Tryeza e festave edhe kĂ«tĂ« vit do tâi kushtojĂ« shtrenjtĂ« familjeve shqiptare, pasi çmimet e shportĂ«s, por jo vetĂ«m, vijojnĂ« tĂ« rriten. Produktet bazĂ« ushqimore, qĂ« pĂ«rbĂ«jnĂ« edhe pjesĂ«n mĂ« tĂ« madhe tĂ« shpenzimeve mujore, po bĂ«hen gjithnjĂ« e mĂ« pak tĂ« pĂ«rballueshme pĂ«r njĂ« pjesĂ« tĂ« madhe tĂ« qytetarĂ«ve.
Shqipëria, nga vendi më i varfër tre dekada më parë, është transformuar në vendin më të shtrenjtë në rajon për të jetuar. Një realitet që reflektohet drejtpërdrejt në konsum, në zakonet e blerjes dhe në mirëqenien e familjeve shqiptare. Kjo vjen në të njëjtën kohë kur Shqipëria, sipas FMN, mbetet ende një nga vendet me fuqinë blerëse për individ më të ulët në Evropë dhe Ballkan.
Ămimet e larta janĂ« çështja mĂ« shqetĂ«suese ekonomike e shqiptarĂ«ve sipas rezultateve tĂ« Barometrit tĂ« Ballkanit 2025, tĂ« publikuar sĂ« fundmi nga KĂ«shilli i BashkĂ«punimit Rajonal. Sipas Barometrit, 72 pĂ«r qind e shqiptarĂ«ve e konsiderojnĂ« rritjen e çmimeve si problemin kryesor, duke e renditur vendin tonĂ« nĂ« vendin e dytĂ« nĂ« rajon, pas KosovĂ«s, ku pĂ«r 77% tĂ« qytetarĂ«ve çmimet janĂ« njĂ« problem shqetĂ«sues.
Iu rikthyem disa tregjeve në kryeqytet, të cilat i kishim vizituar tre vite më parë, për të krahasuar çmimet dhe për të parë nga afër se si ka ndryshuar situata. Diferencat janë të dukshme, ndërsa rritja e çmimeve ndihet pothuajse në çdo produkt.
Seli, tregtare prej vitesh, thotĂ« se produktet qĂ« vijojnĂ« tĂ« rriten janĂ« perimet si kastraveci dhe domatja, qĂ« variojnĂ« nga 200â240 lekĂ« pĂ«r kilogram. NjĂ« vit mĂ« parĂ«, produktet e njĂ«jta tĂ« serrave qĂ« prodhohen nĂ« vend ishin rreth 180â200 lekĂ« pĂ«r kilogram.
âNĂ« janar çmimet do tĂ« rriten edhe mĂ« shumĂ«, sepse mbarojnĂ« produktet e serrave dhe hyn vetĂ«m importiâ, thotĂ« Seli, duke shtuar se kjo situatĂ« po e vĂ«shtirĂ«son edhe mĂ« shumĂ« punĂ«n e tregtarĂ«ve tĂ« vegjĂ«l.
Me këto çmime edhe ne nuk presim të shesim shumë, duke e parë nga këndvështrimi i familjares tanimë e jo i tregtares, thotë ajo me shqetësim, ndërsa pranon se edhe vetë blen më pak për familjen e saj.
Edhe pse Autoriteti i Konkurrencës ka njoftuar disa herë se po i mbikëqyr çmimet, kjo nuk e ka ndaluar abuzimin. Situata ka sjellë edhe penalizime për subjektet që kanë shkelur ligjin.
âAutoriteti i KonkurrencĂ«s ka gjobitur gjashtĂ« ndĂ«rmarrje grumbulluese pĂ«r bashkĂ«rendim tĂ« çmimeve nĂ« dĂ«m tĂ« fermerĂ«ve. Autoriteti thekson se pas njĂ« hetimi qĂ« zgjati gati dy vite dhe pĂ«rfshiu disa qarqe tĂ« vendit, Komisioni i KonkurrencĂ«s konstatoi praktika tĂ« ndaluara qĂ« kishin shtrembĂ«ruar konkurrencĂ«n, kishin diktuar çmimet e blerjes si dhe kishin rĂ«nduar pozitat negociuese tĂ« fermerĂ«ve,â shprehet ky institucion.
Sipas Artan Gjergjit, ekspert ekonomik, fenomeni i rritjes së çmimeve është kompleks dhe ndikohet nga disa faktorë njëkohësisht.
âDuke qenĂ« se jemi njĂ« vend i cili mbi 80% tĂ« transaksioneve import-eksport i ka me vendet e BE-sĂ«, padyshim qĂ« jemi tĂ« ekspozuar edhe ndaj ndikimit qĂ« ka inflacioni nĂ« kĂ«to tregje,â shpjegon ai.
