Përveç kësaj, Osmani foli edhe lidhur me marrëdhëniet me kryeministrin në detyrë të Kosovës, njëherësh kryetar i Lëvizjes Vetëvendosje, Albin Kurti.
Ndërkaq, në lidhje me politikën e jashtme, presidentja komentoi marrëdhëniet e Kosovës me Shtetet e Bashkuara të Amerikës nën administratën e Donald Trumpit, dhe prapaskenat e takimeve me zyrtarë amerikanë.
Ajo foli edhe lidhur me dialogun Kosovë-Serbi dhe për çështjen e zbatimit të marrëveshjeve të arritura mes dy vendeve.
Radio Evropa e Lirë: Presidente, Kosova dje i pati zgjedhjet e parakohshme parlamentare. Të dytat për këtë vit. Lëvizja Vetëvendosje doli fituese edhe kësaj radhe, me përqindje më të lartë, sipas rezultateve preliminare. Si i keni parë këto rezultate?
Vjosa Osmani: NĂ« radhĂ« tĂ« parĂ«, unĂ« dua tâi uroj tĂ« gjithĂ« qytetarĂ«t e RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s pĂ«r shembullin e njĂ« demokracie jashtĂ«zakonisht tĂ« fortĂ« elektorale qĂ« ata e kanĂ« dĂ«shmuar pĂ«r tĂ« satĂ«n herĂ« me radhĂ«, dhe siç e thatĂ« edhe ju, pĂ«rkundĂ«r faktit qĂ« zgjedhjet janĂ« pĂ«rsĂ«ritur disa herĂ« gjatĂ« kĂ«tij viti, sepse kishim edhe zgjedhje lokale, qytetarĂ«t treguan se Kosova organizon zgjedhje model. Model do tĂ« thosha jo vetĂ«m pĂ«r rajonin tonĂ«, por edhe pĂ«rtej, me njĂ« demokraci jashtĂ«zakonisht tĂ« fuqishme, me zgjedhje tĂ« rregullta, tĂ« cilat janĂ« sipas standardeve mĂ« tĂ« larta demokratike qĂ« mund tĂ« kĂ«rkojĂ« dikush.
Jo rastësisht, ky është njëri prej elementëve që e kanë ngritur vazhdimisht Kosovën në indekset ndërkombëtare për fuqizimin e demokracisë sonë, të arritura me të cilat jemi jashtëzakonisht krenarë, dhe jam shumë krenare edhe me mënyrën se si gjithçka ka shkuar dje, me daljen e qytetarëve të Republikës së Kosovës, pjesëmarrjen e tyre masive, dhe siç e kam thënë edhe dje kur votova, sa më e madhe pjesëmarrja, aq më e qartë është rruga përpara. Dhe, siç po e shohim edhe nga rezultatet tashmë, do të kemi shumë shpejtë edhe parlament të konstituuar, edhe qeveri të zgjedhur.
Radio Evropa e Lirë: E thatë vetë, tash gjasat janë të mëdha që institucionet të zgjidhen dhe qeveria të bëhet. Pastaj Kosovën e pret një tjetër zgjedhje. Mandati juaj përfundon në prill. A synoni mandat të dytë?
Vjosa Osmani: Përgjatë këtyre pesë vjetëve kemi bërë maksimumin që të punojmë shumë për interesin e Republikës së Kosovës dhe të qytetarëve të saj. Kemi punuar që Kosova të mos konsiderohet thjesht si një shtet që ndjek zhvillimet, por si një prej faktorëve të rëndësishëm në arenën ndërkombëtare që ka rol në përcaktimin e këtyre zhvillimeve. Përgjatë këtyre pesë vjetëve, Kosova është fuqizuar si shtet, brenda dhe jashtë. Brenda, në radhë të parë, për shkak se e ka shtrirë sovranitetin në çdo milimetër të territorit të vendit, kemi fuqizuar sundimin e rendit dhe ligjit që ka qenë një prej prioriteteve tona të përbashkëta që nga koha kur jam zgjedhur presidente në fillim të vitit 2021, dhe natyrshëm në arenën ndërkombëtare Kosova kurrë nuk ka qenë më e përfaqësuar dhe më e fortë, sado që kemi pasur sfida, por sfidat në radhë të parë kanë ardhur nga Serbia, e cila, siç e dini, ka eskaluar edhe me akt-agresionin ndaj Republikës së Kosovës, dhe me sulme ndaj infrastrukturës tonë kritike, dhe me një sërë aktesh destabilizuese.
Në rrethana të tilla, si institucione të Kosovës, kemi bërë të pamundurën dhe besoj kemi arritur që të mbrohet interesi i Republikës së Kosovës, që të mbrohet sovraniteti dhe integriteti territorial, që në asnjë moment të mos vihet në pikëpyetje sovraniteti ynë, shtetësia jonë, parimi i unitaritetit të shtetit, dhe njëkohësisht e kemi përfaqësuar Republikën e Kosovës denjësisht para syve të botës, duke ndërtuar një imazh të denjë, të tillë siç e meritojnë qytetarët tanë. Tani, unë mendoj që Kosovës i duhet një vazhdimësi e punëve të mira. Rrjedhimisht, kjo çështje tani do të jetë në duart e deputetëve të Republikës së Kosovës. Do ta shohim se kush do të jenë ata që do të zgjidhen.
Radio Evropa e LirĂ«: MbrĂ«mĂ«, zoti Kurti e ka pĂ«rmendur qĂ« do ta ketĂ« njĂ« takim me ju. Ka thĂ«nĂ« qĂ« Ă«shtĂ« njĂ« ndĂ«r veprimet e para qĂ« do ta bĂ«jĂ« pas certifikimit tĂ« zgjedhjeve. ĂfarĂ« do tĂ« jetĂ« ky takim? A do tĂ« dĂ«shirojĂ« tâi dijĂ« synimet e juaja pĂ«r kandidaturĂ«? A do tĂ« jenĂ« bisedime lidhur me atĂ« se si do tĂ« arrihet zgjedhja juaj?
Vjosa Osmani: Ne do tĂ« diskutojmĂ«, natyrisht, siç kemi diskutuar edhe mĂ« parĂ« pĂ«rgjatĂ« kĂ«tij mandati, se si tâi vazhdojmĂ« punĂ«t e mira bashkĂ«risht, sepse kjo, siç e dini, varet nga dy tĂ« tretat e deputetĂ«ve tĂ« RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s, tĂ« cilĂ«t duhet tĂ« marrin pjesĂ« nĂ« votim, sado qĂ« vetĂ«m 61 votaâŠ
Radio Evropa e Lirë: Do të thotë e synoni edhe një mandat?
Vjosa Osmani: Synoj qĂ« tâi vazhdoj punĂ«t e mira pĂ«r qytetarĂ«t e RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s, pĂ«r vendin tonĂ«. Mendoj qĂ« tĂ« arriturat e shumta dhe punĂ«t e mira qĂ« po na presin dhe janĂ« te dera duhet tĂ« vazhdohen, sepse Ă«shtĂ« interesi mĂ« i mirĂ« i RepublikĂ«s sonĂ«. MegjithatĂ«, unĂ«, po ashtu, jam plotĂ«sisht e vetĂ«dijshme qĂ« kjo nuk varet vetĂ«m nga ky vlerĂ«sim, por varet nga dy tĂ« drejtat e deputetĂ«ve tĂ« RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s, tĂ« cilĂ«t duhet tĂ« vendosin, do tĂ« thosha, nĂ« dy pika themelore. E para Ă«shtĂ« nĂ«se duan ta mbrojnĂ« interesin mĂ« tĂ« mirĂ« tĂ« RepublikĂ«s, dhe e dyta Ă«shtĂ« nĂ«se duan ta dĂ«gjojnĂ« vullnetin qytetarâŠ
Radio Evropa e Lirë: A synoni bisedime me opozitën?
