Ministri gjerman i Mbrojtjes, Boris Pistorius, po investon miliarda në sisteme evropiane dhe ndërkombëtare, nga pistoletat çeke te aeroplanët luftarakë amerikanë. Pse këto armë nuk po blihen nga prodhuesit gjermanë?

Gjermania shpenzoi 24 miliardë euro për prokurime ushtarake në vitin 2025, duke u përqendruar te furnizuesit evropianë, ndërkohë që mbështetej te sistemet amerikane, ku aftësitë e brendshme nuk janë të mjaftueshme në përpjekjen e saj për t’u modernizuar — dhe shpejt.

Bilanci i prokurimit të forcës për vitin 2025 tregon se modernizimi ka përparuar pavarësisht kërkesës së lartë, kryesisht për shkak të procedurave të thjeshtuara dhe rezolutave të shumta të Bundestagut.

I financuar kryesisht përmes fondit special, Bundeswehr zbatoi 149 projekte prokurimi.

Shumë sisteme të reja janë dorëzuar tashmë ose janë duke u futur aktualisht, shkruan euronews.

Një fokus ishte ushtria, me dërgesa të mëtejshme të automjetit luftarak të këmbësorisë Puma, të prodhuar nga kompanitë gjermane të mbrojtjes KNDS Deutschland dhe Rheinmetall Landsysteme.

Megjithatë, jo të gjitha sistemet e armëve për Bundeswehr prodhohen në Gjermani.

Shumica e kontratave të prokurimit do t'u jepen prodhuesve evropianë, me vetëm rreth 8% që do të blihen nga SHBA.

Ku aftësitë e Gjermanisë arrijnë kufijtë e tyre

Sistemet e armëve që nuk prodhohen në Gjermani përfshijnë aeroplanët luftarakë F35, aeroplanin e zbulimit detar P-8A Poseidon për marinën dhe raketat lundruese Tomahawk nga SHBA-ja.

Por blerjet po bëhen edhe në Evropë, siç është zëvendësimi i pistoletës P8 të Bundeswehr me atë çeke CZ P13.

Përveç sistemeve gjermane të mbrojtjes ajrore si IRIS-T, Bundeswehr ka blerë sistemin e mbrojtjes nga raketat Arrow-3, i cili u zhvillua në bashkëpunim midis SHBA-së dhe Izraelit.

Këto sisteme janë me rëndësi të madhe për Bundeswehr, siç është aeroplani luftarak F35, i cili nuk mund të prodhohet jashtë SHBA-së për shkak të teknologjive shumë komplekse dhe konfidenciale të përfshira.

Përveç kësaj, objektet e specializuara të prodhimit, kontrollet ligjore të eksportit, siç janë Rregulloret Ndërkombëtare të Trafikut të Armëve (ITAR), dhe interesat strategjike pengojnë prodhimin e aeroplanitluftarak jashtë vendit.

Është debatuar tashmë nëse aeroplanët luftarakë evropianë, siç është Gripen suedez, mund të zëvendësojnë F-35.

Por edhe kjo nuk është aq e lehtë sa duket: sipas raportimeve, F-35A — modeli që do të marrë edhe Bundeswehr — është certifikuar për të mbajtur bombën bërthamore amerikane B61-12.

Kjo do të thotë që aeroplani është i aftë të mbajë armë konvencionale dhe bërthamore dhe shihet si një platformë e mundshme pasardhëse për aeroplanët më të vjetër të aftë për të transportuar armë bërthamore, siç është Tornado, si pjesë e programit të ndarjes së armëve bërthamore të NATO-s.

Një tjetër mundësi ishte Sistemi i Ajrit të Luftimit të Ardhshëm Franko-Gjermano-Spanjoll ( FCAS ), i cili synonte të ripërcaktonte "luftimin ajror të së ardhmes", duke ruajtur pavarësinë nga partnerët jo-evropianë.

Megjithatë, projekti mbetet në një fazë të vështirë: megjithëse të tre vendet mbeten politikisht të përkushtuara ndaj tij, konfliktet e vazhdueshme industriale, veçanërisht midis Airbus dhe Dassault Aviation mbi rolet udhëheqëse dhe ndarjet e punës në aeroplanin luftarak të gjeneratës së ardhshme, po vonojnë progresin.

Qëllimi i FCAS nuk është një aeroplan luftarak i vetëm, por një "sistem sistemesh" i rrjetëzuar që përfshin një aeroplan luftarak të pilotuar dhe dronë shoqërues pa pilot.

Fluturimi i parë i aeroplanit të ri ajror pritet të ndodhë rreth vitit 2030, në rastin më të mirë, me gatishmëri operacionale më të mundshme nga viti 2040.

Megjithatë, është e paqartë nëse orari dhe kostot mund të përmbushen.

Akti i balancimit politik

Edhe pse afërsisht 80% e pajisjeve të mbrojtjes blihen në Gjermani, pavarësia e plotë është gjithashtu sfiduese për t’u arritur në nivel politik.

Në një takim të NATO-s në fillim të dhjetorit, Zëvendës Sekretari i Shtetit i SHBA-së, Christopher Landau, kritikoi vendet evropiane për vendosjen e industrisë së tyre të mbrojtjes mbi furnizuesit amerikanë.

