado SocialistĂ«t, por nga mos ndryshimi, i cili nuk duket mĂ« as nĂ« horizont. Trishtimi publik Ă«shtĂ« sot i madh sepse nuk mund tĂ« ndryshojĂ« asgjĂ«. As nga lart-poshtĂ« dhe as anasjelltas. Nuk ndikon dot publiku tek Opozita dhe sado qĂ« mundohet, merr pas si pĂ«rgjigje cinizĂ«m dhe barabitje sikur je me pushtetin e pamatĂ« tĂ« RamĂ«s. Nuk ndikon dot te Pozita Socialiste qĂ« t’i bĂ«sh pak mĂ« shumĂ« socialĂ« dhe tĂ« shikojnĂ« me empati njerĂ«zit, sidomos familjet nĂ« nevojĂ«, apo naftĂ«tarĂ«t, minatorĂ«t dhe ngado fermerĂ«t qĂ« kanĂ« mbajtur nĂ« kurriz kĂ«tĂ« vend pĂ«r dekada me radhĂ« pĂ«rgjatĂ« historisĂ« sĂ« vendit. TĂ« mbysin me njĂ« retorikĂ« boshe dhe fjali pa fund nĂ«nrenditĂ«se.

Njerëzit, pra, janë të trishtuar sepse në Shqipëri ndryshimi është i pamundur. Të paktën deri tani. Zgjedhjet janë kthyer në ritual monoton, ku socialistët sfidojnë hapur deri me rezultatet cinike që parashikohen saktë (!); opozita që tërhiqet dhe bën atë që di të bëjë më mirë shmangien; ku krimi ka futur turinjtë ngado; nga SPAK-u nga ku politikanët dalin duke qeshur dhe që shtyjnë gjyqet pafund; nga shtrenjtësia që nuk ndalet


NjerĂ«zit janĂ« tĂ« trishtuar se nuk dinĂ« mĂ« as kujt t’i qajnĂ« hallin. Pyetjet mbesin nĂ« eter.  Pse mungon meritokracia? Pse aty ku thuhet se ka nevojĂ« pĂ«r punĂ«, profesionistĂ«t nuk gjejnĂ«? Pse bizneset duhet tĂ« ndjekin logjikĂ«n e shtetit pĂ«r pagat, ndĂ«rkohĂ« qĂ« vendi ka detyrĂ« primare zvogĂ«limin e informalitetit? Si mbijnĂ« Kullat? Pse Liqenin Artificial nĂ« TiranĂ« dhe ngado natyrĂ«n e kafshojnĂ« dhe gjenden lloj-lloj justifikimesh? Si ka mundĂ«si qĂ« kĂ«ta qĂ« kanĂ« leje nuk u dhemb natyra apo kĂ«tyre qĂ« kanĂ« tagrin tĂ« japin leje nuk mendojnĂ« pĂ«r shqiptarĂ«t e tĂ« ardhmes? Pse nuk rregullohet trafiku i frikshĂ«m? Pse shqiptarĂ«t bĂ«rtasin dhe bĂ«jnĂ« kaq tollovi me zhurma jashtĂ« normales. Pse dhe pse?!

PĂ«r kĂ«tĂ« Ă«shtĂ« i trishtuar dhe i sfilitur shqiptari nĂ« ditĂ«t e sotme dhe sidomos nga zhgĂ«njimi i madh qĂ« demokracia ka rrobĂ« mĂ« tĂ« bukur se tunika e ashpĂ«r e DiktaturĂ«s sĂ« pamĂ«shirĂ« tĂ« Proletariatit por Ă«shtĂ« shpesh shumĂ« e pashpirt me mĂ«nyrĂ«n sesi qeveritarĂ«t shikojnĂ« nga sipĂ«r qytetarĂ«t. KĂ«tĂ« kujtojnĂ« njerĂ«zit sot pas zgjedhjeve tĂ« pjesshme dhe SocialistĂ«t bĂ«jnĂ« sfidĂ« tĂ« hapur me opozitĂ«n qĂ« mungon. Ai zĂ« qĂ« tenton tĂ« ngrihet tĂ«rhiqet fill poshtĂ«. Teorikisht e dimĂ« se: “Ndryshimi i politikave tĂ« vendosura nĂ« njĂ« demokraci Ă«shtĂ« sfidues pĂ«r shkak tĂ« njĂ« kombinimi faktorĂ«sh institucionalĂ«, politikĂ« dhe shoqĂ«rorĂ« qĂ« nxisin stabilitetin dhe kĂ«rkojnĂ« konsensus tĂ« gjerĂ« pĂ«r ndryshime tĂ« rĂ«ndĂ«sishme.  Por Jon Adams, njĂ« nga etĂ«rit amerikanĂ« e parapa ashtu si duhet pĂ«r vendin e tij dhe gati plot dy shekuj mĂ« parĂ«: “Mos harroni, demokracia nuk zgjat shumĂ«. Shpejt ajo shkatĂ«rron, shteron dhe vret veten. Nuk ka pasur kurrĂ« njĂ« demokraci qĂ« nuk ka kryer vetĂ«vrasje”. Me sa duket, nuk po e vrasim ne, demokracia po vret veten
nĂ« ShqipĂ«ri. (Javanews)

 

 

 

The post Demokracia po vret veten në Shqipëri?! first appeared on JavaNews.al.

Vdekja dhe panteoni moral virtual

✇Java News
By: Ben Andoni
2 November 2025 at 19:28

Nga Ben Andoni

Vdekja e ish-kryeministrit shqiptar Fatos Nano ka sjellĂ« nĂ« njĂ« linjĂ« tĂ« gjatĂ« homazhesh njerĂ«z pa fund tĂ« thjeshtĂ«, kolegĂ«, tĂ« afĂ«rm, politikanĂ« tĂ« dy krahĂ«ve dhe diplomatĂ«. NĂ« njĂ« linjĂ« protokolli tĂ« kuruar, shteti shqiptar, sidomos Ekzekutivi i z. Rama dhe njerĂ«zit pĂ«rgjegjĂ«s, kanĂ« treguar nĂ« nderimin funebĂ«r tĂ« kĂ«tij lloji, ashtu si edhe nĂ« samite ndĂ«rkombĂ«tare shumĂ« klas nĂ« organizime. Por, kur vjen puna pĂ«r momentin e vendprehjes sĂ« pĂ«rjetshme, ku trashĂ«gimia e shtetit Ă«shtĂ« e shtresĂ«zuar dhe mbart organizime tĂ« strukturave nĂ« kohĂ« tĂ« ndryshme, atĂ«herĂ« puna çalon. Personalitetet shqiptare, sidomos ato pas viteve ’90, janĂ« tĂ« shpĂ«rndarĂ« nĂ« qytete dhe parcela tĂ« ndryshme nĂ« hapĂ«sira funebre qĂ« duhet thĂ«nĂ« se nĂ« vendin tonĂ« nuk i shkojnĂ« si duhet asaj qĂ« ne mendojmĂ« dhe dĂ«shirojmĂ« pĂ«r respektin publik. ËshtĂ« momenti pĂ«r njĂ« Panteon, por mĂ« shumĂ« njĂ« hapĂ«sirĂ« dedikuar individĂ«ve tĂ« shquar dhe, kjo kĂ«rkesĂ« e stĂ«rpĂ«rsĂ«ritur, gjithnjĂ« ngre krye nĂ« momentet kur kemi vdekje tĂ« personaliteteve tĂ« fushave tĂ« ndryshme dhe ku pyetja e natyrshme qĂ« lind Ă«shtĂ«: Ku do tĂ« prehet?!

NjĂ« Panteon apo mĂ« saktĂ« “vend i nderuar” pĂ«rbĂ«n njĂ« hapĂ«sirĂ« tĂ« spikatur nĂ« njĂ« varrezĂ« civile, e cila jo thjesht ofron hapĂ«sirĂ«n e nevojshme dhe tĂ« respektuar pĂ«r tĂ« ndjerin, por krijon njĂ« parametĂ«r ngushĂ«llimi dhe qetĂ«sie pĂ«r tĂ« afĂ«rmit dhe miqtĂ«. Ai vend shĂ«rben edhe si njĂ« pjesĂ« qĂ« mund tĂ« ndihmojĂ« trashĂ«giminĂ« historike dhe kulturore, por si edhe njĂ« vend evokimi, ku bashkĂ«kohĂ«sit shikojnĂ« dhe pĂ«rsiasin pĂ«r destinin natyral tĂ« çdo individi. Nga ana tjetĂ«r, mirĂ«mbajtja e kĂ«saj hapĂ«sire prej bashkĂ«kohĂ«sve, nĂ« kohĂ«, pushtete dhe periudha tĂ« ndryshme tregon cilĂ«sinĂ« e aspektit moral tĂ« njĂ« shoqĂ«rie dhe respektin ndaj historisĂ« sĂ« saj. Dhe, mĂ« shumĂ« akoma, shĂ«rbejnĂ« dhe si njĂ« muze i hapur, ku arkitektura, historia dhe sublimiteti tĂ« mĂ«sojnĂ« dhe tĂ« grishin pĂ«r tĂ« gjykuar dhe medituar.