Vjosa Osmani: Natyrisht, siç kam bĂ«rĂ« edhe herĂ«n e kaluar, do ta bĂ«jmĂ« sĂ«rish me tĂ« gjithĂ« deputetĂ«t. Natyrisht, unĂ« nuk kĂ«rkoj pĂ«rkrahje nga Lista Serbe, sepse sikurse edhe herĂ«n e kaluar, nuk kam pasur ndonjĂ« votĂ« nga ata dhe, siç e dini, pas veprimeve tĂ« tyreâŠ
Radio Evropa e Lirë: A ka pakicë të caktuar ku ju mendoni se do të ketë hezitim për votën tuaj, ose qoftë për prezencën në votim?
Vjosa Osmani: ĂshtĂ« shumĂ« herĂ«t qĂ« tĂ« flitet pĂ«r kĂ«tĂ« çështje tani.
Angazhim nĂ« politikĂ« i Osmani nĂ«se sâzgjedhet presidente
Radio Evropa e Lirë: Në bazë të raporteve që kanë qenë këta pesë vjet.
Vjosa Osmani: UnĂ« do tĂ« bisedoj me tĂ« gjitha partitĂ« shqiptare, me partitĂ« e pakicave joserbe, do tĂ« bisedoj me ta. Natyrisht, shumĂ« prej tyre tashmĂ« i kanĂ« shprehur qĂ«ndrimet nĂ« takimet me mua, mirĂ«po do tĂ« duhet qĂ« tĂ« ulemi, tĂ« diskutojmĂ«, dhe tĂ« shihet, siç e thashĂ«, e para, nĂ« qoftĂ« se dĂ«shirojnĂ« vazhdimĂ«si tĂ« mbrojtjes sĂ« interesit qytetar, dhe nĂ« qoftĂ« se dĂ«shirojnĂ« qĂ« tĂ« dĂ«gjohet vullneti qytetar, i cili Ă«shtĂ« i qartĂ«. NĂ« shumicĂ«n dĂ«rmuese tĂ« matjeve, shihet qĂ« diku rreth 81 pĂ«r qind e qytetarĂ«ve tĂ« RepublikĂ«s dĂ«shirojnĂ« njĂ« mandat tĂ« dytĂ«. Pra, do ta shohim nĂ« qoftĂ« se deputetĂ«t dĂ«shirojnĂ« materializim tĂ« kĂ«tij vullneti. Pra, kĂ«to janĂ« çështje qĂ« do tâi bisedojmĂ«, megjithatĂ« pĂ«r mua Ă«shtĂ« thjesht njĂ« mundĂ«si pĂ«r tâi shĂ«rbyer vendit, dhe nĂ« qoftĂ« se deputetĂ«t e Kuvendit tĂ« KosovĂ«s nuk e dĂ«shirojnĂ« kĂ«tĂ«, atĂ«herĂ« unĂ« do ta vazhdoj mundĂ«sinĂ« e shĂ«rbimit tĂ« vendit nĂ« mundĂ«si tjera.
Pra, ka edhe mundësi të tjera që mund të angazhohem në politikë. Angazhimin politik nuk do ta ndërpres assesi, pavarësisht rezultatit që do të arrihet në Kuvendin e Republikës së Kosovës. Por, mendoj që është në interes të qytetarëve të Republikës së Kosovës që të ketë vazhdimësi të punëve të mira, dhe shpresoj shumë që këtë vlerësim ta kenë edhe shumica dërmuese të deputetëve të Kuvendit, por, natyrisht ata e kanë mendimin e tyre të lirë dhe do ta shohim në ditët në vijim se cili do të jetë ai.
Radio Evropa e Lirë: Përtej pozitës së presidentes, a synoni rikthimin në politikë? Nëse veç nuk e merrni një mandat të dytë, ose në ndonjë skenar tjetër. A e parashihni rikthimin në politikë, në zgjedhje?
Vjosa Osmani: Natyrisht qĂ«, nĂ«se nuk ka njĂ« mandat tĂ« dytĂ«, dhe vazhdim tĂ« punĂ«ve tĂ« mira pĂ«r vendin dhe nĂ« interes tĂ« vendit, atĂ«herĂ« mundĂ«sia qĂ« mbetet Ă«shtĂ« ajo e rikthimit nĂ« angazhim politik, pĂ«r shkak se mendoj qĂ« ka ende hapĂ«sirĂ« pĂ«r tâi shĂ«rbyer vendit nĂ«pĂ«rmjet angazhimit politik, por siç e thashĂ«, kjo do tĂ« jetĂ« njĂ« çështje qĂ« do tĂ« vendoset tash nga njĂ« parlament i cili do tĂ« konstituohet. Por, siç e pĂ«rmenda, angazhimin politik natyrisht qĂ« nuk do ta ndĂ«rpres, pavarĂ«sisht rezultatit.
Radio Evropa e Lirë: Me një subjekt të ri politik?
Vjosa Osmani: Ato janĂ« çështje qĂ« mendohen dhe determinohen, vetĂ«m nĂ« qoftĂ« se nuk ka vazhdimĂ«si tĂ« mandatit si presidente, por kĂ«to janĂ« çështje pĂ«r tĂ« cilat janĂ« shumĂ« komod, sepse kam njĂ« angazhim politik prej 26 vjetĂ«sh, dhe njĂ« pĂ«rvojĂ« dhe njĂ« angazhim qĂ« ka qenĂ« gjithnjĂ« nĂ« interes tĂ« vendit, tĂ« cilin sĂ«rish dua tâia ofroj qytetarĂ«ve tĂ« RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s.
Mendoj qĂ«, pĂ«r shkak tĂ« zhvillimeve gjeopolitike, pĂ«r shkak se e gjithĂ« Evropa Ă«shtĂ« pĂ«r momentin nĂ« njĂ« situatĂ« jo tĂ« favorshme tĂ« sigurisĂ«, me kĂ«rcĂ«nime tĂ« vazhdueshme dhe nĂ« veçanti pĂ«r vendet e vogla si Republika e KosovĂ«s, kĂ«to sfida janĂ« madhore. ĂshtĂ« nĂ« interes tĂ« RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s dhe tĂ« qytetarĂ«ve qĂ« njĂ« PresidencĂ«, do tĂ« thosha si institucion, se nuk po flas pĂ«r individin, sepse gjithçka qĂ« kemi arritur, kemi arritur si ekip.
E kam një ekip të jashtëzakonshëm, që ka punuar vazhdimisht që këto rezultate të arrihen, por është e domosdoshme që një Presidencë që ka ndërtuar relacione jashtëzakonisht të fuqishme me aleatët, që ka ndërtuar elementin kryesor të këtij relacioni, që është elementi i besimit, valuta kryesore në politikë të jashtme, por edhe të brendshme do të thosha, që të vazhdohet me punët e tilla, sepse nuk besoj që Kosova e ka luksin që të fillohet nga pika zero në ndërtimin e relacioneve të tilla, sidomos jo në këtë situatë të brishtë të sigurisë, me të cilën i gjithë kontinenti evropian po ballafaqohet. Kështu që, jam e bindur që ky vlerësim do të bëhet nga të gjithë, por megjithatë të presim edhe pak, dhe do të qartësohet gjithçka.
Dallimet me Kurtin
Radio Evropa e Lirë: Ju keni garuar së bashku në listë me zotin Kurti. I përmendet më herët punët e mira të përbashkëta. Megjithatë, keni pasur edhe dallime me zotin Kurti gjatë këtyre viteve, kur ai ka qenë në udhëheqje, dhe ju keni qenë në Presidencë. Si i vlerësoni tashmë raportet me zotin Kurti, dhe me programin e qeverisë së tij?
Vjosa Osmani: UnĂ« mendoj qĂ« bashkĂ«punimi mĂ« i sinqertĂ« Ă«shtĂ« pikĂ«risht ai qĂ« nuk i fsheh dallimet. Ăka Ă«shtĂ« mĂ« e rĂ«ndĂ«sishmja, siç e kam pĂ«rmendur nĂ« çdo deklarim publik deri mĂ« sot, Ă«shtĂ« qĂ« ne asnjĂ«herĂ« nuk kemi dalluar sa i pĂ«rket qĂ«llimit tĂ« pĂ«rbashkĂ«t qĂ« dĂ«shirojmĂ« ta arrijmĂ«, qoftĂ« ajo sa i pĂ«rket vendosjes sĂ« sovranitetit nĂ« çdo cep tĂ« vendit tonĂ«, deri te fuqizimi i shtetit tonĂ« nĂ« familjen e madhe euroatlantike. Synimet i kemi pasur tĂ« pĂ«rbashkĂ«ta. NĂ« synime nuk kemi dalluar asnjĂ« milimetĂ«r. NganjĂ«herĂ« kemi pasur dallime se si tĂ« arrijmĂ« tek ato qĂ«llime.