Ai i bëri thirrje Evropës që t’i shndërrojë shpenzimet e saj të mbrojtjes në kapacitete operacionale dhe të mos përjashtojë asnjë kompani amerikane nga tregu.

Strategjia e Sigurisë Kombëtare e SHBA-së, e publikuar së fundmi, thotë gjithashtu se "nga aleancat ushtarake te marrëdhëniet tregtare dhe më gjerë, Shtetet e Bashkuara do të këmbëngulin që të trajtohen në mënyrë të drejtë nga vendet e tjera".

"Ne nuk do të tolerojmë më, dhe as nuk mund të përballojmë, udhëtime falas, çekuilibra tregtarë, praktika ekonomike grabitqare dhe imponime të tjera që dëmtojnë vullnetin e mirë historik të kombit tonë dhe dëmtojnë interesat tona", thuhej në strategji.

Ben Hodges, gjeneral në pension i Ushtrisë së Shteteve të Bashkuara, tha se "vendi ku Gjermania blen pajisjet e saj mbrojtëse duhet të varet para së gjithash nga ajo që i jep Bundeswehr aftësinë më të mirë".

Megjithatë, ai pranon se ka sisteme që Gjermania aktualisht nuk është në gjendje - ose nuk është e gatshme - t'i prodhojë.

Standardizimi i kapaciteteve mbrojtëse evropiane

Një arsye tjetër për prokurimin evropian është dëshira për një standardizim më të madh dhe bashkëpunim të përmirësuar midis forcave të armatosura të kontinentit.

BE-ja po promovon prokurimin e përbashkët të pajisjeve të mbrojtjes për të standardizuar tregun evropian të pajisjeve shumë të fragmentuar dhe për të zvogëluar dyfishimin.

Nëse disa ushtri përdorin të njëjtat sisteme ose sisteme të pajtueshme, operacionet e përbashkëta bëhen shumë më të lehta.

Prandaj, programe të tilla si EDIRPA dhe Programi Evropian i Industrisë së Mbrojtjes (EDIP) kanë për qëllim të inkurajojnë shtetet anëtare që të ndërpresin blerjet e izoluara kombëtare dhe të investojnë kolektivisht.

Qëllimi është një industri mbrojtëse evropiane e koordinuar më mirë dhe sisteme armësh të harmonizuara teknikisht.

Në planin afatgjatë, sipas strategjisë së BE-së, kjo jo vetëm që do të forcojë efikasitetin dhe solidaritetin, por edhe integrimin ushtarak të Evropës dhe aftësinë për mbrojtje të përbashkët. /Telegrafi/

Kabineti i Japonisë miratoi të premten një plan rekord buxhetor për mbrojtjen që tejkalon 48.82 milionë euro për vitin e ardhshëm, duke synuar të forcojë aftësinë e saj kundërsulmuese dhe mbrojtjen bregdetare me raketa lundrimi dhe arsenale pa pilot, ndërsa tensionet rriten në rajon.

Projektbuxheti për vitin fiskal 2026, që fillon në prill, është 9.4% më i lartë se viti 2025 dhe shënon vitin e katërt të programit pesëvjeçar të vazhdueshëm të Japonisë për të dyfishuar shpenzimet vjetore për armët në 2% të produktit të brendshëm bruto.

“Është minimumi i nevojshëm, ndërsa Japonia përballet me mjedisin më të rëndë dhe më kompleks të sigurisë në epokën e pasluftës”, tha Ministri i Mbrojtjes Shinjiro Koizumi, duke theksuar vendosmërinë e vendit të tij për të ndjekur ndërtimin ushtarak dhe për të mbrojtur popullin e saj.

“Kjo nuk e ndryshon rrugën tonë si një komb paqedashës”, shtoi ai.

Plani i buxhetit kërkon miratimin parlamentar deri në mars që të zbatohet si pjesë e një projektligji për buxhetin kombëtar prej 663 miliardë euro.

Programi pesëvjeçar i ndërtimit të mbrojtjes do ta bënte atë shpenzuesin e tretë më të madh në botë, pas SHBA-së dhe Kinës.

Japonia ka forcuar aftësinë e saj ofensive me raketa me rreze të gjatë veprimi për të sulmuar objektivat e armikut nga distanca, një ndryshim i madh nga parimi i saj i pas Luftës së Dytë Botërore për kufizimin e përdorimit të forcës vetëm për vetëmbrojtje.

Strategjia aktuale e sigurisë, e miratuar në vitin 2022, e emërton Kinën si sfidën më të madhe strategjike të vendit dhe bën thirrje për një rol më ofensiv për Forcën e Vetëmbrojtjes së Japonisë në kuadër të aleancës së saj të sigurisë me SHBA-në.

Plani i ri i buxhetit përfshin një blerje prej 960.2 milionë euro të raketave tokë-anije të tipit 12 të zhvilluara dhe të përmirësuara në vend me një rreze veprimi prej rreth 1,000 kilometrash.