ShqipĂ«ria e ka njĂ« tĂ« tillĂ« por qĂ« Ă«shtĂ« jashtĂ«zakonisht i pa kuruar dhe tejet konfuz nĂ« kodrat e Liqenit Artificial, ku nĂ« pak metra katror prehen vĂ«llezĂ«rit FrashĂ«ri, Faik Konica, Mit’hat FrashĂ«ri, ushtarĂ«t britanikĂ« tĂ« rĂ«nĂ« nĂ« kohĂ«n e LuftĂ«s sĂ« DytĂ« BotĂ«rore dhe pak mĂ« tutje, armiqtĂ« e tyre tĂ« betuar ushtarĂ«t e rĂ«nĂ« nĂ« ShqipĂ«ri tĂ« Wermaht-it. Paradokse tĂ« imagjinueshme, por qĂ« i bashkon njĂ« e vĂ«rtetĂ« e madhe: Destini Ă«shtĂ« natyror, njĂ« dhe i vetĂ«m dhe quhet “Vdekje”.

Mirëkuptimi për një Panteon i të gjithë figurave në vend, si edhe caktimi i një zone specifike, e cila është e respektuar dhe e mirëmbajtur, jo thjesht i jep dinjitet kujtimit të të ndjerit por përbën edhe një aspekt themelor të shumë traditave kulturore dhe fetare. Deri më tani, ne e kemi bërë deridiku me Varrezat e monarkëve dhe të Dëshmorëve, por jo personaliteteve që kanë përjetuar me ne dhe kontributi i të cilëve është i prekshëm dhe ka ndihur aq shumë mbi shoqërinë.

Vdekja e Nanos dhe ceremonia e tij, megjithĂ«se jashtĂ«zakonisht e kuruar, i mungon ai momenti i prehjes, post-mortuam, atĂ« qĂ« na bĂ«n ta kujtojmĂ« pafundĂ«sisht jo thjesht tĂ« ndjerin, por njĂ« kohĂ« tĂ« tĂ«rĂ«, e cila nuk do tĂ« kthehet mĂ«. ËshtĂ« apeluar vazhdimisht se njĂ« panteon apo njĂ« vend nderimi pĂ«rbĂ«n njĂ« burim historike tĂ« paçmuar, pasi na ofron lirisht edhe njohuri tĂ« tjera mbi zakonet shoqĂ«rore tĂ« sĂ« kaluarĂ«s (pĂ«rmes evokimit tĂ« figurave), si edhe aspekte nga ngjarjet dhe jeta e njerĂ«zve qĂ« ndĂ«rtuan komunitetin tonĂ«. E nĂ« rast se mbishkrimet nĂ« gurĂ«t e varreve dhe dizajnet e monumenteve bĂ«hen si duhen, ato pĂ«rshfaqin dhe njĂ« lloj respekti pĂ«r historinĂ« dhe prejardhjen e individĂ«ve dhe kohĂ«t qĂ« pĂ«rfaqĂ«suan. (Javanews)

 

 

 

The post Vdekja dhe panteoni moral virtual first appeared on JavaNews.al.

Ferri, biznesi dhe Republika e Shqipërisë

✇Java News
By: Ben Andoni
30 October 2025 at 16:20

Nga Ben Andoni

“Vendet mĂ« tĂ« errĂ«ta nĂ« ferr u janĂ« rezervuar, atyre qĂ« ruajnĂ« neutralitetin nĂ« kohĂ« krize morale”. FjalĂ«t janĂ« tĂ« babait tĂ« arkitekturĂ«s sĂ« KomedisĂ« Hyjnore (Ferrit-Purgatorit-ParajsĂ«s). Dante Aligieri e kishte kuptuar mirĂ« se kur duhet tĂ« flasĂ«sh ose tĂ« shkruash, sidomos nĂ« kohĂ« tĂ« vĂ«shtira, atĂ«herĂ« njerĂ«zit pakohen, druhen dhe llogarisin problemet, por mbi tĂ« gjitha rehatinĂ«. I tillĂ« ka ardhur momenti nĂ« ShqipĂ«ri me atĂ« qĂ« duket se po gatuan politika jonĂ« pĂ«r t’u pĂ«rjetĂ«suar. Ende shoqĂ«ria nuk Ă«shtĂ« e gatitur tĂ« reagojĂ«, kurse grupet e interesit dhe sidomos media duket e kapluar nga çështje krejt tĂ« tjera.

ËshtĂ« e vĂ«rtetĂ« se nĂ« tre dekadat (+gjysmĂ«) e fundit jemi drejtuar nga individĂ« tĂ« rangjeve tĂ« ndryshme, tĂ« cilĂ«t jo pak herĂ« lĂ«nĂ« shumĂ« pĂ«r tĂ« dĂ«shiruar dhe mĂ« shumĂ« akoma qĂ« i kanĂ« braktisur kredot morale. NdĂ«rkohĂ« kanĂ« bĂ«rĂ« mirĂ« pĂ«r vazhdimĂ«sinĂ« e tyre dhe sidomos ciklimin e mediokĂ«rve qĂ« nuk kanĂ« asnjĂ« skrupull. ShqetĂ«sues se e njĂ«jta entropologji shihet edhe tek brezi i ri. PĂ«rfito çfarĂ« tĂ« mundesh, kjo Ă«shtĂ« moto! I tillĂ« Ă«shtĂ« vendi ynĂ« sot, mbushur me tĂ« tillĂ« njerĂ«z. Kryetari i Kontrollit tĂ« LartĂ« tĂ« Shtetit ankohej se nuk e linin tĂ« bĂ«nte punĂ«n. Shefi i SPAK-ut kapte kokĂ«n nga pyetjet “intelektuale” tĂ« deputetĂ«ve. TĂ« tjerĂ«t tĂ« rĂ«ngjethnin pĂ«r gjĂ«rat qĂ« artikulonin, por asgjë nga politika. AsgjĂ« nga publiku. AsgjĂ« nga instrumentet e tjera qeverisĂ«se. A duhet tĂ« rrimĂ« mĂ« kĂ«shtu? A na pĂ«rfaqĂ«son mĂ« kjo politikĂ«? Po nĂ«se do ta arnojnĂ« sĂ«rish KushtetutĂ«n, gjĂ« qĂ« ka shumĂ« gjasĂ«? Arnim Ă«shtĂ« fjala mĂ« e mirĂ« pĂ«r tĂ« thĂ«nĂ«, pasi PD dhe PS e kanĂ« bĂ«rĂ« shumĂ« herĂ« deri mĂ« tani.

Pak orĂ« mĂ« parĂ« (30.10.2025), njĂ« ministĂ«r shqiptar pĂ«rshkronte i vetĂ«m pedonalen, krejt i krekosur! Nga pas e ndiqte njĂ« shoqĂ«rues (bodyguard) por nĂ« njĂ« largĂ«si gati 10 metra! I ngrati shtrĂ«ngonte çantĂ«n e shefit, ndĂ«rsa eprori ecte me kokĂ«n lart dhe me njĂ« krenari tĂ« pazakontĂ«, sikur dilte nga ndonjĂ« aulĂ« universiteti prestigjioz. PĂ«r etikĂ« nuk po e pĂ«rmendim, por shumĂ« u ka ngjallur neveri mendjemadhĂ«sia e kĂ«tyre individĂ«ve qĂ« duhet tĂ« ishin nga mĂ« kokulurit nĂ« vend sepse merren me problemet e vendit (nga ato ekonomike dhe sociale, kryesisht), fushat prej tĂ« cilave shqiptarĂ«t po e lĂ«nĂ« vendin. Me njĂ« thjeshtim tĂ« gjykimit, nĂ« kĂ«tĂ« kategori mendimi, po ministrat e tjerĂ«?! Nuk Ă«shtĂ« e nevojshme tĂ« hamendĂ«sosh se ç’bĂ«jnĂ« ministrat, sepse u dihen bĂ«mat, kurse SPAK ka nisur njĂ« inkursion, nga i cili tĂ« gjithĂ« shqiptarĂ«t, presin njĂ« lloj pĂ«rgjigje. Por ajo vonohet e vonohet.

Ndryshimet që Rama mëtoi në Asamblenë e PS-së (që për nga rëndësia mund të quhet aktiviteti kryesor i vendit) u fol për rrudhjen e parlamentit në 100 deputetë dhe shumë gjëra të tjera, kurse z. Berisha konfirmoi pak më përpara se po negociohet me PS. Se çfarë dihet. Marrëveshjet e tyre bëhen gjithnjë në kurriz të shqiptarëve, por jo të parimit dhe ndarjes së pushteteve. Pushtetet e tjera veç atij të Ekzekutivit në Shqipëri janë krejt inaktivë. Më keq akoma ato kontrolluese. I pamë së fundi në parlament dhe drojën sesi raportonin njëri pas tjetrit, por edhe pengesat.