Radio Evropa e Lirë: Cila kanë qenë pikat në të cilat ndoshta keni përplasje, ose keni pasur, dhe cilat janë pikat që konsideroni se i keni më të përbashkëta në mënyrën e udhëheqjes?
Vjosa Osmani: Tashmë qytetarët e kanë parë, por është krejtësisht normale që edhe brenda një familjeje të njëjtë politike ato dallime rreth strategjive që përdoren, rreth metodave që përdoren, janë krejtësisht normale. Ajo që e kemi të përbashkët, siç e përmenda, është qëllimi ynë. Që të dy e dëshirojmë një Kosovë, e cila është e integruar në struktura euroatlantike, me prioritet, natyrisht, në NATO, për shkaqe sigurie, dhe po ashtu edhe në Bashkimin Evropian, ku siç e dini, pikërisht brenda mandatit tonë të përbashkët, kemi aplikuar dhe jam e bindur, sidomos nga takimet e fundit që i kam pasur, që ekziston rruga përpara edhe për këtë.
Radio Evropa e LirĂ«: ĂfarĂ« sa i pĂ«rket koordinimit me aleatĂ«t? KĂ«tu keni qenĂ« mĂ« e zĂ«shme, lidhur me atĂ« se duhet koordinim pĂ«r veprimet qĂ« i bĂ«n Qeveria me aleatĂ«t ndĂ«rkombĂ«tarĂ«.
Vjosa Osmani: Unë mendoj që është në interes të Kosovës që institucionet kryesore në vend nganjëherë të përdorin strategji të ndryshme, por me qëllime të përbashkëta. Ne nuk jemi i njëjti njeri. Secili njeri e ka mënyrën e vet se si flet, se si argumenton, si bën miq, si i mban ata miq. Me rëndësi është që sot Kosova ka miq. Sot Kosovës i hapet secila derë.
Përgjatë mandatit tonë, Kosova për herë të parë është ftuar në samitin e NATO-s në Uashington. Nuk ka ndodhur kjo kurrë më herët në histori që të ftohet një shtet që as nuk është anëtar, as nuk është në [Partneritetin për Paqe], as nuk e ka statusin e partnerit, siç e kanë disa shtete. Pra, jam ftuar që të marr pjesë në samitin e NATO-s. Pastaj, me pjesëmarrje në institucione, qoftë evropiane, qoftë ndërkombëtare, me prezencë në Amerikë Latine, në Azi, në Afrikë e në çdo kontinent, diçka që nuk ka ekzistuar më parë.
Rezultatet dhe frytet e jashtëzakonshme të kësaj pune tashmë po shihen. Pra, është krejtësisht normale, ne edhe pak a shumë dakordohemi që të kemi mënyra të ndryshme të kryerjes së punëve të përbashkëta. Pra, çka është me rëndësi, është që si rezultat i kësaj pune të përbashkët, sot Kosova e ka edhe sovranitetin, edhe i ka miqësitë. Sfidat ekzistojnë, unë nuk dua ta paraqes një situatë që është perfekte, por patjetër që sukseset i kemi të përbashkëta, dhe jam e bindur që me punën që po e bëjmë do të arrihen edhe suksese tjera shumë më të mëdha, sidomos sa i përket fuqizimit të aleancave.
Radio Evropa e Lirë: Kur jemi te sovraniteti dhe politika e jashtme, nëse flasim për njohje⊠Kemi pasur disa njohje këtë vit, por Kosova ka stagnuar një kohë nga njohjet. Sipas jush, ku qëndron faji kryesor për këtë, brendapërbrenda, pa i përfshirë forcat e jashtme që dihen, për stagnimin e njohjeve?
Vjosa Osmani: Nuk do tĂ« thosha qĂ« Ă«shtĂ« stagnim, pĂ«r shkak se ne sivjet i kemi pasur katĂ«r njohje, dhe ka pasur mĂ« shumĂ« se 10 vjet qĂ« nuk kanĂ« qenĂ« katĂ«r njohje brenda njĂ« viti. ShumicĂ«n dĂ«rrmuese tĂ« viteve paraprake, mesatarja ka qenĂ« njĂ« njohje nĂ« vit. Ne, kur e kemi marrĂ« mandatin, çështja e parĂ« me tĂ« cilĂ«n Ă«shtĂ« dashur tĂ« ballafaqohemi ka qenĂ« ajo ngrirja nĂ« procesin e njohjeve, qĂ« ka qenĂ« dakordim ndĂ«rkombĂ«tar, tĂ« cilin Ă«shtĂ« dashur ta respektojmĂ«. Dhe, pastaj ka pasur njĂ« qĂ«ndrim, tash unĂ« nuk dua tĂ« flas pĂ«r momentin me emra, do tĂ« vijĂ« koha kur do tâi pĂ«rmend emrat se kush kanĂ« qenĂ« aktorĂ«t ndĂ«rkombĂ«tarĂ«, tĂ« cilĂ«t na kanĂ« thĂ«nĂ« qĂ« ne kemi pasur dakordim me QeverinĂ« paraprake, qĂ« nĂ« fakt kjo ngrirja nĂ« procesin e njohjeve tĂ« vazhdojĂ« deri te marrĂ«veshja finale nĂ« dialog, dhe Ă«shtĂ« insistuar qĂ« as mos tĂ« ketĂ« angazhim nĂ« njohje derisaâŠ
Radio Evropa e Lirë: Po flisni para Qeverisë Kurti.
Vjosa Osmani: Po, po, natyrisht, aty Ă«shtĂ« arritur ai dakordim. Ka pasur insistim qĂ« tĂ« mos ketĂ« angazhim nĂ« procesin e njohjeve, natyrisht tĂ« mos ketĂ« pĂ«rkrahje, qĂ« i gjithĂ« fokusi tĂ« jetĂ« vetĂ«m nĂ« dialogun KosovĂ«-Serbi. UnĂ«, si presidente, natyrisht qĂ« pĂ«rkundĂ«r kĂ«saj kĂ«rkese, e kam vazhduar punĂ«n nĂ« terren nĂ« kĂ«ta pesĂ« vjet. NjĂ« punĂ« tĂ« jashtĂ«zakonshme qĂ« e ka bĂ«rĂ« edhe ekipi im nĂ« baza ditore, nĂ« baza ditore ne kemi komunikim tĂ« pĂ«rditshĂ«m me shtete, nĂ« çdo kontinent, tĂ« cilat akoma nuk e kanĂ« njohur KosovĂ«n. Dhe, çka kemi arritur? Kemi arritur tâi kthejmĂ« mbi 20 çnjohje tĂ« pretenduara nga Serbia. Mbi 20 shtete, ju mund tâi gjeni emrat qĂ« janĂ« pĂ«rmendur.
Radio Evropa e Lirë: Si mendoni, çnjohje të pretenduara?
Vjosa Osmani: Serbia ka pretenduar që i ka bindur mbi 20 shtete që ta çnjohin Republikën e Kosovës.
Osmani paralajmëron njohje të reja
Radio Evropa e Lirë: A kanë ndodhur çnjohjet?
Vjosa Osmani: Ato shtete vërtet kanë bërë deklarata, qoftë në prezencë të Serbisë, ka pasur raste kur kanë dërguar letra në Kombet e Bashkuara, ka pasur raste kur kanë dërguar letra te ne, ka pasur raste kur kanë dërguar njoftime tek aleatët tanë, që ne po e ngrijmë procesin e njohjes, ose ne po kthehemi me një hap mbrapa, derisa të kthehet dialogu.