Grupi i parë i raketave Tipi-12 do të vendoset në prefekturën jugperëndimore Kumamoto të Japonisë deri në mars, një vit më herët se sa ishte planifikuar, ndërsa Japonia përshpejton ndërtimin e raketave në rajon.

Pjesërisht për shkak të popullsisë në plakje dhe në rënie të Japonisë dhe vështirësive të saj me një ushtri me mungesë personeli, qeveria beson se armët pa pilot janë thelbësore.

Për të mbrojtur brigjet, Japonia do të shpenzojë 542.5 milionë euro për të vendosur dronë pa pilot ajror, sipërfaqësor detar dhe nënujor për mbikëqyrje dhe mbrojtje sipas një sistemi të quajtur “SHIELD” të planifikuar për marsin e vitit 2028.

Për një vendosje më të shpejtë, Japonia fillimisht planifikon të mbështetet kryesisht në importet, ndoshta nga Turqia ose Izraeli.

Japonia po përpiqet të forcojë industrinë e saj të mbrojtjes, kryesisht të brendshme, duke marrë pjesë në zhvillime të përbashkëta me vendet mike dhe duke nxitur shitjet e huaja, pasi ka lehtësuar në mënyrë drastike kufizimet e eksportit të armëve vitet e fundit.

Për vitin 2026, Japonia planifikon të shpenzojë më shumë se 867 milionë euro për të zhvilluar së bashku me Britaninë dhe Italinë një aeroplan luftarak të gjeneratës së ardhshme, për t’u vendosur në përdorim në vitin 2035.

Ekzistojnë gjithashtu plane për kërkimin dhe zhvillimin e dronëve të operuar nga Inteligjenca Artificiale, të projektuar për të fluturuar me këtë aeroplan. /Telegrafi/

Presidenti amerikan Donald Trump deklaroi se ai do të jetë personi që do të japë fjalën e fundit për një marrëveshje paqeje midis Rusisë dhe Ukrainës.

Në një intervistë me Politico, Trump tha se, pavarësisht çdo gjëje që Zelensky propozon kur të takohen në Mar-a-Lago të dielën, presidenti ukrainas "nuk ka asgjë derisa Trump ta miratojë”.

"Kështu që do të shohim se çfarë ka", tha Trump.

Zelensky tha se plani i tij i ri prej 20 pikash për paqen përfshin një zonë të demilitarizuar të propozuar me një kusht kyç: Rusia do të duhet të tërheqë forcat e saj nga një shtrirje përkatëse toke në Donetsk.

Zyrtarët ukrainas e kanë përshkruar planin si “një përpjekje për të treguar fleksibilitet pa lëshuar territor.

Trump dukej optimist për takimin me Zelenskyn, duke thënë: “Mendoj se do të shkojë mirë me të. Mendoj se do të shkojë mirë me Vladimir Putinin.”

Trump shtoi se “do të flasë me udhëheqësin e Rusisë së shpejti”.

Takimi i së dielës pritet të përqendrohet në garancitë e sigurisë, menaxhimin e centralit bërthamor Zaporizhzhia, plus kontrollin territorial të Donbasit, të cilin Moska e ka pretenduar. /Telegrafi/

Presidenti i Ukrainës, Volodymyr Zelensky, ka thënë se do të takohet me presidentin e SHBA-së, Donald Trump, në Florida në fundjavë, ndërsa vazhdojnë bisedimet për t'i dhënë fund luftës në shkallë të plotë të Rusisë.

Zelensky tha se priste që takimi të zhvillohej të dielën dhe të përqendrohej në një plan paqeje prej 20 pikash të ndërmjetësuar nga SHBA-ja, si dhe në propozime të veçanta.

Ndërkohë, Kremlini thotë se ndihmësi i lartë i presidentit Vladimir Putin ka zhvilluar bisedime të mëtejshme me zyrtarë amerikanë në telefon dhe se Rusia është zotuar të vazhdojë me negociatat.

Rusia ka folur për "përparim të ngadaltë, por të qëndrueshëm" në bisedime, por nuk ka komentuar ofertën e Zelenskyt për të tërhequr trupat nga Donbasi lindor, nëse edhe Rusia tërhiqet.

Ukraina është përpjekur të sigurojë garanci nga SHBA-të si pjesë e një marrëveshjeje, dhe Zelensky ka sugjeruar që një "zonë e lirë ekonomike" e demilitarizuar është një mundësi e mundshme për zonat e Donbasit që Rusia nuk ka arritur t'i marrë me forcë.

Të premten, Zelensky u tha gazetarëve se plani 20-pikësh ishte 90% i përfunduar.

"Detyra jonë është të sigurohemi që gjithçka është 100% gati", tha ai.

“Nuk po humbasim asnjë ditë. Kemi rënë dakord për një takim në nivelin më të lartë – me presidentin Trump në të ardhmen e afërt. Shumë gjëra mund të vendosen para vitit të ri”, shtoi Zelensky. /Telegrafi/

Në Pagliari dei Marsi, një fshat në shpatet e malit Girifalco në rajonin italian të Abrucos, macet kanë qenë prej kohësh më të shumta se njerëzit.

Por heshtja që kishte jehuar nëpër rrugët e ngushta për dekada u thye në mars nga zhurma e një foshnje që qante.