ShqetĂ«simi mĂ« i madh Ă«shtĂ« struktura e re drejtuese e vendit, apo mĂ«nyra sesi Rama po mundohet tĂ« imponohet me fuqinĂ« e pamatĂ« tĂ« numrave pĂ«r ndryshimet kushtetuese. Ato kanĂ« nisur dhe janĂ« poshtĂ« rrogozit dhe, kur gjithĂ« shqiptarĂ«t presin ndryshime qĂ« do mundĂ«sonin zgjedhje fair dhe njĂ« reformĂ« territoriale tĂ« nevojshme, duket se pĂ«rpjekja Ă«shtĂ« qĂ« tĂ« strukturohet parlamenti pĂ«r interesa dhe me kĂ«tĂ« rast dhe pĂ«rjetĂ«sia e “Plakut” Berisha dhe “Rioshit” Rama qĂ« do tĂ« ngulmojnĂ« aty pĂ«r vendet nĂ« Senatin e njĂ« parlamenti qĂ« asnjĂ«herĂ« nuk u bĂ« pushteti i vĂ«rtetĂ« legjislativ i shqiptarĂ«ve. Duket se blloku ndaj DrejtĂ«sisĂ« do jetĂ« institucional dhe pĂ«rballja e dyshes Berisha-Rama qĂ« nuk njohin mĂ« asnjĂ« kanon demokratik do mbetet i qetĂ« me kinse debatet e tyre ajrore. TĂ« mos harrojmĂ« se kjo Ă«shtĂ« serioze ose si e thoshte mĂ« qartĂ« ‘ciniku’ Çërçill: “Politika nuk Ă«shtĂ« lojĂ«. ËshtĂ« njĂ« biznes serioz”. Dhe,  nĂ« kĂ«tĂ« biznes Berisha dhe Rama janĂ« tĂ« paparĂ«. Republika po cenohet lodhshĂ«m dhe shpatullat e saj po ulen nga dita nĂ« ditĂ« prej mungesĂ«s sĂ« respektit dhe goditjes sĂ« saj. KĂ«tĂ« e shikoje sot tek ai ministri i sotĂ«m, ndjekur nga bodygart-i qĂ« ulte kokĂ«n pĂ«r tĂ« mos u vĂ«rejtur nĂ« atĂ« gjendje, ku na ka katandisur tĂ« gjithĂ«ve biznesi i hidhur i politikĂ«s shqiptare nĂ« kurriz tĂ« RepublikĂ«s tonĂ« III. (Javanews)

 

The post Ferri, biznesi dhe Republika e Shqipërisë first appeared on JavaNews.al.

Populizmi ia doli në Shqipëri?!

✇Java News
By: Ben Andoni
29 October 2025 at 10:50

Nga Ben Andoni

Demokracia e ka ulur kokĂ«n prej kohĂ«sh nĂ« familjen e vendeve demokratike, kurse artikulimi i saj po bĂ«het patetik sepse edhe ata qĂ« janĂ« mĂ« tĂ« flakĂ«t pro saj, e kuptojnĂ« qartĂ« se sot Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« njĂ« realitet i hidhur, ndĂ«rsa Populizmi pĂ«rndryshe po merr terren dhe madje respekt. Filozofi Jan-Werner MĂŒller, pĂ«rmes librit “What is Populism” (ÇfarĂ« Ă«shtĂ« Populizmi”, e ka sqaruar Populizmin me njĂ« metaforĂ«: “Efekti i pĂ«rhershĂ«m nĂ« hije i demokracisĂ« pĂ«rfaqĂ«suese”.

Dallimet mĂ« tĂ« mĂ«dha mes DemokracisĂ« dhe Populizmit qĂ«ndrojnĂ« nĂ« faktin se Demokracia e respekton shumicĂ«n pĂ«rmes delegimit tĂ« pushtetit tek tĂ« zgjedhurit edhe pse aktet e kĂ«tyre tĂ« fundit shpesh s’janĂ« nĂ« pritshmĂ«ritĂ« e duhura, kurse Populizmi mĂ«ton se çdo veprim i qeverisĂ« qĂ« ka nĂ« thelb deklarata alla populiste nuk mund tĂ« kundĂ«rshtohet sepse “populli” ka vendosur. Ka sot PopulistĂ« qĂ« nuk fshihen mĂ«, kurse argumentet e tyre “tĂ« drejta” tĂ« lenĂ« pa tekst pĂ«r vĂ«rtetĂ«sinĂ« e hidhur, si edhe pĂ«r rrugĂ«n e paqĂ«ndrueshme qĂ« na pret. Bepe Grillo dhe Matteo Salvini nĂ« Itali nuk i tremben as mbrojtjes direkt tĂ« Populizmit: “UnĂ« them tĂ« vĂ«rtetĂ«n dhe ata mĂ« quajnĂ« fashist, racist, njĂ« populist tĂ« shĂ«mtuar, tĂ« ndyrĂ«, tĂ« keq, ksenofob”, thoshte nĂ« njĂ« intervistĂ« Salvini. RepublikanĂ«t nĂ« AmerikĂ« janĂ« mirĂ«filli tashmĂ« populistĂ« dhe pĂ«r kĂ«tĂ« nuk kanĂ« nevojĂ« fare tĂ« fshihen. Presidenti Trump nuk njeh mĂ« asnjĂ« kufi normal, sa i pĂ«rket pĂ«rballjes me demokracinĂ«. Korrupsioni dhe dekadenca e liberalizimit, pĂ«rfaqĂ«suar nga DemokratĂ«t e Biden, i dha bajagi karburantin e duhur. Timothy Snyder, historiani dhe publicisti amerikan, i cili apeloi shumĂ« trendin nĂ« kohĂ«n e Trump-1, e pĂ«rshkroi tĂ« gjithĂ« kĂ«tĂ« rrugĂ« tĂ« degradimit tĂ« DemokracisĂ« nĂ« 21 leksione tĂ« hapura, duke sqaruar se kjo kohĂ« po sjell hidhĂ«sinĂ« e viteve ’30, situata para kasaphanĂ«s sĂ« LuftĂ«s sĂ« DytĂ« tĂ« Madhe.

ShqipĂ«ria jonĂ« po e pĂ«rball Populizmin nĂ« çdo moment, qysh nga retorika e z. Rama sa i pĂ«rket mbĂ«shtetjes dhe shfrytĂ«zimit tĂ« zĂ«rit tĂ« masave dhe njĂ«soj sesi prej javĂ«sh pa fund Berisha po i drejtohet njerĂ«zve (nuk po trajtojmĂ« kohĂ«n kur ishte nĂ« pushtet). Dhe, ka njĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ« tĂ« hidhur kĂ«tu: Gjendja nĂ« ShqipĂ«ri Ă«shtĂ« problematike dhe ikja pakthim e njerĂ«zve po kthehet nĂ« traumatike. SĂ« fundmi, Berisha po shfrytĂ«zon gjetjet e ardhura prej raportit tĂ« vonuar tĂ« OSBE-ODHIR pĂ«r zgjedhjet e pĂ«rgjithshme, ku u evidentuan njĂ« mal problemesh. Vecc tĂ« tjerave, pasoja po sjell edhe problemin tjetĂ«r: Pak zĂ«ra tek PD-ja mund tĂ« artikulojnĂ« se koha e BerishĂ«s nĂ« krye tĂ« PD-sĂ« ka mbaruar, kur ai diskursin e vet e ka shkrirĂ« me shqetĂ«simin “popullor” tĂ« ndryshimit. Jo mĂ« kot, kundĂ«rshtarĂ«t mĂ« tĂ« mĂ«dhenj pĂ«rgjatĂ« viteve janĂ« kthyer gjithnjĂ«, kurse tĂ« sotmit e DemokratĂ«ve vazhdojnĂ« tĂ« thonĂ« se pa BerishĂ«n nĂ« krye nuk mundet! Tek kundĂ«rshtarĂ«t, PS-ja, kori Ă«shtĂ« i pandĂ«rprerĂ«: Kush fiton atij i takon tĂ« qĂ«ndrojĂ« nĂ« pushtet
Dhe, Rama i pĂ«rmbush tĂ« gjitha pritshmĂ«ritĂ« e strukturĂ«s partiake monolite dhe tĂ« bindur qĂ« ka ngritur dhe administratĂ«s, e cila Ă«shtĂ« kthyer nĂ« njĂ« armatĂ« heshtake qĂ« ia jep votat pĂ«r çdo gjĂ« tĂ« tij.

Teorikisht, Populizmi lidhet me njĂ« ideologji tĂ« sofistikuar qĂ« e ndan shoqĂ«rinĂ« nĂ« “njerĂ«zit e pastĂ«r” dhe “elitĂ«n e korruptuar”. Artikulimi i populistĂ«ve Ă«shtĂ« si gjithnjĂ«: Politika Ă«shtĂ« shprehje e vullnetit tĂ« pĂ«rgjithshĂ«m tĂ« popullit. NĂ« tĂ« gjitha aktivitetet dhe asambletĂ« me PS-nĂ«, Rama ka folur vetĂ«m me njĂ« populizĂ«m, i cili i bĂ«n gati inekzistente institucionet. Rama e nxorri me ndihmĂ«n e “shqetĂ«simit popullor” listĂ«n e burokratĂ«ve tĂ« niveleve tĂ« ndryshme qĂ« kanĂ« krijuar shqetĂ«sime dhe qĂ« pĂ«r shkak tĂ« vertikalitetit tĂ« pushtetit, njerĂ«zit i denoncojnĂ« direkt tek ai. Kryetari i qeverisĂ« duket se Ă«shtĂ« i kĂ«naqur qĂ« shqetĂ«simet shkojnĂ« direkt drejt tij dhe media Ă«shtĂ« shumĂ« e dhĂ«nĂ« pĂ«r shkak tĂ« efektit dhe klikimeve tĂ« tregojĂ« sesi shqetĂ«simet e tĂ« thjeshtĂ«ve i dĂ«gjon vetĂ«m Rama. AtĂ« qĂ« bĂ«ri nĂ« verĂ« me kĂ«rkesĂ«n (lexo urdhrat pĂ«r dorĂ«heqje) ishte e paparĂ«. Nga ana tjetĂ«r, dialogu dhe atributet nĂ« institucione, si edhe pĂ«rfshirja e ShoqĂ«risĂ« Civile nuk bĂ«n mĂ« punĂ«, sepse ato janĂ« pjesĂ« e elitave. ZĂ«rin e Popullit e ndih vetĂ«m Rama. NjĂ« paralelizĂ«m i frikshĂ«m deri me komunizmin. Paradoksalisht, Institucionet e liberal-demokracisĂ«, nuk janĂ« mĂ« tĂ« dobishme. Shto pastaj etiketimin e zakonshĂ«m qĂ« i pĂ«rcillet medias: Kazan. Pa asnjĂ« mĂ«dyshje: Populizmi nĂ« ShqipĂ«ri po e sfidon hidhur demokracinĂ« e brishtĂ« tĂ« vendit.