UnĂ« kam punuar qĂ« tĂ« rikthehet secila prej tyre, dhe tashmĂ« pĂ«rveç njĂ« shteti, tĂ« cilin nuk dua ta pĂ«rmend kĂ«tu, sepse nuk Ă«shtĂ« nĂ« interesin tonĂ« â jemi akoma duke punuar me ta â pĂ«rveç njĂ« shteti, secilĂ«n prej tyre i kam rikonfirmuar nĂ« takime me liderĂ«t e kĂ«tyre shteteve. Ato kanĂ« qenĂ« sikurse njohje tĂ« reja, sepse i kemi rikthyer nga pika zero, ku ato kanĂ« qenĂ«, nĂ« njohje tĂ« konfirmuara, nĂ« shumĂ« raste edhe nĂ« marrĂ«dhĂ«nie diplomatike me kĂ«to shtete. Pra, ato janĂ« betonuar.
Tani, përveç kësaj, i kemi sjellë edhe katër njohje të reja, të cilat kanë ardhur si rezultat i një pune të gjatë, por frytet i kemi parë tani.
Ka edhe shumĂ« shtete tjera, tĂ« cilat janĂ« afĂ«r marrjes sĂ« vendimit, me tĂ« cilat po punojmĂ« nĂ« baza ditore, dhe do tĂ« thosha se me administratĂ«n [e presidentit amerikan, Donald] Trump, kemi njĂ« momentum tĂ« ri sa i pĂ«rket procesit tĂ« njohjeve. UnĂ« dua tâi falĂ«nderoj tĂ« gjithĂ« aleatĂ«t tanĂ« pĂ«r pĂ«rkrahjen, natyrisht edhe administratĂ«n amerikane, edhe shtetet si Turqia, Arabia Saudite dhe shtete tjera, tĂ« cilat vazhdimisht na kanĂ« mbĂ«shtetur.
Pra, ka një momentum të ri, dhe jam e bindur që shumë shpejt, do të thosha në fillim të vitit, do të kemi edhe lajme të tjera të mira. Pra, nuk do ta quaja stagnim, thjesht ka qenë një situatë shumë e pavolitshme për ne, kur edhe vetë aleatët tanë kanë insistuar që i gjithë fokusi të jetë te dialogu, dhe kanë insistuar që të mos ketë fokus as nga ana e tyre, as nga ana jonë në njohje.
UnĂ«, si presidente, vazhdimisht kam punuar nĂ« njohje, natyrisht me shumĂ« bashkĂ«punĂ«torĂ« tĂ« institucioneve tjera, megjithatĂ« ka qenĂ« e vĂ«shtirĂ« tĂ« shihet rezultati menjĂ«herĂ«, shkaku qĂ« secili shtet jonjohĂ«s qĂ« e kemi takuar, na ka thĂ«nĂ«: âNeve po na thuhet qĂ« tĂ« presim, pĂ«r shkak se Ă«shtĂ« kjo marrĂ«veshja pĂ«r ngrirje tĂ« procesitâ. Pra, kemi parĂ« rezultate, por ju siguroj qĂ« rezultate edhe shumĂ« mĂ« tĂ« mira kemi nĂ« fillim tĂ« vitit qĂ« vjen.
Masat e BE-sĂ« ndaj KosovĂ«s ânuk kishin asnjĂ« qĂ«llim tĂ« mirĂ«â
Radio Evropa e LirĂ«: Po kalojmĂ« nĂ« njĂ« temĂ« tjetĂ«r. PĂ«rveç ngĂ«rçit politik, Kosova ka vuajtur edhe nga masat ndĂ«shkuese tĂ« BE-sĂ«, qĂ« kanĂ« qenĂ« nĂ« fuqi pĂ«r njĂ« kohĂ«. Ato do tĂ« hiqen tani, sipas zyrtarĂ«ve tĂ« BE-sĂ«, pas kalimit paqĂ«sor tĂ« mandateve nĂ« zgjedhjet nĂ« veri. A ka mundur tĂ« bĂ«het diçka mĂ« herĂ«t nga Kosova pĂ«r tâu hequr kĂ«to masa?
Vjosa Osmani: Në radhë të parë, dua ta them që këto masa kanë qenë absolutisht të padrejta, të paarsyeshme dhe shumë të dëmshme për të gjithë qytetarët e Kosovës, pa dallim etnie. Ato janë vendosur kundër Kosovës, në një situatë kur, në fakt, ka qenë Serbia ajo e cila, nëpërmjet bandave të veta, i ka sulmuar ushtarët e KFOR-it dhe ka rezultuar me 93 ushtarë të KFOR-it të lënduar, me sulme ndaj gazetarëve dhe ndaj qytetarëve në veri. Përkundër të gjitha këtyre veprimeve destabilizuese dhe kriminale të Serbisë, në vend se të ndëshkohej Serbia, është vendosur një vendim jashtëzakonisht i padrejtë dhe i marrë në një mënyrë shumë të çuditshme, pa votim fare të vendeve anëtare. Pastaj, kjo është përdorur nga dy-tri shtete që vazhdimisht ta bllokojnë Kosovën, që të kërkohen gjëra të cilat as nuk kanë qenë fillimisht kinse arsye, sado që arsye të padrejta për vendosjen e tyre.
Ka pasur shtete që insistonin që të formohej Asociacioni [i komunave me shumicë serbe] e lloj-lloj kushtëzimesh, të cilat, natyrisht, nuk i kemi pranuar. Kurse, sa u përket zgjedhjeve të cilat kanë prodhuar rezultatin që ne e kemi sot në veri, ato nuk kanë qenë parakusht, ato kanë qenë çështje të cilat i ka sjellë vetë pjesëmarrja e komunitetit serb në procesin zgjedhor. Pra, nuk kemi qenë ne ata që e kemi krijuar bojkotin e serbëve, ka qenë [presidenti serb, Aleksandar] Vuçiq ai që i ka bindur që të bojkotojnë. Bindur, në mënyrë të dhunshme, natyrisht, nëpërmjet kërcënimeve dhe shantazheve të tjera, dhe si rezultat i atij bojkoti ne e kemi pasur rezultatin e katër viteve të fundit. Nuk ka qenë rezultat që e kemi imponuar ne, por rezultat, i cili ka dalë për shkak të politikave të gabuara dhe kriminale, do të thosha, të Vuçiqit, edhe në raport me komunitetin serb.
Radio Evropa e Lirë: A keni qenë kritike ndaj BE-së për trajtim jo të barabartë ndaj Kosovës? Madje keni thënë se keni pritje nga lidershipi i ri i BE-së. A janë arritur pritshmëritë tuaja?
Vjosa Osmani: Po shihet nga vetĂ« rezultati. Ne kemi pasur njĂ« pĂ«rkrahje tĂ« madhe nga lidershipi i ri i BE-sĂ« qĂ« tĂ« hiqen masat. Natyrisht qĂ« ata, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« arsyetohet vendimi, e kanĂ« pĂ«rmendur çështjen e momentumit tĂ« krijuar pas ndryshimit tĂ« pushtetit nĂ« veri. MegjithatĂ«, nĂ« fillim tĂ« ditĂ«s, kur unĂ« isha nĂ« BE, nĂ« samitin BE-Ballkani PerĂ«ndimor, vendimi ka qenĂ« vetĂ«m pĂ«r lirimin e 34 milionĂ«ve. Dhe, pas shumĂ« takimeve qĂ« i kishim, shumĂ« intensive, edhe diskutimeve me presidenten e Komisionit [Evropian, Urusla von der Leyen], edhe me presidentin e KĂ«shillit [tĂ« BE-sĂ«, Antonio] Costa, me pĂ«rfaqĂ«suesen e LartĂ« [tĂ« BE-sĂ«], Kaja Kallas, dhe me shumĂ« pĂ«rfaqĂ«sues tĂ« shteteve qĂ« kishin hezitime, nĂ« mbrĂ«mje pĂ«rfundimisht mĂ« Ă«shtĂ« kumtuar fillimisht nĂ« atĂ« takim qĂ«, si rezultat i krejt atyre diskutimeve qĂ« kanĂ« ndodhur kĂ«to dy ditĂ« qĂ« ishim nĂ« Bruksel, ata kanĂ« vendosur qĂ« tâi largojnĂ« tĂ« gjitha masat. Pra, mĂ« nuk ka kufizime. Shumica dĂ«rmuese kanĂ« hyrĂ« nĂ« fuqi menjĂ«herĂ«. TĂ« tjerat, sipas asaj qĂ« mĂ« Ă«shtĂ« kumtuar mua, hyjnĂ« nĂ« fuqi nĂ« fillim tĂ« janarit.