Lindi Lara Bussi Trabucco, foshnja e parë e fshatit në pothuajse 30 vjet, lindja e së cilës gëzoi të gjithë komunitetin, shkruan The Guardian.

Me mbërritjen e Larës, popullsia e fshatit u rrit në rreth 20 banorë.

Pagëzimi i saj në kishë ishte një ngjarje ku mori pjesë i gjithë komuniteti.

"Vinin njerëz që as nuk e dinin që ekzistonte Pagliara dei Marsi, vetëm sepse kishin dëgjuar për Larën", tha nëna e saj, Cinzia Trabucco.

"Vetëm nëntë muajshe, ajo është e famshme", shtoi ajo.

Ndërsa mbërritja e Larës solli shpresë, ajo është gjithashtu një kujtesë e fortë e krizës demografike që po e prek Italinë.

Sipas të dhënave nga agjencia kombëtare e statistikave Istat, numri i lindjeve në vend ra në një minimum historik prej 369,944 në vitin 2024, duke vazhduar një trend negativ që ka zgjatur prej 16 vitesh.

Shkalla e fertilitetit ka rënë në vetëm 1.18 fëmijë për grua, ndër më të ulëtat në BE.

Arsyet janë të shumta: nga pasiguria në punë dhe emigrimi i të rinjve te mbështetja e pamjaftueshme për nënat që punojnë dhe rritja e infertilitetit mashkullor.

Të dhënat paraprake për shtatë muajt e parë të vitit 2025 tregojnë një rënie të mëtejshme, dhe askund situata nuk është më kritike sesa në Abruco, ku lindjet ranë me 10.2% krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar.

"Pagliara dei Marsi po vuan nga një reduktim drastik i popullsisë, i përkeqësuar nga humbja e shumë të moshuarve, pa asnjë ndryshim brezash", tha kryebashkiakja lokale Giuseppina Perozzi, e cila shpreson se shembulli i prindërve të Larës do të frymëzojë të tjerët.

Nëna e Larës, Cinzia (42), mësuese muzike, u zhvendos nga periferia e Romës në fshatin e gjyshit të saj për të rritur një familje larg zhurmës dhe nxitimit të qytetit.

Atje ajo takoi partnerin e saj, Paolo Bussi (56), një punëtor ndërtimi.

Për lindjen e Larës, ata morën një "bonus për fëmijë" prej 1,000 eurosh, një masë e qeverisë së Giorgia Meloni, dhe marrin një pagesë për fëmijë prej rreth 370 eurosh në muaj.

Por, pavarësisht ndihmës financiare, ata përballen me një mungesë kronike të kujdesit për fëmijët dhe shqetësohen për arsimimin e ardhshëm të Larës.

Shkolla e fundit në fshat u mbyll dekada më parë.

Trabucco beson se stimujt financiarë nuk janë të mjaftueshëm.

"I gjithë sistemi duhet të revolucionarizohet", tha ajo.

"Ne jemi një vend me taksa të larta, por kjo nuk përkthehet në një cilësi të mirë jetese apo shërbime të mira sociale."

Problemi shtrihet edhe në kujdesin shëndetësor.

Në Sulmona, një qytet një orë larg me veturë, materniteti lokal po përpiqet të mbijetojë.

Në vitin 2024, vetëm 120 foshnje lindën atje, shumë më pak se 500 të nevojshme për të mbajtur fondet.

Mbyllja e tij do të thoshte që gratë shtatzëna do të duhej të udhëtonin për në kryeqytetin rajonal, L'Aquila, gjë që mbart rreziqe të mëdha në raste urgjence. /Telegrafi/

General Motors po shpenzon një shumë të madhe parash për një motor V-8 të gjeneratës së gjashtë.

Ky motor i ri do të fuqizojë një shumëllojshmëri automjetesh, përfshirë Chevrolet Corvette.

Ai duhet të vijë gjithashtu në dy madhësi, që do të thotë se vetura sportive ikonike e kompanisë mund të ketë një motor edhe më të madh.

Sipas një raporti të ri të Corvette Blogger, motori i gjeneratës së gjashtë LS6 do të jetë 6.7 litërsh.

Ky motor i ri ka të ngjarë të jetë i disponueshëm në Corvette Grand Sport të vitit 2027.

GM premton se motorët e rinj do të ofrojnë më shumë fuqi sesa linja aktuale.

Rritja e fuqisë nuk do të dëmtojë as efikasitetin, sipas prodhuesit të automjeteve. /Telegrafi/

Telefonat Galaxy S26 do të jenë të parët në botë që do të kenë një çipset 2nm – Exynos 2600.

Edhe më i fundit dhe më i madhi i Qualcomm, Snapdragon 8 Elite Gen 5, është ndërtuar në një nyje procesi 3nm.

Sa më i vogël numri, aq më i përparuar është çipseti (si rregull i përgjithshëm).

Por kjo nuk është fundi i historisë.

Exynos 2600 nuk ka një modem të integruar, kështu që i duhet një i jashtëm.

Samsung tani ka prezantuar Exynos Modem 5410 për t'u çiftëzuar me të.

Exynos Modem 5410 është modemi më i fundit 5G i Samsung, i prodhuar duke përdorur një proces 4nm.