Në realitet, institucionet tek ne kanë pabesueshmëri dhe kjo nuk do shumë gjykim. Të  mendosh stoqet e dosjeve të Drejtësisë, problemet dhe korrupsionin e Kadastrës, problemet e punësimit, ato që lidhen me bizneset e vogla, e shumë të tjera, e kupton sesa vështirë është me autoritetet. Nuk është nevoja si shembull për krerët e socialistëve që po shkojnë si në procesion të SPAK-u, por më shumë se kaq shpërdorimi i institucioneve prej tyre, ku besimi mbetet në nivele fare të ulëta.

NdĂ«rkohĂ« pĂ«rçarja nĂ« vend qĂ« vjen qysh nga mungesa e besimit nĂ« parlament Ă«shtĂ« mĂ« shumĂ« se e hidhur. Retorika populiste: “Ne” dhe “ata” Ă«shtĂ« e qartĂ« kudo. PD nuk erdhi sĂ« fundmi te mitingu i UÇK-sĂ« nĂ« TiranĂ« vetĂ«m se iu duk se Rama krijoi tĂ« gjitha kushtet dhe do merrte protagonizmin, edhe pse ky i fundit nuk mori pjesĂ«. NjerĂ«zit e PS-sĂ« s’dalin pĂ«rballĂ« PD nĂ« asnjĂ« emision televiziv dhe nuk shfaqen madje as nĂ« debatet qĂ« kĂ«rkohen moralisht pĂ«r zgjedhje. Aq e hidhur Ă«shtĂ« kjo, saqĂ« duke shfrytĂ«zuar retorikĂ«n nacionaliste-populiste, PD-ja e DjathtĂ« shkon me Kurtin e VV sĂ« MajtĂ« vetĂ«m se ai shkon keq me RamĂ«n. Media, ku realiteti Ă«shtĂ« mĂ« i hidhur, shpesh manipulohet pĂ«r tĂ« pĂ«rhapur dezinformata, thjesht pĂ«r tĂ« amplifikuar emocionet e publikut dhe pĂ«r ta kontrolluar diskursin publik. Pakkujt i bĂ«n pĂ«rshtypje se po bllokohet rruga e ShqipĂ«risĂ« drejt Integrimit Evropian, pasi politikat populiste shpesh bien ndesh me vlerat dhe standardet e BE-sĂ«, e megjithatĂ« demokracia shqiptare e ka treguar se ka jashtĂ«zakonisht probleme. SĂ«rish, nĂ« ndihmĂ« na vjen filozofi gjerman Jan-Ëerner MĂŒller qĂ« nĂ« librin e tij e shpjegon shkuarjen drejt Populizmit me pak cinizĂ«m, tek “premtimet e papĂ«rmbushura tĂ« demokracisĂ«â€Â qĂ« “thjesht nuk mund tĂ« pĂ«rmbushen”. NdĂ«rsa e shpjegon edhe mĂ« mirĂ« teknologjinĂ« e mendimit tĂ« tyre: “ShumĂ« fitues populistĂ« vazhdojnĂ« tĂ« sillen si viktima; shumicat veprojnĂ« si pakica tĂ« keqtrajtuara.”. Kurse Popper, megjithĂ«se nuk i jetoi kĂ«to dy dekada ndryshimesh tĂ« mĂ«dha i pa ndryshe, gjithnjĂ« nĂ« kufi tĂ« çështjeve qĂ« trajtoi me Historicizmin: “Pse tĂ« gjitha kĂ«to filozofi shoqĂ«rore mbĂ«shtesin revoltĂ«n kundĂ«r qytetĂ«rimit? Dhe cili Ă«shtĂ« sekreti i popullaritetit tĂ« tyre? Pse tĂ«rheqin dhe joshin kaq shumĂ« intelektualĂ«? Jam i prirur tĂ« mendoj se arsyeja Ă«shtĂ« se ato shprehin njĂ« pakĂ«naqĂ«si tĂ« thellĂ« me njĂ« botĂ« qĂ« nuk i pĂ«rmbush dhe nuk mund t’i pĂ«rmbushĂ« idealet tona morale dhe Ă«ndrrat tona pĂ«r pĂ«rsosmĂ«ri
”. TĂ« gjithĂ« e shohin por nuk i ndalin dot PopulistĂ«t qĂ« dinĂ« mirĂ« si ta shfrytĂ«zojnĂ« zĂ«rin e popullit, pĂ«rmes karizmĂ«s sĂ« njerĂ«zve qĂ« e ngrenĂ« kĂ«tĂ« shqetĂ«sim, por asnjĂ«herĂ« duke e vendosur gishtin e fajit te vetja, fakt qĂ« nĂ« demokracinĂ« e vĂ«rtetĂ« ndodh rĂ«ndom me ndryshimet e shumicave. Ka dhe njĂ« anĂ« mĂ« tĂ« hidhur qĂ« edhe studimet qĂ« e tregojnĂ« fenomenin e populizimit po bien nĂ« vesh tĂ« shurdhĂ«r. NjĂ« punim nĂ« “American Economic Review” qĂ« analizoi performancĂ«n e 51 presidentĂ«ve dhe kryeministrave populistĂ« nga viti 1900 deri nĂ« vitin 2020 zbuloi se mesatarisht pas 15 vitesh, prodhimi i brendshĂ«m bruto pĂ«r frymĂ« tenton tĂ« jetĂ« 10% mĂ« i ulĂ«t nĂ« vendet e drejtuara nga udhĂ«heqĂ«s populistĂ« sesa nĂ« ekonomitĂ« e ngjashme me regjime mĂ« tĂ« zakonshme. “ShpĂ«rbĂ«rja ekonomike, rĂ«nia e stabilitetit makroekonomik dhe erozioni i institucioneve zakonisht shkojnĂ« krah pĂ«r krah me sundimin populist”, argumentojnĂ« autorĂ«t e punimit, Manuel Funke, Moritz Schularick dhe Christoph Trebesch, cituar nga “The Guardian”. Dihatja e Populizmit Ă«shtĂ« tani fare afĂ«r dhe duket se po ia del fare mirĂ«. (Homo Albanicus)

 

 

 

The post Populizmi ia doli në Shqipëri?! first appeared on JavaNews.al.