Pra, Ă«shtĂ« lajm i mirĂ« dhe Ă«shtĂ« rezultat i punĂ«s sĂ« pĂ«rbashkĂ«t qĂ« kemi bĂ«rĂ« pĂ«r tâi bindur qĂ« ato masa nuk e kanĂ« asnjĂ« qĂ«llim tĂ« mirĂ«. PĂ«rkundrazi, vetĂ«m kanĂ« ndĂ«shkuar qytetarĂ«t e KosovĂ«s nĂ« projekte, ta zĂ«mĂ«, qĂ« kanĂ« tĂ« bĂ«jnĂ« me ujin e pijshĂ«m, me trajtimin e ujĂ«rave tĂ« zeza, me projekte qĂ« kanĂ« tĂ« bĂ«jnĂ« me jetĂ«n e pĂ«rbashkĂ«t tĂ« komuniteteve, me fuqizim tĂ« rinisĂ«, me fuqizim tĂ« grave e fuqizim tĂ« sundimit tĂ« ligjit.
Pra, pas shumĂ« e shumĂ« argumenteve Ă«shtĂ« arritur edhe njĂ« pajtueshmĂ«ri, dhe unĂ« dua tâi falĂ«nderoj qĂ« mĂ« nĂ« fund u bindĂ«n. Por, ka qenĂ« rezultat i punĂ«s qĂ« kemi bĂ«rĂ« pĂ«r tâi bindur tĂ« gjithĂ«, sepse siç e dini, BE-ja Ă«shtĂ« shumĂ« komplekse nĂ« punĂ«n e vendimmarrjes.
Radio Evropa e Lirë: Si e komentoni faktin që ende nuk është marrë në konsideratë aplikimi i Kosovës për anëtarësim në BE?
Vjosa Osmani: Kur flasim me shtete mĂ« tĂ« mĂ«dha nĂ« BE, zakonisht pĂ«rmendet argumenti i shteteve jonjohĂ«se, pĂ«r shkak se konsiderohet qĂ« duhet tĂ« binden qĂ« tĂ« gjithĂ«. Ne e dimĂ« qĂ« ekziston edhe njĂ« mundĂ«si qĂ« jo domosdo tĂ« gjithĂ« tĂ« votojnĂ«. Prandaj, iu kemi propozuar disa formula. Ta zĂ«mĂ«, njĂ«ra prej tyre Ă«shtĂ« qĂ« tĂ« pĂ«rdoret modeli qĂ« Ă«shtĂ« pĂ«rdorur nĂ« kohĂ«n kur Ă«shtĂ« miratuar MarrĂ«veshja pĂ«r Stabilizim Asociim, ku nĂ« atĂ« marrĂ«veshje Ă«shtĂ« shtuar njĂ« nen pĂ«r tâi kĂ«naqur edhe shtetet jonjohĂ«se. NĂ« atĂ« nen thuhet qĂ« kjo marrĂ«veshje nuk paragjykon marrĂ«dhĂ«niet bilaterale mes shteteve jonjohĂ«se dhe KosovĂ«s, apo nuk paragjykon qĂ«ndrimin e kĂ«tyre shteteve nĂ« raport me pavarĂ«sinĂ« e KosovĂ«s. Dhe, me atĂ« nen, pastaj, tĂ« gjitha shtetet mosnjohĂ«se kanĂ« qenĂ« tĂ« kĂ«naqura dhe tĂ« gjitha e kanĂ« ngritur dorĂ«n pĂ«r.
Tani, nĂ« qoftĂ« se, kur KĂ«shilli e mandaton Komisionin pĂ«r statusin e kandidatit fusin njĂ« nen tĂ« tillĂ« sa pĂ«r tâi kĂ«naqur shtetet jonjohĂ«se, dhe tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ« ato pajtohen qĂ« mos tĂ« bllokojnĂ«, Komisioni menjĂ«herĂ« tĂ« fillojĂ« bisedimet me KosovĂ«n, tĂ« na e japĂ« pyetĂ«sorin, tâi plotĂ«sojmĂ« ne kushtet tĂ« cilat i vendosin ata, dhe tĂ« vazhdojmĂ« me status tĂ« kandidatit. Kjo, mendoj qĂ« Ă«shtĂ« njĂ« rrugĂ« pĂ«rpara, qĂ« nĂ« njĂ«rĂ«n anĂ« i jep KosovĂ«s meritat qĂ« na takojnĂ«, nĂ« bazĂ« tĂ« reformave qĂ« i kemi bĂ«rĂ«, sidomos nĂ« sundim tĂ« ligjit dhe nĂ« shumĂ« fusha tĂ« tjera, nĂ« anĂ«n tjetĂ«r sigurohet qĂ« ecim pĂ«rpara me hapjen e kapitujve, me negocim tĂ« tyre, me mbyllje tĂ« tyre. E pastaj, kur tĂ« vjen puna tek anĂ«tarĂ«simi i plotĂ«, unĂ« besoj qĂ« do tâi kemi tĂ« gjitha njohjet qĂ« na duhen, edhe nĂ« aspekt bilateral prej kĂ«saj pesĂ«she.
Radio Evropa e Lirë: Një çështje e hapur e Kosovës, që bisedohet në vazhdimësi edhe në arenën ndërkombëtare, është dialogu Kosovë-Serbi. Si e shihni ju, qoftë vazhdimin e dialogut, qoftë arritjen e një marrëveshjeje me Serbinë?
Vjosa Osmani: Vazhdimi i dialogut Ă«shtĂ« proces nĂ« tĂ« cilin ne jemi tĂ« pĂ«rkushtuar plotĂ«sisht, siç kemi qenĂ« edhe gjatĂ« kĂ«tyre viteve. Kosova asnjĂ«herĂ« nuk ka munguar nĂ« tavolinĂ«n e diskutimeve, Kosova ka treguar konstruktivitet tĂ« plotĂ« lidhur me propozimet qĂ« janĂ« bĂ«rĂ« nga BE-ja, mirĂ«po natyrisht Serbia ka bllokuar, nĂ« rastin e MarrĂ«veshjes sĂ« Brukselit dhe Aneksit tĂ« Ohrit edhe vetĂ« nĂ«nshkrimin e marrĂ«veshjes. Por, kemi shumĂ« marrĂ«veshje tĂ« tjera, te tĂ« cilat Ă«shtĂ« pajtuar me to, dhe nĂ« fund as nuk i ka zbatuar. Ta zĂ«mĂ«, MarrĂ«veshja pĂ«r tĂ« zhdukurit me dhunĂ«, ku ende bllokon zbatimin e saj, sado qĂ« ajo Ă«shtĂ« arritur nĂ« Bruksel, dhe shumĂ« marrĂ«veshje tĂ« tjera, nga njohja e diplomave pĂ«r personat qĂ« diplomojnĂ« nĂ« KosovĂ« e deri te hapja e tĂ« gjitha pikave kufitare, nĂ« bazĂ« tĂ« marrĂ«veshjeve tĂ« Brukselit. Pra, kemi problem me palĂ«n serbe, e cila asnjĂ«herĂ« nuk zbaton ato qĂ« i premton, dhe unĂ« besoj qĂ« tĂ« njĂ«jtat probleme do tâi kemi edhe nĂ« tĂ« ardhmen. Shpresoj, megjithatĂ«, qĂ« Brukseli tĂ« jetĂ« shumĂ« mĂ« i qartĂ« nĂ« veprime, jo vetĂ«m nĂ« fjalĂ«, dhe tĂ« kĂ«rkojĂ« nga ana e SerbisĂ« qĂ« tĂ« ketĂ« zbatim tĂ« plotĂ« tĂ« atyre qĂ« i premton.