Kjo e ndihmon atë të përdorë më pak energji sesa modemet e mëparshëm, ndërkohë që ofron ende lidhje të shpejtë dhe të qëndrueshme.

Këto i lejojnë modemit të ofrojë shërbim të besueshëm edhe në zona të largëta.

LTE DTC trajton thirrjet zanore, NB-IoT NTN lejon mesazhe bazike me tekst dhe ndarjen e vendndodhjes përmes satelitëve, dhe NR-NTN mundëson lidhje me cilësi më të lartë si thirrjet video.

Në përgjithësi, Exynos Modem 5410 duhet të ofrojë lidhje të fortë, të qëndrueshme dhe të sigurt 5G, madje edhe në mjedise sfiduese, duke përdorur më pak energji sesa modemet e vjetra. /Telegrafi/

Një biletë e vetme Powerball arriti çmimin e madh prej 1.817 miliardë dollarësh në prag të Krishtlindjeve, duke fituar çmimin e dytë më të madh të lotarisë të dhënë ndonjëherë në Shtetet e Bashkuara.

Bileta, e shitur në Arkansas, shënon herën e dytë që një xhekpot i Powerball është fituar në Arkansas, me të parin që u shit në vitin 2010.

"Urime fituesit më të ri të xhekpotit të Powerball", tha në njoftim Matt Strawn, kryetar i produkteve Powerball dhe drejtor ekzekutiv i lotarisë Iowa.

"Ky është vërtet një çmim i jashtëzakonshëm që të ndryshon jetën", shtoi ai. /Telegrafi/

Presidenti amerikan Donald Trump tha se sulmet ndaj caqeve të ISIS-it në Nigeri ishin një “dhuratë Krishtlindjeje” për grupin terrorist.

Ai deklaroi se “dhjetëra mijëra të krishterë” po vriten në Nigeri dhe shtoi se kishte paralajmëruar qeverinë nigeriane për pasojat.

“Thashë dje, goditini ditën e Krishtlindjeve, do të jetë një dhuratë Krishtlindjeje”, tha Trump.

Ai theksoi se forcat amerikane goditën fort ISIS-in në disa lokacione, duke e quajtur grupin terrorist “të tmerrshëm”.

“Dje u goditën shumë fort. Morën një dhuratë Krishtlindjeje shumë të keqe”, shtoi ai.

Ndryshe, Trump njoftoi se SHBA-ja ka kryer sulme ndaj caqeve të ISIS-it në veriperëndim të Nigerisë.

Komanda e SHBA-së për Afrikën (AFRICOM) tha se sulmet u kryen “me kërkesë të autoriteteve nigeriane” në shtetin Sokoto, duke vrarë disa terroristë të ISIS-it.

Nigeria konfirmoi se vazhdon të bashkëpunojë me SHBA-në për çështje sigurie për të adresuar kërcënimin e vazhdueshëm të terrorizmit dhe ekstremizmit të dhunshëm. /AA/

Një burrë goditi me thikë tre gra në stacionet e metrosë së Parisit Republique, Arts et Metiers and Opera.

Të gjitha viktimat morën trajtim mjekësor dhe i dyshuari u arrestua shpejt duke përdorur të dhënat e kamerave të sigurisë dhe telefonit.

Sulmet ndodhën në tre stacione metroje dhe burri u arrestua në rajonin e Parisit.

Ai u identifikua duke përdorur pamjet e kamerave të sigurisë dhe të dhënat e gjeolokacionit nga telefoni i tij celular.

Operatori i transportit publik parizien, RTAP, tha se zjarrfikësit u ndihmuan shpejt viktimave, policia mbërriti në vendngjarje dhe ekipet e sigurisë u vendosën për të përforcuar sigurinë në linjën e metrosë. /Telegrafi/

Mbrëmë, Shtetet e Bashkuara të Amerikës kryen një sulm ajror ndaj luftëtarëve të ISIS-it në veriperëndim të Nigerisë, në koordinim me qeverinë nigeriane.

Tani mediat kanë publikuar foto që tregojnë pasojat e këtij sulmi.

Sulmi, sipas raportimeve, e habiti popullsinë vendase.

Fshati Jabo ishte një nga zonat e goditura nga sulmet amerikane.

Balira Sa'idu thotë se sulmet "ndryshuan gjithçka".

"Duhet të mendoj për dasmën time, por tani jam në panik. Sulmet kanë ndryshuar gjithçka. Familja ime është e frikësuar dhe as nuk e di nëse është e sigurt të vazhdoj me planin e dasmës në Jabo", tha ajo.

Aliyu Garba është një udhëheqës tradicional në fshat.

Ai thotë se mbeturinat nga sulmet ishin shpërndarë përreth dhe disa banorë nxituan në vendngjarje përpara se të mbërrinin forcat e sigurisë. /Telegrafi/

Forcat ukrainase kanë shkatërruar dy sisteme raketash shumë-tytëshe ruse të tipit Grad (MLRS) në rajonin e Donetskut, duke i dhënë një goditje të rëndë fuqisë së zjarrit me rreze të gjatë veprimi të Moskës në Ukrainën lindore.