Apatia e turpit

✇Java News
By: Ben Andoni
20 October 2025 at 16:10

Nga Ben Andoni

MegjithĂ«se titulli nĂ« kĂ«tĂ« shkrim pĂ«rbĂ«het nga njĂ« togfjalĂ«sh, gjithsesi atĂ« mund ta marrĂ«sh shumĂ« mirĂ« edhe si kompozitĂ«. PĂ«r faktin se Ă«shtĂ« njĂ« term i vetĂ«m ndjesie, ku “apatia e turpit” tĂ« sjell ndĂ«rmend njĂ« gjendje bllokimi moral tĂ« qytetarit pĂ«rballĂ« njĂ« zhgĂ«njimi politik, ku ai gjendet realisht mes SkillĂ«s dhe KaribdĂ«s: As nuk i del dot nĂ« krah tĂ« vĂ«rtetĂ«s dhe as nuk e merr dot mundimin ta kundĂ«rshtojĂ« gĂ«njeshtrĂ«n. Rastet janĂ« tĂ« shumta, por gjendja ku jemi sot e konfirmon nĂ« çdo hap kĂ«tĂ« konstatim. PĂ«r t’u dukur ndryshe, zv\kryeministrja shqiptare Balluku do i drejtohej njĂ« auditori qĂ« lidhej me investimet turke: “Arsyet pse njĂ« sipĂ«rmarrje turke duhet tĂ« vijĂ« tĂ« investojĂ« nĂ« ShqipĂ«ri
 nuk kanĂ« ndryshuar shumĂ« nga arsyet pse Bajaziti, Murati, Mehmeti, Fatihu, donin tĂ« instaloheshin nĂ« ShqipĂ«ri”, tha disa ditĂ« mĂ« parĂ« zyrtarja e lartĂ«, duke shkĂ«rbyer historinĂ« nĂ« formĂ«n mĂ« tĂ« shĂ«mtuar. AtĂ« qĂ« filmat turq po e bĂ«jnĂ« mĂ« sĂ« miri nĂ« fakt nĂ« interesin e tyre dhe kundĂ«r narrativave tĂ« vĂ«rteta historike. Kryeministri Rama shkoi diçka mĂ« shumĂ« nĂ« atĂ« qĂ« lidhet me risinĂ« e tij nĂ« Ekzekutiv, duke realizuar ekzistencĂ«n e njĂ« ministre algoritĂ«m. “Diella” me kostum kombĂ«tar u bĂ« lajm nĂ« tĂ« gjitha mediat ndĂ«rkombĂ«tare qĂ« e kundruan si eksperiment nĂ« vendin ku korrupsioni ka qytetari absolute. PavarĂ«sisht mosnjohjes sĂ« kushtetutĂ«s sonĂ«, pakkush prej tyre theksoi se: koncepti i njĂ« ‘ministri tĂ« inteligjencĂ«s artificiale’ nuk ka ndonjĂ« bazĂ« nĂ« KushtetutĂ«n e ShqipĂ«risĂ«. GjĂ« qĂ« do tĂ« thotĂ« se çfarĂ«do risie qĂ« tĂ« sjellĂ«sh dhe madje edhe tĂ« bĂ«hesh lajm, kjo nuk e zhbĂ«n dot faktin se ende nĂ« vitin 2025: Termi “ministĂ«r\re” Ă«shtĂ« i lidhur me ekzistencĂ«n e njĂ« personi fizik dhe kuptohet atributet qĂ« rrjedhin nga ky fakt. Ta bĂ«sh kĂ«tĂ« nĂ« njĂ« vend me probleme tĂ« pafundme tĂ« pronĂ«s qĂ« ka pjellĂ« mijĂ«ra viktima; me njĂ« mishmash tĂ« ngatĂ«rruar formalizmash tĂ« administratĂ«s sĂ« fryrĂ« dhe tĂ« kesh “Zero” reagime atĂ«herĂ« ShqipĂ«ria jonĂ« Ă«shtĂ« brenda konceptit tĂ« “ApatisĂ« sĂ« turpit”. Kjo ndjesi tĂ« vjen e hidhur edhe kur kujton se njerĂ«zit qĂ« dikur e anatemonin LuftĂ«n nĂ« KosovĂ« dhe bĂ«nin kontrabandĂ« nĂ« kurriz tĂ« tĂ« dĂ«mtuarve, si nĂ« rastin e BerishĂ«s dhe bashkĂ«punĂ«torĂ«ve tĂ« tij, tashmĂ« bĂ«jnĂ« patriotin. Teksa njĂ« lukuni e tĂ«rĂ« servilĂ«sh derdhen pa fund nĂ« mbrojtje tĂ« narracioneve tĂ« shĂ«mtuara tĂ« PD-sĂ«, pĂ«r fat tĂ« keq publiku shqiptar ka humbur busullĂ«n drejt sĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«s, ashtu si pĂ«r hir tĂ« konjukturave nuk mund ta mohojĂ« dot haptazi gĂ«njeshtrĂ«n. Lista e shembujve nuk do tĂ« dilte pĂ«r njĂ« artikull tĂ« tillĂ«, ku do tĂ« duhej qe pena e pĂ«rgatitjes sĂ« njĂ« studimi tĂ« filozofit dhe e sociologut tĂ« bashkoheshin pĂ«r ta rrĂ«fyer kĂ«tĂ« paradoks qĂ« po e mbyt demokracinĂ« tonĂ« nĂ« çdo hap. A duhet bĂ«rĂ« fajtor shqiptari i thjeshtĂ« dhe i zakonshĂ«m?! NĂ« asnjĂ« mĂ«nyrĂ« jo. Edhe pse tribunat, kryesitĂ«, mundĂ«sitĂ«, punĂ«t e mira i marrin nĂ« njĂ« masĂ« tĂ« madhe tĂ« pazotĂ«t dhe kameleonĂ«t. Ka njĂ« pĂ«rcaktim shumĂ« intelektual Fisnik Halimi, sociologu kosovar, lidhur me termin nĂ« fjalĂ«: “Apatia e turpit Ă«shtĂ« kur qytetari nuk e humb idealin, por e fsheh atĂ« nga frika se do tĂ« quhet naiv.”

PĂ«r t’i dhĂ«nĂ« qytetari kĂ«tij termi po mbĂ«shtetemi disi nĂ« artin viziv. ArtistĂ«t kanĂ« mundur ta zbĂ«rthejnĂ« pĂ«rmes metaforave. Me njĂ« metaforĂ« gati tĂ« tillĂ«, artisti belg Paul Delvaux realizoi veprĂ«n e tij “La VĂ©nus endormie” (1944) gati nĂ« fund tĂ« LuftĂ«s sĂ« DytĂ« BotĂ«rore, kur Brukseli ende bombardohej ashpĂ«rsisht. NĂ« kĂ«tĂ« tablo, Venusin e kundrojnĂ« qenie tĂ« trishtuara nĂ« sheshin e njĂ« qyteti klasik. “Nga njĂ«ra anĂ«, ekziston njĂ« trup femĂ«ror i zhveshur dhe i paturp Venusi, qĂ« prehet i qetĂ«. Dhe nga ana tjetĂ«r, ekziston vdekja, zakonet viktoriane tĂ« veshura me tĂ« zeza sikur tĂ« ishin nĂ« zi, lutje si tĂ« Furieve tĂ« dhĂ«na nga gra tĂ« tjera nudo, si dhe ndĂ«rtesa tĂ« zbrazĂ«ta qĂ« i sugjerojnĂ« shikuesit se ato dikur pĂ«rmbanin gjallĂ«rinĂ« e aktivitetit dhe politikĂ«s. Imazhet tĂ« sjellin nĂ« mendje kĂ«rcĂ«nimin, ngecjen dhe mundĂ«sinĂ«. RrĂ«fimet qĂ« njerĂ«zit tregojnĂ« sot rĂ«ndom pĂ«r politikĂ«n demokratike janĂ« pothuaj e njĂ«jta gjĂ«â€, shkruante sociologia Jill Locke gati njĂ« dekadĂ« mĂ« parĂ« nĂ« artikullin “Democracy and the Death of Shame-Examining the politics of shame’s alleged decline” (“Demokracia dhe Vdekja e Turpit – Duke shqyrtuar politikĂ«n e rĂ«nies sĂ« supozuar tĂ« turpit”).

Demokracia sot në Shqipëri nuk po vuan thjesht nga arroganca e politikës dhe urrejtja e të pazotëve që janë mediumi me të cilin sot drejtohet në formë të centralizuar nga sipër, por edhe nga fakti i pamundësisë së publikut të dëgjohet. Vetëm se e ngriti zërin orët e fundit një avokat për provat, duke bërë punën e tij me mbrojtjen e klientit, është ndaluar fizikisht!! Një pjesë e banorëve në lagjet e kryeqytetit nuk e gjenin të drejtën e tyre për shtëpitë që do iu prisheshin me të padrejtë, me preteks tërmetin, edhe kur apeluan dhe provuan të kundërtën. Nuk po flasim për drejtorët e bashkisë që tenderonin firmat e tyre. E pamundur që të apelohet të zyrtarët e sotëm të administratës Rama që kryeqyteti ka në disa lagje më pak orë ujë se gishtat e një dore (!), ashtu si është e pamundur që tiranasi i thjeshtë ta ngrejë zërin dhe të thotë: Mjaft e kafshuat me kulla perimetrin e Parkut të Liqenit Artificial! Mjafti publik nuk arrin në veshët e pushtetarëve. Nëse guxon ta ngresh zërin sepse do të kesh përballë, zyrtarin e radhës që me ndihmën e power point dhe lloj-lloj programesh kompjuterike të të tregojë se Parku është rritur dhe se qytetari kryeqytetas ka shumë më tepër metra katror gjelbërim se paraardhësit e tij. Paçka se e kundërta duket edhe me sy të lirë. Kjo na bën naivë, për të mos thënë të trullosur para një gjendje që nuk e ndryshojmë dot. Nuk e ndryshon dot sepse e di që drejtori i radhës që do vij në aksh institucion me paturpësi, paaftësi dhe pa formimin e duhur, qoftë edhe me ndihmën dhe të kolegëve të nënshtruar dhe konjukturalë, të të shkatërrojë dhe madje të të përqeshë pas kurrizit. Rasti i RTSH-së, mes të tjerave, është i qartë në muajt e fundit. Shembujt janë të pafundmë, por shqiptari i thjeshtë është i bllokuar moralisht, nuk e mbron dot të vërtetën, nuk e kundërshton dot më të padrejtën (eufemizëm i gënjeshtrës) që tashmë ka marrë lloj-lloj formash.