NĂ« qoftĂ« se kanĂ« njĂ« qasje tĂ« tillĂ«, siç e kanĂ« pasur deri mĂ« tani, kur Serbia pĂ«rkundĂ«r moszbatimit vazhdimisht shpĂ«rblehet, unĂ« nuk Ă«shtĂ« qĂ« kam shumĂ« shpresa. Pra, shpresoj qĂ« tĂ« ndryshojĂ« qasja, tĂ« jetĂ« njĂ« ku tĂ« dyja palĂ«t trajtohen nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« balancuar dhe tĂ« barabartĂ«, dhe mos tĂ« kemi njĂ« situatĂ« ku Serbia pĂ«rdor dhunĂ« ndaj fqinjĂ«ve, pĂ«rdor akte agresioni, sulmon ushtarĂ«t e KFOR-it, pastaj nuk e respekton BE-nĂ« dhe standardet e saj as sa i pĂ«rket sanksioneveâŠ
Radio Evropa e Lirë: Një pritje edhe nga Kosova nga partnerët ndërkombëtarë është veprimi për Asociacionin e komunave me shumicë serbe, dhe dërgimi i draft-statutit ose i planit franko-gjerman në Gjykatën Kushtetuese. A mendoni se duhet të bëhet ky hap?
Vjosa Osmani: MarrĂ«dhĂ«niet ndĂ«rkombĂ«tare nuk njohin zbatim tĂ« njĂ«anshĂ«m tĂ« marrĂ«veshjeve, ku njĂ«ra palĂ« thotĂ« âne po tĂ«rhiqemi nĂ« tĂ«rĂ«siâ, dhe pala tjetĂ«r thotĂ« âne po shkojmĂ« kĂ«shtu pa kokĂ«, po i zbatojmĂ« tĂ« gjitha pa pĂ«rfituar atĂ« qĂ« janĂ« pĂ«rfitime tĂ« RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s nĂ« po tĂ« njĂ«jtĂ«n marrĂ«veshjeâ. Mos tĂ« harrojmĂ« qĂ« ajo marrĂ«veshje, para se tĂ« shkojĂ« tek Asociacioni, qĂ« Ă«shtĂ« neni 7, apo zbatimi i marrĂ«veshjeve paraprake, i ka disa nene tĂ« tjera. Ka nene qĂ« flasin pĂ«r zbatim tĂ« sovranitetit, ka nene qĂ« flasin pĂ«r respektim tĂ« integritetit territorial.
Serbia âe ka shkelur nĂ« baza ditore marrĂ«veshjen e vitit 2023â
Radio Evropa e LirĂ«: A ka Kosova kusht qĂ« sĂ« pariâŠ
Vjosa Osmani: Po, është krejtësisht normale që ne të kërkojmë zbatim paralel të marrëveshjes, e jo thjesht që presioni të bëhet te Kosova, kurse në anën tjetër të mos kërkohet nga Serbia që të respektohet sovraniteti, të respektohet integriteti territorial, parimi i barazisë të shteteve, që është parim edhe i Kartës së OKB-së, dhe po ashtu neni 4, që vjen para nenit 7 edhe kronologjikisht, dhe i cili kërkon nga Serbia që të mos e bllokojë Kosovën në anëtarësim në asnjë organizatë ndërkombëtare.
Radio Evropa e Lirë: A mendoni që nuk duhet të dërgohet në këtë moment draft-statuti në Gjykatën Kushtetuese?
Vjosa Osmani: Para nenit 7 vijnĂ« edhe gjashtĂ« nene tĂ« tjera. ĂshtĂ« shumĂ« me rĂ«ndĂ«si qĂ« tĂ« ketĂ« zbatueshmĂ«ri tĂ« parimeve bazĂ« tĂ« asaj marrĂ«veshjeje, tĂ« cilat Serbia jo vetĂ«m qĂ« nuk i ka respektuar, kĂ«shtu, nĂ« mĂ«nyrĂ« indirekte, por nĂ« mĂ«nyrĂ« direkte i ka shkelur me aktin e agresionit nĂ« BanjskĂ«, me sulmin ndaj infrastrukturĂ«s tonĂ« kritike nĂ« IbĂ«r-Lepenc, me kidnapimin e policĂ«ve tĂ« KosovĂ«s brenda territorit tĂ« KosovĂ«s, me kidnapimin edhe tĂ« njĂ« shtetasi tĂ« KosovĂ«s tashmĂ« sĂ« fundi, me sulme tĂ« vazhdueshme ndaj integritetit tonĂ« territorial, madje edhe ndaj NATO-s, nĂ«pĂ«rmjet plagosjes sĂ« 93 ushtarĂ«ve, Serbia ka shkelur nĂ« baza ditore. Madje edhe kur ka votuar kundĂ«r nĂ« KĂ«shillin e EvropĂ«s, duke lobuar vazhdimisht kundĂ«r pĂ«r anĂ«tarĂ«sim tĂ« KosovĂ«s, pĂ«r njohje tĂ« KosovĂ«s, Serbia Ă«shtĂ« nĂ« shkelje flagrante tĂ« kĂ«saj marrĂ«veshjeje nĂ« baza ditore. Prioritet, besoj, i BE-sĂ«, duhet tĂ« jetĂ« fillimisht kjo, dhe pastaj flasim pĂ«r pjesĂ« tĂ« tjera tĂ« marrĂ«veshjes.
Radio Evropa e Lirë: E përmendët presionin e Beogradit. Cili është mesazhi juaj si presidente për qytetarët serbë të Kosovës, që ndihen në vazhdimësi si të bllokuar në mes të presionit nga Beogradi dhe mosbesimit që kanë ndaj Prishtinës, institucioneve të Kosovës?
Vjosa Osmani: Ne i trajtojmĂ« ata si qytetarĂ« tĂ« barabartĂ« tĂ« RepublikĂ«s sonĂ«. Besoj qĂ« duhet tĂ« bĂ«jmĂ« edhe mĂ« shumĂ«, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« kjo tĂ« komunikohet mĂ« mirĂ« te ta, duhet tĂ« gjejmĂ« edhe mĂ«nyra mĂ« tĂ« mira, mĂ« tĂ« hapura tĂ« komunikimit. Por, dua tâi siguroj tĂ« gjithĂ« qytetarĂ«t tanĂ«, pĂ«rfshirĂ« ata tĂ« komunitetit serb, qĂ«llimi ynĂ« i vetĂ«m ka qenĂ« gjithnjĂ« qĂ« tâi mbrojmĂ« ata nga bandat kriminale qĂ« janĂ« bĂ«rĂ« milionerĂ« nĂ« kurriz tĂ« tyre, tĂ« cilĂ«t vazhdimisht i kanĂ« kĂ«rcĂ«nuar ata dhe familjet e tyre, tĂ« cilĂ«t kanĂ« shkuar aq larg, sa qĂ« tĂ« involvohen edhe nĂ« krimet tĂ« vrasjes, nĂ« krime tĂ« djegies sĂ« shtĂ«pive e makinave tĂ« tyre, pĂ«r tâi kĂ«rcĂ«nuar qĂ« tĂ« mos bashkĂ«punojnĂ« me institucionet e KosovĂ«s. Vendi i tyre Ă«shtĂ« nĂ« institucionet tona, vendi i tyre Ă«shtĂ« i barabartĂ« me çdo qytetarĂ« tjetĂ«r. Prandaj, thirrja ime pĂ«r ta Ă«shtĂ« qĂ« ta shfrytĂ«zojnĂ« çdo mundĂ«si, çdo mbrojtje qĂ« ua garanton Kushtetuta e KosovĂ«s, e cila nĂ« fakt Ă«shtĂ« Kushtetuta mĂ« e avancuar sa u pĂ«rket tĂ« drejtave tĂ« pakicave, nĂ« tĂ« gjithĂ« tokĂ«n e kontinentit evropian. Pra, nuk ka njĂ« shtet evropian qĂ« u jep mĂ« shumĂ« tĂ« drejta pakicave sesa Kushtetuta jonĂ«.