Sistemet ruse u goditën nga dronë të rëndë Vampire, të njohur me nofkën "Baba Yaga", gjatë operacionit të së martës, shkruan Kyiv Post .

Pamjet e sulmit u publikuan më vonë nga Ministria e Mbrojtjes e Ukrainës në X, duke treguar të dy lëshuesit që morën goditje të drejtpërdrejta.

Sistemet Grad mund të godasin objektiva deri në 20 kilometra larg dhe kanë qenë ndër armët ruse më të përdorura që nga fillimi i pushtimit.

Sulmet e suksesshme vijnë ndërsa Rusia vazhdoi sulmet e saj ndaj objektivave civile në të gjithë Ukrainën.

Në prag të Krishtlindjeve, forcat ruse bombarduan infrastrukturën dhe automjetet civile, dhe sulmet me dronë në rajonin Chernihiv në veri të vendit vranë dy shoferë. /Telegrafi/

Astronomja kosovare, Pranvera Hyseni, po zhvillon aktualisht punë kërkimore në qendrën e NASA-s në Mauna Kea, Havaji, ku ka akses në teleskopin tri metërsh, një nga instrumentet më të avancuara të observatorit.

Pozicioni i këtij observatori, në një lartësi mbidetare prej rreth 4,000 metrash, ofron kushte ideale për vëzhgimin e universit.

Hyseni ka ndarë pamje të mrekullueshme nga zyra e saj në majë të malit, ku shfaqet ambienti spektakolar natyror që e rrethon.

Entuziazmi i saj për kërkimin shkencor duket qartë, ndërsa ajo merr pjesë në projekte të avancuara që lidhen me studimin e asteroideve dhe objekteve të tjera qiellore, duke kontribuar në përparimin e njohurive mbi hapësirën dhe mekanizmat që rregullojnë lëvizjen e trupave qiellorë.

Së fundmi ajo ka ndarë një video në TikTok ku tregon pamjet mahnitëse të Hënës, të kapura përmes një teleskop 1.5 metra.

Videoja ka tërhequr vëmendjen e ndjekësve të saj, duke ofruar një perspektivë të jashtëzakonshme dhe të detajuar të sipërfaqes së Hënës.

Puna e Pranverës nuk ka vetëm rëndësi shkencore, por shërben edhe si frymëzim për astronomët e rinj dhe komunitetin shkencor në Kosovë dhe më gjerë.

Përmes bashkëpunimit me shkencëtarë ndërkombëtarë dhe përdorimit të teknologjisë së avancuar në NASA, ajo po sjell njohuri të reja që mund të ndihmojnë në zbulimin e mistereve të universit. /Telegrafi/

Seria tjetër e iPhone Air të Apple - domethënë, iPhone Air 2 - mund të mbërrijë në vitin 2026, jo në vitin 2027.

Deri më tani, thashethemet thoshin se iPhone Air 2 mund të shtyhej deri në vitin 2027, sepse pritej të ndodhnin rishikime të mëdha në dizajn.

Gjithashtu, siç u diskutua më parë, vendimi i Apple për ta quajtur modelin e saj më të fundit iPhone Air është një mesazh i qartë se nuk do të ndjekë ciklin tradicional vjetor të përditësimit.

Emri qëllimisht lë jashtë një numër për të shmangur pritjet për një pasardhës vjetor, të ngjashëm me modelin iPhone SE .

Tani, Fixed Focus Digital pretendon se Apple planifikon të zbulojë iPhone Air 2 në eventin e saj të zakonshëm të vjeshtës në fillim të shtatorit.

Kjo sfidon drejtpërdrejt raportet e lartpërmendura, të cilat sugjeruan se Apple e kishte hequr iPhone Air të ardhshëm nga agjenda e saj pa caktuar një datë të re lansimi.

Pritet që modeli i ardhshëm Air 2 të ketë një kamerë dytësore të dedikuar, ndërkohë që thuhet se mund të ketë një çmim më të ulët. /Telegrafi/

Qyteti i Kuvajtit ka duruar një vapë aq përvëluese saqë jeta e egër po gatuhet e gjallë.

Qyteti i Lindjes së Mesme është bërë një paralajmërim i fortë për ndikimin shkatërrues të ndryshimeve klimatike, me zogj që bien pa jetë nga qielli përvëlues dhe peshq që zihen në det.

Në ditët e tij të lavdisë, Kuvajti lulëzoi si një qendër e gjallë me një tregti peshkimi dhe plazhe të pastra që tërhiqnin turistë që kërkonin diellin.

Sot, ai përballet me perspektivën e tmerrshme të të qenit shumë i nxehtë për banim.

Një temperaturë marramendëse prej 54 gradësh Celsius u regjistrua në stacionin meteorologjik Mitribah më 21 korrik 2016, duke e bërë Kuvajtin vendin e tretë më të nxehtë në Tokë.

Shkencëtarët e klimës paralajmërojnë për një të ardhme të zymtë, duke parashikuar se ky vend shkretëtirë mund të shohë temperaturat të rriten deri në 5.5 gradë Celsius deri në fund të shekullit krahasuar me nivelet e fillimit të viteve 2000.