NĂ« fakt lidhur me kontekstin e demokracisĂ«, apatia Ă«shtĂ« jo thjesht e dĂ«mshme por shkatĂ«rruese. Ndaj, Monteskie, ky Nostradamus i demokracisĂ«, porositi nga thellĂ«sitĂ« e kohĂ«rave (Shekulli XVIII) “tirania e njĂ« princi nĂ« njĂ« oligarki nuk Ă«shtĂ« aq e rrezikshme pĂ«r mirĂ«qenien publike sa apatia e njĂ« qytetari nĂ« njĂ« demokraci”. Demokracia e re shqiptare e ka vĂ«nĂ« nĂ« gjumĂ« qytetarin, por mbi tĂ« gjitha ka dĂ«rrmuar kuptimin e turpit. Ky i fundit s’ështĂ« “
mĂ« njĂ« skenar shoqĂ«ror, largimi nga i cili shkakton njĂ« sĂ«rĂ« ndjenjash negative pĂ«r veten – ndjenja qĂ« shumica e njerĂ«zve kĂ«rkojnĂ« t’i shmangin. ËshtĂ« gjithashtu trupor – ndihet si skuqje nĂ« fytyrĂ« dhe dhimbje nĂ« stomak. ËshtĂ« sot shumĂ« mĂ« e thellĂ« dhe mĂ« vetĂ«-shkatĂ«rruese sesa sikleti, skuqja kalimtare qĂ« ndodh kur dikush bĂ«n diçka (qĂ«llimisht ose aksidentalisht) jashtĂ« pritjeve tĂ« caktuara shoqĂ«rore”, shkruan sociologia Locke. Po turpi tek ne e ka humbur vĂ«rtetĂ« kuptimin, sepse ai qĂ« e bĂ«n nuk skuqet dhe nuk zverdhet, madje stomaku i punon mirĂ«, sepse fiton dhe ushqehet shumĂ« mĂ« mirĂ« se njĂ« pĂ«rqindje jo e vogĂ«l e shqiptarĂ«ve qĂ« jetojnĂ« nĂ« varfĂ«ri. GĂ«njeshtrĂ«n e beson vetĂ« “i forti” dhe i jep jetĂ« shteti qĂ« e mbron me mekanizmat e tij. Si nĂ« rastin e egĂ«rsisĂ« ndaj avokatit, justifikimit tĂ« ndĂ«rtuesve tĂ« paligjshĂ«m qĂ« janĂ« kudo dhe arrogancĂ«s. Shqiptari i thjeshtĂ« nuk i del dot mĂ« pĂ«rballĂ« gĂ«njeshtrĂ«s, ashtu si nuk e mbron dot mĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«n.

Si epilog, dikush qĂ« ka mundĂ«si mund ta ndjejĂ« kĂ«tĂ« metaforĂ« tek piktura e Delvaux, e cila tashmĂ« gjendet e ruajtur nĂ« koleksionin e Tate nĂ« LondĂ«r prej vitit 1957, si kujtesĂ« pĂ«r udhĂ«n ku po na çon pa kthim “Apatia e Turpit”. (Homo Albanicus)

 

The post Apatia e turpit first appeared on JavaNews.al.

Lufta e DytĂ« s’ka mbaruar ende nĂ« ShqipĂ«ri

✇Java News
By: Ben Andoni
16 October 2025 at 19:16

Nga Ben Andoni

Ka disa filma dhe libra artistikĂ« qĂ« pĂ«rshkruajnĂ« personazhe, tĂ« cilĂ«t kujtonin se luftĂ«rat s’kishin mbaruar dhe vazhdonin tĂ« bĂ«nin rezistencĂ«n e tyre. PĂ«r LuftĂ«n e DytĂ« BotĂ«rore ka pasur histori tĂ« tilla. Arti modern e ka njĂ« mundĂ«si tĂ« tillĂ« dhe e shfrytĂ«zon sa mĂ« mirĂ« pĂ«r paradokset e jetĂ«s, por edhe historinĂ« e vetmitarĂ«ve tĂ« pĂ«rbetuar ndaj qĂ«llimit. Pak a shumĂ«, kjo po ndodh sot tek ne, me personazhet e politikĂ«s qĂ« veç sherrit tĂ« zakonshĂ«m, tĂ« dhurojnĂ« paradokse dhe groteske deri qesharake ndaj qĂ«llimit pĂ«r tĂ« qĂ«ndruar tĂ« ndarĂ«. Siç po ndodh me sherrin pĂ«r tubimin e fundit tĂ« UÇK dhe protagonizmin fals tĂ« politikanĂ«ve, kĂ«tej e matanĂ« kufirit.

Ndarja e politikĂ«s shqiptare Ă«shtĂ« qesharake, porse ajo qĂ« kanĂ« bĂ«rĂ« nĂ« orĂ«t e fundit me pjesĂ«marrjen nĂ« tubimin e UÇK-sĂ« ka qenĂ« tragjike. KurrĂ« nuk kemi treguar ndarje kaq tĂ« madhe brenda vendit dhe me KosovĂ«n. NĂ« kĂ«tĂ« tĂ« fundit, njĂ« dorĂ« bajagi tĂ« madhe i ka dhĂ«nĂ« dhe kryeministri nĂ« detyrĂ« i KosovĂ«s Albin Kurti qĂ« ia ka pĂ«rveshur kryeministrit Rama nĂ« formĂ«n mĂ« tĂ« pamenduar, duke marrĂ« kuptohet edhe reagimin e hidhur tĂ« kolegut shqiptar. Ndarja jonĂ« s’ështĂ« mĂ« konstatim por e dukshme, e thartĂ« dhe e neveritshme. Edhe mĂ« e paimagjinueshĂ«m Ă«shtĂ« mospjesĂ«marrja e opozitĂ«s shqiptare, duke ia veshur kĂ«tĂ« akt mungese protagonizmit tĂ« RamĂ«s! SĂ«rish, kjo ndarje pĂ«r kĂ«tĂ« moment kaq shumĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ« pĂ«r shqiptarĂ«t ka treguar diferencat e qĂ«ndrimeve politike por mbi tĂ« gjitha mungesĂ«n e paimagjinueshme tĂ« arsyes mes nesh. Edhe pse organizatorĂ«t e UÇK-sĂ« e kanĂ« marrĂ« pĂ«rsipĂ«r vetĂ« tĂ« gjithĂ« organizimin, kurse shteti shqiptar ka bĂ«rĂ« tĂ« gjithĂ« lehtĂ«simet e duhura qĂ« tubimi tĂ« ketĂ« karakter sa mĂ« masiv, ndarjet vazhdojnĂ« njĂ«soj. Besimi ka fluturuar prej kohĂ«sh mes TiranĂ«s e PrishtinĂ«s zyrtare.

NdĂ«rkohĂ«, pĂ«r njerĂ«zit e thjeshtĂ« kjo ndarje Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« e lodhshme dhe nga ana tjetĂ«r bajate, duke na kthyer shumĂ« e shumĂ« pas nĂ« kohĂ«n e anti-fashizmit. Lufta e DytĂ« Ă«shtĂ« njĂ« kapitull ende i pambyllur pĂ«r historinĂ« shqiptare. Themi e tillĂ« sepse politika jonĂ« bashkĂ«kohore Ă«shtĂ« e ndarĂ« sa i pĂ«rket vlerave dhe anti-vlerave tĂ« saj, karakterit dhe pĂ«rfshirjes. Edhe sot, çfarĂ«do qĂ« bĂ«n e Majta, e cila pĂ«rfaqĂ«sohet zyrtarisht nga Partia Socialiste (qĂ« mbart trashĂ«giminĂ« e PPSH-sĂ« dhe peripecitĂ« e transformimit) dhe pak tĂ« tjera, e ngre por kur Ă«shtĂ« puna pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« nderimet e duhura struket. Frika nga zhurma e kinse tĂ« DjathtĂ«s, e cila nĂ« shumĂ« raste, duket si njĂ« vazhduese e PPSH-sĂ« Ă«shtĂ« e dukshme, kurse fitorja e antifashizmit i bĂ«n tĂ« dyja palĂ«t me zĂ«rat e zbehur. Deri mĂ« tani dhe pas kalimit tĂ« provĂ«s sĂ« madhe tĂ« KonferencĂ«s sĂ« Paqes 1946, ShqipĂ«ria arriti qĂ« tĂ« ishte nĂ« kampin antifashist.  “Skema politike e ShqipĂ«risĂ« gjatĂ« LuftĂ«s sĂ« DytĂ« BotĂ«rore pati ngjashmĂ«ri me skemĂ«n politike qĂ« u krijua nĂ« arenĂ«n ndĂ«rkombĂ«tare. .. NĂ« ato vite tĂ« pĂ«rgjakshme, edhe ShqipĂ«ria ishte ndarĂ« nĂ« dy rreshtime opozitare tĂ« ngjashme. Nga njĂ«ra anĂ«, qĂ«ndronin qeveritarĂ«t kolaboracionistĂ«, tĂ« cilĂ«t hynĂ« nĂ« shĂ«rbim tĂ« agresorĂ«ve nazifashistĂ« dhe pĂ«r pasojĂ«, e pĂ«rfshinĂ« ShqipĂ«rinĂ« formalisht nĂ« bllokun e tyre. Nga ana tjetĂ«r, u radhitĂ«n forcat patriotike shqiptare, tĂ« cilave u takonte detyra tĂ« luftonin pĂ«r pavarĂ«sinĂ« e vendit”, shkruan Prof. Kristo FrashĂ«ri nĂ« njĂ« artikull kushtuar luftĂ«s. Po sot? Nuk ka pĂ«rgjigje, vetĂ«m ndarje dhe boshĂ«si dhe si gjithnjĂ« merr zjarr nĂ« rastet, kur shqiptarĂ«t duhet tĂ« tregojnĂ« se janĂ« njĂ« dhe tĂ« vetĂ«m, si nĂ« kĂ«tĂ« tĂ« 17 tetorit 2025 nĂ« kryeqytet. NdĂ«rkohĂ«, pĂ«r tĂ« treguar sesa paradoksalĂ« jemi, kemi treguar se Lufta e DytĂ« ende nuk ka mbaruar mes nesh, por kuptohet me personazhe dhe protagonistĂ« tĂ« tjerĂ«, po aq groteskĂ« dhe idhnakĂ« sa paraardhĂ«sit e tyre, kur vjen puna pĂ«r ShqipĂ«rinĂ«.