Megjithatë, ajo që e bën paradoksale këtë fenomen është fakti se, edhe pse prej muajsh në Shqipëri vlera e euros është në pikën më të ulët, kjo nuk reflektohet në çmimet që shohim tek produktet. Madje, importi vijon të hyjë me çmime të shtuara, duke mos sjellë asnjë lehtësim për konsumatorët.
Një tjetër komponent është mungesa e konkurrencës në tregje të caktuara, e sidomos në sektorin e tregtisë, përfshirë mallrat ushqimore, thotë Gjergji, duke theksuar se kjo situatë favorizon rritjen artificiale të çmimeve.
Por mungesa e vijueshme e produkteve vendase mbetet faktori më madhor, që prej vitesh po dëmton ekonominë dhe po rrit varësinë nga importi. Sipas Barometrit, në vitin 2025 rritja e çmimeve dhe inflacioni vazhdojnë të kryesojnë listën e shqetësimeve publike, të përmendura nga 66% e të anketuarve.
NjĂ« vit mĂ« parĂ«, indeksi i publikuar nga âMercerâ e rendiste TiranĂ«n nĂ« vendin e 103-tĂ« nĂ« botĂ«, duke kryesuar si qyteti mĂ« i shtrenjtĂ« pĂ«r tĂ« jetuar nĂ« rajon. Elementet e marra nĂ« shqyrtim ishin strehimi dhe ushqimet, dy zĂ«ra qĂ« rĂ«ndojnĂ« mĂ« shumĂ« buxhetin familjar.
PĂ«r familjet shqiptare, ushqimi mbetet njĂ« nga shpenzimet mĂ« tĂ« mĂ«dha mujore dhe njĂ« barrĂ« gjithnjĂ« e mĂ« e vĂ«shtirĂ« pĂ«r tâu pĂ«rballuar.
Adileja është kryefamiljare dhe tregon se sa shpenzon në pazar:
âBlej gjithmonĂ« sasi tĂ« vogla, vetĂ«m pĂ«r konsum ditor, qĂ« tĂ« mos mĂ« prishen, kryesisht perime; fruta mĂ« pak, sepse janĂ« shumĂ« tĂ« shtrenjta. KĂ«to kohĂ« kam blerĂ« portokalle, se janĂ« 100 lekĂ« kilogrami. Me 5000 lekĂ« thuajse nuk blen dot as pĂ«r 2~3 ditĂ« produkte bazĂ«.â
Eksperti Gjergji thotë se ky lloj kursimi i detyruar redukton ndjeshëm mirëqenien.
âReduktojnĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« drastike mirĂ«qenien e individĂ«ve, pasi me tĂ« njĂ«jtĂ«n sasi parash nĂ« dispozicion nuk mund tĂ« blejnĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n sasi mallrash dhe detyrohen tĂ« heqin dorĂ« nga cilĂ«sia,â shprehet ai.
TĂ« dhĂ«nat e INSTAT pĂ«r muajin shtator 2025 tregojnĂ« se Indeksi i Ămimeve tĂ« Konsumit u rrit me rreth 2.4% krahasuar me shtatorin e vitit tĂ« kaluar, duke reflektuar njĂ« rritje tĂ« pĂ«rgjithshme tĂ« kostos sĂ« jetesĂ«s pĂ«r familjet shqiptare, dhe kjo pĂ«rkthehet edhe nĂ« çmime mĂ« tĂ« larta, sa mĂ« shumĂ« i afrohemi fundvitit.
Rritje të vazhdueshme që prej vitit 2019 ka pasur edhe bulmeti dhe nënproduktet e tij, ku rritjen më të madhe e ka djathi. Një kilogram djathë nga baxhot e Sarandës një vit më parë kushtonte 1200 lekë, ndërsa sot varion nga 1400~1500 lekë për kilogram.
Produktet e mishit po ashtu janë shtrenjtuar ndjeshëm. Mishi i viçit dhe ai i qingjit konsiderohen më të shtrenjtit, ku nga 1000~1100 lekë tanimë kushtojnë 1300~1500 lekë për kilogram. Mishi kryesisht po importohet, për shkak se blegtoria çdo vit njeh rënie shumë të ndjeshme.
Edhe kĂ«tĂ« vit ShqipĂ«ria vijon tĂ« jetĂ« âkampioneâ e rritjes sĂ« çmimeve, krahasimisht jo vetĂ«m me vendet e rajonit, por edhe me vende europiane si Greqia dhe Italia. Faturat e fundvitit po u rĂ«ndojnĂ« xhepat qytetarĂ«ve, tĂ« cilĂ«t, nĂ« vend qĂ« tĂ« mendojnĂ« pĂ«r tĂ« festuar, duhet tĂ« mendojnĂ« pĂ«r paratĂ« e shpenzuara pĂ«r tryezĂ«n festive.
Në shumë familje, blerjet po kufizohen vetëm në minimumin e domosdoshëm, ndërsa konsumi vijon të bjerë ndjeshëm./acqj.al
Login