Vetëm në vitin 2023, termometri u ngjit mbi 50 gradë Celsius në 19 ditë të ndara, një shifër që shumë njerëz e kanë frikë se është vetëm fillimi.

Duke shtuar shqetësimin, të dhënat shkencore tregojnë një rënie të reshjeve vjetore, duke nxitur stuhi të egra pluhuri që përfshijnë vendin gjithnjë e më të thatë.

Ndërsa temperatura rritet, rreziku i sëmundjeve që lidhen me nxehtësinë, si lodhja nga nxehtësia dhe problemet me zemrën, rritet ndjeshëm.

Në një hap të jashtëzakonshëm, Kuvajti ka lejuar varrimet gjatë natës për shkak të vapës së tmerrshme. /Telegrafi/

Një burrë po bëhet viral në TikTok pasi publikoi videon e një gruaje që nuk po dinte si ta hapte derën e McLaren-it të tij.

Seto Kiswoyo ndau një klip të momentit, ku tregohet gruaja, me sa duket në një takim me të, duke u përpjekur të hapë dyert karakteristike të veturës.

Klipi ka grumbulluar miliona shikime.

Dyert e McLaren-it i pengojnë njerëzit sepse nuk funksionojnë si dyert normale të veturave.

Ky është qëllimi.

Në shumicën e modeleve, procesi fillon me çelësin e veturës dhe shoferët e zhbllokojnë atë ndërsa qëndrojnë afër.

Gjithashtu mund të shikoni përgjatë panelit të derës për një buton ose sensor të vogël, zakonisht të vendosur pranë skajit të sipërm ose poshtë derës.

Dhe sapo të shtypni njërën nga butonat, dera do të dalë pak jashtë.

Prej andej, e ngrini derën nga jashtë.

Problemi është se vendi i saktë mund të ndryshojë në varësi të modelit. /Telegrafi/

Pavlina Sudrich është një influencuese e TikTok që jeton në Whitehorse, në Yukon - territori më perëndimor i Kanadasë në kufi me Alaskën.

Ditët e fundit, temperaturat në këtë qytet kanë arritur në -40 gradë, dhe Pavlina ka treguar se si duket jeta në këto kushte.

Ajo të tërhoqi vëmendjen është klipi ku ajo ku tregon se çfarë vesh për të mbajtur trupin ngrohtë në temperatura deri në -40 gradë Celsius.

Në video, mund ta shihni duke u veshur dhe duke thënë: "Siç mund ta imagjinoni, të veshësh veten në të ftohtë është shumë e rëndësishme. Unë vesh geta leshi dhe pantallona të mbushura me pupla. Gjithashtu vesh një shtresë me bazë sintetike dhe pulovrën time Ulvang të bërë nga lesh i pastër nga Norvegjia. Do të vini re se e vesh rreth 300 ditë në vit."

Ajo përmend gjithashtu se vesh një palë çorape të holla leshi dhe çizme të buta, të cilat më shpesh bëhen nga lëkura e kafshëve si dhia e egër ose dreri.

"Kam edhe doreza me lesh dhe, meqenëse sot është shumë ftohtë, kam veshur një xhaketë prej lëkure fokash që e bleva në Grenlandë, ku mora pjesë në një garë skish", vazhdon ajo.

Pastaj tha se shtoi dy shalle dhe një kapelë prej leshi.

Përveç kësaj, ajo tregoi se si e vesh fëmijën kur e nxjerr jashtë në këto temperatura. /Telegrafi/

Një përpjekje për vetëvrasje në Xhaminë al-Haram në Mekë u parandalua pasi një anëtar i forcave të sigurisë së xhamisë ndërhyri, duke pësuar lëndime ndërsa përpiqej ta ndalonte burrin të hidhej nga një kat i sipërm.

Pamjet që qarkullojnë në internet kapin momentet e tensionuara para ndërhyrjes.

Burri mund të shihet duke iu afruar fundit të katit të sipërm, ndërsa një oficer sigurie nxiton poshtë në përpjekje për ta shpëtuar.

Oficeri u lëndua ndërsa parandaloi vetëvrasjen.

Në një deklaratë, Emirati i Rajonit të Mekës tha se Forca Speciale për Sigurinë e Xhamisë së Madhe reagoi menjëherë pasi burri u përpoq të hidhej nga katet e sipërme.

Ai shtoi se oficeri i plagosur pësoi fraktura dhe se të gjitha hapat e nevojshëm ligjorë u kryen në përputhje me rregulloret në fuqi.

Forcat e Sigurisë së xhamisë gjithashtu pranuan incidentin, duke thënë: "Pati një incident ku një person u përpoq t'i jepte fund jetës nga katet e sipërme të Xhamisë së Madhe. Një oficer sigurie u plagos ndërsa përpiqej ta parandalonte atë të binte në tokë në momentin e rënies së tij. Të dy individët u transferuan menjëherë për të marrë kujdesin e nevojshëm mjekësor dhe u përfunduan procedurat zyrtare të kërkuara."

Ministria e Brendshme e Arabisë Saudite tha se Forca Speciale veproi shpejt për të vënë situatën nën kontroll dhe për të mbrojtur besimtarët.