Ndaj, ata personazhet qĂ« vazhdonin ende luftĂ«n, kur ajo kishte mbaruar, shpesh duken me mĂ« shumĂ« karakter
se politikanĂ«t tanĂ«.  (Javanews)

The post Lufta e DytĂ« s’ka mbaruar ende nĂ« ShqipĂ«ri first appeared on JavaNews.al.

Kujdes kur qesh pushteti!

✇Java News
By: Ben Andoni
15 October 2025 at 11:48

 

Nga Ben Andoni

GjĂ«ja qĂ« prekim dhe ndjejmĂ« shpesh nĂ« qeverisjen tonĂ« tĂ« viteve tĂ« fundit Ă«shtĂ« e qeshura e pushtetarĂ«ve.  Dalin tĂ« qeshur nga SPAK-u, ashtu si dalin tĂ« buzĂ«qeshur nga njĂ« aktivitet ose konferencĂ« ku flitet pĂ«r çështje tĂ« ndĂ«rlikuara ekonomike, e me po aq patos dhe me sytĂ« e rendura nĂ« horizonte na pĂ«rshfaqen ku flasin pĂ«r politikĂ«n. Ish-kryeministri Berisha buzĂ«qesh edhe kur thotĂ« ose artikulon gjĂ«nĂ« mĂ« tĂ« hidhur, ndjekur me ngazĂ«llim nga deputetĂ«t dhe militantĂ«t e vet te PD-ja; njĂ«soj tek PS-ja, ku e qeshura e RamĂ«s Ă«shtĂ« e pranishme nga Tirana dhe madje e deri nĂ« çdo samit apo panel ndĂ«rkombĂ«tar, ku kryeministri shqiptar beson se me humor dhe me fuqinĂ« e groteskut mund tĂ« shpjegojĂ« kohĂ«n tonĂ«. Pastaj, shkĂ«mben batuta me kryeministra qĂ« qeshin me shpirt, ndĂ«rron gazin me qytetarĂ« dhe fshatarĂ« dhe duket se nĂ« vendin tonĂ« rregulli, paqĂ«sia, demokracia e funksionimit tĂ« pushtetit dhe normaliteti mbizotĂ«rojnĂ« kudo nĂ« njĂ« parajsĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ« mbi tokĂ«. Ministrat e RamĂ«s gati e imitojnĂ« nĂ« formĂ«n mĂ« skajore tĂ« qeshurĂ«n dhe patosin e tij, derisa kthehen nĂ« ferrin e kritikave dhe heshtjen para autoritetit kryeministror nĂ« mbledhjet dhe asambletĂ« partiake, ku shndĂ«rrohen shpesh nĂ« numĂ«rorĂ« tĂ« heshtur. Duket se pak e shohin honin qĂ« po hapet tashmĂ« nĂ« kĂ«mbĂ«t tona nga mungesa e demokracisĂ«, pĂ«rçudnimi i saj dhe nga njĂ« jetĂ« krejt e pa qĂ«llime. Presidenti Makron qĂ« po kalon nĂ« njĂ« situatĂ« tejet tĂ« rĂ«ndĂ« nĂ« vendin e tij, ishte deridiku pragmatist, pak kohĂ« mĂ« parĂ« kur artikuloi se: “Nuk duhet tĂ« jemi naivĂ«. Brenda po kthehemi kundĂ«r vetes. DyshojmĂ« nĂ« demokracinĂ« tonë  Shohim kudo se diçka po i ndodh strukturĂ«s sonĂ« demokratike. Debati demokratik po shndĂ«rrohet nĂ« njĂ« debat urrejtjeje”. Si dy pika uji e thĂ«nĂ« edhe pĂ«r vende si yni, ku urrejtja dhe kotĂ«sia kanĂ« zĂ«vendĂ«suar tashmĂ« gjithçka.

Në fakt, e qeshura i ka braktisur prej kohësh shqiptarët e thjeshtë, paçka se gjithnjë e më shumë ajo është shndërruar në një syresh të hidhur dhe bëhet për paradokset e pafundme që shoqërojnë përditmërinë tonë. Mosbesimi, hidhësira, mos gjetja e përgjigjeve për çështje gati normale dhe pakënaqësia e kanë bërë shtetin tonë jo vetëm të mos funksionojë nga ana politike por të mbarset me problemet të pazgjidhshme sociale. Shikimi i realitetit është i hidhur: Numri i studentëve në Arsimin e Lartë po rrudhet në formë gati drastike për ccdo vit. Nga rreth 117 mijë studentë në vitin 2016, në vitin 2024 numri ka rënë në rreth 86.900 syresh, duke e paraqitur hapur tranzicionin demografik të vendit bashkë me rënien e lindjeve dhe emigracionin e lartë të të rinjve (Monitor, 2025). INSTAT-it edhe pse mund të druhesh nga besueshmëria, tregon se: rënia neto e popullsisë së Shqipërisë më 1 janar 2025 krahasuar me një vit më parë ishte 1.2 për qind apo minus 29 mijë persona, duke i zbritur shqiptarët në numrin e 2.3 milionë banorëve.

Dhe, ata qĂ« e njohin ShqipĂ«rinĂ« nĂ« funksionimin e saj e dinĂ« mirĂ« sesa Ă«shtĂ« shtuar varfĂ«ria, sesi jeton shqiptari nĂ« skajet e vendit ose makar dhe pak kilometra larg qendrĂ«s sĂ« TiranĂ«s; si politikat sociale janĂ« pa ndikim; kurse boshllĂ«ku ekonomik dhe financiar Ă«shtĂ« rritur ndĂ«rsa politikat janĂ« nĂ« favor tĂ« pasunarĂ«ve dhe investitorĂ«ve strategjikĂ«. Tmerri i shifrave qĂ« raportohen nga ana e ekonomisĂ« kriminale, por edhe e tĂ« dhĂ«nave tĂ« tjera e bĂ«n gati tĂ« lodhshme betejĂ«n me paranĂ« informale ardhur nga droga dhe fenomenet e tjera. DrejtĂ«sia po bĂ«het njĂ« kapitull tejet zhgĂ«njyes me malin e dosjeve tĂ« mbartura dhe cilĂ«sinĂ« e gjykimit. Shtresa e mesme lufton me njĂ« intensitet tĂ« madh pĂ«r tĂ« mbajtur standardet mĂ« normale tĂ« jetĂ«s, ekuilibrin nĂ« pasigurinĂ« e punĂ«simit dhe kujdesin ndaj politikave tĂ« administratĂ«s (lexo pĂ«rshtatshmĂ«rinĂ« me shefat). NĂ« kĂ«tĂ« qerthull, ku mungon qĂ« nga meritokracia e deri te normat bazĂ« tĂ« moralit, e vetmja gjĂ« qĂ« ka mbetur Ă«shtĂ« kujdesi tĂ« jesh politikisht korrekt dhe tĂ« mos kalosh hijen e NjĂ«shit. ËshtĂ« njĂ« kategorizim simbolik qĂ« vjen qysh nga i pari i vendit me tĂ« cilĂ«n identifikohet kryeministri dhe vazhdon me NjĂ«-shat e tjerĂ« (mĂ« tĂ« vegjĂ«l nĂ« peshĂ«) administratorĂ«t e tjerĂ« tĂ« shtetit, vartĂ«s tĂ« tij, tĂ« cilĂ«t ndjekin po tĂ« njĂ«jtĂ«n politikĂ« me vartĂ«sit, qĂ« u pĂ«rcjell atyre Rama. Gjithçka Ă«shtĂ« e centralizuar dhe e kontrolluar.

E vetmja gjë që ka mbetur në kohën tonë është të qeshësh. Por edhe ajo ndjenjë, jo pak herë të mbetet në grykë, pasi parimet demokratike tani konceptohen si çështje abstrakte. Dhe, duke marrë shembullin e vendit tonë: parimi se demokracia është forma e qeverisjes më e përshtatshme është bërë gati e pakuptueshme përballë parregullsisë ku hasen shqiptarët në çdo ditë dhe ku ofendimi, vrasja, mosrespekti për karrierën, mungesën e etikës, hatëret, informaliteti po kthehen në normë, ndërsa hapësira e pastër publike po bëhet më e hidhur dhe mbushur me një egërsi të pallogjikshme.

Viti 2025 ishte llogaritur si cak nga Komisioni Evropian për pranimin e Ballkanit Perëndimor në BE, por sot Shqipëria dhe vendet tjera përfshirë Malin e Zi dhe Serbinë gjenden ende larg, paçka targetit të ri që përfshin vitin 2030.