Andaj, le tâi shfrytĂ«zojnĂ«, e kanĂ« derĂ«n hapur pĂ«r bashkĂ«punim, pĂ«r fuqizim dhe pĂ«r projekte qĂ« janĂ« nĂ« tĂ« mirĂ« tĂ« komunitetit qĂ« ata pĂ«rfaqĂ«sojnĂ«. Shpresoj shumĂ« qĂ« do tâi shfrytĂ«zojnĂ« kĂ«to rrugĂ« kushtetuese dhe ligjore, sepse kjo Ă«shtĂ« mĂ«nyra e vetme pĂ«r ta fuqizuar prezencĂ«n e tyre, zĂ«rin e tyre, dhe do tĂ« thosha, edhe zhvillimin e tyre ekonomik, sepse janĂ« 26 vjet pas luftĂ«s, qoftĂ« ata qĂ« jetojnĂ« nĂ« veri, qoftĂ« mĂ« shumĂ« se dy tĂ« tretat e serbĂ«ve qĂ« jetojnĂ« nĂ« pjesĂ« tĂ« tjera tĂ« KosovĂ«s, meritojnĂ« mĂ« shumĂ« zhvillim, meritojnĂ« edhe mĂ« shumĂ« pĂ«rfaqĂ«sim. Por, kjo arrihet nĂ« radhĂ« tĂ« parĂ« duke respektuar ligjet dhe KushtetutĂ«n e KosovĂ«s, dhe duke shfrytĂ«zuar tĂ« drejtat qĂ« atyre u ofrohen, e jo duke bojkotuar.
âInteresim nĂ« rritje i administratĂ«s Trumpâ
Radio Evropa e Lirë: Kur flasim për dialogun, çfarë mesazhe apo pritje keni marrë nga SHBA-ja lidhur me këtë proces? Keni pasur disa takime me zyrtarë të SHBA-së.
Vjosa Osmani: Natyrisht që ka një interesim, do të thosha të rritur, të administratës Trump, të cilin unë e mirëpres që të ndihmojë raportet mes Kosovës dhe Serbisë, që të mirëmbahet paqja dhe stabiliteti rajonal me çdo kusht, që të mos tolerohet asnjë veprim që e destabilizon rajonin tonë. Dhe, kjo është në interesin e Kosovës, meqenëse rajoni ynë e ka vetëm një burim destabiliteti, dhe ai është Serbia. Rreziku asnjëherë nuk vjen as nga Kosova, as nga Shqipëria, as nga Kroacia, as nga Bosnje e Hercegovina, përveç elementeve destabilizuese që i shtyn përpara Serbia, as nga Maqedonia e Veriut, Mali i Zi apo ndonjë shtet tjetër në rajon. Gjithnjë rreziku ka ardhur nga Serbia, dhe është mirë që administrata Trump është shumë serioze në atë që të mos lejohen burime të tilla destabiliteti, e aq më pak veprime të dhunshme siç ka ndodhur edhe me Banjskën më 2023.
Radio Evropa e Lirë: Po, sa i përket qasjes ndaj Kosovës?
Vjosa Osmani: Sa i pĂ«rket qasjes ndaj KosovĂ«s, administrata Trump Ă«shtĂ« e qartĂ«, dhe kĂ«tĂ« po e dĂ«shmon me veprime çdo ditĂ«, qĂ« nĂ« raport me KosovĂ«n e mbĂ«shtet fuqizimin e vazhdueshĂ«m tĂ« ushtrisĂ« sonĂ«, dhe jam shumĂ« e lumtur qĂ« kjo, pas shumĂ« pune qĂ« e kemi bĂ«rĂ« tĂ« gjithĂ« ne sĂ« bashku, dhe me ndihmĂ«n e komunitetit shqiptar nĂ« SHBA, tĂ« cilĂ«t duhet tâi falĂ«nderoj edhe njĂ« herĂ« pĂ«r angazhimin e tyre tĂ« palodhshĂ«m, e kemi edhe miratimin e Aktit tĂ« Kongresit, qĂ« u nĂ«nshkrua edhe nĂ« ligj nga ana e presidentit TrumpâŠ
Radio Evropa e Lirë: Megjithatë, në Strategjinë Kombëtare të Sigurisë nuk përmendet Kosova.
Vjosa Osmani: Pse nuk pĂ«rmendet nuk do tĂ« thotĂ« qĂ« nuk e kanĂ« qasjen tĂ« cilĂ«n e kanĂ« miratuar pikĂ«risht nĂ« aktet e Kongresit. Dhe, dua ta pĂ«rmend edhe kĂ«tĂ«. NĂ« dy vizitat qĂ« i kam pasur nĂ« Departamentin e Shtetit, brenda kĂ«tyre pak muajsh, çështja e parĂ« qĂ« mĂ« Ă«shtĂ« rikonfirmuar tepĂ«r qartĂ« ka qenĂ« kjo: âNe e mbĂ«shtesim sovranitetin dhe integritetin territorial tĂ« RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«sâ. Kjo Ă«shtĂ« pika e parĂ«. Dhe, kjo, tani Ă«shtĂ« pĂ«rligjur nĂ« ligjin e nĂ«nshkruar nga Trump.
Radio Evropa e Lirë: Nuk ka fjalë për ndryshim të kufijve?
Vjosa Osmani: Absolutisht, as nuk bĂ«het fjalĂ« mĂ« pĂ«r strategji tĂ« tilla, dhe ky Ă«shtĂ« njĂ« sukses jashtĂ«zakonisht i madh. Dua tâi falĂ«nderoj pĂ«r kĂ«tĂ« qĂ«ndrim, i cili Ă«shtĂ« arritur si rezultat i njĂ« bashkĂ«punimi shumĂ« tĂ« afĂ«rt qĂ« e kemi ndĂ«rtuar me administratĂ«n Trump nga dita e parĂ« qĂ« kur presidenti Trump Ă«shtĂ« rikthyer nĂ« zyrĂ«n e tij nĂ« ShtĂ«pinĂ« e BardhĂ«. Dhe, siç e pĂ«rmenda, tani kjo Ă«shtĂ« nĂ«nshkruar edhe nĂ« ligj. Dhe, pĂ«rveç kĂ«saj, Ă«shtĂ« rikthim i qasjes sĂ« administratĂ«s Trump 1, qĂ« thuhet se dialogu duhet tĂ« bazohet nĂ« njohje reciproke. Pra, nuk thuhet eventualisht, ndoshta ndodh, ndoshta sândodh, por thuhet dialogu duhet tĂ« bazohet, tĂ« pĂ«rqendrohet nĂ« njohje reciproke. Ky Ă«shtĂ« njĂ« avancim jashtĂ«zakonisht i madh.
Radio Evropa e LirĂ«: ĂfarĂ« sa i pĂ«rket investimeve? Keni pĂ«rmendur diskutime pĂ«r investime, a kemi diçka konkrete nĂ« kĂ«tĂ« drejtim?
Vjosa Osmani: Kemi pasur diskutime shumĂ« tĂ« mira me Departamentin e Shtetit nĂ« kĂ«tĂ« drejtim. Ka interesim nĂ« disa fusha. Do tĂ« pĂ«rmend sektorin e energjisĂ« nĂ« veçanti. Sektorin e teknologjisĂ« informative, po ashtu. PĂ«r tĂ« gjitha kĂ«to kemi edhe ne ide, kanĂ« edhe ata ide. KĂ«to ide janĂ« duke u bashkĂ«dyzuar, jemi duke ndĂ«rtuar strategji, e cila Ă«shtĂ« kĂ«rkuar nga ana jonĂ«, qĂ« i pĂ«rfshin kĂ«to shtylla qĂ« ne i kemi diskutuar, me ide shumĂ« mĂ« konkrete, dhe tĂ« cilĂ«n do tâia dorĂ«zojmĂ« administratĂ«s Trump shumĂ« shpejt. Siç e dini, jemi vendi i parĂ« qĂ« ka propozuar tarifa zero nĂ« raport me mallrat amerikane, jemi shteti i parĂ« qĂ« kemi linjĂ«zuar nĂ« tĂ«rĂ«si listĂ«n tonĂ« tĂ« organizatave terroriste, nĂ« fakt jemi shteti i vetĂ«m nĂ« EvropĂ« dhe nĂ« botĂ« qĂ« kemi linjĂ«zuar nĂ« tĂ«rĂ«si listĂ«n e organizatave terroriste me atĂ« tĂ« shtetit amerikan. Jemi shteti i vetĂ«m nĂ« EvropĂ« qĂ« kemi ofruar marrĂ«veshje me aleaten tonĂ«, AmerikĂ«n, sa i pĂ«rket imigrantĂ«ve. Pra, ka njĂ« sĂ«rĂ« çështjesh qĂ« edhe ne i kemi bĂ«rĂ« pĂ«r ta mbĂ«shtetur aleaten tonĂ« strategjike. Pra, kjo Ă«shtĂ« punĂ« e pĂ«rbashkĂ«t, edhe ne bĂ«jmĂ« pĂ«r AmerikĂ«n, edhe Amerika bĂ«n pĂ«r ne.