Sipas Khaleej Times, Kryeimami i Xhamisë së Madhe, Abdur Rahman As Sudais, foli më vonë duke u bërë thirrje pelegrinëve të nderojnë shenjtërinë e xhamisë së shenjtë, të ndjekin rregullat e saj dhe të përqendrohen në adhurim.

Ai theksoi se mbrojtja e jetës është thelbi i mësimeve islame, duke iu referuar vargut kuranor, "Dhe mos e hidhni veten në shkatërrim me duart tuaja". /Telegrafi/

Tajlanda kreu sulme ajrore në një zonë kufitare të diskutueshme me Kamboxhian, ndërsa zyrtarët nga të dyja palët vazhduan bisedimet për t'i dhënë fund luftimeve.

Forcat Ajrore Tajlandeze thanë se kishin goditur një "pozicion të fortifikuar ushtarak" kamboxhian pasi civilët ishin larguar nga zona.

Ministria e mbrojtjes e Kamboxhias akuzoi Tajlandën për "sulme pa dallim" kundër shtëpive të civilëve dhe për plagosjen e disa personave.

Luftimet shpërthyen përsëri në fillim të këtij muaji, pasi një armëpushim i brishtë në korrik i dha fund përleshjeve të ashpra kufitare pesë ditëshe.

Të paktën 41 persona janë vrarë dhe pothuajse një milion janë zhvendosur që kur rifilluan armiqësitë.

Të dyja vendet kanë fajësuar njëra-tjetrën për prishjen e armëpushimit.

Që atëherë, luftimet janë përhapur në pothuajse çdo provincë përgjatë kufirit prej 800 kilometrash.

Ministria e mbrojtjes e Kamboxhias tha se sulmet e së premtes ndodhën në provincën veriperëndimore Banteay Meanchey.

Deri në 40 bomba u hodhën nga aeroplanët luftarakë F-16.

Tajlanda tha se aksioni kishte për qëllim kontrollin e fshatit Nong Chan dhe se u “krye në mënyrë efikase dhe të suksesshme”.

Kjo ndodhi ndërsa negociatorët tajlandezë dhe kamboxhianë zhvilluan ditën e tretë të bisedimeve në një pikë kontrolli kufitar.

Kryeministri tajlandez Anutin Charnvirakul tha se sapo të dyja palët të bien dakord për kushtet e njëra-tjetrës, mund të nënshkruhet një marrëveshje armëpushimi.

SHBA-të dhe Kina janë përpjekur gjithashtu të ndërmjetësojnë një armëpushim të ri.

Ndryshe, mosmarrëveshja midis Tajlandës dhe Kamboxhias daton më shumë se një shekull më parë dhe ka pasur përleshje sporadike, me ushtarë dhe civilë të vrarë nga të dyja palët gjatë viteve.

Por në maj, tensionet u përshkallëzuan pasi një ushtar kamboxhian u vra në një përleshje.

Dhe më 24 korrik, situata u përshkallëzua në mënyrë dramatike pas një sulmi me raketa nga Kamboxhia në Tajlandë, i cili u pasua nga sulme ajrore tajlandeze.

Kjo shkaktoi pesë ditë luftimesh të ashpra, të cilat lanë dhjetëra ushtarë dhe civilë të vdekur. /Telegrafi/

Në fjalimin e tij tradicional drejtuar ukrainasve në prag të Krishtlindjeve, presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky tha se bashkatdhetarët e tij kanë një dëshirë ndërsa "qiejt hapen" këtë natë - vdekjen e presidentit rus Vladimir Putin.

"Që nga kohërat e lashta, ukrainasit kanë besuar se natën e Krishtlindjeve, qielli hapet. Dhe nëse ua tregoni ëndrrën tuaj, ajo me siguri do të bëhet realitet. Sot, të gjithë ndajmë një ëndërr. Dhe kemi një dëshirë - për të gjithë ne", tha Zelensky.

"U shkatërroftë, mund të mendojë secili prej nesh me vete", deklaroi udhëheqësi ukrainas, duke iu referuar Putinit pa e përmendur emrin e tij.

"Por kur i drejtohemi Zotit, sigurisht, kërkojmë diçka më të madhe", shtoi ai.

"Ne kërkojmë paqe për Ukrainën. Ne luftojmë për të. Dhe lutemi për të. Dhe e meritojmë", tha Zelensky, duke shtuar se ukrainasit dëshirojnë që çdo familje të jetojë në harmoni dhe që çdo fëmijë të gëzohet me dhurata, buzëqeshje dhe besim në mirësi dhe mrekulli.

Që nga nisja e pushtimit të saj në shkallë të plotë në fillim të vitit 2022, Rusia e ka përdorur periudhën e Krishtlindjeve për të nisur sulme të mëdha ndaj Ukrainës në vend që të bjerë dakord për armëpushime.

Më 25 dhjetor 2022, gjatë Krishtlindjeve të para të luftës totale në Ukrainë, Moska nisi një sulm të madh me raketa dhe dronë që synonte infrastrukturën energjetike, i cili shkaktoi ndërprerje të mëdha të energjisë dhe viktima civile. /Telegrafi/