Kjo tĂ« bĂ«n tĂ« qeshĂ«sh me premtimet e politikanĂ«ve dhe kjo ndjenjĂ« po ndodh shpesh tek ne dhe jo vetĂ«m nĂ« pak dromcat e humorit, por duket se nĂ« ShqipĂ«ri Ă«shtĂ« pĂ«rmirĂ«suar humori pĂ«r ti ikur kĂ«tij stresi, qĂ« pĂ«r fat mund tĂ« futet deri nĂ« hulli shkencore. Fusha e neuroshkencĂ«s dhe psikiatrisĂ« pĂ«rcakton dy fusha tĂ« mekanizmave mbrojtĂ«s tĂ« pavullnetshĂ«m si “mbrojtje tĂ« maturuara” dhe mbrojtje “tĂ« pamaturuara”. Humori dhe sublimimi pĂ«rfshihen nĂ« kategorinĂ« e mbrojtjes sĂ« maturuar, ndĂ«rsa vetĂ«gjymtimi, hipokondria dhe sjellja neurotike janĂ« nĂ« kategorinĂ« e pamaturuar. Mark Twain e shprehte mĂ« bukur dhe mĂ« me besim paçka se shpesh u zhgĂ«njye nĂ« tĂ« gjallĂ«: “Raca njerĂ«zore ka njĂ« armĂ« vĂ«rtet efektive, dhe ajo Ă«shtĂ« e qeshura”. Por kur vjen nga populli ajo duket vĂ«rtetĂ« e hidhur. Ndaj pĂ«r pushtetin, mekanizmat e tij tĂ« korrupsionit ka gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ« simbolika, ashtu si pĂ«r Ministrat dhe vetĂ« liderĂ«t e lartĂ« politikĂ«, ku Rama dhe Berisha tashmĂ« janĂ« nĂ« garĂ« pĂ«r llojshmĂ«rinĂ« e epiteteve qĂ« u mvishen prej njerĂ«zve. “E qeshura, nĂ«se shprehet saktĂ« mund tĂ« bĂ«het varri i atyre qĂ« kanĂ« pushtetin. Sidomos nĂ«se ata pĂ«rpiqen tĂ« shkatĂ«rrojnĂ« njerĂ«zit qĂ« e prodhojnĂ« tĂ« qeshurĂ«n”, shprehej Dario Fo nĂ« njĂ« intervistĂ« jetĂ«sore qĂ« e bĂ«ri dikur me gazetarin e ndjerĂ« grek Anteos Hrisostomidhis. E bukur por e vĂ«shtirĂ« sepse koha na ka treguar se viktima e parĂ« Ă«shtĂ« bash ai qĂ« satirizon, i cili tenton tĂ« thyejĂ« format konformiste tĂ« jetĂ«s
NĂ« kĂ«tĂ« rast shqiptari i thjeshtĂ«. NĂ« rastin e ShqipĂ«risĂ«, duhet tĂ« kujtosh atĂ« qĂ« Fo-sĂ« nuk i kujtohej referuesi: “Kujdes kur qesh pushteti, se tĂ« tregon dhĂ«mbĂ«t me tĂ« cilĂ«t do tĂ« shqyejĂ«â€. E hidhur dhe e pĂ«rballtĂ«, por e vĂ«rtetĂ« edhe pĂ«r ShqipĂ«rinĂ« e vitit 2025. Dhe, mĂ« gjerĂ«. (Homo Albanicus)

 

The post Kujdes kur qesh pushteti! first appeared on JavaNews.al.

Pse kanë frikë nga PD-ja të zbresin në bazë?!

✇Java News
By: Ben Andoni
11 October 2025 at 20:20

Nga Ben Andoni

Pas kandidaturĂ«s qĂ« do tĂ« mbĂ«shtetet nga ana e PD-sĂ« tĂ« aktorit Binaj si mĂ«tonjĂ«s i vendit tĂ« kryebashkiakut tĂ« TiranĂ«s edhe kandidaturat e tjera nĂ« rrethe duken zhgĂ«njyese. Jo sepse ata nuk e duan ndryshimin, jo se nuk i duan qytetet e tyre, por staturat pĂ«r tĂ« marrĂ« kĂ«to detyra duhet tĂ« kishin mentalitet dhe mendĂ«si ndryshimi. TĂ« paktĂ«n baza e ka larg kĂ«tĂ« ndjesi. KĂ«tĂ« mund ta provoj çdokush nga PD po t’i kontaktoj gjerĂ«sisht dhe tĂ« ulet me ta.

NĂ« pak ditĂ«t qĂ« kanĂ« mbetur nga zgjedhjet e pjesshme, ndryshimi vĂ«rtetĂ« nuk Ă«shtĂ« aq shumĂ« i mundshĂ«m, por mentaliteti po. Kjo po i kĂ«rkohet PD-sĂ«, prej javĂ«sh, muajsh, vitesh. Por ndryshimi nuk po ndodh. Dhe, kandidaturat e tyre nuk ngjallin. NjerĂ«zit e PD-sĂ«, aristokracia (kĂ«shtu janĂ« bĂ«rĂ« ata qĂ« rrinĂ« vetĂ«m afĂ«r selisĂ« dhe tjerrin biseda pa sens, pa ide dhe mbi tĂ« gjitha pa impenjimin e ndryshimit) janĂ« periferikĂ« pĂ«r njerĂ«zit qĂ« mezi mbijetojnĂ« dhe po pĂ«rpiqen deri nĂ« fashat moshore mĂ« tĂ« mĂ«dha pĂ«r tĂ« ikur nga vendi. Pjesa mĂ« e madhe e shqiptarĂ«ve jo thjesht po humbim shpresĂ«n, por edhe aftĂ«sinĂ« pĂ«r tĂ« perceptuar ndonjĂ« ndryshim
qoftĂ« dhe nga kahet e tyre politike. Nga qeveria qĂ« vepron me shumĂ« efikasitet me sistemin e patronazhistĂ«ve dhe pĂ«rdorimin e çdo gjĂ«je pĂ«r fitores pĂ«r zgjedhje (por tek e fundit nuk Ă«shtĂ« ky qĂ«llimi i çdo partie!), ndĂ«rsa PD e qendrĂ«s me njĂ« qetĂ«si apostolike dhe mungesĂ« reale pĂ«rpjekjesh pĂ«r ndryshimin. Baza e ka humbur çdo ndjesi tĂ« PD-sĂ« ose aristokracisĂ« sĂ« saj, sepse kĂ«ta tĂ« fundit e njohin gjithnjĂ« e mĂ« pak bazĂ«n, njerĂ«zit e saj tĂ« spikatur nĂ« terren, por mĂ« shumĂ« se çdo gjĂ« tjetĂ«r mendĂ«sinĂ«. Ky Ă«shtĂ« problemi i vĂ«rtetĂ« i PD-sĂ« dhe jo akrobacitĂ« qĂ« bĂ«hen sot pĂ«r emrat. PĂ«rderisa qendra nuk bĂ«n asnjĂ« analizĂ«, pĂ«rderisa nuk i bĂ«n mĂ« pĂ«rshtypje humbja, PD-ja nuk ka se çfarĂ« tĂ« thotĂ« mĂ« bazĂ«s. NjerĂ«zit e saj kanĂ« kohĂ« qĂ« i janĂ« larguar tĂ« vĂ«rtetĂ«s, ndaj ulja nĂ« bazĂ« Ă«shtĂ« “e panevojshme” pĂ«r ta!! Kjo Ă«shtĂ« fatkeqĂ«sia mĂ« e madhe sot pĂ«r PD-nĂ«. Dhe, realisht nuk Ă«shtĂ« e vogĂ«l. PĂ«rvoja botĂ«rore sjell shumĂ« perceptime dhe gjykime por ka qenĂ« shumĂ« domethĂ«nĂ«se ajo qĂ« shprehte me mllef pĂ«r politikĂ«n kryeministri britanik Disraeli nĂ« kohĂ«n e vet nĂ« shekullin XIX, kur vendi i tij ishte superfuqia mĂ« e madhe e botĂ«s: “Nuk gjendet akt tradhtie apo ligĂ«sie qĂ« njĂ« parti politike nuk Ă«shtĂ« e aftĂ« ta bĂ«jĂ«; sepse nĂ« politikĂ« nuk ka nder”. Po pse Ă«shtĂ« vallĂ« kjo situatĂ« kĂ«shtu kudo dhe jo vetĂ«m nĂ« vendin e tij por edhe nĂ« vendet me pĂ«rvojĂ« demokracie kaq tĂ« vogĂ«l sa tonĂ«n?! Kjo mbetet njĂ« pyetje retorike sepse pas vitet ’90 na kanĂ« treguar se aristokracia partiake nuk zbret mĂ« nĂ« terren dhe mĂ« shumĂ« se kaq merren me kotĂ«sinĂ« e tyre
qĂ« Ă«shtĂ« banale dhe cinike. Por nĂ« rastin e PD-sĂ« ky menefregizĂ«m bjerraditĂ«s tashmĂ« Ă«shtĂ« kthyer nĂ« dhimbje. (Javanews)

The post Pse kanë frikë nga PD-ja të zbresin në bazë?! first appeared on JavaNews.al.

❌
❌