Radio Evropa e LirĂ«: Ka qenĂ« edhe njĂ« propozim konkret pĂ«r investim nga bashkĂ«shorti juaj pĂ«r Hotelin Grand [nĂ« PrishtinĂ«]. ĂfarĂ« mendoni ju pĂ«r investimet e bĂ«ra nga [dhĂ«ndri i Trumpit], Jared Kushner, nĂ« shtetet e Ballkanit? A shihni qĂ« do tĂ« ketĂ« interesim pĂ«r investime edhe nĂ« KosovĂ«?
Vjosa Osmani: Tash, kĂ«to nuk kanĂ« tĂ« bĂ«jnĂ«. Siç e dini, familja Trump i ka njĂ« pjesĂ« ndaras prej çështjeve shtetĂ«rore pĂ«r tĂ« cilat diskutojmĂ«. Ne, nĂ« takimet qĂ« i kemi pasur me DASH-in, i kemi pasur diskutimet rreth asaj se sa mund tĂ« angazhohet shteti, por njĂ«kohĂ«sisht sa mundet administrata e re tâi nxisĂ« bizneset amerikane, tĂ« cilat natyrisht janĂ« tĂ« pavarura, mirĂ«po ato varen edhe nga njĂ« lloj nxitje qeveritare. Kemi diskutuar natyrisht edhe pĂ«r nxitjet qĂ« mund tâi bĂ«jĂ« administrata e re sektorit privat nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« ata tĂ« kenĂ« interes nĂ« RepublikĂ«n e KosovĂ«s nĂ« veçanti, por edhe nĂ« rajonin nĂ« pĂ«rgjithĂ«si. Natyrisht, ne nuk avokojmĂ« pĂ«r investime nĂ« Serbi, por avokojmĂ« pĂ«r, ta zĂ«mĂ«, investime tĂ« pĂ«rbashkĂ«ta KosovĂ«-ShqipĂ«ri, investime qĂ« mund tĂ« jenĂ« tĂ« fokusuara nĂ« KosovĂ«, dhe pastaj shkojnĂ« pĂ«rtej KosovĂ«s, sepse rajoni ynĂ« Ă«shtĂ« i ndĂ«rlidhur, edhe nĂ« aspektin e rrugĂ«ve, edhe nĂ« aspekte tĂ« tjera qĂ« do tĂ« ndĂ«rtohen shumĂ« shpejt sa i pĂ«rket hekurudhave, por edhe sa i pĂ«rket turizmit ta zĂ«mĂ«, janĂ« kĂ«to çështje qĂ« shkojnĂ« nĂ« pako. Por, kur flas pĂ«r rajonin tonĂ«, unĂ« flas pĂ«r shtete qĂ« na kanĂ« njohur dhe bashkĂ«punojnĂ« me ne mirĂ«.
Radio Evropa e Lirë: Sa i përket sigurisë, cili mendoni që është kërcënimi më i madh i Kosovës nga shtete qëllimkëqija?
Vjosa Osmani: Natyrisht, interesimi tradicional i Rusisë që ta destabilizojë të gjithë rajonin e Ballkanit Perëndimor është një interesim që synohet të arrihet përmes Serbisë, si një shtet që është dorë e zgjatur e Rusisë. Ky synim do të vazhdojë, mirëpo derisa ne punojmë me aleatët afër, me aleatët të cilët janë aleatë vlerorë, aleatë me të cilët i ndajmë vlerat e njëjta, besoj që do të vazhdojmë ta mbrojmë Kosovën nga një kërcënim i tillë. Pra, mendoj që qytetarët e Kosovës kanë çdo arsye që të flenë rehat, të ndihen të sigurt e të mbrojtur, në radhë të parë nga institucionet tona të sigurisë, të cilat i kemi fuqizuar në masë të madhe. Në radhë të dytë, edhe nga prezenca e rëndësishme e aleancës së NATO-s, e cila do të vazhdojë të jetë këtu. E treta, do të thosha, bashkëpunimi ynë i përditshëm me aleatët tanë, për ta mbrojtur sigurinë, na bën çdo ditë e më të fortë. Këtë bashkëpunim do ta vazhdojmë, sepse është në interes të Kosovës.
Radio Evropa e Lirë: Për krejt në fund: Tash e tutje, nëse do të kemi institucione të formuara dhe ju do të jeni pjesë e tyre, në një pozitë ose tjetër, cili është për ju vendimi, reforma ose veprimi institucional i cili nuk guxon të vonohet në Kosovë, që duhet të bëhet sa më shpejt që të jetë e mundur?
Vjosa Osmani: E para, do të thosha, me të cilën do të duhej të ballafaqohej Kuvendi qysh në ditën që konstituohet, me shpresën që edhe Qeveria votohet po në të njëjtën ditë, jo si parakusht kushtetues, ta sqaroj, sepse unë nuk besoj që është parakusht kushtetues, por megjithatë do ta lehtësonte punën, mendoj që duhet të votohet buxheti i Kosovës, në mënyrë që të mos krijohen vonesa të mëtejme dhe të votohen marrëveshjet ndërkombëtare. Po flasim për 1 miliard euro, të cilat si presidente i kam proceduar në Kuvend, 882 milionë janë Plani i Rritjes [i BE-së], dhe një pjesë e madhe pastaj janë marrëveshje të Bankës Botërore. Ka edhe të tjera që nuk i kam proceduar, sepse ato skadojnë diku, në mos gabohem, në mars, mirëpo ato duhet të procedohen menjëherë. Shpresoj shumë që do të ketë dakordim mes partive politike, dhe nuk po flas vetëm për qeverinë e ardhshme, mazhorancën, dhe për partitë cilat do që do të mbeten në opozitë, sepse marrëveshjet ndërkombëtare kërkojnë dy të tretat.
Dhe, nga analizat qĂ« i kemi bĂ«rĂ« ne, si PresidencĂ«, tĂ« gjitha kĂ«to vĂ«rtet janĂ« nĂ« interes tĂ« RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s, pĂ«rfitojnĂ« tĂ« gjithĂ« qytetarĂ«t, pavarĂ«sisht se kĂ« e kanĂ« votuar. Shpresoj nĂ« maturi, shpresoj nĂ« pĂ«rgjegjshmĂ«ri, dhe shpresoj qĂ« kjo votĂ« tĂ« jetĂ« ndĂ«r vendimet e para tĂ« Kuvendit. Madje, do tĂ« propozoja qĂ« fare tĂ« mos bĂ«jnĂ« pauzĂ«, tĂ« votohet Kuvendi, tĂ« votohet Qeveria paradite, dhe menjĂ«herĂ« pasdite tĂ« pĂ«rfundojnĂ« marrĂ«veshjet ndĂ«rkombĂ«tare. Dhe, pastaj, ndoshta tĂ« nesĂ«rmen, ulemi dhe diskutojmĂ« se si tâi arrijmĂ« dy tĂ« tretat sa i pĂ«rket mandatit tĂ« dytĂ«, siç e pĂ«rmenda, me shpresĂ«n qĂ« deputetĂ«t e Kuvendit tĂ« KosovĂ«s, tĂ« tĂ« gjitha partive, do tĂ« dĂ«shirojnĂ« qĂ« ta vendosin para sĂ« gjithash vazhdimĂ«sinĂ« e punĂ«ve tĂ« mira dhe interesin e KosovĂ«s nĂ« njĂ«rĂ«n anĂ«, dhe respektimin e vullnetit qytetar i cili besoj Ă«shtĂ« i qartĂ« pĂ«r tĂ« gjithĂ«./ REL
Login
